Согласие меѓу „храмот Божји“ и идолите во Грција?

ОВОЈ многу топол летен ден, сонцето ги пече светликавите камења. Меѓутоа, изгледа дека крајната жега не ја спласнува ревноста и горливата одлучност на едно мноштво оддадени грчки православни ходочасници, кои се упатуваат кон капелата на врвот од ридот.

Гледаш една исцрпена стара жена, која патувала од другиот крај на земјата, борејќи се да се задржи на нозе. Малку потаму, еден ревносен маж многу се поти додека нервозно се обидува да си пробие пат меѓу мноштвото што се турка. А една девојка, очигледно во болка и со очаен израз на своето лице, ползи на своите многу раскрвавени колена. Која е нивната цел? Да стигнат навреме, да ѝ се помолат и, ако е можно, да ја допрат и да ја бакнат иконата на „светецот“ што го прославуваат.

Вакви слични сцени се повторуваат низ целиот свет на местата што се посветени на обожавањето „светци“. Очигледно, сиве овие ходочасници се уверени дека со тоа го следат Божјиот начин за да му се приближат и дека така ја изразуваат својата оддаденост и вера. Книгата Our Orthodox Christian Faith (Нашата православна христијанска вера) наведува: „Ние ги славиме [„светците“] и им припишуваме слава и чест на нивните свети личности . . . и ги кажуваме нивните молитви пред Бог во наша полза, како и нивните преколнувања и помош во многуте потреби во нашиот живот . . . Се обраќаме кон чудотворните Светци . . . за нашите духовни и телесни потреби“. Исто така, според синодските канони на Римокатоличката црква, „светците“ треба да се повикуваат како посредници кај Бога и освен тоа треба да се обожаваат и моштите и иконите на „светците“.

Првенствената грижа на еден вистински христијанин треба да биде да го обожава Бог „со дух и со вистина“ (Јован 4:24). Од оваа причина, да разгледаме некои факти во врска со начинот на кој било воведено обожавањето на „светците“, како дел од религиозните постапки на христијанскиот свет. Едно такво испитување треба да биде многу просветлувачко за секој оној кој сака да му се приближи на Бог на начин што е прифатлив за Него.

Како биле усвоени „светците“

Христијанските грчки списи ги означуваат како „светии“, односно „светци“, сите оние рани христијани кои биле исчистени преку крвта на Христос и кои биле одвоени за Божја служба како потенцијални сонаследници со Христа (Дела 9:32; 2. Коринтјаните 1:1; 13:12).a Мажи и жени, угледни и понизни во собранието, сите биле опишани како „светии“ додека живееле тука на Земјата. Очигледно, не се чекало тие да умрат, па дури тогаш да се признаат за светци во библиска смисла на зборот.

Сепак, по вториот век н. е., додека се развивало отпадничкото христијанство, постоела тенденција христијанството да се направи популарно, религија која би ги привлекла паганските народи и која би им била лесно прифатлива. Овие пагани обожавале пантеон од богови, додека новата религија била строго монотеистичка. Затоа, компромисот би бил можен преку усвојување на „светци“, кои би го зазеле местото на древните богови, полубогови и митски херои. Коментирајќи за ова, книгата Ekklisiastiki Istoria (Еклезијалистична историја) наведува: „За оние кои биле преобратени од паганство на христијанство, било лесно во личноста на мачениците да ги препознаат своите отфрлени херои и да почнат да им ја оддаваат честа што претходно им ја давале на поранешните . . . Меѓутоа, многу често, оддавањето таква чест на светците станувало чисто идолопоклонство“.

Еден друг прирачник објаснува на кој начин „светците“ биле воведени во христијанскиот свет: „Во оддавањето чест на светците на Грчката православна црква, наоѓаме очигледни траги од силното влијание што го имала паганската религија. Особините што им биле придавани на олимписките богови пред [луѓето] да бидат преобраќани на христијанство, сега им биле припишувани на светците . . . Уште од раните години на новата религија гледаме како нејзините приврзаници го заменуваат богот-сонце (Феб Аполон) со пророкот Илија, градејќи цркви врз или покрај урнатините на древните храмови или светилишта на овој бог, најчесто на врвовите од ридовите и планините, на секое место каде што древните Грци му оддавале чест на светлодајниот Феб Аполон . . . Тие дури ја идентификувале и божицата-Девица Атина со самата Дева Марија. На тој начин, јазот што бил создаден кога бил соборен идолот на Атина, бил отстранет во душата на преобратениот идолопоклоник“ (Neoteron Enkyklopaidikon Lexikon [Нов енциклопедиски лексикон], том 1, страници 270, 271).

На пример, испитај ја ситуацијата што постоела во Атина при крајот на четвртиот век н. е. Повеќето жители на тој град сѐ уште биле пагани. Еден од нивните најсвети ритуали биле Елевзиските мистерии, двоен настанb што се одржувал еднаш годишно во февруари во градот Елевсис, 23 километри северозападно од Атина. За да присуствуваат на овие мистерии, паганските атињани морале да го следат Светиот пат (Хиера́ Ходо́с). Обидувајќи се да обезбедат алтернативно место за обожавање, градските водачи се покажале доста остроумни. На истиот пат, на десетина километри од Атина, бил изграден манастирот Дафна за да ги привлече паганите и да ги спречи да присуствуваат на мистериите. Манастирската црква била изградена врз темелот на древниот храм, кој бил посветен на грчкиот бог Дафнеос, или Питион Аполон.

Доказ за интеграцијата на паганските божества во обожавањето „светци“ може да се најде и на островот Китера (Грција). На еден од врвовите на островот постојат две мали византиски капели — едната од нив посветена на „Свети“ Ѓорѓи, а другата на Дева Марија. Ископувањата откриле дека ова било местото на едно минојско светилиште на врвот, кое служело како место на обожавање пред скоро 3.500 години. Во текот на шестиот или седмиот век н. е., „христијаните“ му изградиле своја капела на „Свети“ Ѓорѓи на самото место на светилиштето на врвот. Преселувањето било крајно симболичко; тој напреден центар на минојската религија господарел со поморските патишта на Егејското Море. Двете цркви биле изградени таму за да се придобие наклоноста на Богородица и „Свети“ Ѓорѓи, при што последниов се слави на истиот ден како и „заштитникот на морнарите“, „Свети Никола“. Еден весник кој известил за ова откритие, навел: „Денес [грчкиот православен] свештеник ќе се искачи на планината, исто како што се искачувал минојскиот свештеник во старо време“, за да изврши религиозни служби!

Сумирајќи го обемот до кој отпадничкото христијанство било под влијанието на паганската грчка религија, една историска истражувачка истакнува: „Паганската подлога на христијанската религија честопати останува неизменета во народните верувања, со кое сведочи за трајната природа на традицијата“.

„Го обожаваме она што го познаваме“

Исус ѝ рекол на Самарјанката: „Ние го обожаваме она што го познаваме . . . Вистинските обожаватели ќе го обожаваат Таткото со дух и вистина; зашто, всушност, Таткото бара такви да го обожаваат“ (Јован 4:22, 23, НС). Забележи дека обожавањето со вистина претставува обврска! Затоа е невозможно да го обожаваме Бог на прифатлив начин без точно спознание за вистината и длабока љубов кон неа. Вистинската христијанска религија мора да се засновува на вистина, а не на традиции и постапки позајмени од паганството. Ние знаеме како се чувствува Јехова кога луѓето се обидуваат да го обожаваат на погрешен начин. На христијаните во древниот грчки град Коринт, апостол Павле им напишал: „Какво согласие може да има меѓу Христа и Велијар? . . . Каква сличност има храмот Божји со идолите?“ (2. Коринтјаните 6:15, 16). Секој обид Божјиот храм да се доведе во согласност со идолите, Нему му е одвратен.

Освен тоа, на еден многу јасен начин Писмото ја исклучува идејата за молење на „светци“ со цел тие да дејствуваат како посредници кај Бога. Во својата пример—​молитва, Исус поучил дека молитвите треба да се упатуваат само до Таткото, бидејќи на своите ученици им заповедал: „Туку молете се вака: Оче наш, Кој си на небесата, да се свети името Твое“ (Матеј 6:9). Исус понатаму навел: „Јас сум патот, вистината и животот; никој не доаѓа при Отецот, освен преку Мене. Ако посакате нешто во Мое име, Јас ќе го направам“. А апостол Павле навел: „Еден е Бог, и еден е Посредникот помеѓу Бога и луѓето — Човекот Христос Исус“ (Јован 14:6, 14; 1. Тимотеј 2:5).

Ако вистински сакаме Бог да ги услиши нашите молитви, битно е да му пристапиме на начин како што упатува неговата Реч. Нагласувајќи го единствениот важечки начин за пристапување кон Јехова, Павле исто така напишал: „Христос . . . Исус . . . умре, но уште и воскресна, Кој е од десната страна на Бога, и Кој се застапува за нас“. „Затоа Он и може и за вечно да ги спаси оние, што преку Него доаѓаат кај Бога, бидејќи е секогаш жив за да се моли за нив“ (Римјаните 8:34; Евреите 7:25).

‚Обожавање со дух и вистина‘

Отпадничкото христијанство немало ниту духовна сила ниту поддршка од Божјиот свет дух за да ги мотивира паганите да го напуштат своето лажно обожавање и да ги следат вистинитите учења на Исус Христос. Тоа ги апсорбирало паганските верувања и постапки во својата потрага по преобратеници, моќ и популарност. Од оваа причина, тоа не произвело стабилни христијани, прифатливи за Бог и за Христос, туку фалсификат верници, „какол“ кој е неприкладен за Царството (Матеј 13:24—30).

Меѓутоа, во текот на ова време на крајот, под Јеховино водство постои едно значајно движење за обновување на вистинското обожавање. Јеховиниот народ ширум светот, без оглед на неговото културно, општествено или религиозно потекло, се труди да го усогласи својот живот и верувања со мерилата од Библијата. Ако сакаш да дознаеш нешто повеќе за тоа како да го обожаваш Бог „со дух и вистина“, те молиме, стапи во контакт со Јеховините сведоци таму каде што живееш. Тие ќе бидат особено среќни што ќе можат да ти помогнат да му принесуваш прифатлива света служба на Бог, темелена на твојата сила на разумот и на точното спознание од неговата Реч. Павле напишал: „Браќа, во името на милоста Божја, ве молам подајте ги телата ваши во жртва жива, света и благоугодна на Бога, и тоа ќе биде вашата духовна служба [света служба со вашата сила на разумот, НС], и не управувајте се според овој век, туку преобразете се преку вашиот обновен ум, за да можете да познавате, која е добрата, угодна и совршена волја Божја“. А на колосјаните им рекол: „Ние од оној ден, кога го чувме тоа, не престануваме да се молиме и да сакаме да се исполните со познавање на [со точното спознание за, НС] Неговата волја во секоја мудрост и духовно разбирање, та да постапувате достојно за Бога, угодувајќи Му во сѐ, принесувајќи плод во секое добро дело и да растете во познавањето на [во точното спознание за, НС] Бога“ (Римјаните 12:1, 2; Колосјаните 1:9, 10).

[Фусноти]

[Рамка/слика на страница 28]

Несоодветна употреба на Партенон

Со укази што се однесувале на градот Атина (438 година н. е.), „христијанскиот“ император Теодосиј II ги укинал паганските ритуали и мистерии, ги затворил паганските храмови. Потоа тие можеле да бидат претворени во христијански цркви. Единствениот услов за успешно претворање на еден храм било тој да биде прочистен со поставување крст во него!

Еден од првите храмови што требало да се претвори бил Партенон. Главното обновување се извршило со цел Партенон да се направи прикладен за да се користи како „христијански“ храм. Од 869 година н. е. па наваму, тој служел како атинска катедрала. Во почетокот бил почитуван како црква на „Светата Мудрост“. Тоа можело да биде смисловен потсетник на фактот дека првобитниот „сопственик“ на храмот, Атена, била божица на мудроста. Подоцна, ѝ бил посветен на „Богородица Атињанка“. После осум векови православна употреба, храмот бил претворен во католичка црква Св. Марија Атинска. Таквото религиозно „рециклирање“ на Партенон продолжило кога во XV век отоманските Турци го претвориле во џамија.

Партенон, древниот дорски храм на Атена Партенос („Девица“), грчката божица на мудроста, денес го посетуваат илјадници туристи само како ремек-дело на грчката архитектура.

[Слика на страница 26]

Манастирот Дафна — алтернативно место на обожавање за паганите од древна Атина