Ri Belele Kõrã Ro—Komin Kautiej Lõmaro Belemi
“Kõra ro, komin kõtãik kom ñõn lõmaro belemi.”—EPESÕS 5:22.
1. Etke ekkã an bin ñan kautiej leo?
ILO elõñ ailiñ ko ñe ruo armij rekõnan mare, lio belele ej kallimur, bwe enaj kautiej leo belen. Bõtab, wãwen eo lõmaro ri belele rej watõk limaro beleir enaj alikar elañe kallimur eo enaj bidodo ak jab ñan kõmmane. Ak, mour in belele kar wõr juõn jinoin ekabwilõñlõñ. Anij ear bok dii jen katin Adam, emaan eo mokta, im ear kõmanman kõrã eo. Adam ear lamõj ilo kijoror: “E in kiõ drin driõ, im kõniekin kõniekiõ.”—Jenesis 2:19-23.
2. Ewi wãwen jerbal eo an kõrã ro im mwiliir rej oktaklok ilo ran kein?
2 Meñe jinoin ekar emõn, juõn kumi kar naetan women’s liberation—juõn jibadbad an kõrã ñan anemkwoj jen kajur eo an maan ro—ear jino ilo yiõ ko 1960 ilo United States. Ilo ien ne, oran lõmaro ri belele rar illok jen family ko air ñe je keidi jen oran limaro ri belele rar illok jen ir kar 300 ñan 1. Ilo tu jemlokin yiõ ko 1960, joñan in ear eietlok ñan enañin 100 ñan 1. Kiõ, ej einwõt, kõrã ro rej kajerbal nan ko retton ak kanejnej, idak den in kadõk, kõbatat, im rej etton ilo mwil einwõt maan ro. Inem, kõrã ro rej ke mõnõnõ lok? Jab. Ilo jet ailiñ ko, enañin jimettan ian ro rej mare ejjabto tokelik rej jebel jen don. Jibadbad ko an kõrã ro ñan kakõmõnmõnlok mour in belele eo air ear emõnlok ke ak nanalok?—2 Timote 3:1-5.
3. Ta abañ eo elap ej jelet mour in belele?
3 Ta abañ eo elaptata? Ej einwõt abañ eo kar jino ke Eve kar bo iumin kabo an enjel in jumae eo, “serpent e ritto, naetan devil im Satan.” (Reveles̃õn 12:9; 1 Timote 2:13, 14) Satan ear kabañ men ko Anij ej katakin. Ñan wanjoñok, kin mour in belele, Devil eo ear kõmman bwe mour in belele en einwõt ekanuij bin im enana. Nan in kareelel ko reriap Satan ej kajeoñ in kajededloki ikijen news ko ilo lal in—eo ej Iroij ion—kar kõmmane ñan ukõt nan in jiroñ ko an Anij im kõmmane bwe rejjab emõn im rejjab ekkar. (2 Dri Korint 4: 3, 4) Bõtab, elañe jenaj etale ibben juõn lemnak ejelok kalijeklok ie kin ta eo Anij ej ba kin jerbal an kõrã ro ilo mour in belele, jenaj kile ewi joñan an meletlet im ekeie Nan eo an Anij.
Nan in Ekkõl ñan Ro Rej Mare
4, 5. (a) Etke juõn ej aikwij kejbãrok elañe ej lemnak ñan mare? (b) Ta eo juõn kõrã ej aikwij im kõmmane mokta jen an errã in mare?
4 Bible eo ej letok juõn nan in kakkõl. Ej ba bwe ilo lal in me Devil ej iroij ion, ro rej lo tõbrak ilo mour in belele renaj bareinwõt ion “eñtan.” Inem meñe mour in belele kar karõk eo an Anij, Bible eo ej kakkõl ro renaj mare. Juõn ian ro rar jeje Bible ekakõrmol ear ba kin juõn kõrã me leo belen ear mij, kin men in ear anemkwoj ñan bar mare: “A e mõnõnõlok elañe ej berwõt.” Jesus ear bar rejañ ro rejañin mare ñan jab kõmmane ñe eo “ej marõn in bõke en bõke.” Bõtab, elañe ej beek ñan bar mare, enaj aikwij im kõmmane ibben juõn “ilo Iroij wõt,” melelen ñan juõn ri kabuñ eo an Anij emwij an wujleplok im baptais.—1 Dri Korint 7:28, 36-40; Matu 19:10-12.
5 Un eo elaptata unin an juõn kõrã aikwij in kejbãrok kin wõn eo enaj kãlet in mareiki ej kinke Bible eo ej kakkõl: “Bwe kõra eo ebelele, kien ej liabe ñõn leo belen.” Bõtab elañe ej mij ak ej lũñ im rej jebel jen don ilo ien eo wõt lio ej “anemkwojan jen kien.” (Dri Rom 7:2, 3) Eñjake in yokwe ilo jinoin emaroñ emõn im ekamõnõnõ, bõtab ej jabwe bedbed in belele eo elemõnõnõ. Inem, juõn kõrã ejañin mare ej aikwij kajitõkin emake, ‘Ij bojak ke in bed iumin lajrak in kien an lein?’ Ien eo ñan kalmenlokjen kake kajitõk in ej mokta jen ien mare, im ejjab elikin.
6. Rainin ta bebe eo enañin aolep kõrã ro remaroñ kõmmane, im etke eaorõk?
6 Ilo elõñ jikin ko rainin, juõn kõrã ewõr an maroñ ñan mare ak jab ekkar ñan kõnan eo an. Bõtab, ñan kõmman juõn jokãlet emeletlet emaroñ jokãlet eo ebintata ñan kõmmane, kinke kõnan eo an ñan debij juõn kõtan ebak im bõk eñjake in yokwe ilo belele emaroñ lukkun kajur. Juõn ri jeje ear lo im ba: “Joñan an kajur kõnan eo ad ñan kõmmane juõn men—jekdon elañe jekõnan mare ak wanliñlok ion juõn tol—enaj bidodo ñan kõmman bwid kin men ko ilo jinoin jar mõnõnõ kaki im kamelele ko re kajuburu ñan kij make” Ibben juõn eo ej wanliñlok ion juõn tol, jokãlet ej kõmmane ilo jidimkij emaroñ kajorrãn e ñan mij: jokãlet in jab meletlet kin rejetan ilo mare emaroñ lukkun lap jorrãn.
7. Kain nan in kakabilek rot emwij an kalikar kin wãwen bukõt juõn rejetan?
7 Juõn kõrã ej aikwij lukkun lemnak kake ta eo ej kitibuj ñan an bed iumin kien emaan eo me kar kajitõkin e bwe en belen. Yiõ ko remotlok, juõn ledik jen India ilo ettã buru ear kile: “Ro jined im jemed reritto im meletletlok jen kij, im ejjab bidodolok ñan air bo einwõt kij. . . . I maroñ likjap im kõmman bwid.” Jibañ an ro jemen im jinen im an ro jet raorõk. Juõn ri kakabilek emeletlet ear rejañ likao ro im jiroñ ro iumin elõñ yiõ ko ñan jelã kajjen jemen im jinen eo ekõnan mareiki bareinwõt kajeoñ im lale wãwen an kamao im jerbal ibben jemen im jinen im ro uan family.
Wãwen Eo Jesus Ear Kwalok Kiblie
8, 9. (a) Ewi wãwen an kar Jesus watõk an kiblie ñan Anij? (b) Ta tokjen ko jemaroñ katak jen kiblie?
8 Meñe emaroñ bin ibben juõn ñan kiblie, kõrã ro remaroñ watõke einwõt juõn men emõn, einwõt Jesus. Meñe an kiblie ñan Anij ear kitibuj eñtan, ekoba mij ion juõn alal, ear lañliñ ñan kõttãik e iumin Anij. (Luk 22:41-44; Dri Hibru 5:7, 8; 12:3) Kõrã ro remaroñ reilok ñan Jesus einwõt juõn joñok, kinke Bible ej ba: “Bõran kõra man; im bõran Kraist Anij.” (1 Dri Korint 11:3) Bõtab, ej juõn point eaorõk, bwe ejjab ilo mare wõt kõrã ro rej kõttãik ir iumin tel an maan ro.
9 Bible eo ej kamelele bwe ibben kõrã ro, ro emwij air mare ak rejañin, rej aikwij kõttãik ir iumin tel an maan ro ilo jitõb me rej lolorjake congregation in Christian eo. (1 Timote 2:12, 13; Dri Hibru 13:17) Ñe kõrã ro rej lor tel eo an Anij ñan kõmman eindein, rej likit juõn joñok ñan enjel ro ilo lajrak eo an Anij ekwon. (1 Dri Korint 11:8-10) Bareinwõt, kõrã ro reritto, ikijen joñok eo air remõn im nan in kakabilek ko rejoij, rej katakin jiroñ ro ñan ‘etã jen ro beleir.’—Taitõs 2:3-5.
10. Ewi wãwen an kar Jesus likit juõn joñok kin kiblie?
10 Jesus ear kile aorõkin kiblie eo ekkar. Ilo juõn ien, ear jiroñ ri jilek Piter ñan kõllã owõj ñan ri kien ro, ear bareinwõt lelok ñan Piter money in owõj bwe en kõllã. Tokelik Piter ear je: “Komin kõtãik kom ñõn kien ko otemjej an armij kin Iroij.” (1 Piter 2:13; Matu 17:24-27) Kin joñok eo ekanuij emõn an Jesus kin kiblie, jej konono: “E ar mõke kejeramel E, im bõk wãwen korijer, im erom nememen armij; Im ke E ar walok im einwõt armij, E ar mõke kõtãik E, im E ar bokake ñõn mij.”—Dri Pilippai 2:5-8.
11. Etke Piter ear rejañ limaro belele ñan air kõttãik ir ñan lõmaro beleir ro im rejjab bed ilo tõmak?
11 Ilo ien ear rejañ ri Christian ro ñan kõttãik ir make ñan ro reutiej ilo lal in meñe relej im ejelok air ekajet jimwe, Piter ear kamelele: “Im emwij kir kom ñõn men in: bwe Kraist e ar iñtan kin kom, im likit joñok ñõn kom, bwe komin anõke jenkwon ne ko neen.” (1 Piter 2:21) Elikin an kwalok kin wãwen Jesus ear bõk eñtan im wãwen ear kijenmij ilo kiblie, Piter ear rejañ limaro belen ro rejjab bed ilo tõmak: “Ein drein, limaro, komin kõtãik kom ñõn lõmaro belemi; bwe elañe jabrewõt e jab bokake nan eo, en rel buruen ñe ejelok nan, kin an beleir ber im kõmõn; Ñe rej lo ami etetal ekwojarjar ilo mijõk.”—1 Piter 3:1, 2.
12. Ta tokjen ko kar walok ikijen mwil eo ekiblie an Jesus?
12 Elõñ armij rej kwalok kiblie meñe rej jelmae kajirere im ennan ko relej im eloñ armij rej watõk ir einwõt rej mõjno. Ak, wãwen ne ejjab wãwen Jesus ear watõke. “Ke ar konono nae E,” Piter ear jeje, “e ar jab bar konono nae; ke E ar iñtan E ar jab kalelñoñ.” (1 Piter 2:23) Jet ian ro rar lo an Jesus bõk eñtan rar erom ri tõmak ro, ñan juõn joñan jidik, ekoba juõn ri kwot eo ear toto ion alal eo iturin im kapen in tarinae eo rar loe ien eo rar mõne. (Matu 27:38-44, 54; Mark 15:39; Luk 23:39-43) Eindein, Piter ear kwalok bwe jet ian ro lõmaro rejjab bed ilo tõmak—ekoba ro relej—renaj erom ri Christian ro elikin air lo mwil ko remõn mwilin limaro beleir rekiblie. Emwij ad lo kein kamol kin men in ilo ran kein.
Wãwen Eo Limaro Remaroñ Kareel Lõmaro Beleir
13, 14. Ewi wãwen an kõttãik ñan lõmaro rejjab tõmak kar bõktok elõñ tokjen ko?
13 Limaro me rej erom ri tõmak ro emwij air kareel lõmaro beleir ikijen air kwalok mwilin Christ. Ilo juõn district convention an ri kennan ro an Jehovah ej kab mwij, juõn emaan ear ba kin lio belen: “Iar lukkun bwid kin wãwen eo iar watõk e. Bõtab, ear lukkun kautiej ña. Ear jab kajook iõ ñan jidik. Ear jab iun iõ bwe In tõmak ilo men ko ear tõmak kake. Ear kea kake ña ilo juõn wãwen ejoij. Ke lio ekar etal ñan juõn kwelok elap, ear lukkun kate e ñan keboje kijõ mokta im ear karreo mweo. Mwilin ekar kaitoklimoen ña ilo Bible eo. Im, eokwe, kiõ ij juõn ian Ri Kennan ro an Jehovah.” Aet, ilo juõn wãwen ear “rel buruen ñe ejelok nan” ikijen mwilin lio belen.
14 Einwõt Piter ear kalikar, ejjab kin joñan lapin men ko limaro beleir rej ba wõt ak kin men ko rej make kõmmani enaj kwalok leen ko remõn. Eñin kar walok ibben juõn lio belele me ekar katak mol ko jen Bible im kar beek ñan bed ilo kwelok ko in Christian. “Agnes, elañe kwonaj diojlok jen kejam ne, kwo ban jeblak!” Leo belen ear lamõj. Lio ear jab illok jen “kejem eo,” ak, ear dioj jen kejam eo juõn. Ran eo tok juõn ilo ien kwelok in jota, ear kamijak e: “I naj joko ñe kwoj roltok.” Eokwe, leo e kar jako—jilu ran ko ekar jako. Ke ear jeblak, ear kajitõk ilo joij: “Kwo kõnan ke mõñã?” Agnes ear jab bõjrak ñan jidik ilo an karejar ñan Jehovah. Leo belen ejjab to tokelik ear jino in katak Bible eo, ear wujleplok an mour ñan Anij, im tokelik ear karejar einwõt juõn overseer ibben elõñ eddo ko.
15. Kain “kalitlit” rot ej emõn ñan Christian limaro?
15 Ri jilek Piter ear kwalok juõn men me limaro rar kwalok kake ilõñ bwe emwij air, “kalitlit,” ak ejjab le jen joñan air kõmman “kin birõk kolan bõrõmi” ak “kin kõnõk nuknuk ko.” Inem, Piter ear ba: “Komin mõke kalitlit kom ilo buruemi, kin men eo e jamin ijurwewe, kin jitõb e inimõn im joij wõt, eo e kanuij aurõk iman mejen Anij.” Jitõb in ej alikar ilo wãwen an konono im ilo juõn wãwen ej kwalok joij im emõn ijellokin an aitwerõke ak an kõtmene juõn men ilo lej. Ilo wãwen in, juõn ri Christian lio enaj kwalok kautiej emũlal ñan leo belen.—1 Piter 3:3, 4.
Katak jen Joñok ko
16. Ilo wãwen et Sera ej juõn joñok emõn ñan Christian limaro belele?
16 Piter ear jeje: “Ilo ien ko remotelok, kõra remõn, ro r’ar kejatrikrik ir ilo Anij, rej mõke kalitlit ir, im mõke kõtãik ir ñõn beleir.” (1 Piter 3:5) Armij rein rar kile bwe ilo air kamõnõnõik Jehovah ikijen air lor nan in kakabilek eo an enaj tellok ñan juõn family elemõnõnõ im jinekjej eo kin mour indio. Peter ear je kin Sera, lio belen Abraham e dreo, ear ba bwe “e ar bõkake Ebream, im naetan iroij.’ ” Sera ear rejetak leo belen eo ear mijak Anij, me Anij ear kãlete ñan emmakit im jerbal ilo juõn ene etolok. Lio ear karmijete juõn mour emõn im tokelik ear bed ilo kauwatata. (Jenesis 12:1, 10-13) Piter ear nebare Sera kin an kwalok juõn joñok in beran, ilo an ba: “kom ro nejin kiõ, elañe komij kõmõn emõn, im jamin mijõk kin jabrewõt lelñoñ.”—1 Piter 3:6.
17. Etke Piter ear maroñ lemnak kin Abigail einwõt juõn joñok ñan Christian limaro?
17 Abigail kar mõttan juõn kõrã eberan me ear kejatdikdik ilo Anij, im bõlen Piter ear lemnak kin e. Ear juõn kõrã “e jelalokjen,” ak leo belen Nebal ear juõn “leo e jememe im ankeke ilo kõmõn ko an.” Ke Nebal kar makoko in lelok jibañ ñan David im likao ro don, rar kabojak ñan kokkure Nebal im aolep ro uan family. Ak Abigail ear bok eddo eo ñan lomoren family eo an. Ear ektaki mõñã ko ion juõn kidu im wõnmae David ke e im lõmaro mõttan rekar itok. Ke ear lo David, ear to, im barikrik turin neen, im ear akwelap bwe en jab kõmman juõn men enana. David ear kwalok tiriamo. “Emõnõnõ Jeova, Anij in Israel, eo e ar jilkintok yuk ranin bwe kwon wõnmae iõ!” ear ba, “im e mõnõnõ am jelalokjen.”—1 Samuel 25:2-33.
18. Elañe lõmaro rej kajeoñ im kareel limaro beleir, limaro remaroñ kalmenlokjen kin joñok et im etke?
18 Mõttan juõn joñok ñan limaro beleir ej kin juõn jiroñ in Shulem eo kar tiljek wot ñan shepherd eo etta buruen me ekar kallimur kake ñan mare. Yokwe eo an ibben ear kajur wõt meñe iroij eo emweie ear kajeoñ in kareel e. Yokwe eo an ear kamakit e ñan kwalok an eñjake ñan shepherd likao eo, lio ear ba: “Kwon likit iõ einwõt juõn sil ion buruõm, einwõt juõn sil ion peõm: bwe yokwe e kajur einwõt Hedis [mij]. . . Dren ko relõñ re ban kwuni yokwe im lañ ko re ban kamaloñ e.” (Al Eo An Solomon 8:6, 7) En eindein ibben aolep ro emwij air bõk kallimur eo ñan eddeb wõt ñan lõmaro beleir im kautiej ir.
Bar Nan in Kakabilek Ekwojarjar
19, 20. (a) Ta unin limaro ren aikwij kiblie ñan lõmaro beleir? (b) Ta joñok eo emõn kar lelok ñan limaro belele?
19 Eliktata, jen etale eon ko ibelakin unin tel eo: “Kõra ro, komin kõtãik kom ñõn lõmaro belemi.” (Dri Epesõs 5:22) Etke kiblie rot in ej juõn men in aikwij? “Bwe,” eon tok juõn ej wonmanlok, “leo e bõran lio belen, einwõt Kraist e bõran eklisia.” Inem, limaro ren aikwij in: “Einwõt eklisia ej etã jen Kraist, en ein drein bareinwõt limaro ñõn lõmaro beleir ilo men otemjej.”—Dri Epesõs 5:23, 24, 33.
20 Ñan bokake kien in, limaro belele renaj aikwij katak im kajeoñe congregation in ri kabit ro an Christ. Joij im konono 2 Dri Korint 11:23-28 im katak kin eo juõn uan congregation eo, ri jilek Paul, ear kijenmij im tiljek ñan bõran, Jesus Christ. Einwõt Paul, limaro belele ekoba bar ro ilo congregation eo ren aikwij im kõttãik ir ñan Jesus. Limaro rej kwalok men in ilo air kiblie ñan lõmaro beleir.
21. Ta eo emaroñ jerbal einwõt kein rejañ ñan limaro me rej kõttãik ir iumin lõmaro beleir?
21 Meñe elõñ limaro rainin rej dike in kõttãik ir, juõn kõrã emeletlet enaj kalmenlokjen kin tokjen ko ñan kiblie. Ñan wanjoñok, ibben leo me ejjab bed ilo tõmak, an kõttãik e ñan bõran ilo men otemjej me rejjab nae kien ko ak nan in kaiñi an Anij menin emaroñ tellok ñan jerammon eo elap ñan ‘lomoren leo belen.’ (1 Dri Korint 7:13, 16) Bareinwõt, emaroñ lo juburu ilo an jela kake bwe Jehovah ej mõnõnõ im enaj kajerammõn e ilo wãwen ej anõk nejin ejitenburu.
Kwoj Kememej Ke?
• Etke emaroñ bin ibben lio ñan kautiej leo belen?
• Etke ej juõn men ekanuij aorõk ñan bõk kallimur ñan mare?
• Ewi wãwen Jesus ear likit juõn joñok ñan limaro, im ta tokjen ko remaroñ walok jen air lor joñok eo an?
[Pija eo ilo peij 23]
Etke elap an aorõk ñan beek elañe juõn enaj bõke ak jab bõk kallimur ñan mare?
[Pija eo ilo peij 25]
Ta men ko limaro beleir remaroñ katak kake jen joñok ko ilo Bible einwõt Abigail?