Jel̦ã L̦õmn̦ak kõn Eñjake ko an Ro Kwõj Iioone Er ilo Kwal̦o̦k Naan

1. Ta juon iaan kadkad ko rem̦m̦antata kadkadin Jesus? Jouj im kõmel̦el̦e.

JUON iaan kadkad ko rem̦m̦antata kadkadin Jesus ej kõn an maroñ mel̦el̦e kõn wãween ko reppen jej iiooni kõn ad jab weeppãn. Ke Jesus ear pãd ijin ioon lal̦, ear “lañlõñ ippãn ro rej lañlõñ, im jañ ippãn ro rej jañ.” (Rom 12:15) Ñan waanjoñak, ke ri-kal̦oor ro an 70 rar lañlõñ ke rar jepl̦aaktok jãn aer kwal̦o̦k naan kõn an l̦ap tõprak ko rar loi, Jesus ear “lañlõñ.” (Luk 10:17-21) Ak juon iien ke Jesus ear lo joñan an kar armej ro me rar yokwe Lazerõs lukkuun bũrom̦õj ke ear mej, “ear eddo bũruon kõn an l̦ap an bũrom̦õj.”​—Jon 11:33, UBS.

2. Ta eo ear kõm̦m̦an bwe Jesus en mel̦el̦e kõn eñjake ko an armej ro?

² Ta eo ear kõm̦m̦an bwe em̦m̦aan in eweeppãn en lukkuun tũriam̦o im mel̦el̦e kõn eñjake ko an armej ro rejjab weeppãn? Men eo eaorõktata ear kõm̦m̦an bwe Jesus en ãindein, ej kõn an yokwe armej ro. Ãinwõt kar kwal̦o̦k kake ilo katak eo l̦o̦k, ear l̦aptata an Jesus “m̦õn̦õn̦õ kõn . . . armej ro.” (JK. 8:31, UBS) Yokwe eo an ñan er ear kõm̦akũt e bwe en lukkuun mel̦el̦e kõn eñjake ko aer. Rijjilõk Jon ear ba: “El̦ap an jel̦ã bũruon armej.” (Jon 2:25, UBS) Ear l̦ap an Jesus tũriam̦okake ro jet. Kõn men in, armej ro rar kile an yokwe er im rar m̦õn̦õn̦õ in roñjake ennaan eo kõn Aelõñ eo. Ãindeinl̦o̦k wõt, ñe el̦apl̦o̦k ad kwal̦o̦k yokwe im mel̦el̦e kõn eñjake ko an armej ro, enaaj l̦apl̦o̦k ad lo tõprak ilo jerbalin kwal̦o̦k naan.​—2 Ti. 4:5.

3-4. (1) Enaaj ewi wãween ad watõk jerbalin kwal̦o̦k naan ñe jej l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet? (2) Ta ko jenaaj etale ilo katak in?

³ Rijjilõk Paul ear jel̦ã bwe ej aikuj kwal̦o̦k naan, im jebar jel̦ã bwe jej aikuj kõm̦m̦ane men in. (1 Ko. 9:16) Bõtab, ñe jej l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet, men in enaaj jipañ kõj ñan kõm̦m̦ane jerbalin kwal̦o̦k naan kõnke jej yokwe armej ro im jekõn̦aan jipañ er, im ejjab kõnke ej juon jerbal jej aikuj baj kõm̦m̦ane wõt. Bareinwõt, jejel̦ã bwe “el̦apl̦o̦k m̦õn̦õn̦õ ilo lel̦o̦k jãn bõk.” (Jrb. 20:35, UBS) Innem ñe jej kwal̦o̦k naan kõnke jekõn̦aan jipañ armej ro, enaaj l̦apl̦o̦k ad m̦õn̦õn̦õ in kõm̦m̦ane jerbal in.

⁴ Ilo katak in, jenaaj etale wãween ad maroñ kwal̦o̦k ad jel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an armej ro jej iioone er ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. M̦okta, jenaaj lale ta eo jemaroñ katak jãn an kar Jesus jel̦ã l̦õmn̦ak kõn armej ro. Innem jenaaj etale emãn wãween ko jemaroñ kõm̦m̦ani ñan anõke joñak eo an.​—1 Pi. 2:21.

JESUS EAR KWAL̦O̦K AN JEL̦Ã L̦ÕMN̦AK KÕN EÑJAKE KO AN ARMEJ RO ILO KWAL̦O̦K NAAN

5-6. (1) Wõn ro me Jesus ear kwal̦o̦k an l̦õmn̦ak kõn eñjake ko aer? (2) Etke Jesus ear tũriam̦okake armej ro ear kwal̦o̦k naan ñan er, ãinwõt kar kanaan kake ilo Aiseia 61:1, 2?

⁵ L̦õmn̦ak kõn waanjoñak in an Jesus kõn wãween an kar jel̦ã l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an armej ro. Juon iien, ear to an Jesus im ri-kal̦oor ro an kwal̦o̦k naan im rejjañin de kakkije, im rar lukkuun m̦õk. Joñan, ear ‘ejjel̦o̦k iien ñan aer m̦õñã.’ Kõn men in, Jesus ear bõk ri-kal̦oor ro an “ñan ãne jem̦aden” bwe ren makel̦o̦k iaaer im “kakkije jidik.” Bõtab, juon jarlepju in armej rar m̦õkajl̦o̦k ñan ijo me Jesus im ri-kal̦oor ro an rar jibadekl̦o̦k. Ke Jesus ear tõparl̦o̦k ijo im loe armej ro, kar ta eñjake eo an im ta eo ear kõm̦m̦ane? ‘Ear tũriam̦okake er, bwe rej ãinwõt jiip ko ejjel̦o̦k aer jabõt; im ej jino an katakin er men ko relõñ.’​—Mark 6:30-34.b (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.)

⁶ Etke Jesus ear tũriam̦okake ak l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an armej rein? Ear loe bwe armej rein rar ‘ãinwõt jiip ko ejjel̦o̦k aer jabõt.’ Im emaroñ kar lo bwe jet iaaer rar jeram̦õl im rar lukkuun kate er jerbal ñan kabwe aikuj ko an baam̦le ko aer. Im bõlen jet iaaer rar lukkuun bũrom̦õj kõnke ear mej juon eo ejitõnbõro ippãer. Ñe eñin men ko rar wal̦o̦k, innem ealikkar bwe Jesus emaroñ kar mel̦el̦e kõn men ko rar iiooni. Ãinwõt kar kwal̦o̦k kake ilo katak eo l̦o̦k, Jesus emaroñ kar bar iiooni jet iaan wãween kein me armej rein rar iiooni. Jesus ear l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet, im men in ear kõm̦akũti bwe en kwal̦o̦k naan im kaenõm̦m̦an er.​—Riit Aiseia 61:1, 2, UBS.

7. Ewi wãween ad maroñ anõke joñak eo an Jesus?

⁷ Ta eo jej katak jãn joñak eo an Jesus? Ãinwõt Jesus, jej mour ibwiljin armej ro me rej ‘ãinwõt jiip ko ejjel̦o̦k aer jabõt.’ Im elõñ apañ im wãween ko reppen rej iiooni. Ak men eo rej aikuji im epãd ippãd, ej ennaan eo kõn Aelõñ eo an Anij. (Rev. 14:6) Kõn men in, jej anõke Irooj eo ad ilo ad kwal̦o̦k kõn nuuj eo em̦m̦an kõnke jej “tũriam̦okake ro rem̦õjn̦o̦ im ro rejeram̦õl.” (Sam 72:13, UBS) Jej tũriam̦o kõn armej ro im jekõn̦aan kõm̦m̦an jabdewõt men ñan jipañ er.

WÃWEEN AD MAROÑ KWAL̦O̦K AD L̦ÕMN̦AK KÕN EÑJAKE KO AN RO JET

8. Ta wãween eo kein kajuon jemaroñ kõm̦m̦ane ñan kwal̦o̦k ad l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jej iioone er ilo kwal̦o̦k naan? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

⁸ Ta eo emaroñ jipañ kõj ñan l̦õmn̦ak kõn ro jej kwal̦o̦k naan ñan er? Jej aikuj pijaikl̦o̦k ak likũt kõj make ilo wãween eo rej iioone im kõm̦m̦an ñan er ilo wãween eo jenaaj kar kõn̦aan bwe ren kõm̦m̦an ñan kõj.c (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) (Matu 7:12) Jen kiiõ etale wãween ko emãn me jemaroñ kõm̦m̦ane men in. Kein kajuon, l̦õmn̦ak kõn aikuj ko an kajjojo armej. Ñe jej kwal̦o̦k naan kõn nuuj eo em̦m̦an, jerbal eo ad ej ãinl̦o̦kwõt jerbal eo an juon taktõ. Juon taktõ eo em̦m̦an ej l̦õmn̦ak kõn aikuj ko an kajjojo ri-nañinmej. Taktõ eo ej kwal̦o̦k kajjitõk im lukkuun roñjake uwaak eo an ri-nañinmej eo ñe ej kwal̦o̦k kõn nañinmej eo an im ia ko remetak ippãn. Ijello̦kun an taktõ eo m̦õkaj im lel̦o̦k uno, ej m̦okta lale ta kõkal̦l̦e ko rej wal̦o̦k ippãn ri-nañinmej eo, im ej kab lel̦o̦k uno eo ekkar ñan nañinmej eo an. Ãindeinl̦o̦k wõt, ñe jej kwal̦o̦k naan, jejjab aikuj kõjerbal juon wõt naanin ijjino ippãn aolep ro jej iioone er. Ijello̦kun ad kõm̦m̦ane men in, jej aikuj jel̦ã kilen ukoktak ñe jej kõnono ippãer, im kate kõj ñan mel̦el̦e kõn wãween ko rej iiooni im kõn l̦õmn̦ak ko aer.

9. Ta eo jejjab aikuj m̦õkaj im l̦õmn̦ak bwe jejel̦ã? Jouj im kõmel̦el̦e.

⁹ Ñe kwõj iioone juon armej ilo kwal̦o̦k naan, jab m̦õkaj im l̦õmn̦ak bwe kwõjel̦ã kõn wãween ko ej iiooni ak kõn men ko ej tõmak kaki im unin an tõmaki. (JK. 18:13) Ijello̦kun am̦ ãindein, em̦m̦an kwõn kwal̦o̦k kajjitõk ko me renaaj jipañ eok ñan jel̦ã kõn e im kõn men ko ej tõmak kaki. (JK. 20:5) Im ñe ekkar ilo m̦anit eo an aelõñ eo kwõj pãd ie, kwõmaroñ kajjitõk kõn jerbal eo an, baam̦le eo an, wãween an kar dik im rũttol̦o̦k, im l̦õmn̦ak ko an. Ñe jej kwal̦o̦k kajjitõk rot kein ñan er, ej ãinwõt ñe jej kõtl̦o̦k bwe ren kwal̦o̦k ñan kõj kõn unin aer aikuji nuuj eo em̦m̦an. Im ñe jejel̦ã men in, jemaroñ l̦õmn̦ak kõn aikuj ko aer im jipañ er kõn men eo rej aikuji ãinwõt an kar Jesus kõm̦m̦ane.​—Keidi 1 Korint 9:19-23.

10-11. Ekkar ñan 2 Korint 4:7, 8, ta wãween eo kein karuo jemaroñ kõm̦m̦ane ñan kwal̦o̦k ad l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

¹⁰ Kein karuo, kajjioñ pijaikl̦o̦k wãween mour ko aer. Jemaroñ mel̦el̦e kõn jet iaan wãween ko rej iiooni kõnke aolep rej iioon apañ kõn ad jab weeppãn. (1 Ko. 10:13, UBS) Jejel̦ã bwe wãween mour ilo jukjukun pãd in el̦ap an pen. Ak jemaroñ kijenmej wõt kõn an Jeova jipañ kõj. (Riit 2 Korint 4:7, 8.) Bõtab, l̦õmn̦ak m̦õk kõn ro me ejjel̦o̦k aer jem̦jerã ippãn Jeova im rej lukkuun kate er ñan el̦l̦ã jãn apañ ko ilo mour in. Ejjel̦o̦k pere bwe el̦apl̦o̦k an pen ñan er. Innem ãinwõt Jesus, jej kwal̦o̦k ad tũriam̦okake er im jekõn̦aan kwal̦o̦k ñan er kõn “naan ko rem̦m̦an.”​—Ais. 52:7, UBS.

¹¹ L̦õmn̦ak kõn waanjoñak eo an juon jeid im jatid em̦m̦aan etan Sergey. M̦okta jãn an kar jel̦ã m̦ool eo, ear juon eo ejjookok im ejej an naan. Ear lukkuun pen an kõnnaan ippãn ro jet. Ak tokãlik, ear m̦õn̦õn̦õ in katak Baibõl̦. Sergey ej ba: “Ke iar katak Baibõl̦, iar kile bwe Kũrjin ro rej aikuj kwal̦o̦k kõn tõmak eo aer ñan ro jet. Iar l̦õmn̦ak bwe ilukkuun ban maroñ kõm̦m̦ane men in.” Bõtab, Sergey ear l̦õmn̦ak kõn ro me rejjañin roñ kõn m̦ool eo, im ear kile bwe mour ko aer emaroñ kar lukkuun pen kõn aer jab jel̦ã kõn Jeova. Ej bar ba: “Men ko rekããl iar katak rar kõm̦m̦an bwe in lukkuun m̦õn̦õn̦õ im lo aenõm̦m̦an. Im iar kile bwe ro jet rar aikuj bar jel̦ã kõn katak kein rem̦ool.” Ke ear l̦apl̦o̦k an Sergey l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet, men in ear kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k an peran in kwal̦o̦k naan. Ej ba: “Iar lukkuun bwilõñ bwe ear l̦apl̦o̦k aõ peran kõn wõt aõ kõnnaan ippãn ro jet kõn Baibõl̦. Im men in ear bar kõkajoorl̦o̦k tõmak eo aõ.”d—Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.

12-13. Etke jej aikuj kijenmej wõt ippãn ro jej katak ippãer? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

¹² Kein kajilu, kijenmej ippãn ro kwõj katak ippãer. Keememej bwe remaroñ kar jab l̦õmn̦ak kõn jet iaan katak ko rem̦ool me jejel̦ã kaki. Im elõñ iaaer el̦ap aer yokwe men ko rej tõmaki. Remaroñ l̦õmn̦ak bwe tõmak im katak ko aer rej kakobaiktok er ippãn baam̦le ko aer, armej ro ilo bukwõn eo aer, im m̦anit eo aer. Kõn men in, ewi wãween ad maroñ jipañ er?

¹³ L̦õmn̦ak kõn waanjoñak in: Ta eo ej wal̦o̦k ñe ewõr juon bũrij (bridge) em̦or im ejorrããn? Eokwe, naaj aikuj bar kõm̦m̦ane juon bũrij ekããl ak ñan bũrij eo juon me em̦or, armej renaaj kõjerbale wõt m̦ae iien ededel̦o̦k aer kõm̦m̦ane bũrij eo juon. Innem ñe ededel̦o̦k aer kõm̦m̦ane bũrij eo ekããl, remaroñ kiiõ rupe im jol̦o̦k bũrij eo juon me em̦or. Ãindeinl̦o̦k wõt, m̦okta jãn ad kajjitõk ippãn armej ro ñan ilo̦k jãn tõmak ko aer “m̦okta” me el̦ap aer kaorõki, jemaroñ jipañ er ñan jel̦ã im yokwe katak ko “rekããl” im rem̦ool jãn Baibõl̦ me rar jab jel̦ã kaki ke jaar jino katak ippãer. Ilo wãween in, enaaj kõm̦m̦an bwe ren kiiõ pojak in ilo̦k jãn tõmak ko aer. Bõtab, emaroñ bõk iien ñan jipañ armej ro ñan kõm̦m̦ani oktak kein.​—Rom 12:2, UBS.

14-15. Ewi wãween ad maroñ jipañ ro me jidik wõt aer jel̦ã ak ejjel̦o̦k aer jel̦ã ñan jidik kõn kõjatdikdik eo ñan mour indeeo ilo naaj pedetaij ijin ioon lal̦? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

¹⁴ El̦aññe jej kijenmej ippãn armej ro jej iioon er ilo kwal̦o̦k naan, jeban kõtmãne bwe renaaj kajju mel̦el̦e ak tõmak katak ko rem̦ool ilo iien eo jinointata jej kõnnaan ippãer kaki. Ijoke, ñe jej l̦õmn̦ak kõn eñjake ko aer, men in enaaj kõm̦akũt kõj bwe jen kajjioñ jipañ er ñan lukkuun mel̦el̦e kõn ta eo Baibõl̦ ej ba meñe enaaj bõk iien ñan kõm̦m̦ane men in. Ñan waanjoñak, l̦õmn̦ak kõn wãween ad maroñ jipañ juon armej ñan mel̦el̦e kõn kõjatdikdik eo ñan mour indeeo ilo naaj pedetaij eo ijin ioon lal̦. Elõñ ro me jidik wõt aer jel̦ã ak ejjel̦o̦k aer jel̦ã kõn men in ñan jidik. Remaroñ tõmak bwe ñe juon emej ejjãmin bar mour. Ak bõlen rej tõmak bwe aolep armej ro rem̦m̦an renaaj etal ñan lañ. Innem, ewi wãween ad maroñ jipañ er?

¹⁵ Juon jeid im jatid em̦m̦aan ej kwal̦o̦k kõn wãween eo ej kõjerbale ñan jipañ armej ro ñan mel̦el̦e kõn kõjatdikdik eo ñan mour indeeo ijin ioon lal̦. M̦okta, ej riiti eoon eo ilo Jenesis 1:28. Innem, ej kajjitõk ippãn ri-m̦weo ia eo Anij ear kõn̦aan bwe aolep armej ren jokwe ie im kar kain mour rot eo ear kõn̦aan bwe en wõr ippãer. Enañin aolep armej rej uwaak im ba, “Anij ear kõn̦aan bwe ren mour ijin ioon lal̦, im bwe ren m̦õn̦õn̦õ im jokwane.” Im ãlikin, em̦m̦aan in jeid im jatid ej riiti Aiseia 55:11 im kajjitõk ippãer ñe em̦õj an oktak karõk in an Anij. Ekkã an kar armej ro uwaak im ba bwe ejjañin oktak karõk eo an Anij. Innem ãliktata, em̦m̦aan in jeid im jatid ej riiti Sam 37:10, 11 im ej kajjitõk ippãer kõn ewi wãween mour ilo naaj ilju im jekl̦aj. Kõn an kar em̦m̦aan in kõjerbale Baibõl̦ eo ilo wãween in, ear maroñ jipañ elõñ armej ñan mel̦el̦e bwe ejjañin oktak kõn̦aan eo an Anij bwe ro rem̦m̦an ren mour ñan indeeo ilo naaj Pedetaij eo ijin ioon lal̦.

16-17. Ñe jej keememej naan ko ilo Jabõn Kõnnaan 3:27, ta ko jenaaj kõm̦m̦ani ñan kwal̦o̦k ad l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jet? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

¹⁶ Kein kãmen, l̦õmn̦ak kõn wãween ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani ñan kwal̦o̦k ñan ro jet ke kwõj kea kake er. Ñan waanjoñak, kwõnañin ke etal im kwal̦o̦k naan ñan juon armej im kwõj loe bwe ejjab juon iien em̦m̦an ñane? El̦aññe aet, kwõmaroñ jol̦o̦k am̦ bõd ippãn armej eo im ba bwe kwõmaroñ bar ro̦o̦ll̦o̦k juon iien. Ta el̦aññe ri-m̦weo ej aikuj jipañ kõn juon jerbal jidikdik? Ak ta el̦aññe juon eo erũtto ak enañinmej im ejjab maroñ itoitak ej aikuji juon bwe en m̦akũtkũt ñane im kõm̦m̦ane juon men? Eokwe ñe ej wal̦o̦k kain jekjek rot kein, kwõmaroñ jipañ armej eo.​—Riit Jabõn Kõnnaan 3:27.

¹⁷ Ewõr tokjãn ko rem̦m̦an rar wal̦o̦k ñan juon jeid im jatid kõrã ãlikin an kar kõm̦m̦ane juon men edik me ear kwal̦o̦k an jouj. Kõn an kar l̦õmn̦ak kõn eñjake eo an juon baam̦le me rar luuji ajri eo nejier, men in ear kõm̦akũt e ñan je juon lõta ñan er. Ilo lõta eo an, ear je jet eoon in kaenõm̦m̦an jãn Baibõl̦. Kar ta eñjake eo an baam̦le eo kõn lõta eo? Jinen baam̦le eo ear ba: “Inne iar lukkuun bũrom̦õj im nana aõ mour. Kwõjjab jel̦ã ewi joñan an kar lõta eo am̦ jipañ im kaenõm̦m̦an kõm. El̦ap aõ kam̦m̦oolol eok kõn lõta eo am̦ kõnke ear l̦ap an kaenõm̦m̦an kõm. Bõlen elõñl̦o̦k jãn 20 kõttan aõ kar riiti lõta eo am̦ inne. Ilukkuun kar bwilõñ kõn joñan an jouj im kõketak naan ko am̦ ilo lõta eo. Kõmij lukkuun kam̦m̦oolol eok jãn tum̦wilal̦in bũruem.” Ejjel̦o̦k pere bwe elõñ tokjãn ko jenaaj loi ñe jej l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro rej eñtaan, im kajjioñ likũt kõj make ilo wãween eo rej iioone im kõm̦m̦ane juon men ñan jipañ er.

EN JIM̦WE JOÑAN AD L̦ÕMN̦AK KÕN IJO KUN̦AAD

18. Ekkar ñan 1 Korint 3:6, 7, ta eo jej aikuj keememeje kõn jerbalin kwal̦o̦k naan eo ad, im etke?

¹⁸ Em̦ool bwe jekõn̦aan bwe en jim̦we joñan ad l̦õmn̦ak kõn ijo kun̦aad ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Jej kõm̦m̦ane ijo kun̦aad ilo ad jipañ ro jet ñan katak kõn Anij, ak Jeova eo ej kõm̦m̦ane jerbal eo eaorõktata ñan jipañ er jel̦ã kõn e. (Riit 1 Korint 3:6, 7.) Jeova eo ej karuwaakl̦o̦k armej ro ñane. (Jon 6:65) Wãween an kajjojo armej naaj em̦m̦akũt ñan nuuj eo em̦m̦an ej pedped ioon ta eo ej pãd ilo bũrueer. (Matu 13:4-8) Keememej bwe elõñ armej rar jab eo̦roñ ennaan eo Jesus ear kwal̦o̦k kake meñe ear ri-Kaki eo em̦m̦antata me ear mour ijin ioon lal̦. Innem alikkar bwe jejjab aikuj ebbweer ñe elõñ iaan armej ro jej kajjioñ jipañ er rejjab roñjake kõj.

19. Ta tokjãn ko rem̦m̦an jenaaj loi ñe jej kwal̦o̦k ad l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jej kwal̦o̦k naan ñan er?

¹⁹ Ewõr tokjãn ko rem̦m̦an jenaaj loi ñe jej kwal̦o̦k ad l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an ro jej kwal̦o̦k naan ñan er. Enaaj l̦apl̦o̦k ad itoklimo in kõm̦m̦ane jerbal in im enaaj l̦apl̦o̦k ad m̦õn̦õn̦õ kõn ad lel̦o̦k im jipañ ro jet. Bareinwõt, jej kõm̦m̦an bwe en pidodol̦o̦k ñan an “ro em̦m̦an bũrueer ñan bõk mour indeeo” eo̦roñ nuuj eo em̦m̦an. (Jrb. 13:48, NW) Im kiiõ ke “ewõr iien ippãd, jen jerbale em̦m̦an ñan armej otemjej.” (Ga. 6:10) Innem, jenaaj lañlõñ ilo ad bõktok aiboojoj im nõbar ñan Jemãd ilañ.​—Matu 5:16.