Кога едноставното не е толку едноставно

Според теоријата на хемиска еволуција, животот на Земјата се развил со спонтани хемиски реакции пред милијарди години.

Оваа теорија не вели дека некој непредвиден настан директно ја преобразил безживотната материја во птици, влекачи или други сложени животни облици. Наместо тоа, таа тврди дека од низа спонтани хемиски реакции на крајот произлегле многу едноставни животни облици како што се алгите и други едноклеточни организми.

Врз основа на денешните сознанија за тие едноклеточни организми, дали е разумно да се претпостави дека тие се толку едноставни што можеле да се појават случајно? На пример, колку се едноставни едноклеточните алги? Да разгледаме подетално еден вид, едноклеточната зелена алга од родот Dunaliella од редот Volvocales.

Необични едноклеточни организми

Клетките на Dunaliella се овални, односно јајцевидни, и многу мали — долги се околу десет микрони. Ако се наредат една до друга, ќе бидат потребни околу 1000 за да се направи еден сантиметар. Секоја клетка има две камшичиња на едниот крај, кои ѝ овозможуваат да плива. Исто како растенијата, клетките на Dunaliella користат фотосинтеза за да се снабдат со енергија. Тие произведуваат храна од јаглеродниот диоксид, минералите и другите хранливи материи што ги апсорбира клетката, и се размножуваат со клеточна делба.

Dunaliella може да живее дури и во заситен солен раствор. Таа е еден од малкуте организми од својот вид што може да живее и да се размножува во Мртвото Море, каде што има околу осумпати поголема концентрација на сол отколку во морската вода. Овој таканаречен прост организам може да преживее и ненадејни промени во концентрацијата на сол во околината.

На пример, да ја разгледаме Dunaliella bardawil, која живее во плитките солени мочуришта во пустината Синај. Водата во овие мочуришта може брзо да се разблажи кога има луња или, пак, може да се засити со концентрација на сол кога водата ќе испари поради силната жега во пустината. Делумно благодарение на способноста да произведе и да акумулира глицерин токму онолку колку што е потребно, оваа минијатурна алга може да поднесе такви екстремни промени. Dunaliella bardawil може да го синтетизира глицеринот многу брзо, започнувајќи само неколку минути по промената на концентрацијата на сол, на тој начин што ќе произведе или ќе отстрани глицерин во зависност од тоа што ѝ е потребно за да се адаптира. Ова е важна работа затоа што во некои средини концентрацијата на сол може значително да се промени за само неколку часа.

Бидејќи живее во плитките пустински мочуришта, Dunaliella bardawil е изложена на силна сончева светлина. Ова би ја оштетило клетката да не е заштитниот слој што го обезбедува еден пигмент во клетката. Кога се развива во поволни услови на исхрана, како на пример, кога има доволно азот, културата Dunaliella е светло зелена, при што зелениот пигмент хлорофил го обезбедува заштитниот слој. Во услови на недостиг на азот и висока концентрација на сол, висока температура и силна светлина, оваа култура ја менува бојата од зелена во портокалова или црвена. Зошто? Под такви сурови услови настанува еден комплициран биохемиски процес. Количеството на хлорофил паѓа на многу ниско ниво и наместо него се создава еден алтернативен пигмент, бета каротин. Кога би ја немала оваа карактеристична способност да го произведе овој пигмент, клетката би умрела. Промената на бојата се должи на појавата на големи количества бета каротин — 10 проценти од тежината на сувата материја на алгата во вакви услови.

За да се произведе природен бета каротин за пазарот за исхрана на човекот, во Соединетите Држави и во Австралија Dunaliella се одгледува комерцијално во големи базени. На пример, во јужна и во западна Австралија има големи објекти за производство. Бета каротинот може да се произведе и по вештачки пат. Меѓутоа, само две компании ги имаат скапите и сложени биохемиски фабрики што можат масовно да го произведуваат. Она што им одзело на луѓето децении и големи инвестиции во објекти за истражување, развој и производство, Dunaliella го постигнува многу лесно. Како моментална реакција на променетите барања на средината, оваа едноставна алга го прави тоа со една минијатурна фабрика која е премногу мала за да може да се види.

Друга необична способност на родот Dunaliella може да се најде кај видот наречен Dunaliella acidophila, кој првпат е изолиран во 1963 од киселите сулфурни извори и почви што се јавуваат во природата. Овие средини се карактеризираат со висока концентрација на сулфурна киселина. Во лабораториските истражувања овие видови на Dunaliella можат да се одгледуваат во раствор на сулфурна киселина, која е околу 100 пати покисела од сокот од лимон. Од друга страна, пак, Dunaliella bardawil може да преживее во високо алкални средини. Ова го покажува големиот дијапазон на еколошка приспособливост на Dunaliella.

Некои работи за размислување

Необичните способности на Dunaliella се извонредни. Сепак, тие се само мал дел од зачудувачкото богатство на одлики што ги користат едноклеточните организми за да преживеат и за да напредуваат во различни и понекогаш негостољубиви средини. Овие особини ѝ овозможуваат на Dunaliella да реагира на потребите да расте, селективно да зема храна, да ги исфрла штетните супстанции, да ги излачува отпадните материи, да избегнува или да победува болести, да им бега на грабливците, да се размножува итн. Луѓето користат околу 100 билиони клетки за да ги извршат сите тие задачи!

Дали е разумно да се рече дека оваа едноклеточна алга е само едноставен, прост облик на живот што настанал случајно од неколку аминокиселини во некоја органска супа? Дали е логично овие чуда на природата да ѝ се припишат на чистата случајност? Колку само е поразумно постоењето на живите организми да му се припише на вешт Конструктор што го создал животот со одредена цел! За да се објасни многу сложената и заемно зависна природа на живите материи потребни се интелигенција и вештина што се далеку над нашата способност целосно да ги разбереме.

Едно внимателно истражување на Библијата, неспречено од религиозните и научни догми, дава задоволувачки одговори на прашањата во врска со потеклото на животот. Милиони луѓе, вклучувајќи и многу високообразовани лица од областа на науката, го збогатиле својот живот со такво истражување.a

[Фуснота]

[Слики на страница 14]

Лево на крај: Комерцијално производство на бета каротин со употреба на „Dunaliella“

Лево: Портокалова култура „Dunaliella“ во зголемени димензии, каде што се гледа високо ниво на бета каротин

[Извор на слика]

© AquaCarotene Limited (www.aquacarotene.com)

[Слика на страница 14]

Dunaliella

[Извор на слика]

© F. J. Post/Visuals Unlimited

[Слика на страница 15]

Скенирана фотографија од електронски микроскоп на која се гледаат јадро (Ј), хлоропласт (Х) и Голџиев систем (Г)

[Извор на слика]

Фотографија од www.cimc.cornell.edu/Pages/dunaLTSEM.htm. Користено со дозвола