Борбата против болеста и смртта — дали ја добиваме?

НЕМА повеќе болести, нема повеќе смрт! За повеќето луѓе ова можеби звучи како копнежливо фантазирање. Најпосле, и докторот по медицина и професор по бактериологија, Вејд В. Оливер, напишал: ”Уште од најраната пишана историја, болеста неизмерно ја оформувала судбината на човештвото (...) Големи епидемии се нафрлиле врз човекот со застрашувачка брзина (...) Болеста отсекогаш ги следела неговите стапки.“

Постои ли причина да се верува дека претстои драстична промена? Дали медицинската наука е близу до отстранувањето на сите болести, а можеби и на самата смрт?

Без сомнение дека лекарите и истражувачите извонредно придонеле во борбата против болестите. Кој информиран човек би бил неблагодарен за успешното лекување на колерата, што е конечно остварено кон крајот на 19-от век, или за пронаоѓањето на вакцината против страшната вариола? Таа вакцина во 1796 ја произвел Едвард Џенер, од чир на помалку смртоносна кравја сипаница. Во 1801, претседателот на САД, Томас Џеферсон, ги изразил чувствата на многумина кога му напишал на Џенер: ”За Вас е угодна помислата дека човештвото никогаш не може да заборави дека сте живееле; идните нации само од историја ќе знаат дека некогаш постоела омразената вариола“.

Понатаму, успесите на медицинските истражувања во врска со болестите како што се дифтеријата и детската парализа исто така треба да се споменат пофално и со благодарност. Денес многу малку се оние кои не ги ценат најновите достигнувања во лекувањето на срцевите заболувања и ракот. Меѓутоа, луѓето и понатаму умираат и од срцеви заболувања и од рак. Се покажало дека целта да се отстранат сите болести и слабости е недостижна.

”Нови“ болести

Парадоксално е тоа што денешната ера во која се појавиле МРС-скенери и реконструктивната хирургија, исто така сведочи за раѓањето на голем број ”нови“ болести, како што се Легионерската болест, синдромот на токсичен шок и општопознатиот убиец наречен СИДА.

Секако дека многумина се прашуваат колку се всушност сите тие болести навистина нови. Во една статија од весникот U. S. News & World Report се коментира дека во некои случаи, на болестите кои постоеле долго време, сега едноставно им е поставена поточна дијагноза и дадени им се нови имиња. На пример, Легионерската болест првпат била откриена во 1976, но можеби пред тоа била погрешно дијагностицирана како вирусно воспаление на белите дробови. Слично на тоа, можеби синдромот на токсичен шок погрешно бил сметал за шарлах.

Сепак, многу болести изгледаат навистина нови. Меѓу нив, без сомнение, најпозната е СИДА-та. Оваа онеспособувачка и фатална болест првпат била препознаена и именувана во 1981. Друга помалку позната ”нова“ болест е бразилската пурпурна треска. Била откриена во 1984 во Бразил, а смртноста ѝ се проценува на 50 отсто.

Нема изгледи за лек

Значи, и покрај најдобрите настојувања на човекот, нема изгледи за потполн и траен лек за човечките болести. Вистина е дека од 1900-та година просечниот човечки животен век пораснал за околу 25 години. Но, оваа промена главно се должи на медицинските техники кои го намалиле ризикот на умирање во текот на раното или подоцнежното детство. Животниот век на човекот во основа останува блиску до библиските ”седумдесет години“ (Псалм 90:10, Даничиќ-Караџиќ).

Затоа и се прочула веста за Ана Вилијамс која умрела во декември 1987, на старост од 114 години. Еден новинар за смртта на госпоѓа Вилијамс напишал: ”Научниците мислат дека највисоката граница на човечкиот век е најверојатно 115 до 120 години. Но, зошто треба да биде така? Зошто човечкото тело мора да се истроши после 70, 80, или дури 115 години?“

Во 1960-тите години, медицинските научници откриле дека човечките клетки изгледа се способни само за околу 50 делби. Кога еднаш ќе се достигне таа граница, се чини дека ништо не може да се стори клетките да се одржат живи. Тоа е во спротивност со поранешната научна теорија дека човечките клетки можат да преживеат неограничено долго ако имаат поволни услови.

Да го поврземе тоа со спознанието дека за многу свои страдања е виновен самиот човек. Како што една жена-истражувач внимателно заклучила: ”Болестите не се совладуваат само со биомедицински постапки. Историјата на болестите е тесно поврзана и со социјални и морални фактори.“

Светската здравствена организација ја изнела забелешката: ”Сами си нанесовме рани верувајќи дека науката, докторите и болниците ќе најдат лек, наместо во прв ред да ги спречиме самите причини за болестите. Се разбира дека не можеме без средствата за здравствена нега кои всушност го спасуваат животот; но да бидеме јасни и да кажеме дека тие не допринесуваат ништо за нашето ’здравје‘ — тие само спречуваат да не умреме. (...) Самоуништувачкиот нагон на пушачите и алкохоличарите, душевните и телесните последици од невработеноста — се некои од ’новите болести‘. Зошто ја дозволуваме ’епидемијата на сообраќајни несреќи‘, која однесува животи и ги исцрпува нашите финансиски извори?“

Така, болестите, немоќта, страдањата и смртта и понатаму се многу блиску до нас. Сепак, имаме причина со сигурност да гледаме на времето кога повеќе нема да има болести ниту смрт. Најмногу нѐ радува тоа што имаме многу добри причини да веруваме дека тоа време е сосема близу.

[Рамка на страница 4]

”ЕГИПЕТСКИТЕ БОЛЕСТИ“

Дека луѓето залудно се бореле против болести од најрани времиња, забележано е дури и во Библијата. Нашиот интерес го побудува Мојсеевиот запис за ”лутите египетски болести“ (5. Мојсеева 7:15).

Тука очигледно спаѓале елефантијаза, дизентерија, вариола, бубонската чума и воспалението на очите. Мојсеевиот народ ги избегнал таквите болести воглавно благодарение на напредните хигиенски постапки што ги пропишувал сојузот на Законот.

Меѓутоа, внимателното испитување на египетските мумии довело до препознавање на мноштво други ”египетски болести“. Тука спаѓале артритис, спондилоза, болести на забите и вилиците, воспаление на слепото црево и костобол. Во еден ран медицински документ, познат како Ebers Papyrus, се споменуваат дури и болести како тумори, болести на желудникот и црниот дроб, шеќерна болест, лепра, конјуктивитис и глувост.

Древните египетски лекари правеле сѐ што можеле за да ги победат тие болести, а некои прилично се специјализирале во своите медицински области. Грчкиот историчар Херодот напишал: ”Земјата [Египет] е полна со лекари; еден е само за болестите на окото; друг за болестите на главата, забите, стомакот или внатрешните органи.“ Меѓутоа, голем дел од египетската ”медицина“ било религиско шарлатанство, далеку од науката.

Современите лекари постигнале многу поголем успех во борбата против болестите. Но, истражувачот на полето на медицината, Џеси Добсон, го изнесува следниот заклучок кој поттикнува на размислување: ”Што тогаш може да се научи од проучувањето на болестите од минатите векови? Општ е заклучокот од прегледот на доказниот материјал дека болестите и страдањата од далечното минато не се разликуваат многу од денешните (...) Очигледно е дека ниту сите вештини и напори при испитувањето на пациентите малку сториле за да се искорени болеста.“ Болест кај луѓето од старо време