Kabuñ ñan Jeova, Kiiñ Indeeo

1, 2. (1) Wõn eo ej “Kiiñ indeeo,” im etke jej ba men in? (Lale pija eo itulõñ.) (2) Etke jekõn̦aan bwe Jeova en Kiiñ eo ad?

KIIÑ SOBHUZA kein karuo me ej jãn aelõñ in Swaziland ilo Africa, ear kiiñ enañin 61 iiõ. Ekabwilõñlõñ bwe armej in ear maroñ irooj ium̦win juon iien ekanooj aetok. Bõtab, ewõr juon Kiiñ me ej make wõt totata an kiiñ jãn jabdewõt armej. Baibõl̦ ej ba bwe ej “kiiñ indeeo.” (1 Timote 1:17, UBS) Juon ri jeje sam ear kwal̦o̦k etan Irooj in Ekajoor Bõtata. Ear ba: “Jeova ej Kiiñ indeeo im indeeo.”​—Sam 10:16.

² Kõnke etotata an Jeova Kiiñ, men in ej kaalikkar an oktak jãn jabdewõt kiiñ ioon lal̦ in. Bõtab, men eo ej kepaakl̦o̦k kõj ñane ej wãween an irooj. Juon kiiñ in Israel me ear kiiñ ium̦win 40 iiõ, ear nõbar Anij im ba: “Irooj etũriam̦o im jouj, erum̦wij an illu, im eobrak kõn jouj im yokwe eo an el̦ap. Irooj ear kajutak tũroon eo an ilañ; Ej kiiñ ioon men otemjej.” (Sam 103:8, 19, UBS) Jeova ejjab baj Kiiñ eo wõt ad ak ej bar Jemãd. Ej Jemãdwõj ilañ im el̦ap an yokwe kõj. Ak ilo wãween et Jeova ej kaalikkar bwe ej Jemãd? Ta ko ear kõm̦m̦ani ñan kwal̦o̦k bwe E eo ej Kiiñ, jekdo̦o̦n ñe kar jum̦aiki ilo jikin kallib Iden liktak ñan raan kein? Eokwe, ñe jenaaj katak im lo uwaakin kajjitõk kein, jenaaj kõn̦aan epaakel̦o̦k wõt Jeova im jenaaj lukkuun lõke e.

KIIÑ INDEEO EJ EJAAKE BAAM̦LE EO AN ILAÑ IM ILAL̦

3. (1) Wõn eo jinointata ilo kar baam̦le eo an Jeova? (2) Wõn ro jet me kar kõm̦anm̦an er bwe ren “nejin” Anij?

³ Baj l̦õmn̦ak m̦õk kõn joñan an kar Jeova m̦õn̦õn̦õ ãlikin an kõm̦m̦ane menin kõm̦anm̦an eo an m̦oktata ak m̦aanje eo Nejin! Ear jab watõke ãinwõt juon eo ettã im ej pãd ium̦win maroñ eo an. Ak ear yokwe Nejin im kõtl̦o̦k bwe en jipañe ilo juon jerbal ekalañlõñ. Ta jerbal in? Ej jerbal eo ñan kõm̦anm̦an elõñ milien enjel̦ ro reweeppãn. (Kolosse 1:15-17) Baibõl̦ ej ba bwe enjel̦ rein rej ‘ro ri karejeran Jeova me rej kõm̦anm̦an ankilaan.’ Im rej lañlõñ ilo aer jerbal ñane. Jeova ej kautieje er ilo an ba bwe rej ro “nejin.” Enjel̦ rein rej baam̦le eo an Jeova ilañ.​—Sam 103:20-22; Job 38:7.

4. Ewi wãween an kar armej ro erom uwaan baam̦le eo an Jeova?

⁴ Ke ear dedel̦o̦k an Jeova kõm̦anm̦an lañ im lal̦, ear kal̦apl̦o̦k wõt uwaan baam̦le eo an. Ewi wãween? Eokwe, ãlikin wõt an kõpooje juon jikin jokwe em̦m̦an im aiboojoj ilo lal̦ in, ear kõm̦anm̦an armej eo m̦oktata, Adam, ilo nemãmeen wõt E. (Jenesis 1:26-28) Kõnke Jeova ear kõm̦anm̦an Adam, Ear kõn̦aan bwe en pokake. Im kõnke ej Jemãn, Ear lel̦o̦k naan in jiroñ ko ñan Adam ilo jouj im yokwe. Kien ko ear lil̦o̦k ñane rar jab pen im ear wõr an Adam maroñ ñan pokake.​—Riit Jenesis 2:15-17.

5. Ta kar karõk eo an Anij ñan kõm̦m̦an bwe lal̦ in en obrak kõn armej?

⁵ Jeova eoktak jãn jabdewõt kiiñ ro an lal̦ in kõnke ej watõk ro rej jerbal ñane ãinwõt baam̦le eo an. Joñan an lukkuun lõke er ej kappeik er kõn elõñ eddo ko im lel̦o̦k bwe en wõr aer maroñ ioon men kein. Ñan waanjoñak, ear lel̦o̦k eddo ñan Adam bwe en kõm̦m̦an etan aolep menninmour ko. Ear juon jerbal ejjab pidodo bõtab ekar kam̦õn̦õn̦õ. (Jenesis 1:26; 2:19, 20) Anij ear jab kajju kõm̦m̦an bwijin armej bwe ren mour ilo lal̦ in. Ak ear kõm̦m̦ane juon kõrã eweeppãn etan Iv, bwe en pãleen Adam. (Jenesis 2:21, 22) Innem, ear jiroñ erro bwe ren kobrak lal̦ in kõn armej. Adam im Iv rar mour ilo juon jikin kallib eaiboojoj im ekar ejjel̦o̦k apañ ie. Jidik kõn jidik, renaaj kar kõm̦m̦an bwe aolepen lal̦ in en juon pedetaij. Innem, aolep armej im enjel̦ ro renaaj kar jim̦or kabuñ ñan Jeova ñan indeeo ãinwõt juon baam̦le. Jeova ear kwal̦o̦k bwe ej lukkuun yokwe Adam im Iv ãinwõt ro nejin ilo an kar lel̦o̦k juon ilju im jekl̦aj em̦m̦an ñan er!

RO NEJIN ANIJ RAR OKTAK IM JUM̦AIKI

6. (1) Ta eo bwe en kar jino wal̦o̦k jum̦ae ilo baam̦le eo an Anij? (2) Meñe kar jum̦aiki Jeova, etke jejel̦ã bwe ear jab jako an tõl?

⁶ Ekabũrom̦õjm̦õj bwe Adam im Iv rar jab m̦õn̦õn̦õ in kããlõt bwe Jeova en Kiiñ eo aer. Ak rar make kããlõt ñan l̦oore Setan, enjel̦ eo me ear oktak im jum̦aiki Anij. (Jenesis 3:1-6) Ta tokjãn men in? Rar make bõktok jorrããn ñan erro im aolep ro nejier. Rar iioon apañ im eñtaan, im rar mej. (Jenesis 3:16-19; Rom 5:12) Innem ilo iien in, ear ejjel̦o̦k armej rar pokake Anij. Ak ej ke mel̦el̦ein bwe ear jako an Anij tõl im bwe ear jol̦o̦k an kiiñ ioon lal̦ in im armej ro ie? Eokwe, ejjab ñan jidik! Jeova ear kwal̦o̦k bwe E eo ej Kiiñ ke ear kadiwõjl̦o̦k Adam im Iv jãn jikin kallib Iden, im ear likũt jet kerub ak enjel̦ ñan waje bwe armej rein ruo ren jab bar jepl̦aak. (Jenesis 3:23, 24) Meñe ekar ãindein ak Jeova ear kwal̦o̦k bwe ej juon Jemãn el̦ap yokwe eo ippãn. Ear kallim̦ur bwe enaaj baj wõr wõt enjel̦ ro retiljek ekoba armej ro, ilo baam̦le eo an. Im ear kallim̦ur bwe juon iaan ro ‘ineen’ Adam enaaj ko̦kkure Setan im n̦amejal̦an apañ ko rar wal̦o̦k jãn jerawiwi eo an Adam.​—Riit Jenesis 3:15.

7, 8. (1) Ewi joñan an kar l̦ap nana ilo lal̦ in ilo raan ko an Noa? (2) Ta eo Jeova ear kõm̦m̦ane ñan karreoiki lal̦ in im ñan kõjparok baam̦le in armej bwe en jab jako?

⁷ Elõñ buki iiõ tokãlik, ear wõr jet armej rar kããlõt bwe ren tiljek wõt ñan Jeova. Jet iaan rein ej Ebel im Inok. Bõtab, enañin aolep armej ro ilo tõre in rar jab watõk Jeova bwe ej Jemãer im aer Kiiñ. Innem, jãn iien in ñan kar tõre eo an Noa, lal̦ in ear “obrak kõn kowadoñ.” (Jenesis 6:11) Ak mel̦el̦ein ke men in bwe ear jako an Jeova kiiñ ioon lal̦? Ta eo Baibõl̦ ej ba?

⁸ Baibõl̦ ej ba bwe Jeova ear lel̦o̦k naan in tõl ko ñan Noa kõn kilen im wãween an jek wa eo me enaaj kar lo̦mo̦o̦rene im baam̦le eo an. Bareinwõt, Anij ear kwal̦o̦k an yokwe armej ke ear jiroñ Noa bwe en juon “ri kwal̦o̦k kõn wãnõk.” (2 Piter 2:5) Kõn men in, Noa ear jiroñ armej ro bwe ren ukel̦o̦k im ear kakkõl er kõn jorrããn eo enaaj wal̦o̦k. Ak rar jab roñjake. Ium̦win elõñ iiõ, Noa im baam̦le eo an rar jokwe ibwiljin ri kowadoñ im ri nana ro. Ak kõnke Jeova ej juon Jemãn el̦ap an yokwe, ear kõjparok im tõl armej rein ralitõk me rar tiljek ñane. Innem, ke Jeova ear bõktok Ibwijleplep eo, ear ko̦kkure aolep armej ro rar jum̦aiki im jol̦o̦k enjel̦ ro renana jãn lal̦ in. Ilo wãween in, ear kwal̦o̦k bwe E eo ej Kiiñ.​—Jenesis 7:17-24, UBS.

JEOVA EAR KIIÑ WÕT ÃLIKIN IBWIJLEPLEP EO

9. Ta eo armej ro rar maroñ bar kõm̦m̦ane ãlikin kar Ibwijleplep eo?

⁹ Ke Noa im baam̦le eo an rar diwõjtok jãn wa eo, remaroñ kar lukkuun kam̦m̦oolol Jeova kõn an kar lale im kõjparok er. Innem ilo iien eo wõt, Noa ear kõm̦m̦ane juon lokatok im ajel̦o̦k menin katok ko ñan Jeova bwe ren kabuñ ñane. Anij ear kajeraam̦m̦an Noa im baam̦le eo an, im ear ba ñan er: “Kom̦win keotak, im orl̦o̦k, im bar kobrak lal̦.” (Jenesis 8:20–9:1) Bar juon alen, ear wõr juon iien em̦m̦an ñan an aolep armej bõrokuk ilo aer kabuñ ñan Jeova im bar kobrak lal̦ in kõn armej.

10. (1) Ãlikin kar Ibwijleplep eo, ia eo armej ro rar jino jum̦aiki Jeova, im ta eo rar kõm̦m̦ane? (2) Ta eo Jeova ear kõm̦m̦ane bwe en jejjet wõt ankilaan kõn armej ro?

¹⁰ Bõtab, armej ro me rar mour ãlikin Ibwijleplep eo, rar jab weeppãn. Im rar mour wõt ilo juon lal̦ me epidodo an Setan im enjel̦ ro renana kapoik er. Ejjabto tokãlik, armej ro rar bar jino jum̦aiki wãween an Jeova irooj. Juon iaan armej rein ej Nimrod, nejin l̦eo jibwin Noa. Nimrod ear “juon ri kakkidudu ekajoor im̦aan mejãn [ak ear jum̦ae, NW] Jeova.” Im l̦ein ear kalõk jikin kweilo̦k ko rel̦l̦ap ãinwõt Bebel̦, im make kõm̦m̦an bwe en kiiñ “ilo ãnen Shainar.” (Jenesis 10:8-12) Ta eo Jeova ear kõm̦m̦ane ñan kiiñ in eutiej bũruon im kõttõpar ko an ñan bõbrae an jejjet ankilaan Jeova bwe lal̦ in en obrak kõn armej? Eokwe, Anij ear kapok kajin eo an armej ilo iien in. Kõn men in, armej ro rar l̦oore Nimrod rar ejjeplõklõk ñan aolep jikin ko ilo lal̦ in. Im jabdewõt jikin rein rar etal ñane, rar bõk tõmak ko reriab an kabuñ eo aer ippãerl̦o̦k im bar wãween an armej irooj im tõl.​—Jenesis 11:1-9.

11. Ewi wãween an kar Jeova kwal̦o̦k an tiljek ñan Ebream?

¹¹ Elõñ rar kabuñ ñan anij ko rewaan ãlikin kar Ibwijleplep eo. Bõtab, ear bar wõr jet armej ro retiljek me rar kabuñ ñan Jeova. Juon iaaer ej Ebream. Ebream ear jokwe ilo juon em̦ ekanooj em̦m̦an ilo bukwõn in Õr. Ak ke Jeova ear kajjitõk ippãn bwe en em̦m̦akũt ñan bar juon jikin, ear pokake im em̦m̦akũt jãn bukwõn in. Im ear jokwe ilo em̦ nuknuk ko ium̦win elõñ iiõ. (Jenesis 11:31; Hibru 11:8, 9, UBS) Ebream ear jab lõke bwe jabdewõt kiiñ ak wõrwõr ekajoor an jikin kweilo̦k ko rel̦l̦ap emaroñ kõjparoke. Kar Jeova eo ear kõjparok e im baam̦le eo an. Juon ri jeje sam ear kwal̦o̦k kõn an Jeova kar kõjparok er ãinwõt juon jemãn ñan ro nejin, ke ear ba: “[Anij] ear jab kõtl̦o̦k bwe jabdewõt armej ren kaeñtaan er, im ear kaje kiiñ ro kõn er.” (Sam 105:13, 14, UBS) Jeova ear kwal̦o̦k an tiljek ñan Ebream, in me jeran, ke ear kallim̦uri im ba: “Kiiñ ro renaaj wal̦o̦k jãn kwe.”​—Jenesis 17:6; Jemes 2:23.

12. (1) Ewi wãween an kar Jeova kwal̦o̦k ñan Ri Ijipt bwe E eo ej Kiiñ? (2) Im men in ear jipañ Ri Israel ro ñan ta?

¹² Anij ear kallim̦uri l̦eo nejin Ebream, Aisak, bwe enaaj kajeraam̦m̦ane im bwe kiiñ ro renaaj wal̦o̦ktok jãne. Ear bar kwal̦o̦k ejja kallim̦ur in wõt ñan l̦eo jibwin Ebream etan Jekõb. (Jenesis 26:3-5; 35:11) Bõtab, m̦okta jãn an kar wal̦o̦ktok kiiñ ro jãn er, baam̦le eo an Jekõb ear pãd ilo Ijipt im kam̦akoko ie. Ej ke mel̦el̦ein bwe Jeova ear mel̦o̦kl̦o̦k kallim̦ur eo an im bwe ear jol̦o̦k an kiiñ ioon lal̦? Ejjab! Etke jej ba men in? Kõnke ejjabto tokãlik, Jeova ear kwal̦o̦k an kajoor im kam̦ool bwe el̦apl̦o̦k an kajoor jãn Pero, kiiñ eo eutiej bũruon an Ri Ijipt. Ri Israel ro rar likũt aer kõjatdikdik ilo Jeova, im ear kanemkwõj er ilo juon wãween ekabwilõñlõñ ke ear kõjepel Lom̦al̦o Ekilmir bwe ren kijoone. Men in ear kaalikkar bwe Jeova ej Kiiñ eo Ekajoor Bõtata iaolepen lañ im lal̦. Im ãinwõt juon Jemãn me ej kõjparok ro nejin, Jeova ear kõjerbal kajoor eo an ñan kõjparok armej ro doon.​—Riit Exodus 14:13, 14.

JEOVA EJ EROM KIIÑ IN ISRAEL

13, 14. (1) Ke Ri Israel ro rar al im nõbar Jeova, ta eo rar ba? (2) Ta eo Anij ear kallim̦uri Devid kake?

¹³ Ãlikin wõt an kar Jeova kanemkwõj Ri Israel ro jãn Ijipt, rar al juon al in nõbar ñane. Ej wal̦o̦k al in aer ilo bõk in Exodus jebta 15. Ilo eoon 18 ej ba: “Jeova enaaj kiiñ ñan indeeo im indeeo.” Jeova ear erom Kiiñ ñan Israel, aelõñ eo ekããl. (Duteronomi 33:5, UBS) Bõtab, ear jab po bũruon Ri Israel ro kõnke rar jab lo Kiiñ eo aer, Jeova. Kõn men in, enañin 400 iiõ ãlikin aer kar diwõjtok jãn Ijipt, rar kajjitõk ippãn Anij bwe en kããlõt juon armej bwe en kiiñ ñan er. Etke? Kõnke rar kõn̦aan bwe ren ãinwõt ri aelõñ ko jet me rar jab kabuñ ñan Jeova. (1 Samuel 8:5) Meñe ear tõprak kõn̦aan in aer, ak Jeova ear Kiiñ wõt ñan aelõñ in Israel. Im ear lukkuun alikkar men in ilo iien eo Devid ear kiiñ.

¹⁴ Devid ear bõktok tõptõp in bujen eo ñan Jerusalem. Im ilo kar iien in ekam̦õn̦õn̦õ, Ri Livai ro rar al im nõbar Jeova, im rar ba naan kein ilo 1 Kronikel 16:31: “Ren ba ippãn ro ri aelõñ ko, ‘Jeova ej kiiñ.’” Eoon in ej kaalikkar bwe Jeova ear baj Kiiñ wõt jãn jinoin. Bõtab, ej kwal̦o̦k an Kiiñ ñe ej kõjerbal maroñ eo an ak kããlõt juon bwe en tõl ikijjeen. Elukkuun l̦ap an aorõk bwe jen jel̦ã im mel̦el̦e ñããt eo Jeova ej kõm̦m̦ane men in. M̦okta jãn an kar Kiiñ Devid mej, Jeova ear kallim̦uri im ba bwe aelõñ eo an enaaj pãd ñan indeeo. Ear ba ñane: “Inaaj kajutak ineem̦ ãlikũm̦, eo enaaj wal̦o̦k jãn ippam̦, im inaaj kapen aelõñ eo an.” (2 Samuel 7:12, 13) Ear jejjet kallim̦ur in ke eo ‘ineen’ Devid ak juon jãn baam̦le eo an, ear wal̦o̦k elõñl̦o̦k jãn 1,000 iiõ tokãlik. Kar wõn in, im ñããt eo enaaj kar jino Kiiñ?

JEOVA EJ KÃÃLÕT JUON KIIÑ KÃÃL

15, 16. (1) Ñããt eo kar kapiti Jijej bwe e eo enaaj Kiiñ in Aelõñ eo an Anij? (2) Ke Jijej ear pãd ilo lal̦ in, ta ko ear kõm̦m̦ani ñan pojak ñan Aelõñ eo an?

¹⁵ Ilo kar iiõ eo 29, Jon Ri Peptaij ear jino an kwal̦o̦k naan im ba bwe “aelõñ in lañ epaak.” (Matu 3:2) Im ilo iien eo ke Jon ear peptaiji Jijej, Jeova ear kapiti Jijej bwe en Messaia im eo me enaaj Kiiñ in Aelõñ eo an Anij. Jeova ear kwal̦o̦k an yokwe Jijej ke ear ba: “E in Nejũ jitõnbõro ippa, Ij m̦õn̦õn̦õ kake.”​—Matu 3:17.

¹⁶ Ke Jijej ear kwal̦o̦k naan ilo lal̦ in, aolep iien ear bõktok nõbar im aiboojoj ñan Jemãn. (Jon 17:4) Ear kõm̦m̦ane men in ilo an kar kwal̦o̦k kõn Aelõñ eo an Anij. (Luk 4:43) Ear bar katakin rũkal̦oor ro an ñan jar bwe en itok Aelõñ eo. (Matu 6:10) Kõnke e eo enaaj Kiiñ in Aelõñ in Anij, Jijej ear maroñ ba ñan ri jum̦ae ro an: “Lo, aelõñ in Anij ej eol̦apemi.” (Luk 17:21) Tokãlik, ilo jo̦teen eo m̦okta jãn an Jijej mej, ear kõm̦m̦ane juon bujen ippãn rijjilõk ro an bwe renaaj pãd ippãn ilo Aelõñ eo an. Mel̦el̦ein bwe jet iaan rũkal̦oor ro an me retiljek renaaj kiiñ ippãn ilo Aelõñ eo an Anij.​—Riit Luk 22:28-30.

17. (1) Ewi wãween an kar Jijej jino tõl ilo iiõ eo 33? (2) Ak ta eo ear aikuj kõttare?

¹⁷ Ñããt eo Jijej enaaj jino an tõl ãinwõt Kiiñ in Aelõñ eo an Anij? Eokwe, ear jab m̦õkaj im kiiñ. Ilo raelepen l̦o̦k raan eo tok juon, rar m̦an Jijej im rũkal̦oor ro an rar ko im ejjeplõklõk. (Jon 16:32) Bõtab, ãinwõt ilo kar iien ko etto, Jeova ear kwal̦o̦k bwe E eo ej Kiiñ. Ear kõjerkakpeje Nejin ilo raan eo kein kajilu. Im ilo raanin Pentekost eo ilo iiõ eo 33, Jijej ear jino an tõl eklejia ko an Kũrjin ro. (Kolosse 1:13) Bõtab, Jijej, eo kar kallim̦ur bwe enaaj wal̦o̦ktok jãn Kiiñ Devid, ear aikuj kõttar iien eo naaj lel̦o̦k aolep maroñ ñan e bwe en irooj ioon lal̦ in. Kõn men in, Jeova ear ba ñan Nejin: “Kwõn jijet ianmoon̦ũ m̦ae iien ij kõm̦m̦an bwe ro rej kõjdat Eok ren eran neem̦.”​—Sam 110:1.

KABUÑ ÑAN EO EJ KIIÑ INDEEO

18, 19. (1) Ta eo ej kõm̦akũt bũruod bwe jen kõm̦m̦ane? (2) Ta ko jenaaj katak kaki ilo katak eo tok juon?

¹⁸ Ium̦win elõñ to̦ujin iiõ ko, enjel̦ ro im armej ro rar jum̦ae wãween an Jeova irooj. Bõtab, aolep iien Jeova ear kwal̦o̦k bwe E eo ej Kiiñ im bwe ear jab jol̦o̦k an kiiñ ioon lal̦ in. Ãinwõt juon Jemãn el̦ap an yokwe, ear kõjparok im lale ri karejar ro an retiljek ãinwõt Noa, Ebream, im Devid. Men in ejjab ke kõm̦akũt bũruom̦ ñan pokake Kiiñ in ad im epaakel̦o̦k e?

¹⁹ Ak jemaroñ kajjitõk im ba: Ewi wãween an Jeova kwal̦o̦k bwe ej Kiiñ ilo raan kein ad? Ta ko jemaroñ kõm̦m̦ani ñan kam̦ool ad tiljek ñan Jeova im bwe jen maroñ ro nejin reweeppãn? Ta mel̦el̦ein ñe jej jar bwe Aelõñ eo an Anij en itok? Eokwe, katak eo tok juon enaaj uwaake kajjitõk kein..