Јазикот на дивината — тајните на комуникацијата меѓу животните

Јазикот на дивината — тајните на комуникацијата меѓу животните

ОД ДОПИСНИКОТ НА РАЗБУДЕТЕ СЕ! ВО КЕНИЈА

БЕЗ сомнение, еден од најскапоцените дарови што му се дадени на човештвото е моќта да комуницира. Со неа си пренесуваме битни информации вербално или со невокални методи, како што се гестовите. Слободата на говор, всушност, е прашање за кое се дебатира во целиот свет. Затоа, некои сметаат дека комуникацијата им е својствена само на луѓето.

Сепак, истражувањето покажува дека животните разменуваат информации на сложени начини што честопати ги зачудуваат луѓето. Да, тие „зборуваат“, но не со зборови туку со видливи сигнали како што е мавтање со опашката, мрдање со ушите или удирање со крилјата. Други облици на комуникација можат да вклучуваат употреба на гласот, како што е лаење, рикање, ’ржење или птичја песна. Некои од тие „јазици“ им се очигледни на луѓето, но за други е потребно поголемо научно истражување за да се разберат.

Грабливци!

Средина на јули. Во пространиот Национален парк Серенгети во Танзанија, илјадници гнуа се упатуваат на север, кон резерватот Масаи Мара во Кенија, во потрага по позелени пасишта. Рамнините одекнуваат од звукот на копитата за време на оваа годишна преселба. Меѓутоа, во текот на патувањето демнат опасности. По патот има грабливи животни, како што се лавовите, гепардите, хиените и леопардите. Гнуата исто така ќе ризикуваат со тоа што ќе ја преминат реката Мара која е преполна со крокодили. На кој начин гнуата ги избегнуваат грабливците?

За да го збуни непријателот, гнуто ќе трча брзо на кратко растојание и потоа ќе се сврти за да се соочи со непријателот, за сето време нишајќи ја главата од едната на другата страна. Избезумено ќе прета со нозете, прикажувајќи едно прилично смешно шоу. Дури и најголемиот грабливец зачудено ќе застане кога ќе го види овој необичен танц. Ако грабливецот инсистира да се приближи, гнуто ќе ја повтори истата претстава. Ова толку го збунува натрапникот што може да се откаже од потерата откако ќе заврши претставата. Поради ваквиот несмасен танц гнуто стекнало глас на кловн на рамнините.

Помалата роднина на гнуто, импалата, е позната по своите џиновски скокови. За многумина овие високи скокови можеби се ознака на грациозност и брзина. Но, во неволја, оваа антилопа ги користи своите техники за високо скокање за да му отежне на грабливецот да ја фати за нозе. Скоковите, долги и до 9 метри, му пренесуваат на напаѓачот јасна порака: „Следи ме ако можеш“. Малку крволочни животни се спремни на тоа само за да ја уловат нерасположената импала!

Време за оброк

Во дивината, многу грабливи животни мораат да ги развијат своите ловечки вештини за да станат добри ловци. Младенчињата мораат многу да внимаваат кога родителите ги учат на ловечките вештини. Во еден африкански резерват за животни било забележано како една женка гепард по име Саба им дава многу важни лекции за преживување на своите малечки. Откако ѝ се прикрадувала на една Томсонова газела што пасела отприлика еден час, таа направила џиновски скок и потоа ја уловила и ја стегнала за вратот несреќната антилопа — но не ја убила. По неколку моменти, Саба го фрлила онесвестеното животно пред своите младенчиња, кои необично се колебале дали да се фрлат врз пленот. Овие млади гепарди сфатиле зошто мајка им им донела живо животно. Сакала да ги научи како да ја убијат газелата. Секогаш кога фатеното животно ќе се обидело да стане и да избега, возбудените младенчиња го соборувале. Исцрпена, газелата се откажала од борбата за преживување. Гледајќи од далечина, Саба ги одобрувала нивните постапки.

Некои животни се специјализирани да креваат колку што е можно поголема врева додека бараат храна. Глутница дамчести хиени ќе јачат, ќе фучат и ќе се кикотат додека трчаат по пленот. Кога ќе биде убиено некое животно, другите хиени ќе бидат повикани на гозбата со фамозното „смеење“ на хиената. Меѓутоа, хиените не доаѓаат секогаш до храна со лов. Во дивината тие се едни од најголемите гусари за храна — ги користат сите методи на вознемирување на другите грабливци за да дојдат до нивниот плен. Па, познато е дека ги бркаат дури и лавовите од нивниот оброк! Како го постигнуваат ова? Бидејќи се бучни животни, тие побеснуваат во обид да ги вознемират лавовите што јадат. Ако мачките ја игнорираат оваа бучава, хиените стануваат повозбудени и похрабри. Бидејќи им е нарушен мирот, лавовите честопати го напуштаат лешот и заминуваат од тоа подрачје.

Кај пчелите, потрагата по храна е комплициран ритуал. Комплексни научни истражувања открија дека со својот танц, медоносната пчела ги информира другите во кошницата за местото, видот, дури и квалитетот на храната што ја пронашла. На своето тело пчелата им носи на другите пчели од кошницата примероци од храната, како што е нектар или полен. Танцувајќи во форма на бројката осум, таа не само што може да ги упати другите до изворот на храна туку може да покаже и на колкаво растојание е тој. Внимавајте! Пчелата што лета околу Вас можеби собира некои битни информации што ќе ги однесе дома. Вашиот мирислив парфем би можела по грешка да го смета за свој следен оброк!

Одржување контакти

Малку звуци се толку спектакуларни како рикањето на лав во некоја тивка ноќ. Се наведуваат неколку причини за оваа комуникација. Силното рикање на мажјакот е предупредување за сите дека таа територија му припаѓа нему; наметнувањето е на сопствен ризик. Меѓутоа, бидејќи е дружељубива мачка, лавот рика и за да стапи во контакт со другите членови на крдото. Тоа обично е поблаго, не толку пробивно рикање. Една ноќ можел да се чуе некој лав како рикал на секои 15 минути сѐ додека неговиот роднина не му одговорил од далечина. Тие продолжиле „да разговараат“ уште 15 минути сѐ додека конечно не се нашле. Тогаш рикањето престанало.

Таквите контакти не само што ги зацврстуваат добрите односи туку служат и како заштита од лошите временски услови. Една кокошка ќе испушти неколку звуци што им пренесуваат различни пораки на нејзините пилиња. Меѓутоа, најкарактеристичен звук е долгото, ниско предење навечер, со кое покажува дека се вратила во кокошарникот. Следејќи го повикот на мајка си, раштрканите пиленца се собираат под нејзините крилја и се прибираат за ноќта (Матеј 23:37).

Наоѓање партнер

Дали некогаш сте застанале за да чуете некоја мелодија на птиците пејачки? Зарем не Ве фасцинира нивната способност да ги отпеат нотите? Сепак, дали сте знаеле дека ни на крај памет не им било да Ве забавуваат? Нивните песни се метода на пренесување важни пораки. Иако понекогаш пеењето е средство за утврдување на територијата, тоа многу се користи и за привлекување на потенцијални партнери. Според The New Book of Knowledge, „пеењето се намалува за 90 проценти“ кога мажјакот и женката ќе се најдат.

Меѓутоа, понекогаш е потребно нешто повеќе од добра песна за да се освои партнерот. Некои женки бараат да се плати „цена за невестата“ пред да бидат освоени од мажјакот. Затоа, мажјакот на птицата ткајачка мора да ги покаже своите вештини на градење гнездо пред да направи натамошни чекори. Мажјаците на други видови птици ќе ја докажат својата способност да го прехранат семејството со тоа што буквално ќе ја хранат женката.

Комплицираните начини на кои комуницираат животните не само што служат за задоволување на нивните физички потреби туку и ги намалуваат борбите и унапредуваат мир во дивината. На полето на комуникација на животните се прават уште истражувања, од кои допрва ќе го чуеме последниот збор за овој „говор на дивината“. Иако можеби не го разбираме сосема, тој му носи фалба на оној што го создал, Јехова Бог.

[Рамка/слики на страници 18 и 19]

„Звукот на тишината“ на слоновите

Едно топло попладне во пространиот Национален парк Амбозели во Кенија, едно големо стадо слонови изгледа спокојно бидејќи никој не му додева во неговото живеалиште. Сепак, воздухот е полн со „говорот на слоновите“, кој се движи од нискофреквентни гласови до високофреквентни трубења, рикања, викања, ’ржења и фучења. Некои од повиците содржат звуци што се под нивото на човечкиот слух, а сепак се толку силни што може да ги чуе слон оддалечен неколку километри.

Експертите за однесувањето на животните и понатаму се збунети од комплицираните начини на кои слоновите пренесуваат сериозни пораки. Џојс Пул поминала преку 20 години изучувајќи ја комуникацијата кај африканските слонови. Таа заклучила дека овие огромни суштества, познати по својата присакувана слонова коска, покажуваат чувства што можат да се најдат кај многу малку животни. „Тешко е да го гледате неверојатното однесување на слоновите при некоја церемонија на поздравување во семејството или во групата [или при] раѓањето на нов член на семејството . . . а да не помислите дека доживуваат многу силни емоции што би можеле најдобро да се опишат со зборови како радост, среќа, љубов, чувства на пријателство, разиграност, забава, задоволство, сочувство, олеснување и почит“, вели Пул.

Кога повторно ќе се сретнат откако биле разделени долго време, нивните поздрави се претвораат во урнебес, бидејќи слоновите трчаат заедно со подигнати глави и свиткани и размавтани уши. Понекогаш, некој слон дури и ќе ја стави сурлата во устата на друг слон. Изгледа дека овие поздрави предизвикуваат кај слоновите длабоко чувство на радост, како да велат: „Јуху! Многу ми е мило што сум повторно со тебе!“ Таквите врски го обновуваат кругот на поддршка што е неопходен за нивно преживување.

Изгледа дека слоновите имаат и смисла за хумор. Пул опишува дека гледала како слоновите ги развлекуваат аглите на устите во нешто како насмевка, нишајќи со главите на начин што укажува дека им е забавно. Во една прилика започнала игра во која учествувале и овие животни, и во текот на 15 минути тие се однесувале многу смешно. По две години, некои слонови што учествувале во играта како повторно да ѝ се „насмевнале“, можеби затоа што се сетиле дека таа си играла заедно со нив. Не само што слоновите се забавуваат додека играат туку имитираат и звуци. Во еден истражувачки проект, Пул чула звук што бил поинаков од нормалните повици на слоновите. При анализата се укажало дека слоновите ја имитирале бучавата што ја правеле камионите што минувале во близина. Очигледно го правеле тоа затоа што им било забавно! Се чини дека слоновите бараат каква и да е причина за да им биде возбудливо.

Многу е кажано за начинот на кој тагуваат слоновите кога ќе му се случи несреќа на некој член од семејството. Во една прилика Пул забележала една женка што три дена стоела крај своето мртвороденче и вака го опишала тоа: Нејзините „изрази на лицето“ биле „слични на лице скршено од болка, кое е во депресија: главата и ушите ѝ беа наведнати, а аглите на устата ѝ беа спуштени надолу“.

Оние што убиваат слонови за да дојдат до слонова коска не размислуваат за ‚психичката траума‘ на сирачињата што можеби биле сведоци на убиството на нивните мајки. Овие бебиња ги минуваат првите неколку дена во дом за сираци на животните, обидувајќи се да ја совладаат својата „болка“. Еден чувар известил дека чул како сирачињата „пискаат“ наутро. Последиците можат да се забележат и неколку години по смртта. Пул наведува дека слоновите можат да препознаат кога човекот е виновен за нивното страдање. Со радост го очекуваме времето кога човекот и животните ќе живеат заедно во мир (Исаија 11:6—9).

[Слика на страници 16 и 17]

Morus capensis во нивниот ритуал на поздравување

[Слика на страница 17]

Еден гну изведува чуден танц за да го збуни непријателот

[Слика на страница 17]

Озлогласеното „смеење“ на хиената

[Извор на слика]

[Слика на страница 18]

Танцот на медоносната пчела