Katak ko Remol Me Rej Kabuñburuen Anij
Ñan an armij ro jelã kin ta katak ko remol im ko rej kabuñburuen, Anij ear aikwij kwalok lemnak ko an ñan armij otemjej. Elañe ear jab kwalok lemnak ko an ñan armij ro, reban kar jelã kin ta katak, kabuñ, im mwil ko Anij ej buñburuen kake. Anij ear kwalok ke lemnak ko an? Elañe aet, inem ilo wãwen et eo?
Juõn armij eo ej mour iumin jejjo wõt yiõ emaroñ ke jerbal einwõt ri konono eo an Anij im jibadõk armij otemjej? Jaab. Ak juõn book eo etto an bed emaroñ. Inem, Anij ear letok juõn book rot in. Juõn ian book ko jen ien ko etto ej Bible eo im ej kakõrmol in Anij. Juõn ian ro rar je book in ear ba: “Jeje ko otemjej emwij letok kin kakõrmol an Anij, ej bareinwõt or tokjeir kin katakin, im kowe, im kajime, im kajelaik armij ilo kwojarjar.” (2 Timote 3:16) Jen etale Bible eo im lale elañe ej unjen katak ko remol.
Ewi Toõn an Bible eo bed?
Bible eo ej book eo etto tata an bed jen book ko jet relap ilo kabuñ ko. Rar jino je Bible eo 3,500 yiõ ko remotlok. Rar kamwijlok air je book in ilo 98 C.E.a Meñe 40 armij ro rar je Bible eo iumin 1,600 yiõ ko, aolep book ko iloan rej errã ibben don. Ej eindein kinke Anij ej Ri Jeje eo an emol.
Bible eo ej book eo elaptata jen ian book ko jet rar ukõte im leto-letak. Ilo kajjojo yiõ, rar leto-letak enañin 60 million Bible ko. Rar ukõt Bible eo ilo elõñlok jen 2,300 kajin ko. Enañin aolep armij remaroñ bõk Bible eo, ilo kajin eo air. Jemaroñ lo book in ilo elõñ ailiñ ko, im kajin ko reinjuõn jen don.
Ewi Wãwen Rar Karõk Kobban Bible eo?
Elañe ewõr am Bible, joij im kabellok im lale ewi wãwen rar karõk kobban.b Mokta, joij im lale page eo me etan book ko kajjojo im chapter ko rej bed ie. Wãwen dein air kar kõmmane ilo enañin aolep ukok in Bible ko. Kwonaj lo bwe book kein rar kobaiki ilo juõn book etan Bible eo. Book eo kein kajuõn ej Jenesis, im eo eliktata ej Reveles̃õn. Rar ajeje Bible eo ilo ruo mõttan ko. Book ko 39 ilo mõttan eo kein kajuõn kar naetair Jeje ko ilo kajin Hibru, kinke enañin aolep book kein rar je ilo kajin Hibru. Ilo mõttan eo kein karuo ewõr 27 book ko kar naetair Jeje ko ilo kajin Greek kinke rar je ilo kajin Greek. Jet armij rar naetan mõttan kein ruo Kallimur eo Mokta im Kallimur eo Ekãl.
Ilo kajjojo book ko ilo Bible eo ewõr chapter im eon ko. Ñe rej kwalok kin eon ko ilo magazine in, number eo elikin etan book eo, ej jitõñlok ñan chapter eo im number eo elikin ej eon eo. Ñan wanjoñok, eon eo ilo “2 Timote 3:16” ej melelen book in Ruo Timote, chapter 3, 16 eon. Lale elañe kwomaroñ bukõt eon in ilo Bible eo.
Emol bwe wãwen eo emõntata ñan jelã kilen kajerbal Bible eo ej ilo ad keini ad readi. Jet armij rar lo tokjen jen air readi Jeje ko ilo kajin Greek mokta, ilo air jinoe jen book in Matu. Ñe kwoj readi jilu ñan lalem chapter ko ilo kajjojo ran, kwonaj readi aolepen Bible eo ilo juõn yiõ. Ak ewi wãwen am maroñ jelã elañe men eo kwoj readi ilo Bible eo Anij ear kakõrmole?
Kwomaroñ Ke Liki Bible eo?
Emol bwe juõn book me Anij ear kakõrmole enaj wõr nan in kakabilek ko ewõr tokjeir ñan aolep armij ro.
Juõn book me Anij ear kakõrmole im lelok ñan armij otemjej ej aikwij wõr nan in kakabilek ko rejamin oktak kin wãwen mour. Bible eo ej kamelele kin wãwen mour an armij im ewi wãwen ej jerbal ñan armij ro ilo ebeben otemjej. Im kien ko an ewõr tokjeir ñan ran kein bareinwõt. Men in ej alikar ilo katak eo ebuñbuñ an Jesus Christ, Eo ear kajutak kabuñ eo an Christian. Jemaroñ readi ilo Matu chapter 5 ñan 7. Katak in, eo armij rej jelã kake einwõt Katak eo ion Tol eo, ejjab kwalok kin ewi wãwen ad maroñ lo mõnõnõ eo emol wõt, ak ej bareinwõt kwalok kin ewi wãwen ad maroñ kamadmõde abañ ko, wãwen jar, wãwen ad lemnak kin aikwij ko lor kanniek, im men ko eirlok wõt. Ilo aolepen Bible eo, ekoba katak in, ej kwalok kin ta eo jej aikwij kõmmane im jab kõmmane ñan kabuñburuen Anij im ñan kakõmanmanlok wãwen mour eo ad.
Bar juõn unin kwomaroñ liki Bible eo ej bwe ñe ej konono kin science, katak ko ikijen men in relukkun jejjet im jimwe. Ñan wanjoñok, ilo ien eo ke armij ro rar tõmak bwe lal in ear biken wõt juõn, Bible eo ear kajerbal nan kein “ilõñin belakin, lõl.” (Aiseia 40:22) Elõñlok jen 3,000 yiõ ko mokta jen an juõn scientist etan Sir Isaac Newton kamelele kin wãwen an iju ko bed ilañ, Bible eo ear ba bwe Anij ear “totoik lõl imejatoto.” (Job 26:7) Bareinwõt lemnak kin wãwen an den ko ion lal makitkit emwij jeje kake 3,000 yiõ ko remotlok: “River otemjej rej torlok ñõn lojit, ijoke, lometo e jab lõñ; ñõn jikin eo river ko rej ilok ñõn e, e ja ijo wõt rej bar ilok ñõn e.” (Ekklisiastis 1:7) Aet, Eo ear Kõmanman men otemjej ej E eo ear Kõmmane Bible eo bareinwõt.
Bwebwenato ko an lal rar errã ibben mol in bwe Anij ear kakõrmole armij ñan je Bible eo. Bwebwenato ko ilo Bible rejjab inoñ bajjek. Rej jitõñlok ñan ran ko, armij ro, im jikin ko. Ñan wanjoñok, elõñlok jen 700 yiõ ko jen ien eo Jesus ear lotak ion lal, Jeje ko ilo kajin Hibru rar kanan bwe Enaj kar lotak “ilo Betleem in Judia.”—Matu 2:1-6; Micah 5:2.
Lemnak kin bar juõn wanjoñok. Ilo 2 Timote 3:1-5, Bible eo ej ba: “A kwon jela men in, bwe ilo ran ko eliktata, ien ko renana re naj waloktok. Bwe armij ro e naj anij lo burueir, im re naj dri arõk mweiuk, im dri jualõñlõñ, im dri jua, im dri kajirere, im ro rej kiblia ñõn jemeir im jineir, im ro re jab kamolol, im dri nana, Im ro re jab yokwe ro nukiir, im ro re lej, im ro rej kennan nan in riõp, ro re jab kamanwa, r’awia, ro rej drike emõn, Ro dri ketõk, ro re mõlkaro, ro dri kimjãje, im ro rej yokwe men in kabuñburueir elap jen air yokwe Anij, Ro rej kõmõnmõn wãwen mwiliir, a ilo burueir rej karmijete emõn: jen rein kwon illok.” Ejjab eindein ke lemnak ko an armij ro ilo ran kein? Rar je nan kein ilo yiõ eo 65 C.E., ak elõñlok jen 1,900 yiõ ko remotlok!
Ta Eo Bible Ej Katakin Kij Kake?
Ñe kwoj readi Bible eo kwonaj lo bwe ej juõn book elaplok an wõr tokjen jen book ko jet. Ej uake kajitõk ko einwõt kein: Wõn Anij? Devil eo ej juõn jitõb emour ke? Wõn Jesus Christ? Etke jej eñtan? Ta eo ej walok ñan kij ñe jej mij? Uak ko an jet armij ñan kajitõk kein rej lukkun oktak jen don einwõt katak im manit ko air. Ak Bible eo ej kwalok mol eo kin katak kein im men ko jet. Bareinwõt, ejelok bar juõn book emõnlok jen Bible eo me emaroñ katakin kij kin mwil im wãwen jej lemnak kin armij ro jet im ro reutiej.c
Ta eo Bible ej ba kin karõk eo an Anij kin lal in im armij ro? Ej kallimur: “Bwe jirik wõt ien, im eo enana e naj joko; . . . A ro etã burueir re naj jolit ene eo, im re naj kalõñliñ ir mõke kin ainemõn elõñlok.” (Sam Ko 37:10, 11) “Anij e naj ber [ibben armij ro], im naj air Anij. Im E naj kõmõraik jen mejeir dren in kemjãlãl otemjej, im e naj ejelok bar mij, im re jamin bar liãjlol, ak jõñ, ak iñtan; bwe men ko mokta re joko.” (Reveles̃õn 21:3, 4) “Ro remõn re naj jolit ene eo, im jokwe iloan ñõn in drio.” (Sam Ko 37:29)
Bareinwõt Bible eo ej kanan bwe mõttan wõt jidik tarinae, kowadoñ, kõtõrãi kien, im men ko renana renaj jemlok. Nañinmij, rittolok, im mij renaj jako. Armij ro renaj mour ñan indio ilo paradise ion lal. Ej juõn jerammõn elap! Im aolep jerammõn kein rej kwalok yokwe eo an Anij ñan armij!
Ta Eo Kwonaj Kõmmane?
Bible eo ej juõn men in letok emõn jen Ri Kõmanman eo. En ewi wãwen am lemnak kin book in? Juõn Ri Hindu ear tõmak bwe elañe Anij ear je juõn ennan jen jinoin an armij mour ion lal, inem aolep armij ro remaroñ kar bõk tokjen jen e. Elikin an kile bwe jet mõttan ko ilo Bible kar jei moktalok jen elõñ book ko an Ri Hindu, einwõt Vedas, ear bebe in readi im etale Bible eo.d Juõn ri kaki ilo juõn university ilo America ear lo aikwij eo bareinwõt ñan an readi book in mokta jen an kwalok lemnak eo an kake.
Jenaj bõk tokjen ko remõn ñe jej readi Bible eo im jerbale katak ko an. Bible eo ej ba: “Emõnõnõ armij eo . . . ej lõñliñ ilo kien Jeova; im ej lemnok kin kien eo ran im boñ. E naj einwõt wijki eo emwij kallipe iturin river in dren, eo ej jebar leen ilo ien eo an; im bwilikõn e jamin mõrar; im e naj jerammõn kin men otemjej ej kõmõni.”e (Sam Ko 1:1-3) Katak Bible im kalmenlokjen kin ta eo ej ba enaj kamõnõnõik yuk kinke enaj kabwe aikwij ko am ilo jitõb. (Matu 5:3) Bible eo enaj kwalok kin wãwen am maroñ lo mõnõnõ ilo mour eo am im ewi wãwen am maroñ kijenmij ñe kwoj jelmae abañ ko. Aet, “ro rej bokake [kien ko an Anij ilo Bible eo] elap wõnair.” (Sam Ko 19:11) Bareinwõt, elañe kwoj liki kallimur ko an Anij renaj kajerammõn yuk kiõ im lewõj juõn kejatdikdik emõn kin juõn ilju im jõklaj.
Bible eo ej rejañ kij: “Einwõt niñniñ rej kab lotak, komin mako milk emõn im erreo wõt, bwe komin edreklok kake ñõn lomor.” (1 Piter 2:2) Juõn niñniñ ej aikwij mõñã im ej jañ bwe en tõbrak kõnan eo an. Eindein, jej aikwiji jelãlokjen eo jen Anij. Inem, kwoj aikwij “mako,” ak kaddeklok juõn kõnan, ñan katak Nan eo an. Bible eo ej juõn book in katak ko remol jen Anij. Kwoj aikwij likit juõn mejenkajjik ibbem ñan keini am katak Bible eo ibbam make. Ri Kennan ro an Jehovah ilo bukwon eo am rej mõnõnõ in jibañ yuk ñan am bõk tokjen jen katak ko. Kimij rejañ yuk bwe kwon kebak ir. Ak kwomaroñ jejelok ñan ro rej kõmmane magazine in.
[Kamelele ko itulal]
a C.E. ej melelen “Elikin an Jesus Lotak,” ak ekkã air naetan A.D., ak Anno Domini, melelen “ilo yiõ eo an Iroij.” B.C.E. ej melelen “Mokta jen an Jesus Lotak.”
b Elañe ejelok am Bible, Ri Kennan ro an Jehovah renaj mõnõnõ in lewõj juõn.
c Katak kein rej bed ilo book eo Jelãlokjen Eo Ej Tellok ñan Mour Indio, jeje in Ri Kennan ro an Jehovah.
d Rar tõmak bwe al ko jinoin ilo Vedas rar kine enañin 3,000 yiõ ko remotlok im rar katakin ro jet ilo konono wõt. P.K. Saratkumar ilo book eo an etan A History of India (Juõn Bwebwenato kin India) ear ba: “Rar jino jeje Veda eo enañin 1,300 yiõ ko elikin lotak eo an Christ.”
e Jehovah ej etan Anij eo an Bible eo. Ilo elõñ ukok in Bible ko, jemaroñ lo ãt in ilo Sam 83:18.
[Pija eo ilo peij 7]
Kwon “mako” kin Nan in Anij. En keini am katak Bible eo
[Credit Line ilo peij 5]
Pija eo an NASA