Растенија скапоцени како злато

КАКОВ подарок би избрал за некоја значајна личност? Сигурно нешто многу вредно, на пример, злато. Интересно е што во библиски времиња некои зачини и растенија имале иста вредност како златото. Тие биле толку скапоцени што дури им биле подарувани на цареви. Токму затоа, меѓу даровите што познавачите на ѕвездите му ги дале на „еврејскиот цар“ имало мирисливи растенија (Матеј 2:1, 2, 11).

Во Библијата исто така пишува дека, кога царицата од Сава го посетила Соломон, ‚му дала сто и дваесет таланти злато, мошне многу балсам и скапоцени камења‘a (2. Летописи 9:9). Освен царицата од Сава, и други цареви му подарувале балсам на Соломон (2. Летописи 9:23, 24).

Зошто растенијата и производите што се добивале од нив биле толку скапи во библиско време? Затоа што се користеле во многу важни прилики. На пример, се користеле во третмани за разубавување, во службата за Бог и при погребување на мртви. (Види ја рамката „Ароматичните растенија во библиски времиња“.) Освен што имало голема побарувачка за нив, мирисливите растенија имале висока цена и поради трошоците за набавка и превоз.

ПРЕКУ АРАБИСКАТА ПУСТИНА

Во минатото, некои растенија вирееле во Јорданската Долина, но други морало да се увезуваат во Израел. Во Библијата се спомнуваат производи од различни растенија. Некои што нам ни се познати се шафран, алое, балсам, цимет, темјан и смирна. Освен тоа, спомнати се и некои зачини, на пример, ким, нане и копар.

Од каде потекнувале овие растенија и производи? Некои од нив, како што се алое, касија и цимет, растеле на подрачјето на денешните Кина, Индија и Шри Ланка. Смирната и темјанот се добивале од дрвја и грмушки што растеле во пустинските предели кои се протегаат од јужна Арабија до Сомалија во Африка. А нардот растел на Хималаите и можел да се набави само од Индија.

За да дојдат до Израел, многу растенија морало да бидат донесени преку Арабија. Според книгата The Book of Spices, ова во голема мера придонело во вториот и првиот милениум пр.н.е. Арабија да стане „најголемиот посредник во размената на добра помеѓу Истокот и Западот“. Древните градови, тврдини и места каде што застанувале караваните во пустината Негев во јужниот дел од Израел покажуваат по кој пат се движеле трговците со растенија. Во еден извештај на Центарот за заштита на светското наследство при УНЕСКО стои: „Ова е доказ дека меѓу јужна Арабија и земјите околу Средоземното Море постоела многу развиена трговија“.

Караваните кои пренесувале вакви ароматични растенија и производи редовно минувале по околу 1800 километри преку Арабија (Јов 6:19). Во Библијата пишува дека еден караван со исмаелски трговци пренесувал ‚мирислива смола леданон, балсам и смолеста кора‘ од Галад во Египет (1. Мојсеева 37:25). Синовите на Јаков им го продале својот брат Јосиф како роб на овие трговци.

„НАЈЧУВАНАТА ТРГОВСКА ТАЈНА НА СИТЕ ВРЕМИЊА“

Трговијата со ароматични растенија со векови се одвивала под контрола на арапските трговци. Тие биле ексклузивни увозници на зачини од Азија, како што се касија и цимет. Со цел да ги спречат земјите околу Средоземното Море да воспостават директни врски со Истокот, кој бил извор на скапоцените растенија, Арабјаните почнале да шират измислени приказни во кои опишувале на какви опасности биле изложени оние што ги собирале растенијата. Вистинското потекло на растенијата веројатно било „најчуваната трговска тајна на сите времиња“, пишува во книгата The Book of Spices.

Какви приказни ширеле Арабјаните? Херодот, грчки историчар кој живеел во петтиот век пр.н.е., спомнал дека имало приказни за страшни птици кои на стрмни и непристапни карпи правеле гнезда од кората на циметовото дрво. Тој напишал дека, за да можат да соберат цимет, луѓето ставале големи парчиња месо на дното од карпите. Тогаш алчните птици ги носеле парчињата месо во своите гнезда. Од големата тежина гнездата паѓале на земја. Луѓето брзо ги собирале стапчињата цимет и им ги продавале на трговците. Ваквите приказни се расчуле насекаде. Токму поради овие „наводни опасности при собирањето, [циметот] се продавал по многу висока цена“, пишува во The Book of Spices.

По некое време лагата на Арабјаните излегла на виделина и со тоа му бил ставен крај на нивниот монопол на пазарот. До првиот век пр.н.е., египетскиот град, Александрија, станал главен центар на трговијата со растенија и нивните производи. Откако морепловците научиле како да ги користат монсунските ветрови на Индискиот Океан, римските бродови почнале да пловат од египетските пристаништа до Индија. Како резултат на тоа, скапоцените растенија станале подостапни и нивните цени се снижиле.

Денес вредноста на ароматичните растенија воопшто не може да се спореди со вредноста на златото. Освен тоа, сигурно не би му подариле растенија на некој цар. Сепак, милиони луѓе низ целиот свет ги користат растенијата за да направат парфеми и лекови, и за да го збогатат вкусот на храната. Исто како пред илјадници години, и денес луѓето се привлечени од опојните мириси на растенијата.