Men ko Jemaroñ Katak jãn Juon Jar Ejejjet im Em̦m̦an
“En utiej wõt etam̦ eaiboojoj.”—NIHIMAIA 9:5.
1. (1) Ta kweilo̦k el̦ap eo an Ri Israel ro im jenaaj katak kake? (2) Ta kajjitõk ko jen l̦õmn̦ak kaki?
“KOM̦WIN jutak im kautiej Jeova ami Anij jãn indeeo ñan indeeo.” Ri Livai ro rar ba naan kein ilo iien eo me rar ko̦kweilo̦ktok armej ro an Anij bwe ren jar ñan e. Im jar in aer ej juon iaan jar ko raetoktata ilo Baibõl̦. (Nihimaia 9:4, 5) Kweilo̦k el̦ap in aer ear wal̦o̦k ilo Jerusalem ilo kar iiõ eo 455, m̦okta jãn Kũraij. Ekkar ñan kõl̦õn̦ta eo an Ri Ju, iien in ear wal̦o̦k ilo 24 raan in allõñ eo kein kajiljilimjuon etan Tishri (ak ilo wiik ko jem̦l̦o̦kin Jeptõm̦ba im jinoin Oktoba). Ilo ad naaj katak kõn kweilo̦k el̦ap in an Ri Israel ro, em̦m̦an jen l̦õmn̦ak kõn kajjitõk kein: Ta eo ekkã an kar Ri Livai ro kõm̦m̦ane bwe kweilo̦k in en juon iien ekam̦õn̦õn̦õ? Ta ko jemaroñ katak jãn jar eo me Ri Livai ro rar kwal̦o̦ke? Eokwe, m̦oktata jen lale jet iaan men ko im rar wal̦o̦k m̦oktal̦o̦k jãn kar kweilo̦k in.—Sam 141:2.
JUON ALLÕÑ EL̦AP IM AORÕK
2. Etke elukkuun em̦m̦an joñak eo an Ri Israel ro ñan kõj rainin?
2 Juon allõñ m̦oktal̦o̦k jãn kar kweilo̦k el̦ap in, ear dedel̦o̦k an Ri Ju ro kalõk wõrwõr in Jerusalem. (Nihimaia 6:15) Ium̦win 52 wõt raan, rein rar maroñ kadedel̦o̦k jerbal in aer. Innem, ilo raan eo kein kajuon ilo allõñ eo tok juon etan Tishri, rar kweilo̦k ippãn doon ilo mel̦an eo ilo Jerusalem. Etke? Bwe ren roñjake an Ezra im Ri Livai ro jet riiti kien ko an Anij im kõmel̦el̦eiki. Aolepen baam̦le ko ekoba ajri ro, rar jutak im roñjake jãn ke ear jibboñ ñan ñe raelep. Elukkuun em̦m̦an joñak in an Ri Israel rein ñan kõj rainin. Meñe jej jijet ilowaan Im̦õn Kweilo̦k eo im elukkuun em̦m̦an kõjeiied ak jet iien jemaroñ jino ad l̦õmn̦ak kõn men ko jet. Bõtab, Ri Israel rein rar lukkuun roñjake im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko rar roñjaki. Joñan, rar jino jañ ke rar kile bwe rar jab pokake kien ko an Anij.—Nihimaia 8:1-9.
3. Ta naan in jiroñ ko Ri Israel ro rar pokaki?
3 Bõtab, iien in ear jab iien eo ñan aer bũrom̦õj im kwal̦o̦k rueer. Ear juon iien kwõjkwõj im Jeova ear kõn̦aan bwe ren m̦õn̦õn̦õ. (Bõnbõn 29:1) Kõn men in, Nihimaia ear jiroñ armej ro: “Kom̦win etal. M̦õñã men ko renno̦, im idaak men ko retõñal, im jilkinl̦o̦k m̦õttan ko ñan eo ar jañin kõppojak ñan e, bwe rainin ekwõjarjar ñan adwõj Anij. Im kom̦win jab bũrom̦õj, bwe lañlõñ in Jeova ej ami kajoor.” Armej ro rar pokake naan kein, im tokãlik ear kanooj ‘l̦ap aer lañlõñ’ ilo raan eo.—Nihimaia 8:10-12.
4. (1) Ta eo kajjojo bõran baam̦le ko ilo Israel rar kõm̦m̦ane? (2) Ilo kar Kwõjkwõj in Im̦õn Kõppãd eo, ta eo Ri Livai ro rar kõm̦m̦ane ilo kajjojo raan?
4 Ilo raan eo tok juon, aolep em̦m̦aan ro rej bõran juon baam̦le rar kweilo̦k ippãn doon ñan aer ekkatak im liñõri kien ko. Rar kõm̦m̦ane men in ñan lale el̦aññe rar pokake aolep kien ko an Anij. Ke rar katak kõn kien kein, rar lo bwe aelõñ in Israel ear aikuj kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Im̦õn Kõppãd eo ekoba iien kweilo̦k eo ekwõjarjar ñan kõjem̦l̦o̦k iien in. Men in ear wal̦o̦k ilo 15 raan l̦o̦k ñan 22 raan ilo ejja allõñ eo wõt. Innem, armej ro rar m̦õkaj im jino aer kõpopo ñan iien in. Kõn men in, jãn kar raan ko an Joshua, ejjañin kar wõr juon kwõjkwõj em̦m̦anl̦o̦k jãn Kwõjkwõj in Im̦õn Kõppãd in. Ear juon iien ‘ekanooj l̦ap lañlõñ’ im ekam̦õn̦õn̦õ. Kajjojo iaan raan kein, jãn raan eo m̦oktata ñan raan eo ãliktata, Ri Livai ro rar riiti kien ko an Anij ñan aolep armej ro.—Nihimaia 8:13-18.
RAAN EO ÑAN KWAL̦O̦K RUEER ÑAN ANIJ
5. Ta eo armej ro an Anij rar kõm̦m̦ane m̦okta jãn an kar Ri Livai ro jar kõn er?
5 Ruo raan ãlikin Kwõjkwõj in Im̦õn Kõppãd eo, ak ilo 24 raan in Tishri, armej ro rar kiiõ kwal̦o̦k rueer ñan Anij. Ear jab juon raan ñan m̦õñã im m̦õn̦õn̦õ. Ak ear juon raan ñan an armej rein an Anij jitlo̦k im kõn̦ak nuknuk ko el̦ap ideer. Etke rar ãindein? Ej bwe ren kwal̦o̦k joñan aer bũrom̦õj kõn aer kar jab pokake kien ko an Anij. Ilo iien in, Ri Livai ro rar bar riiti kien ko an Anij ñan armej ro ium̦win jilu awa ilo jibboñõn eo. Im ilo ãlikin raelepen raan eo, armej ro rar kwal̦o̦k jerawiwi ko aer im rar “ukel̦o̦k ippãer im kabuñ ñan Jeova aer Anij.” Ej kab iien eo in im Ri Livai ro rar jino jar kõn aolepen armej rein. —Nihimaia 9:1-4.
6. (1) Ta eo ear jipañ Ri Livai ro ñan kwal̦o̦k juon jar elukkuun jejjet im em̦m̦an? (2) Ta eo jemaroñ katak jãn Ri Livai ro?
6 Aolep raan Ri Livai ro rar riiti kien ko an Anij, im men in ear jipañ er ñan kwal̦o̦k juon jar elukkuun jejjet im em̦m̦an. Ilo jinoin jar in, rar nõbar Jeova kõn men ko ear kõm̦m̦ani im wãween ko rem̦m̦an kõn e. Innem, Ri Livai ro rar kiiõ kwal̦o̦k aolep jerawiwi ko an Ri Israel ro im kaalikkar taunin ejjel̦o̦k tokjãer ñan an Anij “tũriam̦okake” er. (Nihimaia 9:19, 27, 28, 31) Ta eo jemaroñ katak jãn Ri Livai rein? Eokwe, jej aikuj riiti Naan in Anij aolep raan im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kake. Ilo wãween in, jej kõtl̦o̦k bwe Jeova en kõnono ñan kõj. Innem ñe jej jar, enaaj lõñl̦o̦k men ko jej kõnono ippãn Jeova kaki, im elukkuun naaj em̦m̦an im jejjet jar ko ad.—Sam 1:1, 2.
7. (1) Ta eo Ri Livai ro rar kajjitõk ippãn Anij kake? (2) Ta eo jej katak jãn joñak eo an kar Ri Livai ro?
7 Bõtab, ilo jar in an Ri Livai ro, ewõr juon wõt men rar kajjitõk ippãn Anij kake. Ej wal̦o̦k ilo jem̦l̦o̦kinl̦o̦k jar eo aer ke rar ba: “O Anij, am Anij, el̦ap wõt am̦ utiej! El̦ap wõt am̦ kaamijak im kajoor! Kwõ tiljek ilo am̦ kõjparok bujen eo am̦. Jãn iien eo kiiñ ro an Assiria rar kaeñtaan kõm ñan rainin, ekanooj in l̦ap am eñtaan! Kiiñ ro am, im ri tõl ro am, im bũrij ro am im ri kanaan ro am, im ro jim̦m̦aam, kab armej ro am̦ otemjej rar eñtaan. Kwõn keememej joñan am kar kanooj eñtaan!” (Nihimaia 9:32, UBS) Ri Livai rein rar likũt juon joñak em̦m̦an ñan kõj. El̦aññe jej jar, jej aikuj nõbar im kam̦m̦oolol Jeova m̦okta jãn ad kajjitõk jabdewõt men jãn e.
RAR NÕBAR ÃT EO EAIBOOJOJ ETAN ANIJ
8, 9. (1) Etke jar eo an Ri Livai ro ej kwal̦o̦k bwe rar ettã bõro? (2) Ta mel̦el̦ein jarin lañ ko ruo me Ri Livai ro rar kwal̦o̦ki ilo jar eo aer?
8 Ear kanooj ettã bũruon Ri Livai ro. Jejel̦ã men in kõnke meñe rar kwal̦o̦k juon jar elukkuun em̦m̦an im aiboojoj, ak rar l̦õmn̦ak wõt bwe joñan an Jeova utiej im aiboojoj el̦ap jãn aer maroñ ba. Eñin unin ke rar jino jar kõn aolepen Ri Israel ro, rar akwel̦ap ñan Jeova im ba: “En utiej wõt etam̦ eaiboojoj, im en utiej jãn aolep menin utiej im nõbar.”—Nihimaia 9:5.
9 Rar wõnm̦aanl̦o̦k im jar: “Kwe Jeova, aet, Kwe wõt. Kwaar kõm̦anm̦an lañ, lañ in lañ ko, im aolepen jar eo an, lal̦ im men ko ioon, lo̦meto ko im aolep ej ilo er, im Kwõj kõjparok er otemjej; im jarin lañ ej kabuñ ñan Kwe.” (Nihimaia 9:6) Ilo ijin, Ri Livai ro rej kwal̦o̦k kõn jet iaan men ko rekabwilõñlõñ Jeova ear kõm̦m̦ani. Ear kõm̦anm̦an lañ ko im “aolepen jar eo an,” mel̦el̦ein kumi in iju ko ilañ. Ear bar kõm̦anm̦an aolep men ko reaiboojoj ioon lal̦ in im bwe ren mour im maroñ make orl̦o̦k. Bareinwõt, ilo jar in ej kwal̦o̦k kõn “jarin lañ” ko me ej jitõñl̦o̦k ñan enjel̦ ro an Anij. (Revelesõn 19:14; Job 38:4, 7) Enjel̦ rein rej kõttãik er im kõm̦anm̦an ankilaan Anij ikijjeen aer jipañ armej ro. (Hibru 1:14, UBS) Rainin, jej bareinwõt jerbal ñan Jeova ãinwõt juon jarin armej me rej bõrokuk im kon̦ ippãn doon. Jej aikuj kajjioñe enjel̦ ro im kõttãik kõj ilo ad jerbal ñan Anij.—1 Korint 14:40, UBS.
10. Ta eo jej katak jãn men ko Anij ear kõm̦m̦ani ñan Ebream?
10 Men eo tok juon Ri Livai ro rar kwal̦o̦k ilo jar eo aer ej men ko Anij ear kõm̦m̦ani ñan Ebram. Jeova ear ukote ãt in Ebram ñan Ebream me ej mel̦el̦ein “jemãn elõñ bwij.” Im ilo iien in Ebream ear 99 an iiõ im ear ejjel̦o̦k nejin. (Jenesis 17:1-6, 15, 16) Anij ear bar ba ñan Ebream bwe ro ineen ak bwijjin renaaj jolõt ãnen Kenean. Ri Livai ro rar kwal̦o̦k wãween Jeova ear kajejjet kallim̦ur eo an ñan Ebream. Rar ba: “Kwe Jeova Anij eo, Kwaar kããlõt Ebram, im ãñintok e jãn Ur an Ri Kaldia, im lel̦o̦k ñan e etan Ebream. Im Kwaar lo bwe bũruon etiljek im̦aam̦, im Kwaar kõm̦m̦an juon bujen ippãn in lel̦o̦k ãnen Ri Kenean, . . . ñan ineen, im Kwaar kam̦ool Am̦ in naan, bwe Kwe kwõ wãnõk.” (Nihimaia 9:7, 8) Armej ro ekkã aer mel̦o̦kl̦o̦k kallim̦ur ko aer. Ak jemaroñ kate kõj ñan kajjioñe Jeova im aolep iien kajejjet men ko jaar kallim̦ur kaki.—Matu 5:37.
MEN KO REM̦M̦AN JEOVA EAR KÕM̦M̦ANI ÑAN RO DOON
11, 12. (1) Ta mel̦el̦ein etan Jeova? (2) Ta eo Jeova ear kõm̦m̦ane ñan ro doon im ej kam̦ool bwe e wõt emaroñ bõk ãt in Jeova?
11 Ãt in Jeova ej mel̦el̦ein “Enaaj Erom Jabdewõt Men Ej Aikuj Erom.” Mel̦el̦ein men in bwe Anij enaaj kõm̦m̦an jabdewõt men ñan kajejjet kallim̦ur ko an. Juon waanjoñak em̦m̦an kõn men in ej ikijjeen an kar kajejjet kallim̦ur eo an ñan ro bwijjin Ebream ak Ri Israel ro. Ke rar ri kam̦akoko ilo Ijipt, Anij ear kallim̦ur bwe enaaj kanemkwõj er im bwe renaaj jokwe ilo Ãnen Kallim̦ur eo. Armej ro remaroñ kar l̦õmn̦ak bwe eban wal̦o̦k men in. Bõtab, elõñ men ko Anij ear kõm̦m̦ani ilo iien in ñan kajejjet kallim̦ur eo an. Ilo wãween in, ear kam̦ool mel̦el̦ein etan im bwe e wõt emaroñ bõk ãt in Jeova.
12 Ke Ri Livai ro rar jar, rar kwal̦o̦k jet iaan men ko Jeova ear kõm̦m̦ani ñan ro doon. Rar ba: “Kwaar lo jorrããn an ro jim̦m̦aam ilo Ijipt, im eo̦roñ aer kũr iturin Lom̦al̦o Ebũrõrõ. Im Kwaar kwal̦o̦k kakõl̦l̦e ko im menin bwilõñ ko ioon Pero, im ioon ro ri karejeran otemjej, im ioon armej otemjej ri ãneo an, bwe Kwaar jel̦ã aer kõm̦m̦an n̦ae er kõn juwa, im Kwaar kabuñbuñ Etam̦ ãinwõt ilo rainin. Im Kwaar kõjepel lom̦al̦o im̦aaer, im rar etal ilujen lo̦jet ãinwõt ioon ãne em̦õrã; im ro rar lukwarkwar er Kwaar julo̦k n̦a ilo m̦wilal̦ ko, ãinwõt juon dekã ilowaan dãn ko rel̦l̦ap.” Ri Livai ro rar wõnm̦aanl̦o̦k im ba bwe Jeova ear jipañ ro doon ñan tarin̦ae im bõk Ãnen Kallim̦ur eo. Rar ba: “Kwaar kõttãik im̦aaer ro ri ãneo, ro Ri Kenean, im lel̦o̦k n̦a ilo peier.” Innem rar ba naan kein kõn armej ro an Anij: “Rar bõk jikin kweilo̦k ko repen, im juon ãne em̦m̦an, im bõk m̦õko robrak kõn men otemjej rem̦m̦an, aebõj dekã ko em̦õj jeki, bwil in grep ko, wõrwõr in ol̦ip ko, im elõñ wõjke ewõr leer. Innem rem̦õñã im remat, im rekilep, im rar lañlõñ wõt kõn Am̦ jouj el̦ap.”—Nihimaia 9:9-11, 24, 25.
13. Ta eo Jeova ear kõm̦m̦ane ñan Ri Israel ro ãlikin wõt aer kar diwõjl̦o̦k jãn Ijipt? Ak ta eo armej ro rar kõm̦m̦ane tokãlik?
13 Elõñ men ko Jeova ear kõm̦m̦ani bwe en jejjet kallim̦ur ko an. Ñan waanjoñak, ãlikin wõt an Ri Israel ro diwõjl̦o̦k jãn Ijipt, Jeova ear lel̦o̦k kien ko ñan er im kwal̦o̦k kilen aer kabuñ ñan e. Ri Livai ro rar ba ilo jar eo aer: “Kwaar wanlal̦tok ilo Tol̦ Sainai im kõnono ippãer jãn lañ im lel̦o̦k ñan er katak ko rejim̦we, im kien ko rem̦ool, naan in kaiñi in kien ko rem̦m̦an.” (Nihimaia 9:13) Jeova ear kããlõt Ri Israel ro bwe ren armej ro an im ear pepe bwe enaaj lel̦o̦k Ãnen Kallim̦ur eo ñan er. Kõn men in, ear katakin er ñan kõm̦m̦ani men ko rem̦m̦an bwe en jim̦we aer jutak kõn ãt eo etan. Bõtab, ejjabto jãn iien in, Ri Israel ro rar bõjrak aer pokake kien ko an Jeova.—Riit Nihimaia 9:16-18.
RI ISRAEL RO RAR AIKUJ BÕK KAJE
14, 15. (1) Ewi wãween Jeova ear kwal̦o̦k an tũriam̦okake Ri Israel ro? (2) Ta eo jej katak jãn wãween an kar Jeova kõm̦m̦an ñan Ri Israel ro?
14 Ri Livai ro rar jar im kwal̦o̦k kõn ruo men ko renana me Ri Israel ro rar kõm̦m̦ani ãlikin aer kar kallim̦ur ilo Tol̦ Sainai bwe renaaj pokake Kien ko an Jeova. Joñan an nana men kein rar kõm̦m̦ani, ren kar mej ilo ãne jem̦aden. Bõtab, Jeova ear tũriam̦okake er im ear jab bõjrak an lale im kõke aikuj ko aer. Kõn men in, Ri Livai ro rar jar im nõbare Jeova im ba: “Ium̦win eñoul iiõ Kwaar lale er ilo ãne jem̦aden, im ejjel̦o̦k aer aikuj. Nuknuk ko aer rejjab m̦orl̦o̦k, im ejjab ebbõj l̦o̦k neer.” (Nihimaia 9:19, 21) Rainin, Jeova ej bar letok men ko jej aikuji bwe jen maroñ tiljek wõt ilo ad karejar ñan e. Jen jab ãinwõt to̦ujin Ri Israel ro me rar mej ilo ãne jem̦aden kõn aer kar kipliia im dik aer tõmak. Joñak eo aer enana ej juon menin kakkõl ñan kõj rainin.—1 Korint 10:1-11.
15 Ekabũrom̦õjm̦õj bwe Ri Israel ro me rar del̦o̦ñ ilo Ãnen Kallim̦ur eo rar jab wõnm̦aanl̦o̦k im tiljek ñan Jeova. Rar jino kabuñ ñan anij ko an Ri Kenean ro im rar kõm̦m̦ani m̦anit ko rettoon im katok kõn ajri ro nejier. Kõn men in, Jeova ear jab kõjparok er ke ri aelõñ ko jet rar kaeñtaan im ko̦kkure er. Ak ke rar ukel̦o̦k, Jeova ear jol̦o̦k aer bõd im jipañ er ñan anjo̦ ioon ri kõjdat ro aer. Im elõñ alen men in ear wal̦o̦k. (Riit Nihimaia 9:26-28, 31.) Ri Livai ro rar ba: “Ium̦win elõñ iiõ Kwaar kijenmej ippãer, im kwal̦o̦k n̦ae er kõn Jetõb [kajoor, NW] eo Am̦ ilo ri kanaan ro Am̦, a rejjab kõn̦aan eo̦roñ. Kõn men in Kwaar ketak er n̦a ilo pein ro ri ãne ko.”—Nihimaia 9:30.
16, 17. (1) Ta eo ear wal̦o̦k ñan Ri Israel ro ke rar bar jino aer jab pokake Jeova? (2) Ta eo Ri Israel ro rar ba ñan Jeova? Im ta eo rar kallim̦ur bwe renaaj kõm̦m̦ane?
16 Ke Ri Israel ro rar jepl̦aak jãn aer jipo̦kwe ilo Babil̦on, rar bar jinoe aer jab pokake Jeova. Kõn men in, ta eo ear wal̦o̦k ñan er? Ri Livai ro rar ba ilo jar eo aer: “Lo, kõm ro [ri kam̦akoko] rainin, im kõn ãneo Kwaar lel̦o̦k ñan ro jim̦m̦aam bwe ren m̦õñã leen im men ko an rem̦m̦an, lo kõm [ri kam̦akoko] n̦a ie. Im ej lel̦o̦k elõñ orl̦o̦k ñan kiiñ ro Kwaar likũt ioom kõn jerawiwi ko am . . . im kõm pãd ilo eñtaan el̦ap.” Ri Israel ro rar oktak im ri kam̦akoko ilo ãneo me Jeova ear lel̦o̦k ñan er.—Nihimaia 9:36, 37.
17 Ri Livai ro rar ke ba bwe ejjab em̦m̦an an kar Anij kõm̦m̦an ñan ro doon? Rar jab ñan jidik! Rar ba ñan Jeova: “Kwe eo kwõj wãnõk ilo men otemjej ear itok ioom, bwe Kwaar kõm̦m̦an m̦ool, a kõmar kõm̦m̦an nana.” (Nihimaia 9:33) Ilo jem̦l̦o̦kin jar eo aer, rar kallim̦ur bwe aelõñ in Israel enaaj pokake kien ko an Anij. (Riit Nihimaia 9:38; 10:29) Im rar je kallim̦ur in aer ilo juon peba im 84 iaan ri tõl ro an Ri Ju ro rar likũt sil ko aer n̦a ie.—Nihimaia 10:1-27.
18, 19. (1) El̦aññe jekõn̦aan pãd ilo lal̦ eo ekããl ak pedetaij eo, ta eo jej aikuj kõm̦m̦ane? (2) Ta eo jen jab bõjrak ad jar kake, im etke?
18 El̦aññe jekõn̦aan bwe Jeova en watõke kõj armej ro rem̦m̦an im ekkar ñan pãd ilo lal̦ eo ekããl ak pedetaij, eokwe jej aikuj kõtl̦o̦k an Jeova kaje ak kajim̦we kõj. Rijjelõk Paul ear ba: “Enañin kar wõr ke ajri, eo jemãn ear jab kajeiki?” (Hibru 12:7, UBS) Ñe Jeova ej kaje ak kajim̦we kõj im jej kõttãik kõj im wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo ad karejar ñan e, men in ej kam̦ool bwe jej kõtl̦o̦k an katakin kõj. Im ñe jej kõm̦m̦ane juon jerawiwi el̦ap, jemaroñ lõke bwe Jeova enaaj jol̦o̦k ad bõd el̦aññe jej m̦ool in ukel̦o̦k im kõttãik kõj ñe ej kaje ak kajim̦we kõj.
19 M̦õttan jidik, Jeova enaaj kõm̦m̦ani men ko rem̦m̦anl̦o̦k im kabwilõñlõñ l̦o̦k jãn men ko ear kõm̦m̦ani ke ear lo̦mo̦o̦ren Ri Israel ro jãn Ri Ijipt ro. Ñe enaaj kõm̦m̦ane men in, aolep renaaj jel̦ã bwe ej Anij L̦apl̦ap. (Ezekiel 38:23) Ilo iien in, Anij enaaj kokwõjarjar ãt eo etan im aolep ro rej tiljek ñan e renaaj del̦o̦ñ ilo lal̦ eo kããl. Enaaj jejjet im m̦ool an wal̦o̦k men in ãinwõt kar kõm̦m̦ane ñan Ri Israel ro ke rar del̦o̦ñ ilo Ãnen Kallim̦ur eo. (2 Piter 3:13) Kõn men in, jen jab bõjrak jãn ad jar bwe Anij en kokwõjarjar ãt eo etan eaiboojoj. Ilo katak eo tok juon, jenaaj bwebwenato kõn bar juon jar. Im jar in emaroñ jipañ kõj kõm̦m̦ani men ko me renaaj bõktok jeraam̦m̦an ko jãn Anij kiiõ im ñan indeeo.