Ñããt eo Aelõñ eo an Anij Ear Jino Tõl?​—Baat 1

“KATE EOK KAPPUKOT” MEL̦EL̦E KO REM̦OOL

Cameron: Jon, aolep iien elukkuun em̦m̦an arro bwebwenato kõn Baibõl̦.a (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Ãliktata in arro kar bwebwenato, kwaar kajjitõk kõn Aelõñ eo an Anij. Im kwaar kajjitõk etke Ri Kõnnaan ro an Jeova rej tõmak bwe Aelõñ eo an Anij ear jino tõl ilo 1914.

Jon: Aet, iar riiti juon iaan bok ko ami im ej ba bwe Aelõñ eo an Anij ear jino tõl ilo 1914. Im ãinwõt iar ilbõk kõnke kwaar ba bwe aolepen men ko kom̦ij tõmak kaki rej pedped wõt ioon Baibõl̦.

Cameron: Aet, ejim̦we am̦ ba.

Jon: Ak iar riiti aolepen Baibõl̦ ak ãinwõt ijjab keememej an ba kõn 1914. Im iar bar lale Baibõl̦ kan̦ ilo Internet im iar je 1914 im pukote ak ãinwõt ejjel̦o̦k juon eoon ilo Baibõl̦ ej kwal̦o̦k kake.

Cameron: Jon elukkuun em̦m̦an bwe em̦õj am̦ riiti aolepen Baibõl̦. Elukkuun alikkar bwe el̦ap am̦ kaorõke.

Jon: Aet el̦ap aõ kaorõke, ejjel̦o̦k bar juon bok em̦m̦an ãinwõt Baibõl̦.

Cameron: Aet ij errã ippam̦. Im elukkuun bar em̦m̦an bwe el̦ak lõñ am̦ kajjitõk kwõj kappukot uwaakier ilo Baibõl̦. Kwõj kõm̦m̦ane men eo Baibõl̦ ej rõjañ kõj ñan kõm̦m̦ane, bwe jen ‘kate kõj kappukot’ mel̦el̦e ko rem̦ool.b (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Im elukkuun em̦m̦an bwe kwõj kõm̦m̦ane men in.

Jon: Kom̦m̦ool. Ij katak wõt. Ilo m̦ool iar bar pukot mel̦el̦e ko jet im iar loe jet kõmel̦el̦e kõn 1914 ilo bok e kõjro ej katak kake. Ej kwal̦o̦k kõn ettõn̦ak eo an juon kiiñ kõn wõjke kileplep eo me em̦õj jeke, im ñe ejim̦we aõ keememejl̦o̦k, wõjke eo ear bar eddek.

Cameron: Aet. Kanaan eo n̦e me ej pãd ilo bokin Daniel jebta 4. Im ej kwal̦o̦k kõn ettõn̦ak eo an kiiñ eo an Babil̦on etan Nebukadnezar.

Jon: Aet eñn̦e. Elukkuun to aõ kar riiti kanaan n̦e ak ãinwõt ijjab loe an jitõñl̦o̦k ñan Aelõñ eo an Anij im kõn 1914.

Cameron: Ilo m̦ool Jon, rũkanaan Daniel ear jab bar mel̦el̦e kõn men kein ear jei!

Jon: M̦ool ke?

Cameron: Aet. Ilo eoon e ilo Daniel 12:8 (UBS), Daniel ear ba: “Iar roñ men eo ear ba, ak iar jab mel̦el̦e kake.”

Jon: Kwõn ba ejjab ña wõt. Em̦m̦an kiiõ bwe ijel̦ã.

Cameron: Ilo m̦ool, unin an Daniel kar jab mel̦el̦e ej kõnke ear jab iien an Anij kõmel̦el̦eik aolepen kanaan eo ilo kar tõre ko. Ak raan kein el̦ap ad mel̦el̦e kake.

Jon: Etke kwõjel̦ã?

Cameron: Kõnke ilo eoon e tok juon. Daniel 12:9 (UBS) ej ba: “Naan kein rej aikuj n̦ojak im jab wal̦o̦k m̦ae iien eo ãliktata.” Men in ej kaalikkar bwe kanaan ko renaaj kar alikkar tokãlik ilo “iien eo ãliktata.” Im kõjro enãj katak kõn kein kam̦ool ko me rej kaalikkar bwe jej mour ilo iien eo eoon in ej kwal̦o̦k kake.c—Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.

Jon: Eokwe kwõmaroñ ke kõmel̦el̦eik tok kanaan e an Daniel.

Cameron: Em̦m̦an inaaj kajjioñ.

ETTÕN̦AK EO AN NEBUKADNEZAR

Cameron: M̦oktata kõjro naaj lale ta eo Kiiñ Nebukadnezar ear loe ilo ettõn̦ak eo an, im kõjro naaj lale ta mel̦el̦ein.

Jon: Em̦m̦an.

Cameron: Ilo ettõn̦ak eo an Nebukadnezar ear loe juon wõjke kileplep me ear tõpar lañ. Im ear roñ an enjel̦ eo an Anij ba ren jeke wõjke eo. Ak ear ba bwe ren likũt wõt dãpdep eo n̦a ilo bwidej. Im ãlikin ‘jimjuon iiõ’ wõjke eo enãj bar eddek.d (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Kanaan in ear jitõñl̦o̦k ñan Kiiñ Nebukadnezar. Ãinwõt wõjke eo me ear tõpar lañ, men in ear kõkkar kõn joñan an utiej im buñbuñ Kiiñ Nebukadnezar. Ak enaaj ãinwõt wõjke in me kar jeke im ear jab bar eddek ium̦win ‘jimjuon iiõ.’ Kwõj ke keememej ta eo ear wal̦o̦k tokãlik?

Jon: Ãinwõt ijjab keememej.

Cameron: Ej em̦m̦an wõt. Eokwe Baibõl̦ ej ba bwe Kiiñ Nebukadnezar ear bwebwe ium̦win jimjuon iiõ. Im ilo iiõ kein ear jab maroñ tõl ãinwõt juon kiiñ. Ak ilo kar jem̦l̦o̦kin jimjuon iiõ, Nebukadnezar ear jako an bwebwe. Innem ear bar jino an kiiñ.e—Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.

Jon: Em̦m̦an imel̦el̦e. Ak elemen an men in jitõñl̦o̦k ñan Aelõñ eo an Anij im 1914?

Cameron: Eokwe kõnke ewõr ruo iien ko ear jejjet kitien kanaan in. Kein kajuon, ear jejjet ke ear bõjrak an Kiiñ Nebukadnezar tõl. Im kein karuo, ear jejjet ke ear bõjrak an Anij tõle armej ro an ikijjeen kiiñ ro. Im mel̦el̦e in kein karuo kõn ettõn̦ak in ej jitõñl̦o̦k ñan Aelõñ eo an Anij.

Jon: Ak etke kwõjel̦ã bwe ewõr bar mel̦el̦ein kanaan in im bwe ej jitõñl̦o̦k ñan Aelõñ eo an Anij?

Cameron: M̦oktata kõjro naaj lale an kanaan in make kaalikkar men in. Ekkar ñan kanaan in ilo Daniel 4:17 (UBS) ej ba, “Aolep armej ijoko otemjej ren jel̦ã bwe ewõr an Anij L̦apl̦ap kajoor ioon aelõñ ko an armej.” Kwõj ke loe ilo eoon in ke ej ba “ewõr an Anij L̦apl̦ap kajoor ioon aelõñ ko an armej”?

Jon: Aet.

Cameron: Men in ej kaalikkar bwe kanaan in ear jab baj jitõñl̦o̦k wõt ñan Nebukadnezar. Ear bar jitõñl̦o̦k ñan maroñ eo an Anij ñan irooj ioon armej otemjej. Im ñe jej riiti aolepen jebta in, enaaj lukkuun kaalikkare men in.

Jon: Ãinwõt ijjab mel̦el̦e, kwõmaroñ ke kõmel̦el̦eik eõ?

MEN EO EL̦AP AN BOKIN DANIEL JITÕÑL̦O̦K ÑANE

Cameron: Ewõr juon men el̦ap an bokin Daniel kõnnaan kake. Ãinwõt ekkã an jitõñl̦o̦k ñan iien eo Aelõñ ak kien eo an Anij enaaj kar jutak ñe Jijej, eo Nejin Anij, enaaj tõle. Kõjro m̦õk ro̦o̦llikl̦o̦k ñan jebta eo juon, im enaaj kwal̦o̦ktok juon waanjoñak. Kwõmaroñ ke riiti Daniel 2:44?

Jon: Em̦m̦an ej ba: “Im ilo raan ko an kiiñ ran̦, Anij in lañ enaaj kajutak juon aelõñ eo eban jako indeeo, im aelõñ in reban lel̦o̦k ñan armej ro jet. Enaaj kapedakilkil im ko̦kkure aolep aelõñ kein, im enaaj jutak ñan indeeo.”

Cameron: Kom̦m̦ool. Kwõl̦ak baj lale eoon in emaroñ ke jitõñl̦o̦k ñan Aelõñ eo an Anij?

Jon: Hmm. Ãinwõt ijjab lukkuun jel̦ã.

Cameron: Eokwe lale m̦õk ilo eoon e ke ej ba Aelõñ eo an enaaj “jutak ñan indeeo.” Jemaroñ ba men in kõn Aelõñ eo an Anij. Ak jemaroñ ke ba bwe kien ko an armej renaaj jutak ñan indeeo?

Jon: Jeban.

Cameron: Bar juon iaan kanaan ko ilo bokin Daniel me ej bar jitõñl̦o̦k ñan Aelõñ eo an Anij, ej pãd ilo Daniel 7:13, 14 (UBS). Eoon in ej ba: “Im ear bõk maroñ im utiej im kajoor an irooj, bwe riaelõñ otemjej im bwij ko otemjej im kajin ko kajjojo ren jerbal ñane. Kajoor eo an enaaj ñan indeeo, im aelõñ eo an eban jem̦l̦o̦k.” Ta eo eoon in ej ba bwe rũtõl eo an Aelõñ in Anij enaaj kõm̦m̦ane?

Jon: Ej ba enaaj irooj.

Cameron: Ejim̦we. Im eban baj irooj wõt ioon jet wõt armej. Lale m̦õk, ej ba bwe enaaj wõr an maroñ ioon “riaelõñ otemjej, bwij ko otemjej, im kajin ko kajjojo.” Ak jemaroñ ba bwe Aelõñ eo an enaaj tõl aolepen lal̦ in.

Jon: Ãinwõt iar jab lukkuun l̦õmn̦ak kõn mel̦el̦ein eoon in, ak kwõj m̦ool.

Cameron: Ebar wõr juon men kanaan in ej kwal̦o̦k kake, ej ba bwe “kajoor eo an enaaj ñan indeeo, im aelõñ eo an eban jem̦l̦o̦k.” Ãinwõt ke ejja naan ko wõt ilo kar Daniel 2:44?

Jon: Aet, kwõj m̦ool.

Cameron: Em̦m̦an, kõjro bar ãliji ta ko em̦õj arro kõnnaan kaki. Kanaan eo ilo Daniel jebta 4 ej kaalikkar ñan aolep bwe “ewõr an Anij L̦apl̦ap kajoor ioon aelõñ ko an armej.” Men in ej kaalikkar bwe kanaan eo ikijjeen kar Nebukadnezar ear bar jitõñl̦o̦k ñan juon men el̦apl̦o̦k an aorõk. Im ilo aolepen bokin Daniel, epãd kanaan ko kõn an naaj kar jutak Aelõñ eo an Anij ium̦win maroñ eo an Nejin. Innem ejjab ke mel̦el̦ein bwe kanaan eo ilo jebta 4 ej jitõñl̦o̦k ñan Aelõñ eo an Anij?

Jon: Hmm aet. Ak ãinwõt ijjab loe an men in jitõñl̦o̦k ñan 1914.

EN ÃINDEIN “IUM̦WIN JIMJUÕN IIÕ”

Cameron: Eokwe, jen bar ro̦o̦l ñan bwebwenatoun Kiiñ Nebukadnezar. Keememej bwe wõjke eo ilo kanaan in ear jitõñl̦o̦k ñan Kiiñ Nebukadnezar. Ak tokãlik, ear bõjrak an kiiñ kõnke ear oktak im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ ãinwõt juon menin mour ium̦win jimjuon iiõ ak jen ba ear bwebwe. Eñin unin an kanaan in ba bwe kar jeke wõjke in im ear jab bar eddek ium̦win jimjuon iiõ. Ak iiõ kein jimjuon rar jem̦l̦o̦k ke ear jako an Nebukadnezar bwebwe im ear bar jino an kiiñ. Mel̦el̦e eo kein karuo kõn kanaan in, ej jitõñl̦o̦k ñan iien eo ear bõjrak an Anij tõl armej ro an ikijjeen kiiñ ro. Ear bõjrak ium̦win jidik iien ak ejjab mel̦el̦ein men in bwe ear likjab wãween an Anij tõl.

Jon: Ãinwõt ijjab mel̦el̦e.

Cameron: Eokwe, ilo kar tõre ko ilo Baibõl̦, kiiñ ro me rar tõl ilo Jerusalem rar “jijet ioon tũroon eo an Jeova.”f (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Mel̦el̦ein men in bwe rar tõl armej ro an Anij ilo etan. Innem an kar kiiñ rein tõl armej ro an Anij ear mel̦el̦ein bwe Anij eo ear tõl er. Ak ilo tõre kein, enañin aolep kiiñ rein rar jab pokake Anij im armej ro jet rar l̦oore joñak ko aer renana. Im kõnke RiIsrael rein rar jab pokake, Anij ear kõtl̦o̦k bwe RiBabilon ro ren anjo̦ ioer ilo iiõ eo 607, m̦okta jãn Kũraij. Im jãn kar iien in ear ejjel̦o̦k kiiñ en̦ ear bar tõle armej ro an Anij ilo etan. Eñin unin jej ba bwe ear bõjrak an Anij tõl ium̦win jidik iien. Ejet, em̦m̦anl̦o̦k ke am̦ mel̦el̦e?

Jon: Aet, em̦m̦anl̦o̦k.

Cameron: Ilo iiõ eo 607, m̦okta jãn Kũraij, eñin iiõ eo me ear jino jimjuon iiõ ko me Baibõl̦ ej kwal̦o̦k kaki. Ak jen ba iien eo in me Anij ear bõjrak an tõl ium̦win jidik iien. Ak ilo jem̦l̦o̦kin jimjuon iiõ, Anij enaaj bar kããlõt juon rũtõl im enaaj tõl ilo etan. Ak rũtõl in enaaj tõl jãn lañ. Iien eo in ear jejjet kitien kanaan ko jet kõjro ear riiti ilo bokin Daniel. Innem kajjitõk eo in: Ñããt eo ear jem̦l̦o̦k iiõ kein jimjuon? Ñe jenaaj uwaake kajjitõk in, jenaaj jel̦ã ñããt eo Aelõñ eo an Anij ear jino jutak ak tõl.

Jon: Aet, aet. Ejim̦we ke iiõ ko jimjuon rar jem̦l̦o̦k ilo kar 1914 eo?

Cameron: Elukkuun jim̦we!

Jon: Ak etke jejaam̦ jel̦ã bwe lukkuun iiõ eo n̦e?

Cameron: Eokwe kõnke ilo kar tõre eo Jijej ear pãd ilo lal̦ in im kwal̦o̦k naan, ear kwal̦o̦k bwe iiõ kein jimjuon rejjañin jem̦l̦o̦k.g (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Mel̦el̦ein bwe iiõ kein jimjuon rar bwe aer aetok. Innem iiõ kein rar jinoe elõñ bukwi iiõ ko m̦okta jãn an kar Jijej itok ñan lal̦ in, im rar wõnm̦aanl̦o̦k wõt ãlikin an kar jepl̦aak ñan lañ. Keememej bwe mel̦el̦ein kanaan ko renaaj kar alikkar “m̦ae iien eo ãliktata.”h (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Innem ilo kar jem̦l̦o̦kinl̦o̦k 1800 jim̦a ko, jet rũkkatak Baibõl̦ rar lale kanaan kein im lukkuun etali. Innem rar lo bwe iiõ kein jimjuon rar jem̦l̦o̦k ilo 1914 eo. Im eñin iiõ eo elõñ jorrããn ko rel̦l̦ap rar jino wal̦o̦k ilo lal̦ in. Im men kein rar kaalikkar bwe 1914 ej iiõ eo Aelõñ eo an Anij ear jino jutak ilañ. Eñin iiõ eo ear jino raan ko ãliktata ak iien eo ãliktata. Ijel̦ã bwe ebwe an kããl im lõñ mel̦el̦e kein ñan am̦ kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kaki . . .

Jon: Aet. Inaaj bar etale mel̦el̦e kein bwe en lukkuun em̦m̦an aõ mel̦el̦e.

Cameron: Jab inepata, ebwe an kar bõk iien bwe in kar mel̦el̦e kõn kanaan kein im an kar jejjet kitieer. Ak ij kõjatdikdik bwe kwõj kiiõ kile bwe aolep men ko Ri Kõnnaan ro an Jeova rej tõmak kaki kõn Aelõñ eo an Anij rej pedped wõt ioon Baibõl̦.

Jon: Aet. Aolep iien ij bwilõñ kõnke aolep men ko kom̦ij tõmak kaki rej itok wõt jãn Baibõl̦.

Cameron: Elukkuun em̦m̦an bwe kokõn̦aan etali mel̦el̦e ko ñan lale el̦aññe rej itok wõt jãn Baibõl̦. Ãinwõt aõ kar ba, ebwe an lõñ im kããl mel̦el̦ein kein ñan kwe. Im bõlen ej lõñ wõt am̦ kajjitõk. Ãinwõt kiiõ, em̦õj am̦ lo bwe iiõ ko jimjuon rej jitõñl̦o̦k ñan Aelõñ eo an Anij im ear jino ilo iiõ eo 607, m̦okta jãn Kũraij. Ak etke jelukkuun jel̦ã bwe iiõ kein jimjuon rar jem̦l̦o̦k ilo 1914?i—Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.

Jon: Aet ij bar l̦õmn̦ak kõn men n̦e.

Cameron: Baibõl̦ ej jipañ kõj ñan lukkuun jel̦ã kõn aetokin kar iiõ ko jimjuon. Kokõn̦aan ke bwe kõjro en bar etale men in ñe ibar ro̦o̦ltok?

Jon: Aet, em̦m̦an.