ഒരു സൂര്യ​ഗ്ര​ഹ​ണ​വും ജ്യോ​തി​ശ്ശാ​സ്‌ത്ര​ത്തി​ന്റെ വശ്യത​യും

മെയ്‌ 10, 1994 വടക്കേ അമേരി​ക്ക​യി​ലെ ചിലർക്ക്‌ ഒരു അസാധാ​രണ ദിവസ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതു ചന്ദ്രനാ​ലുള്ള വലയാ​കാര സൂര്യ​ഗ്ര​ഹ​ണ​ത്തി​ന്റെ അവസര​മാ​യി​രു​ന്നു. ഏതാനും​ചില മണിക്കൂ​റു​ക​ളിൽ വശ്യത​യാർന്ന ജ്യോ​തി​ശ്ശാ​സ്‌ത്ര​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു ദശലക്ഷങ്ങൾ ബോധ​വാൻമാ​രാ​ക്ക​പ്പെട്ടു. എന്നാൽ കൃത്യ​മാ​യി എന്താണ്‌ ഒരു ഗ്രഹണം?

ഗ്രഹണം ഉണ്ടാകു​ന്നത്‌ “ഒരു നിശ്ചിത നിരീ​ക്ഷ​ക​നോ​ടുള്ള ബന്ധത്തിൽ ഒരു നഭോ​ഗോ​ളം മറെറാ​ന്നി​നെ ഭാഗി​ക​മോ പൂർണ​മോ ആയി മറയ്‌ക്കു​മ്പോൾ” ആണ്‌. (ദി അമേരി​ക്കൻ ഹെറി​റേ​റജ്‌ ഡിക്‌ഷ്‌ണറി ഓഫ്‌ ദി ഇംഗ്ലീഷ്‌ ലാം​ഗ്വേജ്‌) ഭൂമി, സൂര്യൻ, ചന്ദ്രൻ എന്നിവ മിക്കവാ​റും ഒരു ഋജുരേഖയിൽ ആയിരി​ക്കു​മ്പോൾ മാത്രമേ ഒരു സൂര്യ​ഗ്ര​ഹ​ണ​മോ ചന്ദ്ര​ഗ്ര​ഹ​ണ​മോ നടക്കു​ക​യു​ള്ളു. സൂര്യ​ഗ്ര​ഹ​ണ​മോ ചന്ദ്ര​ഗ്ര​ഹ​ണ​മോ ഏതു നടക്കുന്നു എന്നത്‌ ഏതു നഭോ​ഗോ​ളം മറയ്‌ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു എന്നതിനെ ആശ്രയി​ച്ചാ​ണി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ചില സമയങ്ങ​ളിൽ ഭൂമി ചന്ദ്രനിൽ അതിന്റെ നിഴൽ വീഴിച്ചു ചന്ദ്ര​ഗ്ര​ഹണം വരുത്തു​ന്നു. മറിച്ച്‌, കഴിഞ്ഞ മെയ്‌മാ​സ​ത്തിൽ ചന്ദ്രൻ 230 മുതൽ 310 വരെ കിലോ​മീ​ററർ വീതി​യുള്ള ഇടുങ്ങിയ ഒരു നാടയിൽ ഭൂമി​മേൽ അതിന്റെ നിഴൽ വീഴിച്ചു. ഭൂമി​ക്കും സൂര്യ​നു​മി​ട​യി​ലൂ​ടെ ചന്ദ്രൻ ക്രമേണ കടന്നു​പോ​യ​പ്പോൾ അതു സൂര്യനെ മിക്കവാ​റും പൂർണ​മാ​യി മറച്ചു. നിഴലി​ന്റെ പഥം തെക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റു​മു​തൽ വടക്കു​കി​ഴ​ക്കോ​ട്ടു പസഫിക്‌ സമു​ദ്ര​ത്തി​നും അനന്തരം വടക്കേ അമേരി​ക്ക​ക്കും കുറു​കെ​യാ​യി​രു​ന്നു. ചന്ദ്രൻ സൂര്യനു മുമ്പി​ലൂ​ടെ സാവധാ​ന​ത്തിൽ നീങ്ങു​ന്ന​താ​യി തോന്നി. യഥാർഥ​ത്തിൽ, മണിക്കൂ​റിൽ ഏതാണ്ട്‌ 3,200 കിലോ​മീ​ററർ വേഗത്തിൽ നിഴൽ ഭൂമിക്കു കുറുകെ സഞ്ചരിച്ചു.

കണ്ണുകൾക്കു തകരാറു വരുത്താ​തെ ഗ്രഹണം കാണാൻ എല്ലാ രീതി​ക​ളും ഉപയോ​ഗി​ക്ക​പ്പെട്ടു. ചിലർ വെൽഡർമാർ ഉപയോ​ഗി​ക്കുന്ന ചില്ലി​ലൂ​ടെ നോക്കി. മററു ചിലർ ശക്തമായ ഒരു അരിപ്പ ഉപയോ​ഗി​ച്ചു. ഇനി മററു ചിലർ ഒരു സൂചി​ദ്വാ​ര​ത്തി​ലൂ​ടെ പ്രതി​ബിം​ബത്തെ കടലാ​സിൽ വീഴിച്ചു. ഒരു ഫോ​ട്ടോ​ഗ്രാ​ഫർ ഒരാ​ളെ​ക്കൊണ്ട്‌ ഒരു അരിപ്പ പൊക്കി​പ്പി​ടി​പ്പി​ച്ചു. പ്രകാശം ദ്വാര​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ കടന്നു​പോ​യ​പ്പോൾ അതു നിലത്തു ഗ്രഹണ​ത്തി​ന്റെ വിവിധ പ്രതി​ബിം​ബങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചു. വൃക്ഷങ്ങ​ളു​ടെ ഇലകൾക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ പ്രകാശം കടന്നു​പോ​യ​പ്പോ​ഴും സമാന​മായ ഫലങ്ങൾ ഗൗനി​ക്ക​പ്പെട്ടു. മറെറാ​രു രീതി ഇരുണ്ട പ്രതല​ത്തിൽ ഇരട്ട പ്രതി​ബിം​ബം വീഴി​ക്കു​ന്ന​തി​നു ദൂരദർശി​നി​യി​ലൂ​ടെ പ്രകാശം കടത്തി​വി​ടു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു.

ഒരു വർഷത്തിൽ അഞ്ചോളം സൂര്യ​ഗ്ര​ഹ​ണ​ങ്ങ​ളും മൂന്നു​വരെ ചന്ദ്ര​ഗ്ര​ഹ​ണ​വും നടന്നേ​ക്കാം. “ഏതെങ്കി​ലും തരത്തി​ലുള്ള രണ്ടു സൂര്യ​ഗ്ര​ഹ​ണങ്ങൾ ഓരോ വർഷവും നടക്കേ​ണ്ട​താണ്‌,” ദി ഇൻറർനാ​ഷനൽ എൻ​സൈ​ക്ലോ​പ്പീ​ഡി​യാ ഓഫ്‌ അസ്‌​ട്രോ​ണമി പറയുന്നു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും ഓരോ​ന്നും വ്യത്യസ്‌ത സ്ഥാനങ്ങ​ളിൽ ദൃശ്യ​മാണ്‌. അതു​കൊ​ണ്ടു തൊട്ടു​കി​ട​ക്കുന്ന ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളിൽ 1994-ൽ ഗ്രഹണം കാണാ​ഞ്ഞവർ മറെറാ​ര​വ​സ​ര​ത്തി​നു​വേണ്ടി 2012-ാം ആണ്ടുവരെ കാത്തി​രി​ക്കണം, അല്ലെങ്കിൽ നേര​ത്തെ​യുള്ള ഒരു ഗ്രഹണം കാണാൻ പെറു​വി​ലേ​ക്കോ ബ്രസീ​ലി​ലേ​ക്കോ സൈബീ​രി​യ​യി​ലേ​ക്കോ സഞ്ചരി​ക്കണം.a

പൂർണ​ഗ്ര​ഹ​ണ​ത്തി​ന്റെ നിഗൂഢത

ചന്ദ്രൻ സൂര്യനെ പൂർണ​മാ​യി മറയ്‌ക്കുന്ന പൂർണ​സൂ​ര്യ​ഗ്ര​ഹണം കഴിഞ്ഞ നൂററാ​ണ്ടു​ക​ളിൽ ഭയവും വെപ്രാ​ള​വും ഉളവാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. എന്തു​കൊണ്ട്‌? ദി ഇൻറർനാ​ഷനൽ എൻ​സൈ​ക്ലോ​പ്പീ​ഡി​യാ ഓഫ്‌ അസ്‌​ട്രോ​ണമി ഇങ്ങനെ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു: “ചന്ദ്രൻ സൂര്യനെ സമീപി​ക്കു​ന്നതു കാണാൻ കഴിയാ​ത്ത​തി​നാൽ അതുസം​ബ​ന്ധി​ച്ചു ഗ്രാഹ്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത​വർക്ക്‌ ഈ ആസന്നമായ കാഴ്‌ച​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു മുന്നറി​വി​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊണ്ട്‌ ഒരു പൂർണ​ഗ്ര​ഹ​ണ​ത്തി​ന്റെ നിഗൂഢത വർദ്ധി​ക്കു​ന്നു.” ആ ദൃശ്യ​ത്തിൽ ഈ സവി​ശേ​ഷ​തകൾ അടങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു: “മിക്ക​പ്പോ​ഴും മേഘങ്ങൾ വരുത്തി​ക്കൂ​ട്ടുന്ന ഇരുട്ടിൽനി​ന്നു തികച്ചും വ്യത്യ​സ്‌ത​വും അവർണ​നീ​യ​വു​മാ​യി ഭയാന​ക​മായ ഒരു പച്ചനി​റ​ത്തോ​ടെ ആകാശം ഇരുണ്ടു​പോ​കു​ന്നു. . . . ഭാഗി​കാ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ അവസാ​നത്തെ ഏതാനും സെക്കണ്ടു​ക​ളിൽ പ്രകാശം സത്വരം നിലച്ചു​പോ​കു​ന്നു, ഗണ്യമാ​യി ശീതള​മാ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു, പക്ഷികൾ ചേക്കേ​റു​ന്നു, ചില പുഷ്‌പ​ദ​ളങ്ങൾ കൂമ്പുന്നു, കാററു കുറഞ്ഞു​വ​രു​ന്നു. . . . ദേശത്ത്‌ ഇരുട്ടു വ്യാപി​ക്കു​ന്നു.”

ഗ്രഹണ​ങ്ങ​ളു​ടെ കഥ (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന തന്റെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ ജോർജ്‌ ചേം​ബേ​ഴ്‌സ്‌, “മദ്ധ്യകാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ ഒരു പൂർണ​ഗ്ര​ഹ​ണ​മാ​യി സ്‌കോ​ട്ട്‌ല​ണ്ടിൽ ദൃശ്യ​മായ . . . സുപ്ര​സിദ്ധ ഗ്രഹണ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നി​നെ”ക്കുറിച്ചു റിപ്പോർട്ടു ചെയ്യുന്നു. അത്‌ 1113 ആഗസ്‌ററ്‌ 2-ൽ നടന്നു. മാൽബ​സ്‌ബ​റി​യി​ലെ വില്യം ഇങ്ങനെ എഴുതി: “അന്നേ ദിവസം സൂര്യൻ 6-ാം മണിക്കൂ​റിൽ ഒരു ഗ്രഹണ​ത്താൽ മനുഷ്യ​ഹൃ​ദ​യ​ങ്ങളെ ഇളക്കി​മ​റി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ അതിന്റെ തേജസ്സാർന്ന മുഖം മറച്ചു . . . ഞെട്ടി​ക്കുന്ന ഇരുട്ടു വരുത്തി.” “മനുഷ്യർ അതിയാ​യി അത്ഭുത​സ്‌ത​ബ്ധ​രാ​കു​ക​യും ഭയന്നു​പോ​കു​ക​യും ചെയ്‌തു” എന്ന്‌ പുരാതന ആംഗ്ലോ സാക്‌സൻ ക്രോ​ണി​ക്കിൾ പറയു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ രണ്ടു യാത്രി​കർ റിപ്പോർട്ടു​ചെയ്‌ത, 1830 സെപ്‌റ​റം​ബർ 2-ൽ നടന്ന ഒരു ചന്ദ്ര​ഗ്ര​ഹ​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള വ്യക്തമായ വർണന​യും ചേം​ബേ​ഴ്‌സ്‌ രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി: “ചന്ദ്രൻ ക്രമേണ മറഞ്ഞ​പ്പോൾ എല്ലാവ​രെ​യും ഭയം ബാധിച്ചു. ഗ്രഹണം കൂടി​വ​ന്ന​പ്പോൾ അവർ കൂടുതൽ ഭയാകു​ല​രാ​യി. എല്ലാവ​രും സാഹച​ര്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു തങ്ങളുടെ പരമാ​ധി​കാ​രി​യെ അറിയി​ക്കാൻ അതീവ​ക്ലേശം സഹിച്ച്‌ ഓടി, എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ ഇത്ര കനത്ത ഇരുട്ടു വരുത്താൻ ഒററ മേഘം പോലും ഇല്ലായി​രു​ന്നു. അവർക്ക്‌ ഒരു ഗ്രഹണ​ത്തി​ന്റെ സ്വഭാ​വ​മോ അർഥമോ മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല.”

കുറേ​ക്കൂ​ടെ അടുത്ത കാലങ്ങ​ളിൽ, ജ്യോ​തി​ശ്ശാ​സ്‌ത്ര​ത്തി​ന്റെ പഠനം സൂര്യ​ഗ്ര​ഹ​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള മനുഷ്യ​വർഗ​ത്തി​ന്റെ ഭയം അകററി​യി​ട്ടുണ്ട്‌—സൂര്യൻ വീണ്ടും പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​മെന്നു നമുക്ക​റി​യാം.

ജസ്യൂ​ട്ടു​കൾ ഒരു സൂര്യ​ഗ്ര​ഹ​ണത്തെ ഉപയോ​ഗിച്ച വിധം

പണ്ട്‌ 1629-ൽ, ചൈന​യി​ലെ ജസ്യൂട്ട്‌ മിഷന​റി​മാർക്ക്‌ ഒരു സൂര്യ​ഗ്ര​ഹണം മുഖാ​ന്തരം ചക്രവർത്തി​യു​ടെ പ്രീതി​നേ​ടാൻ കഴിഞ്ഞു. അവർക്ക്‌ അത്‌ എങ്ങനെ സാധിച്ചു?

“ചൈനാ​ക്കാ​രു​ടെ ചാന്ദ്ര​പ​ഞ്ചാം​ഗം പിശകാ​ണെന്നു” ജസ്യൂ​ട്ടു​കൾ മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു, “നൂററാ​ണ്ടു​ക​ളാ​യി അത്‌ അങ്ങനെ​യാ​യി​രു​ന്നു. ചക്രവർത്തി​യു​ടെ കീഴിലെ ജ്യോ​തി​ശ്ശാ​സ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാർ സൂര്യ​ഗ്ര​ഹണം മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പ​റ​യു​ന്ന​തിൽ ആവർത്തി​ച്ചു പിശകു വരുത്തി​യി​രു​ന്നു . . . 1629 ജൂൺ 21-നു രാവിലെ ഒരു ഗ്രഹണം പ്രതീ​ക്ഷി​ച്ച​പ്പോൾ ജസ്യൂ​ട്ടു​ക​ളു​ടെ വലിയ അവസരം കൈവന്നു. ചക്രവർത്തി​യു​ടെ കീഴിലെ ജ്യോ​തി​ശ്ശാ​സ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാർ 10:30-നു ഗ്രഹണം നടക്കു​മെ​ന്നും രണ്ടു മണിക്കൂർ നീണ്ടു​നിൽക്കു​മെ​ന്നും മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പ​റഞ്ഞു. ഗ്രഹണം 11:30 വരെ നടക്കു​ക​യി​ല്ലെ​ന്നും രണ്ടു മിനി​റ​റു​മാ​ത്രമേ നീണ്ടു​നിൽക്കു​ക​യു​ള്ളു​വെ​ന്നും ജസ്യൂ​ട്ടു​കൾ മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പ​റഞ്ഞു.” എന്തു സംഭവി​ച്ചു?

“നിർണാ​യക ദിവസ​ത്തിൽ 10:30 വരുക​യും പോകു​ക​യും ചെയ്‌ത​പ്പോൾ സൂര്യൻ പൂർണ​ശോ​ഭ​യോ​ടെ പ്രകാ​ശി​ച്ചു. ചക്രവർത്തി​യു​ടെ ജ്യോ​തി​ശ്ശാ​സ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാർക്കു പിശകു പററി​യി​രു​ന്നു, എന്നാൽ ജസ്യൂ​ട്ടു​കൾ പറഞ്ഞതു ശരിയാ​യി​രു​ന്നോ? പിന്നീട്‌, ജസ്യൂ​ട്ടു​കൾ മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പ​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, കൃത്യം 11:30-നു ഗ്രഹണം തുടങ്ങി ചുരു​ങ്ങിയ രണ്ടു മിനി​റ​റു​നേരം നീണ്ടു​നി​ന്നു. ഇപ്പോൾ ചക്രവർത്തിക്ക്‌ അവരിൽ അചഞ്ചല​മായ വിശ്വാ​സ​മു​ണ്ടാ​യി.”—ദാനി​യേൽ ജെ. ബൂർസ്‌റ​റി​ന്റെ കണ്ടുപി​ടു​ത്തങ്ങൾ (ഇംഗ്ലീഷ്‌).

ജ്യോ​തി​ശ്ശാ​സ്‌ത്രം ബൈബി​ളിൽ

ബൈബി​ളിൽ ജ്യോ​തി​ശ്ശാ​സ്‌ത്ര​പ​ര​മായ വിവരങ്ങൾ നൽകു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തി​ട്ടുണ്ട്‌. ഇയ്യോ​ബി​ന്റെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ പല നക്ഷത്ര​സ​മൂ​ഹ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു പറയു​ന്നുണ്ട്‌. കൂടാതെ, ആകാശ​ങ്ങളെ നിരീ​ക്ഷി​ക്കാൻ യഹോവ തന്റെ ദാസൻമാ​രെ ക്ഷണിച്ചു, ജ്യോ​തി​ഷ​പ​ഠ​ന​ത്തി​നോ മററു വ്യാജാ​രാ​ധ​ന​ക്കോ അല്ല, പിന്നെ​യോ അവന്റെ സൃഷ്ടി​ക​ളു​ടെ മഹത്ത്വം വിലമ​തി​ക്കാൻ. യെശയ്യാവ്‌ ഇങ്ങനെ എഴുതാൻ നിശ്വ​സ്‌ത​നാ​യി: “നിങ്ങൾ കണ്ണു മേലോ​ട്ടു ഉയർത്തി നോക്കു​വിൻ; ഇവയെ സൃഷ്ടി​ച്ച​താർ? അവൻ അവയുടെ സൈന്യ​ത്തെ സംഖ്യാ​ക്ര​മ​ത്തിൽ പുറ​പ്പെ​ടു​വി​ക്ക​യും അവയെ എല്ലാം പേർചൊ​ല്ലി വിളി​ക്ക​യും ചെയ്യുന്നു. അവന്റെ വീര്യ​മാ​ഹാ​ത്മ്യം​നി​മി​ത്ത​വും അവന്റെ ശക്തിയു​ടെ ആധിക്യം​നി​മി​ത്ത​വും അവയിൽ ഒന്നും കുറഞ്ഞു​കാ​ണു​ക​യില്ല.”—യെശയ്യാ​വു 40:26.

ഇയ്യോബ്‌ സ്രഷ്ടാ​വി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു പിൻവ​രുന്ന പ്രകാരം പറഞ്ഞ​പ്പോൾ അവന്റെ പരമോ​ന്ന​ത​ത്വ​ത്തെ അംഗീ​ക​രി​ച്ചു: “അവൻ സപ്‌തർഷി, [സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ അർസാ മേജർ അല്ലെങ്കിൽ വൻ കരടി] മകയിരം, [സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ മൃഗശീർഷ നക്ഷത്ര​സ​മൂ​ഹം അല്ലെങ്കിൽ ഖഗോ​ളീയ വേടൻ] കാർത്തിക [സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ ററാറസ്‌ അല്ലെങ്കിൽ കാളയെന്ന നക്ഷത്ര​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ലെ പ്ലിയേ​ഡിസ്‌ കുല] ഇവയെ​യും തെക്കേ നക്ഷത്ര​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തെ​യും [ദക്ഷിണാർദ്ധ ഗോള​ത്തി​ലെ നക്ഷത്ര​മ​ണ്ഡ​ല​ങ്ങളെ അർഥമാ​ക്കു​ന്ന​താ​യി മനസ്സി​ലാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു] ഉണ്ടാക്കു​ന്നു.”—ഇയ്യോബ്‌ 9:7-9.

അനുസ​ര​ണ​മു​ള്ള മനുഷ്യ​വർഗ​ത്തി​നു യഹോവ നിത്യ​ജീ​വൻ കൊടു​ക്കു​മ്പോൾ ജ്യോ​തി​ശ്ശാ​സ്‌ത്ര​പ​ഠനം എത്ര വശ്യമാ​യി​രി​ക്കും! അന്നു നാം വിസ്‌തൃ​ത​മായ അഖിലാ​ണ്ഡത്തെ സംബന്ധിച്ച ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ഉദ്ദേശ്യ​ങ്ങൾ മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ ഇടയാ​കു​മ്പോൾ അഖിലാ​ണ്ഡ​ത്തി​ലെ രഹസ്യങ്ങൾ പടിപ​ടി​യാ​യി വെളി​പ്പെ​ടു​ത്ത​പ്പെ​ടും. അങ്ങനെ “നിന്റെ വിരലു​ക​ളു​ടെ പണിയായ ആകാശ​ത്തെ​യും നീ ഉണ്ടാക്കിയ ചന്ദ്ര​നെ​യും നക്ഷത്ര​ങ്ങ​ളെ​യും നോക്കു​മ്പോൾ, മർത്യനെ നീ ഓർക്കേ​ണ്ട​തി​ന്നു അവൻ എന്തു? മനുഷ്യ​പു​ത്രനെ സന്ദർശി​ക്കേ​ണ്ട​തി​ന്നു അവൻ എന്തുമാ​ത്രം?” എന്ന ദാവീ​ദി​ന്റെ വാക്കുകൾ ഏറെ വികാ​ര​വാ​യ്‌പോ​ടെ പ്രതി​ദ്ധ്വ​നി​പ്പി​ക്കാൻ നാം പ്രാപ്‌ത​രാ​യി​രി​ക്കും.—സങ്കീർത്തനം 8:3, 4.

[അടിക്കു​റി​പ്പു​കൾ]