“നാസി​കൾക്കു ഞങ്ങളെ തടയാൻ കഴിഞ്ഞില്ല!”

അതു തികച്ചും അപരി​ചി​ത​നായ ഒരുവന്റെ വീടാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ കതകിൽ മുട്ടു​ക​യും വീട്ടിൽ ആരും ഉണ്ടായി​രി​ക്കു​ക​യില്ല എന്ന പ്രതീ​ക്ഷ​യോ​ടെ, വളരെ ഭയന്ന്‌ അവിടെ നിൽക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഞാൻ വെറും 21 വയസ്സുള്ള ഒരു യുവാ​വും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളോ​ടൊ​പ്പം വീടു​തോ​റു​മുള്ള പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യിൽ പുറത്തു​പോ​കു​ന്നത്‌ ഇത്‌ എന്റെ ആദ്യത​വ​ണ​യും ആയിരു​ന്നു. അത്‌ 1934 നവംബർ ആയിരു​ന്നു, ഇവിടെ, ജർമ്മനി​യിൽ ഹിററ്‌ലർ അത്തരത്തി​ലുള്ള എല്ലാ പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യും കർശന​മാ​യി നിരോ​ധി​ച്ചി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങളുടെ ചെറിയ യോഗത്തെ നയിച്ച ശുശ്രൂ​ഷകൻ സുവി​ശേ​ഷ​വേ​ല​യ്‌ക്കു​വേണ്ടി വെളി​യിൽ പോകു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള പദ്ധതികൾ പരാമർശി​ച്ച​പ്പോൾ “അദ്ദേഹം എന്നെ ഉദ്ദേശി​ച്ചില്ല!” എന്നു ഞാൻ ചിന്തിച്ചു. എന്തൊ​ക്കെ​യാ​യാ​ലും, ഞാൻ സ്‌നാ​പ​ന​മേ​റ​റി​രു​ന്നു​പോ​ലു​മില്ല, എനിക്ക്‌ ഒരു തിരു​വെ​ഴു​ത്തു മാത്രമേ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളു. എന്നാൽ എനിക്കു തെററു​പ​റ​റി​യി​രു​ന്നു—അദ്ദേഹം എന്നെ ഉദ്ദേശി​ക്കുക തന്നെ ചെയ്‌തു, അതു​കൊ​ണ്ടു ഞാൻ ഇവിടെ വന്നു.

വീട്ടിൽ ആരുമി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു! എനിക്ക്‌ ആശ്വാസം തോന്നി. വീണ്ടും, അടുത്ത വീട്ടിൽ ആരും പ്രത്യു​ത്തരം പറഞ്ഞില്ല, എന്നാൽ എനിക്ക്‌ അകത്തു​നി​ന്നു ശബ്ദം കേൾക്കാൻ കഴിഞ്ഞു, അതു​കൊ​ണ്ടു ഞാൻ വാതിൽ തുറന്നു. ഒരു സ്‌ത്രീ ഏതാനും പാത്രങ്ങൾ കഴുകി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, അവർ എന്റെ നേരെ പകയോ​ടെ നോക്കി. സങ്കോ​ച​ത്തോ​ടെ ഞാൻ എന്റെ ഒരു തിരു​വെ​ഴുത്ത്‌, മത്തായി 24:14, വിശദീ​ക​രി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. അവർ വെറുതെ എന്നെ തുറി​ച്ചു​നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. (അവർ ഒരു ബധിര​യാ​യി​രു​ന്നു​വെന്നു പിന്നീട്‌ ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കി) പെട്ടെന്ന്‌ ഒരു മനുഷ്യൻ എന്റെ അരികിൽ പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെട്ടു. അത്‌ അവരുടെ ഭർത്താ​വാ​യി​രി​ക്കു​മെന്ന ധാരണ​യിൽ ഞാൻ സാക്ഷീ​ക​രണം തുടർന്നു, എന്നാൽ എന്റെ വാരി​യെ​ല്ലു​കൾക്കു​നേരെ ഒരു റിവോൾവർ ചൂണ്ടി​പ്പി​ടി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു ഞാൻ കണ്ടു. അദ്ദേഹം ഒരു നാസി ലീഡർ ആയിരു​ന്നു! തെരു​വി​ന​പ്പു​റത്തു സാക്ഷീ​ക​രി​ച്ചി​രുന്ന എന്റെ കൂട്ടു​കാ​രൻ ഈ മമനു​ഷ്യ​ന്റെ വീട്ടിൽ സന്ദർശി​ക്കു​ക​യും ഇദ്ദേഹം സഹോ​ദ​രനെ തൊഴി​ച്ചു താഴെ​യി​ടു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. ആ സഹോ​ദ​രന്റെ അന്നത്തെ സാക്ഷീ​ക​രണം നിർത്തി​ച്ചു​വെന്നു വിചാ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു പിന്നെ ആ നാസി എന്നെ ലക്ഷ്യം​വെച്ച്‌ അറസ്‌ററ്‌ ചെയ്യാൻ വന്നു. എന്റെ കൂട്ടു​കാ​രൻ തന്നെത്താൻ പൊടി​തട്ടി എഴു​ന്നേ​ററു വീണ്ടും പ്രസം​ഗി​ക്കാൻ പോയ​പ്പോൾ ഞാൻ നാലു മാസ​ത്തേക്കു തടവറ​യിൽ അടയ്‌ക്ക​പ്പെട്ടു. അങ്ങനെ ഞാൻ എന്റെ പ്രസം​ഗ​വേല തുടങ്ങി!

തടങ്കൽ പാളയ​ത്തി​ലേക്ക്‌!

എന്റെ മോച​ന​ത്തി​നു​ശേഷം രഹസ്യ​സാ​ക്ഷീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നു സഹായി​ക്കാൻ സഹോ​ദ​രൻമാർ എന്നെ ആശ്രയി​ച്ചു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും നാസികൾ എന്റെ ഓരോ നീക്ക​ത്തെ​യും പിന്തു​ടർന്ന്‌ അധിക​നാ​ളാ​കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പ്‌ എന്നെ വീണ്ടും അറസ്‌റ​റു​ചെ​യ്‌തു. പ്രാ​ദേ​ശിക പോലീസ്‌ എന്നെ ഗെസ്‌റ​റ​പ്പോ​യു​ടെ അടുക്ക​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​യി. “തടങ്കൽപാ​ള​യ​ത്തി​ലേക്ക്‌!” എന്ന വിധി​വാ​ചകം കേട്ട​പ്പോൾ ഞാൻ വളരെ ഭയപ്പെ​ട്ടു​പോ​യി. ഞാൻ ഈസ്‌റ​റർവെ​ഗാ​നി​ലേക്കു പോ​കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങളിൽ ഏതാണ്ട്‌ നൂററി​യി​രു​പ​തോ​ളം സാക്ഷികൾ [ബിബെൽഫോ​റോ​സ്‌ചെർ] അവിടെ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു, എസ്‌എസ്‌ ഗാർഡു​കൾ ഞങ്ങളുടെ നിർമ്മലത ഭഞ്‌ജി​ക്കാൻ ദൃഢനി​ശ്ചയം ചെയ്‌തി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

ഞങ്ങളെ വിട്ടു​വീഴ്‌ച ചെയ്യി​ക്കാൻ തീരു​മാ​നി​ച്ചി​രുന്ന, “ഇരുമ്പ്‌ ഗസ്‌റ​റാവ്‌” എന്നു ഞങ്ങൾ ഇരട്ട​പ്പേരു വിളിച്ച ഒരു സർജൻറ്‌ അവിടെ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ആഗസ്‌റ​റി​ലെ ചുട്ടു​പൊ​ള്ളുന്ന വെയി​ലത്ത്‌ ഒരുനാൾ നിർത്തൽ കൂടാതെ ദിവസം മുഴുവൻ പ്രയാ​സ​മേ​റിയ ശാരീ​രിക വ്യായാ​മം ചെയ്യാൻ അദ്ദേഹം ഞങ്ങളെ എല്ലാവ​രെ​യും നിർബ​ന്ധി​ച്ചു. വൈകു​ന്നേ​ര​മാ​യ​തോ​ടെ പകുതി​യോ​ളം സഹോ​ദ​രങ്ങൾ തളർന്നു വീഴു​ക​യോ അല്ലെങ്കിൽ കഠിന​മായ അസുഖ​ത്താൽ ആതുര​ശു​ശ്രൂ​ഷാ​ല​യ​ത്തി​ലാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യോ ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. സങ്കടക​ര​മെന്നു പറയട്ടെ, ഒരു സഭാ​മേൽവി​ചാ​രകൻ ദുർബ​ല​നാ​കു​ക​യും “വിട്ടു​വീഴ്‌ച കടലാസി”ൽ ഒപ്പു വയ്‌ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ സഭയിൽനി​ന്നുള്ള 12 പേർ ഒപ്പു​വെ​ക്കു​ന്ന​തിൽ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം ചേരു​ക​യും ചെയ്‌തു.

അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ദണ്ഡനം ഫലിക്കു​ന്ന​താ​യി കണ്ടതി​നാൽ സന്തോ​ഷി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ “ഇരുമ്പ്‌ ഗസ്‌റ​റാവ്‌” ഇങ്ങനെ പ്രതി​ജ്ഞ​ചെ​യ്‌തു: “നാളെ നിങ്ങൾ ഓരോ​രു​ത്ത​രും ഈ എഴുത്തിൽ ഒപ്പിടാൻ സന്തോ​ഷ​മു​ള്ള​വ​രാ​യി​രി​ക്കും, ഒരു യഹോ​വ​യും നിങ്ങളെ സഹായി​ക്കു​ക​യില്ല.” കൊള്ളാം, ആ രാത്രി​യിൽ ഞങ്ങൾ ആത്മാർത്ഥ​ത​യോ​ടെ പ്രാർത്ഥി​ച്ചതു നിങ്ങൾക്കു സങ്കല്‌പി​ക്കാൻ കഴിയും. അടുത്ത ദിവസം രാവിലെ ഞങ്ങൾ “ഇരുമ്പ്‌ ഗസ്‌റ​റാവ്‌” വരുന്ന​തി​നു​വേണ്ടി കാത്തി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ കാത്തി​രു​ന്നു. അവസാനം പാളയ​ങ്ങ​ളി​ലേക്കു മടങ്ങി​പ്പോ​കാൻ ഞങ്ങളോ​ടു പറഞ്ഞു. എന്നിട്ടും ഗസ്‌റ​റാവ്‌ വന്നില്ല! ഒടുവിൽ എന്താണു സംഭവി​ച്ച​തെന്നു ഞങ്ങൾ കണ്ടെത്തി. അന്നു രാവിലെ സൈനീക താവള​ത്തി​ലേ​ക്കുള്ള അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ യാത്ര​യിൽ താൻ ഇരുമ്പി​നെ​ക്കാൾ കുറഞ്ഞ എന്തോ​കൊ​ണ്ടാണ്‌ ഉണ്ടാക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്ന്‌ ഒരു കയ്‌പേ​റിയ അനുഭ​വ​ത്തി​ലൂ​ടെ “ഇരുമ്പ്‌ ഗസ്‌റ​റാവ്‌” മനസ്സി​ലാ​ക്കി. അദ്ദേഹം ഓടി​ച്ചി​രുന്ന മോ​ട്ടോർ​സൈ​ക്കിൾ താവള​ത്തി​ന്റെ പ്രവേശന കവാട​ത്തി​ന്റെ—30 അടിയിൽക്കൂ​ടു​തൽ വിസ്‌താ​ര​മുള്ള ഒരു പ്രവേ​ശ​ന​ക​വാ​ടം—ഒരു വശത്തുള്ള ഇഷ്ടിക​ത്തൂ​ണിൽ ഇടിച്ചു! പൊട്ടിയ നെററി​യും ഒടിഞ്ഞ കയ്യും കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹത്തെ ആശുപ​ത്രി​യി​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. രണ്ടു മാസത്തി​നു​ശേഷം ഞങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തെ അവസാ​ന​മാ​യി വീണ്ടും കണ്ടപ്പോൾ, “നിങ്ങളു​ടെ യഹോവ എന്നോട്‌ ഇതു ചെയ്‌തു!” എന്ന്‌ അദ്ദേഹം ഞങ്ങളുടെ നേരെ അലറി. ഒരു നിമി​ഷ​നേ​ര​ത്തേക്കു ഞങ്ങളിൽ ആരും അദ്ദേഹത്തെ സംശയി​ച്ചില്ല.

ഹോള​ണ്ടി​ലേക്ക്‌

ആയിര​ത്തി​ത്തൊ​ള്ളാ​യി​രത്തി മുപ്പത്ത​ഞ്ചിൽ ഞാൻ മോചി​ത​നാ​കു​ക​യും ജർമ്മൻ സൈന്യ​ത്തിൽ ചേരു​ന്ന​തിന്‌ എന്നോട്‌ ആവശ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തു. പകരം, ഹോളണ്ട്‌ വഴി സ്‌പെ​യി​നി​ലേക്കു പോകു​ന്ന​തി​നും അവിടെ സാക്ഷീ​ക​രണം തുടരു​ന്ന​തി​നും ഞാൻ തീരു​മാ​നി​ച്ചു. എനിക്കു ഹോള​ണ്ടിൽ എത്തി​ച്ചേ​രാൻ കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ ഞാൻ സാക്ഷി​കൾക്കു​വേണ്ടി അന്വേ​ഷണം നടത്തി, ഹോള​ണ്ടിൽ താമസി​ക്കാൻ അവർ എന്നെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു. വീണ്ടും സ്വത​ന്ത്ര​മാ​യി പ്രസം​ഗി​ക്കു​ന്ന​തും ക്രിസ്‌തീ​യ​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ എന്റെ സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​രൻമാ​രോ​ടൊ​പ്പം ആയിരി​ക്കു​ന്ന​തും എന്തൊരു സന്തോ​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു! ഡച്ച്‌ ഗ്രാമ​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു​കൂ​ടി ഞങ്ങൾ സൈക്കിൾ ചവിട്ടി പകൽസ​മയം പ്രസം​ഗി​ക്കു​ക​യും രാത്രി​യിൽ കൂടാ​ര​ങ്ങ​ളിൽ ഉറങ്ങു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഒരു മാസം ശരാശരി 200മുതൽ 220വരെ മണിക്കൂർ ഞങ്ങൾ പ്രസം​ഗി​ച്ചു.

ഭക്ഷണം വാങ്ങാ​നും മററു ചെലവു​കൾ നടത്താ​നും ഉള്ള പണം കുറവാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ രാത്രി​യി​ലേ​ക്കുള്ള ഞങ്ങളുടെ തുച്ഛമായ ഭക്ഷണം തയ്യാറാ​ക്കു​ന്നതു കണ്ട ഒരു കൃഷി​ക്കാ​രൻ ഞങ്ങളെ അത്താഴ​ത്തി​നു ക്ഷണിച്ചതു ഞാൻ വ്യക്തമാ​യി ഓർക്കു​ന്നു. ഏററവും വിഭവ​സ​മൃ​ദ്ധ​മായ ഭക്ഷണങ്ങൾ കൊണ്ടു നിറച്ച ഒരു മേശ ഞങ്ങൾക്കാ​യി കാത്തി​രു​ന്നു! അന്നുമു​തൽ സ്‌നേ​ഹ​മുള്ള ഈ കുടും​ബം വെണ്ണയ്‌ക്കും മുട്ടയ്‌ക്കും നെയ്‌ക്കും ബ്രഡ്ഡി​നും വേണ്ടി​യുള്ള ഞങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാന ആവശ്യങ്ങൾ സാധി​ച്ചി​രു​ന്നു, ഞങ്ങളുടെ തുണി കഴുകു​ന്ന​തി​നു​പോ​ലും അവർ സഹായി​ച്ചു. ആ മുഴു​കു​ടും​ബ​വും സാക്ഷികൾ ആയിത്തീർന്നു. മുമ്പി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന പ്രവർത്ത​ന​ത്തിന്‌ അവർ ഒരു മർമ്മ​പ്ര​ധാ​ന​മായ ബന്ധം ആയിരു​ന്നു.

ആയിര​ത്തി​ത്തൊ​ള്ളാ​യി​രത്തി മുപ്പത്താ​റിൽ സ്വിറ​റ്‌സർലൻഡി​ലെ ബേണിൽ ഒരു കൺ​വെൻ​ഷൻ നടന്നു. അന്നു വാച്ച്‌ടവർ സൊ​സൈ​റ​റി​യു​ടെ പ്രസി​ഡ​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ജോസഫ്‌ എഫ്‌. റഥർഫോർഡ്‌ പ്രസം​ഗി​ച്ചു. ഒരു മുഴു​സമയ സുവി​ശേ​ഷകൻ എന്നനി​ല​യിൽ ആ സമയ​മെ​ല്ലാം ചെലവ​ഴി​ച്ച​തി​നു​ശേഷം അന്നായി​രു​ന്നു ഞാൻ സ്‌നാ​പ​ന​മേ​റ​റത്‌!

ഹേഗ്‌

ഹേഗ്‌ പ്രദേ​ശത്തു പ്രവർത്തി​ക്കാൻ ഞാൻ നിയമി​ക്ക​പ്പെട്ടു. അവി​ടെ​യുള്ള അനേകം കുടും​ബങ്ങൾ ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തി​ലെ സത്യം സ്വീക​രി​ച്ചു. ചിലരു​മാ​യി ഞാൻ ഈ ദിവസം​വ​രെ​യും ബന്ധപ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. എല്ലാം​കൊ​ണ്ടും അസംഭ​വ്യ​മാ​യി​രുന്ന സാധ്യ​ത​യാ​യി​രുന്ന ഒരു നാസി ചാരൻ എന്നപേ​രിൽ 1939-ൽ ഡച്ച്‌ പോലീസ്‌ എന്നെ അറസ്‌റ​റു​ചെ​യ്‌തു! തടവറ​യിൽനി​ന്നു കത്തുക​ളി​ലൂ​ടെ, എനിക്കു ചെയ്യാൻ കഴിഞ്ഞ ഏററവും മെച്ചമായ രീതി​യിൽ, ഞാൻ സാക്ഷീ​ക​രണം തുടർന്നു, പുറ​ത്തേ​യ്‌ക്കു​പോ​കുന്ന എന്റെ എല്ലാ കത്തുക​ളും ന്യായാ​ധി​പൻ വായി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെന്നു തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ. അഞ്ചു മാസത്തി​നു​ശേഷം—അതിൽ അവസാ​നത്തെ രണ്ടുമാ​സം ഏകാന്ത​ത​ട​വി​ലാ​യി​രു​ന്നു—ഞാൻ മോചി​ത​നാ​യി. ഞാൻ ഹേഗി​ലുള്ള എന്റെ വീട്ടി​ലേക്കു മടങ്ങി​വ​ന്ന​തി​നു ദിവസ​ങ്ങൾക്കു​ശേഷം ജർമ്മൻ ലുഫ്‌റ​റ്‌വോ​ഫാ ആ പ്രദേ​ശത്തു ബോംബ്‌ ചെയ്യാൻ തുടങ്ങി! ആക്രമി​ച്ചു കയറുന്ന പട്ടാള​ക്കാ​രു​ടെ തൊട്ടു പിറകെ ഗെസ്‌റ​റ​പ്പോ​യും ഉണ്ടായി​രി​ക്കു​മെന്ന്‌ എനിക്ക്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അത്‌ എനിക്കു രഹസ്യ​സ്ഥ​ല​ത്തേക്കു തിരി​ച്ചു​പോ​കു​ന്ന​തി​നുള്ള സമയമാ​യി​രു​ന്നു.

എന്നാൽ കണ്ടുപി​ടി​ക്ക​പ്പെ​ടാ​തെ എനി​ക്കെ​ങ്ങനെ ചുററി​ക്ക​റങ്ങി നടക്കാൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നു? സൈക്കിൾക്കട നടത്തി​യി​രുന്ന ഒരു സഹോ​ദരൻ ഒരു പ്രത്യേക സൈക്കിൾ എനിക്ക്‌ ഉണ്ടാക്കി​ത്തന്നു. രഹസ്യ​പോ​ലീസ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന​പോ​ല​ത്തെ​തന്നെ ഒന്ന്‌—അതേ പ്രത്യേക നിറം, ഉയർന്ന ഹാൻഡിൽബാ​റും ഒരു വാൾ തൂക്കി​യി​ടുന്ന ക്ലിപ്പു​ക​ളും ഉള്ളത്‌. ഞാൻ അവരിൽ ഒരാളാ​ണെന്നു വിചാ​രി​ച്ചു രഹസ്യ​പോ​ലീസ്‌ എന്നെ അഭിവാ​ദനം ചെയ്യു​ക​പോ​ലും ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു! എന്നിരു​ന്നാ​ലും ഒരു ദിവസം ഞാൻ റോഡിൽനി​ന്നു വേലി​കൊ​ണ്ടു മറച്ച സൈക്കിൾ പാതയി​ലൂ​ടെ സൈക്കിൾ ചവിട്ടി​പ്പോ​കു​മ്പോൾ റോഡി​ന്റെ എതിർവ​ശ​ത്തു​നി​ന്നു സൈക്കി​ളിൽ വന്ന രണ്ടു പോലീ​സു​കാർ വേലി​യു​ടെ വിടവി​ലൂ​ടെ എന്നെ കണ്ടുപി​ടി​ക്കു​ക​യും ഓടി​ര​ക്ഷ​പെ​ടുന്ന ഒരുവ​നാ​യി എന്നെ തിരി​ച്ച​റി​യു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഞാൻ എന്റെ ജീവി​ത​ത്തിൽ ചെയ്‌തി​ട്ടു​ള്ള​തി​ലേ​ക്കും ഏററവും വേഗത്തിൽ സൈക്കിൾ ചവിട്ടി! അവർ തിരി​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്ന​തി​നും എന്നെ അനുഗ​മി​ക്കു​ന്ന​തി​നും മുമ്പായി അവർക്കു സിഗ്നൽ ലഭി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു, അവർ ഒരു തീവ്ര​മായ അനുധാ​വനം നടത്തി​യെ​ങ്കി​ലും ഞാൻ അവസാനം അവരിൽനി​ന്നു തെന്നി​മാ​റി.

കഷ്ടിച്ചുള്ള പല രക്ഷപെ​ട​ലു​കൾ

ഇപ്പോൾ ഹേഗി​ലുള്ള എന്റെ സാന്നി​ദ്ധ്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു പോലീസ്‌ അറിഞ്ഞു. സുരക്ഷി​ത​ത്വ​ത്തി​ന്റെ​പേ​രിൽ ഞാൻ വ്യത്യസ്‌ത വീടു​ക​ളിൽ ഉറങ്ങാൻ തുടങ്ങി. ഒരു സന്ദർഭ​ത്തിൽ, മൂന്നു കുട്ടി​ക​ളുള്ള ഒരു കുടും​ബ​ത്തി​ന്റെ വീട്ടിൽ ഞാൻ ഉറങ്ങി. ഒരു റെയ്‌ഡ്‌ ഉണ്ടാകു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ പെട്ടെന്നു വസ്‌ത്രം ധരിക്കാൻ കഴിയു​ന്ന​തി​നു പതിവു​പോ​ലെ ഞാൻ വസ്‌ത്രങ്ങൾ തയാറാ​ക്കി​വെ​ച്ചി​രു​ന്നു. ഞാൻ പോകു​മ്പോൾ ശൂന്യ​മായ എന്റെ മെത്തയി​ലേക്കു മാററി​ക്കി​ട​ത്താൻ കഴിയു​ന്ന​തി​നു ഞാൻ രണ്ടു കുട്ടി​കളെ ചേർത്തു​കി​ട​ത്തു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. ആ വിധത്തിൽ നാസി​കൾക്കു ചൂടുള്ള, ശൂന്യ​മായ മെത്ത കണ്ടെത്താൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നില്ല.

ആ ദിവസം രാവിലെ 5 മണിക്ക്‌ ഈ ക്രമീ​ക​ര​ണങ്ങൾ ഉപയോ​ഗ​പ്ര​ദ​മാ​ണെന്നു തെളിഞ്ഞു. അവരുടെ കതകിൽ ശക്തിയായ, തുടർച്ച​യായ പ്രഹരം ഉണ്ടായി. ഒൻപതു വയസ്സുള്ള ആൺകു​ട്ടി​യെ എന്റെ മെത്തയി​ലേക്കു മാററു​ന്ന​തി​നും തുണികൾ പെട്ടി​യിൽ പായ്‌ക്കു ചെയ്യു​ന്ന​തി​നും എന്റെ തൊപ്പി​യും പുറങ്കു​പ്പാ​യ​വും അണിയു​ന്ന​തി​നും പിറകി​ലത്തെ ജനലി​ലൂ​ടെ നഗ്നപാ​ദ​നാ​യി മഞ്ഞി​ലേക്കു ചാടു​ന്ന​തി​നും സമയം കഷ്ടിച്ചേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളു. സന്തോ​ഷ​ക​ര​മാ​യി, പിറകു​വ​ശത്ത്‌ ഒരു കാവൽക്കാ​രനെ നിർത്തു​ന്ന​തിന്‌ അവർ ചിന്തി​ച്ചി​രു​ന്നില്ല. ഞാൻ ബൈബി​ള​ദ്ധ്യ​യനം നടത്തി​യി​രുന്ന ഒരു കുടും​ബ​ത്തി​ന്റെ വീട്ടി​ലേക്ക്‌ ഓടി. വെളു​പ്പിന്‌ 5.30-ഉം ശൈത്യ​കാ​ലത്തെ ഇരുട്ടും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും ഈ മനുഷ്യൻ ഒരു വാക്കു​പോ​ലും ചോദി​ക്കാ​തെ എന്നെ അകത്തേക്കു കൊണ്ടു​പോ​കു​ക​യും ഒളിപ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ വീട്ടിലെ മൂവരും സാക്ഷി​ക​ളാ​യി​ത്തീർന്നു.

ഞാൻ അപ്പോൾ വിട്ടു​പോന്ന കുടും​ബത്തെ ഗെസ്‌റ​റ​പ്പോ ചോദ്യം ചെയ്‌ത​പ്പോൾ, അവർ ഇളയ ആൺകു​ട്ടി​യിൽ ശ്രദ്ധ​കേ​ന്ദ്രീ​ക​രി​ച്ചു. ഒരു “അങ്കിൾ” അടുത്ത​യി​ടെ അവരെ സന്ദർശി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നു പറഞ്ഞാൽ പണം കൊടു​ക്കാ​മെ​ന്നു​പോ​ലും അവർ വാഗ്‌ദാ​നം ചെയ്‌തു. “ഉണ്ട്‌, അതു വളരെ മുമ്പാ​യി​രു​ന്നു” എന്ന്‌ അവൻ അവരോ​ടു പറഞ്ഞു. എത്ര നാൾ മുമ്പ്‌? അവന്‌ അറിയി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അവർ ഇച്ഛാഭം​ഗ​ത്തോ​ടെ മടങ്ങി. “അങ്കിൾ ടോം” (എന്റെ രഹസ്യ​പേര്‌) ആ രാത്രി അവരോ​ടൊ​പ്പം ചെലവ​ഴി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌ അവൻ അറിഞ്ഞി​രി​ക്കെ എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ അങ്ങനെ ഉത്തരം പറഞ്ഞ​തെന്നു പിന്നീട്‌ അമ്മ അവനോ​ടു ചോദി​ച്ചു. അവൻ പറഞ്ഞു: “ഇരുപ​ത്തി​നാ​ലു മണിക്കൂർ അനേകം മിനി​റ​റു​കൾ കൂടുന്ന ഒരു ദീർഘിച്ച സമയമാണ്‌.” അതു​കൊണ്ട്‌ അതു സത്യമാണ്‌.

എന്റെ അടുത്ത നിയമനം ഗ്രോ​നിൻഗ​നിൽ ആയിരു​ന്നു. ആ പട്ടണത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ചില സാക്ഷി​കളെ ഭയം കീഴട​ക്കു​ക​യും പ്രസം​ഗ​വേല യഥാർത്ഥ​ത്തിൽ നിർത്തു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. എന്നാൽ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ മൃഗീ​യ​രായ ഡച്ച്‌ ഗസ്‌റ​റ​പ്പോ​യെ വെല്ലു​വി​ളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു സഹോ​ദ​രൻമാർ വീണ്ടും ഭയരഹി​ത​രാ​യി​ത്തീർന്നു. ആയിര​ത്തി​ത്തൊ​ള്ളാ​യി​രത്തി നാല്‌പ​ത്തി​ര​ണ്ടി​ലെ ഒരു രാത്രി​യിൽ, മുൻകൂ​ട്ടി​നി​ശ്ച​യിച്ച പത്തു മിനി​ററ്‌ കാലയ​ള​വു​കൊ​ണ്ടു പട്ടണം മുഴുവൻ ആയിര​ക്ക​ണ​ക്കി​നു ബൈബിൾ ലഘു​ലേ​ഖകൾ വിതരണം ചെയ്‌ത ഒരു “റെയ്‌ഡി”ൽപ്പോ​ലും ഞങ്ങൾ പങ്കെടു​ത്തു. ബ്രിട്ടീഷ്‌ റോയൽ എയർഫോ​ഴ്‌സ്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്കു ദശലക്ഷ​ക്ക​ണ​ക്കി​നു ലഘു​ലേ​ഖകൾ വിതരണം ചെയ്‌തു​വെന്നു വർത്തമാന പത്രങ്ങ​ളെ​ല്ലാം റിപ്പോർട്ടു​ചെ​യ്‌തു! ഞങ്ങൾ ജീവ​നോ​ടെ​യും സുഖമാ​യും ഇരുന്നി​രു​ന്നു​വെന്നു ഗെസ്‌റ​റ​പ്പോ അറിയു​വാൻ ഞങ്ങൾ ഇടയാക്കി. നാസി​കൾക്കു ഞങ്ങളെ ഒരിക്ക​ലും തടയാൻ കഴിഞ്ഞില്ല!

യുദ്ധം തുടരു​ക​യും അതു തെരു​വു​ക​ളി​ലൂ​ടെ നടക്കു​ന്നതു കൂടുതൽ കൂടുതൽ അപകട​ക​ര​മാ​ക്കി​ത്തീർക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഒരു രാത്രി​യിൽ ഞാനും മറെറാ​രു സഹോ​ദ​ര​നും ഹിൽവർസ​മ്മി​ലെ ഒരു രഹസ്യ​യോ​ഗ​ത്തി​നു​ശേഷം പിരി​ഞ്ഞു​പോ​കു​മ്പോൾ എന്റെ പിറകിൽനിന്ന്‌ ആരോ ഒരാൾ എന്റെ നേരെ കനത്ത ശബ്ദം ഉണ്ടാക്കു​ക​യും ഒരു സാധനം എന്റെ കാൽച്ചു​വ​ട്ടിൽ നിലത്തു വലിയ ശബ്ദത്തോ​ടെ വന്നുപ​തി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഞാൻ അത്‌ എടുക്കു​ക​യും ഒരു ജർമ്മൻ പടയാ​ളി​യു​ടെ ശിരോ​ക​വ​ച​മാണ്‌ അതെന്നു ഭീതി​യോ​ടെ കാണു​ക​യും ചെയ്‌തു! അതിന്റെ ഉടമസ്ഥൻ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ സൈക്കിൾക്കൊണ്ട്‌ അവിടെ നില്‌പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഉടനെ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഫ്‌ളാ​ഷ്‌​ലൈ​ററ്‌ എന്റെ നേരെ അടിച്ചു. ഞാൻ അദ്ദേഹ​ത്തിൽനി​ന്നു നടന്നകന്നു; അദ്ദേഹം ശിരോ​ക​വചം എന്റെ കയ്യിൽനി​ന്നു തട്ടിപ്പ​റി​ക്കു​ക​യും തോക്ക്‌ വലി​ച്ചെ​ടു​ത്തു​കൊണ്ട്‌ “നിങ്ങളെ അറസ്‌ററ്‌ ചെയ്‌തി​രി​ക്കു​ന്നു” എന്ന്‌ ആക്രോ​ശി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

ഞാൻ ഭയം​കൊ​ണ്ടു വിറക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അദ്ദേഹം എന്നെ അറസ്‌ററ്‌ ചെയ്‌തി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ അതു സാദ്ധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ എന്റെ അവസാ​ന​മാ​യി​രി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ സഹായ​ത്തി​നു​വേണ്ടി ദൈവ​ത്തോ​ടു പ്രാർത്ഥി​ച്ചു. പ്രകോ​പനം കേട്ടു​കൊണ്ട്‌ ഒരു ജനക്കൂട്ടം തടിച്ചു​കൂ​ടി. ഞാൻ ശ്രദ്ധി​ച്ച​പ്പോൾ അദ്ദേഹം ചെറു​താ​യിട്ട്‌ ആടുന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, അദ്ദേഹം കുടി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെന്ന്‌ എനിക്കു വ്യക്തമാ​യി. മേലധി​കാ​രി​കൾക്കു സാധാ​ര​ണ​ക്കാ​രു​ടെ വേഷം​ധ​രി​ച്ചു നടക്കാൻ ജർമ്മനി​യു​ടെ പട്ടാള നിയമങ്ങൾ അനുവ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നു​വെന്നു പിന്നീട്‌ ഞാൻ ഓർത്തു. അതു​കൊ​ണ്ടു ഞാൻ പട്ടാള​ക്കാ​രന്റെ അടു​ത്തേക്കു നടന്നു​ചെന്ന്‌ എനിക്കു സമാഹ​രി​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞ സർവ്വ അധികാ​ര​വും ഉപയോ​ഗി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ “ഞാൻ ആരാ​ണെന്നു നിനക്ക​റി​യാ​മോ?” എന്ന്‌ ആക്രോ​ശി​ച്ചു. പട്ടാള​ക്കാ​രൻ സ്‌തം​ബ്ധ​നാ​യി. അദ്ദേഹം ശിരോ​ക​വ​ച​ത്തിൽ കൈ​വെച്ച്‌ എന്നെ സല്യൂട്ട്‌ ചെയ്‌തു! അദ്ദേഹം ഒരു മേലധി​കാ​രി​യെ ആക്ഷേപി​ച്ചു​വെന്നു ബോദ്ധ്യ​പ്പെ​ട്ട​തു​കൊണ്ട്‌ ആരും കാണാതെ അവി​ടെ​നി​ന്നു പോകു​ക​യും ഇരുട്ടിൽ മറയു​ക​യും ചെയ്‌തു. പ്രേക്ഷകർ പിരി​ഞ്ഞു​പോ​യി. കഷ്ടിച്ചുള്ള മറെറാ​രു രക്ഷപെ​ട​ലിന്‌ എനിക്കു യഹോ​വക്കു നന്ദി​കൊ​ടു​ക്കാ​നേ കഴിഞ്ഞു​ള്ളു!

ബെൽജി​യ​ത്തി​ലെ രഹസ്യ​ജീ​വി​തം

എന്റെ അടുത്ത നിയമനം മറെറാ​രു രാജ്യ​മായ ബെൽജി​യ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ ആൻറ്‌വേർപി​ലെ അദ്ധ്യക്ഷ ശുശ്രൂ​ഷ​ക​നാ​യി​ത്തീർന്നു. നിരോ​ധനം കാരണം ഞാൻ ഓരോ ആഴ്‌ച​യി​ലും വ്യത്യസ്‌ത വീടു​ക​ളിൽ പല ചെറിയ യോഗങ്ങൾ നടത്തി. ഞാൻ ആ കഠിന വർഷങ്ങ​ളിൽ ആത്മീയ ഭക്ഷണം വരുന്നതു നിലനിർത്തിയ അത്ഭുത​ക​ര​മായ ശൃംഖ​ല​യി​ലെ മറെറാ​രു കണ്ണിയായ ഒരു സന്ദേശ​വാ​ഹ​ക​നും ആയിരു​ന്നു.

സാഹി​ത്യം ഹോള​ണ്ടിൽനിന്ന്‌ അതിർത്തി കുറുകെ കടത്താൻ ഞങ്ങൾക്കു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന നിർദ്ദിഷ്ട സങ്കേതം ഒരു റെസ്‌റേ​റാ​റൻറ്‌ ആയിരു​ന്നു. കെട്ടിടം ബെൽജി​യ​ത്തിൽ ആയിരു​ന്നു, എന്നാൽ അതിന്റെ പൂന്തോ​ട്ടം ഹോള​ണ്ടി​ലും, അതു​കൊണ്ട്‌ സാഹി​ത്യം എത്തിക്കു​ന്ന​യാ​ളെ കൂടി​ക്കാ​ണു​ന്ന​തി​നും അദ്ദേഹ​വു​മാ​യി പെട്ടി കൈമാ​റു​ന്ന​തി​നും പററിയ ഒരു സ്ഥലമാ​യി​രു​ന്നത്‌. അതിന്റെ ഉടമ ഞങ്ങൾ ബ്രിട്ടീഷ്‌ രഹസ്യ ചാരവി​ഭാ​ഗ​മാ​ണെന്നു ധരിക്കു​ക​യും ഞങ്ങളോ​ടു സഹകരി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അദ്ദേഹം ചുമത​ല​യു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന പോലീ​സു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നോ​ടു ഞങ്ങളെ വെറുതെ വിടണ​മെന്നു പറയു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു. എന്നാൽ ഒരു ദിവസം റോന്തു​ചു​റ​റ​ലി​നുള്ള ഡ്യൂട്ടി​യിൽ ഒരു പുതിയ ആളാണ്‌ ഉണ്ടായി​രു​ന്നത്‌, എന്നെക്കു​റിച്ച്‌ ഒന്നും അറിയ​ത്തി​ല്ലാഞ്ഞ ഒരു നാസി അനുഭാ​വി​യായ ബെൽജി​യം​കാ​രൻ. ഒരു വലിയ തുകൽ പെട്ടി​യു​മാ​യി എന്നെക്ക​ണ്ട​പ്പോൾ ഞാൻ അതു തുറന്നു കാണി​ക്ക​ണ​മെന്ന്‌ അദ്ദേഹം നിർബ​ന്ധി​ച്ചു. ഞാൻ നിരസി​ച്ചു; എന്തെന്നാൽ അതു മുന്നൂ​റോ നാനൂ​റോ വീക്ഷാ​ഗോ​പു​രം മാസി​ക​കൊ​ണ്ടു നിറച്ചി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹം എന്നെ അറസ്‌ററ്‌ ചെയ്യു​ക​യും പോലീസ്‌ സ്‌റേ​റ​ഷ​നി​ലേക്കു എന്നെ കൊണ്ടു​പോ​കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അവിടെ ചുമത​ല​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ഉദ്യോ​ഗസ്ഥൻ എന്നെ ഏറെറ​ടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു റോന്തു​ചു​ററൽ നടത്തുന്ന മനുഷ്യ​നോ​ടു എന്നെ വിട്ടേ​ക്കാൻ പറഞ്ഞു. പിന്നെ അദ്ദേഹം അടക്ക​ത്തോ​ടെ എന്നോടു പറഞ്ഞു: “പെട്ടി​യു​ടെ ഉള്ളിലു​ള്ളതു കാണാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്നില്ല. അടുത്ത​തവണ ദയവായി ചെറിയ പെട്ടി​യു​മാ​യി വരിക.” വീണ്ടും യഹോ​വക്കു നന്ദി കൊടു​ക്കാ​നേ എനിക്കു കഴിഞ്ഞു​ള്ളു!

സംയു​ക്ത​സേന ബെൽജി​യം ആക്രമി​ക്കു​ന്ന​തി​നു മുൻകൂ​ട്ടി നിശ്ചയി​ച്ചി​രുന്ന ദിവസം വന്നു. അവർ യുദ്ധം തുടങ്ങി​യ​പ്പോൾ അത്‌ ആൻറ്‌വേർപിൽതന്നെ ആഞ്ഞടിച്ചു. ഇരുവ​ശ​ത്തു​നി​ന്നു​മുള്ള വെടി​യു​ണ്ട​ക​ളും ഷെല്ലു​ക​ളും കൊണ്ടു പട്ടണം പെട്ടെന്നു നിറഞ്ഞ​പ്പോൾ സാക്ഷീ​ക​ര​ണ​വും യോഗ​ത്തി​നു ഹാജരാ​ക​ലും ഒരു യഥാർത്ഥ വെല്ലു​വി​ളി​യാ​യി​ത്തീർന്നു. യുദ്ധം അവസാ​നി​ക്കാ​റാ​യ​പ്പോൾ ഞാൻ മേലാൽ രഹസ്യ​മാ​യി കഴി​യേ​ണ്ട​തി​ല്ലാ​യെന്നു ബ്രാഞ്ച്‌ ദാസൻ തെററാ​യി ചിന്തിച്ചു. ഞാൻ വെളി​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നുള്ള സമയമാ​യി​ട്ടില്ല എന്നു ചിന്തിച്ച സുഹൃ​ത്താ​യി​രുന്ന ഒരു പോലീസ്‌ ക്യാപ്‌റ​റന്റെ ഉപദേ​ശ​ത്തി​നു വിരു​ദ്ധ​മാ​യി ഞാൻ അത്‌ അനുസ​രി​ച്ചു. പതി​നൊ​ന്നു മാസത്തി​നു​ശേഷം എന്റെ ജീവി​ത​ത്തി​ലെ ഏററവും ബീഭത്സ​മായ അനുഭ​വ​ത്തിൽനി​ന്നു ഞാൻ വെളി​യിൽവന്നു. അധികാ​രി​കൾ എന്റെ കഥ വിശ്വ​സി​ച്ചില്ല. ഞാൻ ഒരു ഗെസ്‌റ​റ​പ്പോ ഏജൻറാ​ണെന്ന ബോദ്ധ്യ​ത്തോ​ടെ ഞാൻ ഇതുവ​രെ​യും കണ്ടിട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​തരം ഏററവും മനുഷ്യ​ത്വ​ഹീ​ന​മായ അവസ്ഥയിൽ അവരെന്നെ തടവറ​യി​ലാ​ക്കി. എന്നെക്കാൾ ഇളയവ​രായ പല പുരു​ഷൻമാ​രും രോഗ​ബാ​ധി​ത​രാ​വു​ക​യും ആ മാസങ്ങ​ളിൽ മരിക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അവസാനം മോചി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ ഞാൻ ശാരീ​രി​ക​മാ​യി പൂർണ്ണ​മാ​യും തകർന്നി​രു​ന്നു.

വിശ്വ​സ്‌ത​മായ സേവനം തുടരു​ന്നു

ഹൃദയ​ഭേ​ദ​ക​മായ കൂടുതൽ തടഞ്ഞു​വെ​യ്‌പ്പി​നും ചോദ്യം​ചെ​യ്യ​ലി​നും തടവി​നും ശേഷം അവസാനം എനിക്കു ജർമ്മനി​യി​ലേക്കു—ഞാൻ വിട്ടു​പോയ ദിവസ​ത്തി​നു പത്തുവർഷ​ത്തി​നു​ശേഷം—മടങ്ങി​പോ​കു​ന്ന​തി​നു സാധിച്ചു! ഒരു വിശ്വസ്‌ത സാക്ഷി​യായ എന്റെ മാതാ​വു​മാ​യി ഞാൻ പുനഃ​സം​ഗ​മി​ച്ചു, ഞങ്ങൾക്ക്‌ അനേകം അനുഭ​വങ്ങൾ പങ്കു​വെ​ക്കു​ന്ന​തി​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ ക്രമേണ ആരോ​ഗ്യം പുനരാർജ്ജി​ച്ച​പ്പോൾ വീണ്ടും, ഇപ്പോൾ ഷ്‌ഘ്‌വീൻഫർട്ടിൽ, മുഴു​സ​മയം സാക്ഷീ​ക​രി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. ഹിററ്‌ലർ സ്വാഭി​മാ​ന​ത്തോ​ടെ തന്റെ സൈന്യ​ത്തി​ന്റെ പരേഡ്‌ നടത്തി​യി​രുന്ന ന്യൂറം​ബർഗിൽത്തന്നെ നടത്തിയ ഞങ്ങളുടെ ആദ്യ യുദ്ധാ​നന്തര കൺ​വെൻ​ഷ​നു​വേണ്ടി തയ്യാ​റെ​ടു​ക്കാൻ സഹായി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്തൊ​രാ​ഹ്ലാ​ദ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞാനൊ​രു മിഷന​റി​യാ​യി പരിശീ​ലി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​മാ​യി​രുന്ന ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലെ വാച്ച്‌ടവർ സ്‌കൂൾ ഓഫ്‌ ഗിലെ​യാ​ദി​ലേക്കു പിന്നീട്‌ എന്നെ സ്വീക​രി​ച്ച​തിൽ ഞാൻ പുളക​പ്ര​ദ​നാ​യി.

ഞാൻ ഗിലെ​യാ​ദി​നു പുറ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നു തൊട്ടു​മു​മ്പുള്ള ഒരു ചടങ്ങിൽ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലെ പതാക​വന്ദന പ്രശ്‌ന​ത്തിൽ മതപര​മായ സ്വാത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​നുള്ള പോരാ​ട്ട​ത്തിൽ ഒരു മുഖ്യ​പങ്കു വഹിച്ച ലിലിയൻ ഗോബി​റ​റാ​സി​നെ കണ്ടുമു​ട്ടി. കൂടി​വ​രവു ചടങ്ങിൽ ഞാൻ ഒററക്കു പാടിയ പാട്ട്‌ അവൾ ആസ്വദി​ച്ചു​വെന്ന്‌ എന്നോടു പറഞ്ഞു, എനിക്ക്‌ അവളെ മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ കഴിയാ​ഞ്ഞ​തി​നാൽ ഞാൻ വെറുതെ ചിരിച്ചു. ഞാൻ ചിരി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടേ​യി​രു​ന്നു, അവൾ സംസാ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​മി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ വിവാഹം കഴിക്കു​ന്ന​തിൽ അതു കലാശി​ച്ചു! അത്‌ പക്ഷേ ഞങ്ങൾ ഇരുവ​രും ഗിലെ​യാ​ദിൽനി​ന്നു ബിരുദം നേടി​യ​തി​നു​ശേഷം മിഷന​റി​മാ​രാ​യി ആസ്‌ട്രി​യാ​യിൽ പ്രവർത്തി​ക്കു​മ്പോ​ഴാ​യി​രു​ന്നു.

കാല​ക്ര​മ​ത്തിൽ എന്റെ ആരോ​ഗ്യ​പ്ര​ശ്‌നങ്ങൾ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേക്കു മടങ്ങി​പ്പോ​കാൻ ഞങ്ങളെ നിർബ​ന്ധി​ച്ചു. അപ്പോൾ ഞങ്ങൾക്കു രണ്ടു സുമു​ഖ​രായ കുട്ടികൾ, ഒരു പുത്ര​നും ഒരു പുത്രി​യും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. അവർ രണ്ടു​പേ​രും സത്യം സ്വീക​രി​ച്ചു​വെ​ന്നതു കാണു​ന്ന​തിൻ ഞങ്ങൾ ആഹ്ലാദ​ചി​ത്ത​രാണ്‌. എന്റെ ആരോ​ഗ്യം മെച്ച​പ്പെ​ട്ട​ത​നു​സ​രി​ച്ചു ഞാൻ ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലെ​യും കാനഡ​യി​ലെ​യും സഭകളിൽ സഹായി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. വേല ഒരിക്ക​ലും അവസാ​നി​ക്കു​ന്നില്ല, ഞങ്ങൾ അതോ​ടൊ​പ്പം ആയിരി​ക്കാൻ ശ്രമി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്നു. ഞാൻ ഇപ്പോ​ഴും ആ വർഷങ്ങ​ളി​ലെ രഹസ്യ​വേ​ല​യി​ലേക്കു പ്രിയ​ത്തോ​ടെ പിന്തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കാ​റുണ്ട്‌. നാസി​കൾക്കു ഞങ്ങളെ തടയാൻ കഴിഞ്ഞില്ല, എന്തെന്നാൻ യഹോവ ഞങ്ങളോ​ടൊ​പ്പ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. വ്യക്തമാ​യും, യഹോവ ഇപ്പോ​ഴും വേലയെ അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്നു, അവിടു​ത്തേക്കു തൃപ്‌തി​യാ​കു​ന്ന​ടം​വരെ ഒന്നും അതിനെ തടയു​ക​യില്ല!—എർവിൻ ക്ലോസാ പറഞ്ഞ​പ്ര​കാ​രം. (g92 11⁄22)

[20-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

എർവിൻ ക്ലോസാ