“Jumae Devil Eo”
“Komin jumae Devil im e naj ko jen kom.”—JEMES 4:7.
1. Ta eo jemaroñ ba kin lal in kiõ, im etke ri kabit ro im ro mõttair rej aikwij mimij wõt ilo jitõb?
“ANIJ ear jakolok, ak Devil eo ej bedwõt.” Ri France ri jeje eo André Malraux ear maroñ lukkun jerbale nan kein ñan lal in jej jokwe ion. Jerbal ko an armij elaplok air kwalok men in etao ko an Devil eo jen ankil an Anij. Satan ej kajebwãbweik armij kin “etao otemjej im nan ñõn ro rej joko wõt.” (2 Ri Tessalonika 2:9, 10) Bõtab, ilo ‘ran kein eliktata,’ Satan ej kate wõt im tarinaik ri karejar ro emwij air wujleplok air mour ñan Anij, Ri Christian ri kabit ro, “ro rej kejbãrok kien ko an Anij, im kennan kin Jesus.” (2 Timote 3:1; Revelation 12:9, 17, New World Translation) Ri kabit ri karejar rein an Anij im ro mõttair rej kejatdikdik in mour ion lal rej aikwij mimij wõt ilo jitõb.
2. Ewi wãwen an kar Satan kabo Eve, im ta eo ri jilek Paul ear mijak kake?
2 Satan ej juõn lukkun ri etao. Ilo an kajerbal juõn serpent einwõt kein kũttiliek jen armij, ear mone Eve bwe en lemnak bwe emaroñ kalaplok an mõnõnõ ilo an kamakelok ian jen Anij. (Jenesis 3:1-6) Emen thousand yiõ ko tokelik, ri jilek Paul ilo mijak ear lemnak bwe Ri Christian ri kabit ro ilo jikin kwelok in Corinth remaroñ kar lorak ilo men in etao ko an Satan. Paul ear je: “I mijõk, ñe ab jabrewõt, einwõt serpent eo e ar kabo Iv kin an etao, ein drein lemnok ko ami ren ettonlok jen kwojarjar im erreo eo ilo Kraist.” (2 Dri Korint 11:3) Satan ej kokkure lemnak ko an armij. Einwõt an kar kabo Eve, eindein emaroñ kõmman bwe Ri Christian ro ren lemnak ilo jab jimwe bwe mõnõnõ eo air ej wawa ion juõn men Jehovah im Nejin rejjab buñburueir kake.
3. Ta eo Jehovah ej letoke ñan kejbãrok kij jen Devil eo?
3 Satan emaroñ einwõt juõn ri kabao eo ej alloke juõn men in mour eo ejaje bwe ej bed ilo kauwatata. Ñan kejbãrok kij jen aujid ko an Satan, jej aikwij ‘bed ilo jikin ittino eo an Eo Eutiejtata,’ juõn men in kõkkar eo ej kõkkar kin juõn jikin kejbãrok eo Jehovah ej lelok ñan aolep ro rej kõttãik ir ñan iroij bõtata eo an ijoko otemjej ilo jabdewõt men rej kõmmane. (Sam 91:1-3) Jej aikwiji aolep men in kejbãrok ko Anij ej litoki ikijen Nan eo an, jitõb eo an, im dolul eo an bwe jen “jutõk mae etao ko an Devil.” (Dri Epesõs 6:11) Ejelok bere, Devil eo ej kajerbal elõñ men in etao ko bwe en kalorak ri karejar ro an Jehovah.
Aujid ko Satan Ear Likiti Iman Ri Christian ro Jinoin
4. Kain lal rot eo Ri Christian ro jinoin rar jokwe iloan?
4 Ri Christian ro rar jokwe ilo ebeben eo kein kajuõn im kein karuo C.E. rar mour ilo ien eo ke Ailiñ in Rom ear ailiñ eo ear kajur otem kajur. Ien ainemõn eo an Rom ear kõmman bwe men ko mweien ren laplok wõt. Ien in emweie ear bõktok elap ien an ri utiej ro kakije, im iroij ro rar karõk bwe ro rettã ren bõk relap men in kamõnõnõ ko bwe ren jab jumae. Jet ien, joñan ran in kakije ko rar joñair wõt ran in jerbal ko. Ri tel ro rar kajerbal money ko an ailiñ eo ñan najidik armij im kamõnõnõik ir, ñan kõmman bwe ren mat im mad ilo men ko jet.
5, 6. (a) Etke ear juõn men ejõkkar ñan an Ri Christian ro keini air bed ilo theater im amphitheater ko an Rom? (b) Ta men in etao eo Satan ear kajerbale, im ewi wãwen an kar Ri Christian ro kejbãrok ir jen e?
5 Men in ear juõn men in kauwatata ke ñan Ri Christian ro jinoin? Ekkar ñan nan in kakkõl ko an ri jeje ro rar mour elikin wõt ien eo an ri jilek ro, einwõt Tertullian, enañin aolep men in kamõnõnõ ko ilo ien eo rar obrak kin kauwatata ko ilo jitõb im mour erreo ñan Ri Christian ro remol. Juõn ian kauwatata ko kar eñin bwe enañin aolep kwojkwoj ko an armij im ikkure ko rar kõmmani ñan kautiej anij ko an ri pagan ro. (2 Dri Korint 6:14-18) Ilo theater ko, elõñ drama ko rar aluiji rar etton ak kowadoñ eobrak kin katorlok bõtõktõk. Ilo ien tokelik, kõnan eo air kin kin aluij drama ko ear jakolok, im ikkure ko kin mour etton ear bõk jikiir. Ilo book eo an Daily Life in Ancient Rome, ri bwebwenato eo Jérôme Carcopino ej ba: “Ilo ikkure ko rar kõtlok ri ikkure ro bwe ren wutik ballir ak kelwan . . . Rar katorlok elap bõtõktõk. . . . [Ikkure in] ear tõbarlok joñan eo enana tata juõn manit ejõkkar eo ear kajur ion jarlepju in armij ro ilo jikin kwelok eo. Rar jab inebata kin ikkure rot kein retton kinke ikkure ko relej rar ikkure kaki ilo theater eo jen etto rar kokkure eñjake im bõklikit ko air kin men kein.”—Matu 5:27, 28.
6 Ilo theater ak amphitheater ko rej dolul im bed inabõj, gladiator ak ri ire ro rar ire ibben don ñan mij ak rar ire ibben men in mour ko, im elañe rar jab mõn men in mour ko ñan mij inem men in mour ko rar mõn ir. Ri nana ro ej tellokiir bwe ren mij im, tokelik, elõñ Ri Christian ro rar jolok ir ñan men in mour ko rawia bwe ren mij. Elaptata ilo ien ko jinoin, mejenkajjik eo an Satan kar eñin bwe an armij ro dike mour in lũñ im kowadoñ en oktak jidik kin jidik mae ien rar watõki ejjab nana im jarlepju in armij ro rar kõnan bukõt kain ikkure rot kein. Wãwen eo wõt rar maroñ kejbãrok ir jen aujid in kar bwe ren bed etolok jen theater ak amphitheater ko.—1 Dri Korint 15:32, 33.
7, 8. (a) Etke ear jab juõn men in meletlet bwe juõn Ri Christian en aluij iaikwij in chariot ko? (b) Ewi wãwen an kar Satan kajerbal jikin tutu ko an Rom ñan kabo Ri Christian ro?
7 Ejelok bere bwe ien iaikwij chariot ko rar kõmmane ilo jikin iaikwij ko kar juõn ien elloetak, ak Ri Christian ro rar jab bõk kunair kaki kinke ekkã an jar in armij ro kõnan ire ijo. Juõn ri jeje ilo ebeben eo kein kajilu ear je bwe jet ri aluij ro rar ire ibben don, im Carcopino ear ba bwe “ri jedjed iju ro im ro rej mour in ejej kar wõr jikin business ko air” iumin jikin theater ko kar naetan circus ko. Alikar, jikin iaikwij chariot ko ilo Rom kar jab juõn jikin emõn ñan Ri Christian ro.—1 Dri Korint 6:9, 10.
8 Ta kin jikin tutu ko rebuñbuñ ilo Rom? Emol, ejjab nana tutu bwe jen erreo wõt. Ak elõñ ian jikin tutu ko an Rom kar jikin ko relap im kar wõr room ko ñan biti enbwinin armij, ñan ikkure, ñan gamble, im jikin ko ñan mõñã im idak. Meñe rar kajenolok ien an lõmaro kajerbal jikin tutu eo jen limaro, ekkã an walok bwe rein rej jimor tutu ibben don. Clement in Alexandria ear je: “Rar kõtlok bwe lõmaro im limaro ren tutu ibben don ilo jikin tutu ko. Rar wutik ballir im kelwan bwe ren kõmman manit ko retton.” Kin men in, emaroñ kar bidodo an Satan ukõt juõn jikin emõn ñan juõn aujid ñan Ri Christian ro. Ro remeletlet rar kejbãrok ir jen i.
9. Ta aujid ko Ri Christian ro jinoin rar aikwij bõpraiki?
9 Ikkure kin money kar juõn manit ebuñbuñ ibwiljin armij ro ke Ailiñ in Rom kar Kajur eo eutiejtata ilo ien eo. Ri Christian ro jinoin rar maroñ kejbãrok ir jen ikkure kin money ilo jikin iaikwij ko ilo air baj bed etolok jen jikin ikkure kein. Ikkure jidik kin money rar bareinwõt kõmmane ilo room ko itulikin jikin mõñã im idak ko. Ri ikkure ro rar kajerbal dekã dikdik ko ak di ko diin men in mour inem rar aikwij lale jete dekã ak di ko kar bed ilo pein ri ikkure ro mõttair. Ikkure kin money kar kamõnõnõik mour ko an armij, kinke ear ejaak juõn kejatdikdik ñan korlok money ilo tubidodoin. (Dri Epesõs 5:5) Bareinwõt, limaro rej wiakake den in kadõk ilo jikin kadõk ko ekkã air kar jerbal einwõt kõrã rekijoñ, im men in ear kobaiktok kauwatata eo kin mour in lũñ bareinwõt. Men kein kar jet ian aujid ko Satan ear likit iman Ri Christian ro rar jokwe ilo jikin kwelok ko iumin kajur eo an Ailiñ in Rom. Wãwen ko ran kein rej einjuõn ke jen wãwen ko mokta?
Aujid ko an Satan Ran Kein
10. Ewi wãwen men ko ilo ran kein rej nememe wãwen ko kar walok ilo Ailiñ in Rom?
10 Emol, etao ko an Satan rejañin oktak iumin elõñ ebeben ko. Ñan kõmman bwe “Setan en joñe” Ri Christian ro rej jokwe ilo jikin kwelok eo enana Corinth, ri jilek Paul ear lelok nan in kakabilek eo ekajur ñan ir. Ear ba: “Je jab jaje kake marmir ko an [Satan].” (2 Dri Korint 2:11) Ilo elõñ ailiñ ko remweie, wãwen ko ilo ran kein rej einlok wõt wãwen ko ilo Ailiñ in Rom ilo ien eo ear kajur. Elõñlok armij elaplok ien air kakije jen mokta. Kien ko an ailiñ ko rej kõmman ikkure ko kin money bwe ro rejeramel ren bõk juõn kejatdikdik ñan mweie bareinwõt. Elõñ men in kamõnõnõ ko edik wõnãir bwe armij ren madjaki. Jikin ikkure ko kin sport rej obrak kin armij, armij ro rej gamble wõt, jet ien jar in armij ro rej ire, im ekkã an ri ikkure ro ire. Al im kajañjañ ko rejõkkar rej kauwaroñe lojilñin armij, im theater ko retton kin lũñ rej kobrak jikin theater ko im jikin movie im pija ko ilo TV. Ilo jet ailiñ ko, lõmaro im limaro rej tutu ibben don ej juõn manit ebuñbuñ, ekoba wutik nuknuk ko im kelwan ilo barijet ko. Einwõt ilo ebeben ko jinoin an Christian, Satan ej kajeoñ in kabo ro ri karejaran Anij ikijen ikkure ko rekamõnõnõ an lal in.
11. Ta aujid ko rej bed ilo juõn kõnan ñan kakije?
11 Ilo juõn lal eo me ijjibed ko ekkã an jelet armij, emakijkij an armij ro lo aikwij eo ñan kakije ak etal ñan juõn jikin etolok jen ijjibed ko im kakije jidik. Bõtab, einwõt jikin tutu ko ilo Rom kar koba jikin ko rekauwatata ñan Ri Christian ro jinoin, jet jikin kakije ko im hotel ko rej einwõt aujid ko Satan ear kajerbali ñan tel Ri Christian ro ilo ran kein ñan bo ilo lũñ im dõr. Paul ear jejelok ñan Ri Christian ro ilo Corinth: “Komin jab bwir: kõmao ko renana rej kakõt mõnit ko remõn. Komin ruj ñõn wãnik, im jab jerawiwi; bwe ejelok jela Anij iben jet.”—1 Dri Korint 15:33, 34.
12. Ta jet ian men in etao ko Satan ear kajerbali ñan kabo ro ri karejaran Jehovah ilo ran kein?
12 Ikijen Eve emwij ad lo wãwen an kar Satan kabo e im kokkure lemnak eo an. (2 Dri Korint 11:3) Ran kein, juõn ian aujid ko an Satan ej ñan tel Ri Christian ro ñan lemnak bwe elañe ebwe joñan air emmakit ekkar ñan manit ko an lal im jab bwid remaroñ kwalok bwe Ri Kennan ro an Jehovah rej einwõt armij ro jet, inem renaj jibañ jet bwe ren bõk katak ko remol an Christian. Jet ien, joñan air anõk ro rejjab tõmak, rej bo im buñ jen tõmak. (Haggai 2:12-14, NW) Bar juõn aujid an Satan ej ñan kaberan Ri Christian ro emwij air wujleplok, jodikdik im ritto jimor, rej mour ilo ruo wãwen im ‘kaburomõj jitõb kwojarjar eo an Anij.’ (Dri Epesõs 4:30) Jet rar lorak ilo aujid in ikijen air kajerbal le jen joñan Internet eo.
13. Ta aujid eo jejjab maroñ loe ej juõn ian etao ko rittino an Devil eo, im ta kakabilek eo emõn ej bed ilo Jabõn Kennan Ko?
13 Bar juõn ian aujid ko an Satan ej occultism ak manit ko rekauwatata rej kõmmani ilo ittino. Ejelok juõn Ri Christian ilo jelã kake enaj bõk kunan ilo manit ko an Satan ak anijnij. Ak, jet iair rejjab ekkõl wõt ñe rej aluij movie ko, picture ko ilo TV, ikkure ko ilo video, im book ko an ajiri im book in mõñka ko rej kautiej kowadoñ im manit ko an dimon. Jej aikwij likit jabdewõt men ej kwalok kin kõmman ko rittino etolok jen kij. Ri jeje jabõn kennan eo emeletlet ej ba: “Kãliklik ko im jen ko, rej ilo ial an ro dri ankeke: eo ej kejbãrok an, e naj etolok jeni.” (Jabõn Kennan Ko 22:5) Kinke Satan ej “iroij in lõl” in, jabdewõt men elukkun buñbuñ emaroñ noje juõn ian aujid kein an.—2 Dri Korint 4:4; 1 Jon 2:15, 16.
Jesus Ear Jumae Devil eo
14. Ewi wãwen an kar Jesus jumae men in kabo eo kein kajuõn an Devil eo?
14 Jesus ear letok juõn joñok emõn ñan jumae Devil eo bwe en ko jen kij. Elikin an baptais im jitlok iumin 40 ran ko. Satan ear kajeoñ in kabo Japan. (Matu 4:1-11) Men in kabo eo kein kajuõn ear kajerbal ej kwuli kinke eñin men eo Jesus ear eñjake elikin an jitlok. Satan ear kir Jesus bwe en kõmman men in kabwilõñlõñ eo kein kajuõn ilo an kabwe aikwij in an ilo kanniek. Ilo an kwalok nan ko ilo Duteronomi 8:3, Jesus ear jab kajerbal kajur ko an ñan kõmman men in im ear likit ekan ko lor jitõb ilañin ekan ko lor kanniek.
15. (a) Ta kõnan eo an armij Satan ear kajerbale ñan kabo Jesus? (b) Ta juõn ian men in etao ko relap an Devil eo nae ri karejar ro an Anij ilo ran kein, ak ewi wãwen ad maroñ jumae e?
15 Juõn lemnak ekaitoktoklimo kin men in ej bwe Devil eo ear jab kabo Jesus bwe en kõmman mour in ejej. Kwuli, eo ej wãwen kajutak eo ñan mõñã, kar kõnan eo elaptata ñan kajerbale im kabo Jesus ilo ien eo. Ta men in kabo ko Devil eo ej kajerbali ñan kabo armij ro an Anij ilo ran kein? Elõñ kain men in kabo ko rej kajju jen don, ak ej kajerbal mour in ejej einwõt juõn ian men etao ko rekabel ñan rupe tiljek eo an armij ro an Jehovah. Ilo ad kajeoñe Jesus, jemaroñ jumae Devil eo im jab bo ilo men in kabo ko. Einwõt an kar Jesus anjo ion men in kabo ko an Satan ilo an eliji jeje ko jen Bible, eindein ñe jej bed ilo melejoñ eo kin mour in ejej jemaroñ kakememej kij kin jeje ko einwõt Jenesis 39:9 im 1 Dri Korint 6:18.
16. (a) Ewi wãwen an kar Satan kabo Jesus ilo ien eo kein karuo? (b) Ilo wãwen et ko Satan emaroñ kabo kij ñan melejoñe Jehovah?
16 Jeltokin, Devil eo ear aitwerõke Jesus bwe en kelok jen worwor in temple eo im melejoñe maroñ eo an Anij bwe en kejbãrok e ilo an jilkintok enjel ro An. Ilo an konono Duteronomi 6:16, Jesus ear jab melejoñe Jemen. Bõlen Satan ejamin kabo kij bwe jen kelok jen worwor in juõn temple, ak emaroñ kabo kij bwe jen melejoñe Jehovah. Jekõnan ke in lale ewi joñan jemaroñ kajeoñe manit ko an lal in ikijen balled im baotokid im jab bõk kaje jen i? Jekõnan ke bõk kunad ilo juõn kain men in kamõnõnõ eo ejõkkar? Ilo ad kõmman men kein jemaroñ melejoñe Jehovah. Elañe kõnan rot kein rej bed ibbed, jen an ko jen kij, Satan emaroñ bedwõt ibbed, kate wõt e ñan an kabo kij bwe jen jutak ibben im jumae Anij.
17. (a) Ewi wãwen an kar Devil eo kajeoñ in kabo Jesus ilo ien eo kein kajilu? (b) Ewi wãwen Jemes 4:7 emaroñ jerbal ñan kij?
17 Ke Satan ear lelok ñan Jesus ailiñ ko otemjej ion lal bwe en kabuñ ñan e juõn wõt alen, Jesus ear bar jumae e ilo an eliji Jeje ko, im jutak bin im kabuñ ñan Jemen wõt. (Duteronomi 5:9; 6:13; 10:20) Satan emaroñ jab letok ailiñ ko otemjej ñan kij, ak ekkeini an kabo kij kin mweiuk ko raibujuij, elaptata juõn kejatdikdik in bõk juõn ailiñ edik ibbed. Jej uak ke einwõt kar Jesus, im kabuñ ñan Jehovah wõt? Elañe aet, men eo ear walok ñan Jesus enaj eindein ñan kij. Bwebwenato eo an Matu ej ba: “Devil eo ej ilok jen e.” (Matu 4:11) Satan enaj ilok jen kij elañe jej jutak bin nae e im kememej wõt kin nan in kaiñi ko ilo Bible eo im jerbali. Ri kalor eo Jemes ear jei: “Komin jumae devil eo, im e naj ko jen kom.” (Jemes 4:7) Juõn Ri Christian ear jejelok ñan branch office eo an Ri Kennan ro an Jehovah ilo France: “Elukkun mol bwe Satan ej etao. Meñe ij kate wõt iõ, ej ad in bin aõ anjo ion eñjake im kõnan ko aõ. Mekarta, ilo beran, meanwõd, im ilañin men otemjej, kin jibañ jen Jehovah, iar maroñ tiljek wõt im jutak bin ilo mol eo.”
Lukkun Bojak ñan Jumae Devil eo
18. Ta kein tarinae ko ilo jitõb ej keboj kij ñan jumae Devil eo?
18 Jehovah ear letok ñan kij juõn nuknuk in tarinae eo ilo jitõb ñan kamaroñ kij ñan “jutõk mae etao ko an devil.” (Dri Epesõs 6:11-18) Yokwe eo ad kin mol eo enaj kõmman bwe jen kañõre iped, ak keboje kij, ñan jerbal eo an Christian. Bebe eo ad ñan kejbãrok kien ko rewãnik an Jehovah enaj einwõt juõn kein binjen ubõd ñan kejbãrok buruõd. Elañe emwij naballin need kin news eo emõn, renaj keini in bõklok kij ñan jerbal in kwalok nan, im men in enaj kakajur im kejbãrok mour eo ad ilo jitõb. Tõmak eo ad ekajur enaj einwõt juõn kein tõrak elap, im enaj kejbãrok kij jen “mõri kijeek otemjej an eo dri nana,” jumae ko retao im kabo ko an. Kejatdikdik eo ad emol kin an Jehovah kajejjet kitien kallimur ko an enaj einwõt juõn helmet eo ej kejbãrok lemnak ko ad im ej letok ainemõn ilo lemnak. (Dri Pilippai 4:7) Elañe jej kabel in kajerbal Nan in Anij, enaj einwõt juõn jãje jemaroñ kajerbale ñan kanemkwoj armij jen kalbuj eo ilo jitõb an Satan. Bareinwõt jemaroñ kajerbale ñan jojomare kij, einwõt an kar Jesus kõmmane ke Satan ear kabo e.
19. Ijellokin ‘jumae Devil eo,’ bar ta eo jej aikwiji?
19 Ilo ad kõnak im jab wutik “kein tõrinae an Anij” im keini ad jar, jemaroñ liki bwe Jehovah enaj kejbãrok kij ñe Satan ej jumae kij. (Jon 17:15; 1 Dri Korint 10:13) Ak Jemes ear kwalok bwe ejabwe ad ‘jumae Devil eo.’ Bareinwõt, ilañin men otemjej, jej aikwij ‘kõttãik kij ñan Anij,’ eo ej kejbãrok kij. (Jemes 4:7, 8) Ewi wãwen ad maroñ kõmman men in enaj alikar ilo katak in tok ilal.
Ewi Wãwen Am Naj Uak?
• Ta aujid ko an Satan Ri Christian ro jinoin rar aikwij bõpraiki?
• Ta men in etao ko Satan ej kajerbali ilo ran kein ñan kabo ri karejar ro an Jehovah?
• Ewi wãwen an kar Jesus jumae men in kabo ko an Devil?
• Ta kein in tarinae eo ilo jitõb ej kamaroñ kij ñan jumae Devil eo?
[Pija eo ilo peij 9]
Jesus ear jutak bin im jumae Devil eo
[Pija ko ilo peij 10]
Ri Christian ro ilo ebeben eo kein kajuõn rar karmijeteik kowadoñ im kamõnõnõ in mour in ejej
[Etan eo ej kõmman]
The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck