ഞാൻ ഒരിക്ക​ലും തളർന്നു​പി​ന്മാ​റില്ല

“ഡാഡി,” “പപ്പ,” “അങ്കിൾ.” ഇങ്ങനെ​യൊ​ക്കെ​യാ​ണു ബഥേലി​ലെ മിക്ക ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രും എന്നെ വിളി​ക്കാ​റു​ള്ളത്‌. 89-കാരനായ എനിക്ക്‌ അതൊക്കെ ഇഷ്ടവു​മാണ്‌. മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വ​ന​ത്തിൽ 72 വർഷം പ്രവർത്തി​ച്ച​തിന്‌ യഹോവ തരുന്ന ഒരു പ്രതി​ഫ​ല​മാ​യി​ട്ടാ​ണു ഞാൻ ഈ സ്‌നേ​ഹ​പ്ര​ക​ട​ന​ങ്ങളെ കാണു​ന്നത്‌. ദൈവ​സേ​വ​ന​ത്തി​ലെ എന്റെ അനുഭ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ വെളി​ച്ച​ത്തിൽ ഉള്ളിന്റെ ഉള്ളിൽനി​ന്നും എനിക്ക്‌ ഈ ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രോ​ടു പറയാൻ കഴിയും: ‘നിങ്ങൾ തളർന്നു​പോ​കാ​തി​രു​ന്നാൽ നിങ്ങളു​ടെ പ്രവൃ​ത്തി​ക്കു തീർച്ച​യാ​യും പ്രതി​ഫലം കിട്ടും.’—2 ദിന. 15:7.

കുടും​ബം, കുട്ടി​ക്കാ​ലം

യു​ക്രെ​യി​നിൽനിന്ന്‌ കാനഡ​യി​ലേക്കു കുടി​യേ​റി​യ​വ​രാ​യി​രു​ന്നു എന്റെ മാതാ​പി​താ​ക്കൾ. അവർ മാനി​ടോബ സംസ്ഥാ​ന​ത്തി​ലെ റോസ്‌ബേൺ പട്ടണത്തിൽ താമസ​മു​റ​പ്പി​ച്ചു. എന്റെ അമ്മ എട്ട്‌ ആൺമക്കൾക്കും എട്ടു പെൺമ​ക്കൾക്കും ജന്മം നൽകി. ഇരട്ടക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നില്ല. 14-ാമനാ​യി​രു​ന്നു ഞാൻ. പപ്പയ്‌ക്കു ബൈബിൾ ഇഷ്ടമാ​യി​രു​ന്നു. അദ്ദേഹം ഞായറാ​ഴ്‌ച​ക​ളിൽ രാവിലെ ഞങ്ങളെ ബൈബിൾ വായി​ച്ചു​കേൾപ്പി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ മതത്തിൽ വിശ്വാ​സ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നില്ല. മതം പണമു​ണ്ടാ​ക്കാ​നുള്ള സംരം​ഭ​മാ​ണെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ അഭി​പ്രാ​യം. അദ്ദേഹം തമാശ​രൂ​പേണ ഇങ്ങനെ ചോദി​ച്ചി​രു​ന്നു: “പ്രസം​ഗി​ക്കാ​നും പഠിപ്പി​ക്കാ​നും ആരാ യേശു​വി​നു പണം കൊടു​ത്തത്‌?”

കാല​ക്ര​മേണ എന്റെ എട്ടു കൂടപ്പി​റ​പ്പു​കൾ—നാലു സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രും നാലു സഹോ​ദ​രി​മാ​രും—സത്യം സ്വീക​രി​ച്ചു. എന്റെ ചേച്ചി റോസ്‌ മരിക്കു​ന്ന​തു​വരെ മുൻനി​ര​സേ​വനം ചെയ്‌തു. മരിക്കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പുള്ള ദിവസ​ങ്ങ​ളിൽ ചേച്ചി ദൈവ​വ​ചനം പഠിക്കാൻ എല്ലാവ​രെ​യും പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ ഇങ്ങനെ പറയു​മാ​യി​രു​ന്നു: “പുതിയ ലോക​ത്തിൽ നിന്നെ കാണാൻ എനിക്ക്‌ ആഗ്രഹ​മുണ്ട്‌.” ചേട്ടനായ റ്റെഡ്‌ തുടക്ക​ത്തിൽ നരകാഗ്നി എന്ന ആശയത്തി​ന്റെ പ്രചാ​ര​ക​നാ​യി​രു​ന്നു. എല്ലാ ഞായറാ​ഴ്‌ച​യും രാവിലെ അദ്ദേഹം റേഡി​യോ​യി​ലൂ​ടെ പ്രസം​ഗങ്ങൾ നടത്തി​യി​രു​ന്നു. നരകത്തി​ലെ കെടാത്ത തീയിൽ പാപി​ക​ളെ​യെ​ല്ലാം എന്നേക്കും ദണ്ഡിപ്പി​ക്കു​മെന്ന്‌ അദ്ദേഹം ശ്രോ​താ​ക്ക​ളോ​ടു ഘോര​ഘോ​രം പ്രസം​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നു. എന്നാൽ പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം യഹോ​വ​യു​ടെ തീക്ഷ്‌ണ​ത​യുള്ള ഒരു സേവക​നാ​യി​ത്തീർന്നു.

മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വനം ആരംഭി​ക്കു​ന്നു

1944 ജൂണിൽ ഒരു ദിവസം ഞാൻ സ്‌കൂൾ വിട്ട്‌ വന്നപ്പോൾ വരാനി​രി​ക്കുന്ന ലോകനവീകരണംa (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന ഒരു ചെറു​പു​സ്‌തകം ഊണു​മേ​ശ​യിൽ കിടക്കു​ന്നതു കണ്ടു. ഞാൻ ഒരു പേജ്‌ വായിച്ചു, അടുത്ത പേജ്‌ വായിച്ചു, പിന്നെ മുഴുവൻ തീർത്തി​ട്ടേ പുസ്‌തകം താഴെ വെച്ചുള്ളൂ. വായി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും ഞാൻ ഒരു തീരു​മാ​ന​മെ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു, യേശു സേവി​ച്ച​തു​പോ​ലെ എനിക്കും യഹോ​വയെ സേവി​ക്കണം.

ആ ചെറു​പു​സ്‌തകം എങ്ങനെ​യാ​ണു വീട്ടിലെ മേശപ്പു​റത്ത്‌ വന്നത്‌? പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും ചെറു​പു​സ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും വിറ്റി​രുന്ന രണ്ടു പേർ വീട്ടിൽ വന്നിരു​ന്നെന്നു ചേട്ടനായ സ്റ്റീവ്‌ പറഞ്ഞു. ചേട്ടൻ തുടർന്നു: “അതിന്‌ അഞ്ചു സെന്റേ (100 സെന്റ്‌=1 ഡോളർ) വിലയു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. അതു​കൊണ്ട്‌ ഞാൻ ഒരെണ്ണം വാങ്ങി.” ആ രണ്ടു പേർ പിറ്റെ ഞായറാഴ്‌ച തിരി​ച്ചു​വന്നു. തങ്ങൾ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളാ​ണെ​ന്നും ആളുക​ളു​ടെ ചോദ്യ​ങ്ങൾക്കു തങ്ങൾ ബൈബിൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചാ​ണു മറുപടി പറയു​ന്ന​തെ​ന്നും അവർ പറഞ്ഞു. ആ പറഞ്ഞതു ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഇഷ്ടമായി. കാരണം ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തോട്‌ ആദരവ്‌ കാണി​ക്കാൻ മാതാ​പി​താ​ക്കൾ ഞങ്ങളെ പഠിപ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. വിന്നി​പെഗ്‌ നഗരത്തിൽ അധികം താമസി​യാ​തെ ഒരു കൺ​വെൻ​ഷൻ നടക്കാൻ പോകു​ക​യാ​ണെന്ന്‌ അവർ പറഞ്ഞു. എന്റെ ചേച്ചി എൽസി അവി​ടെ​യാ​ണു താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. ആ കൺ​വെൻ​ഷൻ കൂടാൻ ഞാൻ തീരു​മാ​നി​ച്ചു.

ഏകദേശം 320 കിലോ​മീ​റ്റർ അകലെ​യുള്ള വിന്നി​പെ​ഗി​ലേക്കു ഞാൻ സൈക്കിൾ ചവിട്ടി. ഞങ്ങളെ സന്ദർശിച്ച ആ രണ്ടു സാക്ഷികൾ താമസി​ച്ചി​രുന്ന കെൽവുഡ്‌ പട്ടണത്തിൽ യാത്ര​യ്‌ക്കി​ടെ തങ്ങി. അവരു​ടെ​കൂ​ടെ താമസി​ച്ച​പ്പോൾ ഞാൻ ഒരു സഭാ​യോ​ഗ​ത്തിൽ പങ്കെടു​ത്തു. ഒരു സഭ എന്നു പറഞ്ഞാൽ എന്താ​ണെന്ന്‌ അവി​ടെ​വെച്ച്‌ എനിക്കു മനസ്സി​ലാ​യി. യേശു​വി​നെ​പ്പോ​ലെ പുരു​ഷ​ന്മാ​രും സ്‌ത്രീ​ക​ളും കുട്ടി​ക​ളും വീടു​തോ​റും പോയി പഠിപ്പി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും എനിക്കു ബോധ്യ​മാ​യി.

വിന്നി​പെ​ഗിൽവെച്ച്‌ ഞാൻ എന്റെ മറ്റൊരു ചേട്ടൻ ജാക്കിനെ കണ്ടു. വടക്കേ ഒണ്ടേറി​യോ​യിൽനിന്ന്‌ കൺ​വെൻ​ഷൻ കൂടാൻ വന്നതാ​യി​രു​ന്നു ചേട്ടൻ. സ്‌നാ​ന​പ്പെ​ടാ​നുള്ള സൗകര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കു​മെന്നു കൺ​വെൻ​ഷന്റെ ആദ്യദി​വസം ഒരു അറിയി​പ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആ കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ സ്‌നാ​ന​മേൽക്കാൻ ഞാനും ജാക്കും നിശ്ചയി​ച്ചു. സ്‌നാ​ന​മേറ്റ്‌ കഴിഞ്ഞ്‌ മുൻനി​ര​സേ​വനം ആരംഭി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും തീരു​മാ​നി​ച്ചു. കൺ​വെൻ​ഷൻ കഴിഞ്ഞ ഉടനെ ജാക്ക്‌ മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വനം തുടങ്ങി. എനിക്ക്‌ 16 വയസ്സേ ആയിരു​ന്നു​ള്ളൂ. അതു​കൊണ്ട്‌ സ്‌കൂൾപ​ഠനം പൂർത്തി​യാ​ക്കാ​നാ​യി ഞാൻ വീട്ടി​ലേക്കു മടങ്ങി. പക്ഷേ പിറ്റെ വർഷം ഞാനും സാധാരണ മുൻനി​ര​സേ​വനം ആരംഭി​ച്ചു.

ചില ജീവി​ത​പാ​ഠ​ങ്ങൾ

മാനി​ടോബ സംസ്ഥാ​നത്തെ സൂറിസ്‌ പട്ടണത്തിൽ സ്റ്റാൻ നിക്കോൾസൺ സഹോ​ദ​ര​ന്റെ​കൂ​ടെ ഞാൻ മുൻനി​ര​സേ​വനം ആരംഭി​ച്ചു. മുൻനി​ര​സേ​വനം എപ്പോ​ഴും പൂ വിരിച്ച പാതയാ​യി​രി​ക്കി​ല്ലെന്നു വൈകാ​തെ ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കി. കൈവ​ശ​മുള്ള പണം തീരാ​റാ​യെ​ങ്കി​ലും ഞങ്ങൾ മുൻനി​ര​സേ​വനം നിറു​ത്തി​യില്ല. ഒരു ദിവസം ഞങ്ങളുടെ കൈയിൽ ഒട്ടും പണമി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അന്നു മുഴുവൻ വയലിൽ ചെലവ​ഴിച്ച്‌ തിരികെ വീട്ടിൽ എത്തിയ​പ്പോൾ, അതാ ഇരിക്കു​ന്നു ഒരു ചാക്കു​കെട്ട്‌! അതു നിറയെ ഭക്ഷണസാ​ധ​ന​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ ശരിക്കും അത്ഭുത​പ്പെ​ട്ടു​പോ​യി! ആരാണ്‌ അത്‌ അവിടെ കൊണ്ടു​വെ​ച്ച​തെന്ന്‌ ഇന്നുവരെ ഒരു പിടി​യും കിട്ടി​യി​ട്ടില്ല. അന്നു ഞങ്ങൾ രാജാ​ക്ക​ന്മാ​രെ​പ്പോ​ലെ അത്താഴം കഴിച്ചു. തളർന്നു​പി​ന്മാ​റാ​തി​രു​ന്ന​തി​ന്റെ എത്ര മഹത്തായ പ്രതി​ഫലം! ആ മാസത്തി​ന്റെ അവസാ​ന​മാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും എന്റെ തൂക്കം കൂടി​യി​രു​ന്നു. മുമ്പ്‌ ഒരിക്ക​ലും എനിക്ക്‌ അത്രയും തൂക്കം വെച്ചി​ട്ടില്ല.

ഏതാനും മാസങ്ങൾ കഴിഞ്ഞ്‌ സൂറി​സിന്‌ 240 കിലോ​മീ​റ്റർ വടക്കുള്ള ഗിൽബർട്ട്‌ പ്ലെയിൻസ്‌ പട്ടണത്തി​ലേക്കു ഞങ്ങളെ നിയമി​ച്ചു. അക്കാലത്ത്‌ ഓരോ സഭയി​ലും ആ സഭയുടെ ഓരോ മാസ​ത്തെ​യും വയൽപ്ര​വർത്തനം കാണി​ക്കുന്ന ചാർട്ട്‌ സ്റ്റേജിൽ വെക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു മാസം സഭയുടെ പ്രവർത്തനം തീരെ കുറഞ്ഞു​പോ​യതു കണ്ടപ്പോൾ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ കൂടുതൽ പ്രവർത്തി​ക്കേ​ണ്ട​തി​ന്റെ ആവശ്യം ഊന്നി​പ്പ​റ​ഞ്ഞു​കൊണ്ട്‌ ഞാൻ ഒരു പ്രസംഗം നടത്തി. മീറ്റിങ്ങ്‌ കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ ഭർത്താവ്‌ വിശ്വാ​സ​ത്തി​ലി​ല്ലാത്ത പ്രായ​മുള്ള ഒരു മുൻനി​ര​സേ​വിക എന്റെ അടുത്ത്‌ വന്ന്‌ കരഞ്ഞു​കൊണ്ട്‌ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “സഹോ​ദരാ, കൂടുതൽ ചെയ്യാൻ ഞാൻ ശ്രമിച്ചു, പക്ഷേ ഇതിൽക്കൂ​ടു​തൽ എന്നെ​ക്കൊണ്ട്‌ പറ്റുന്നില്ല.” ഇപ്പോൾ കരഞ്ഞു​പോ​യതു ഞാനാണ്‌. ഞാൻ ആ സഹോ​ദ​രി​യോ​ടു ക്ഷമ ചോദി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

എനിക്കു പറ്റിയ​തു​പോ​ലെ, ഊർജ​സ്വ​ല​രായ യുവസ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർക്ക്‌ എളുപ്പം തെറ്റുകൾ പറ്റാം, പിന്നീട്‌ അതെക്കു​റിച്ച്‌ ഓർത്ത്‌ നിരാശ തോന്നു​ക​യും ചെയ്‌തേ​ക്കാം. എന്നാൽ തളർന്നു​പോ​കു​ന്ന​തി​നു പകരം തെറ്റിൽനിന്ന്‌ പാഠം പഠിക്കു​ക​യും മുന്നോ​ട്ടുള്ള ജീവി​ത​ത്തിൽ അതു ബാധക​മാ​ക്കി​ക്കൊണ്ട്‌ ജീവി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​ന്ന​താ​ണു നല്ലതെന്ന്‌ എന്റെ അനുഭവം എന്നെ പഠിപ്പി​ച്ചു. നമ്മൾ തുടർന്ന്‌ ചെയ്യുന്ന വിശ്വ​സ്‌ത​സേ​വ​ന​ത്തി​നു പ്രതി​ഫലം ലഭിക്കു​ക​തന്നെ ചെയ്യും.

‘ക്യു​ബെക്ക്‌ യുദ്ധം’

ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂ​ളി​ന്റെ 14-ാമത്തെ ക്ലാസിൽ പങ്കെടു​ക്കാൻ അവസരം കിട്ടി​യത്‌ 21 വയസ്സുള്ള എനിക്ക്‌ എത്ര വലിയ പദവി​യാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നോ! 1950 ഫെബ്രു​വ​രി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു ബിരു​ദ​ദാ​നം. ബിരുദം നേടി​യ​വ​രിൽ ഏകദേശം നാലി​ലൊ​ന്നു പേരെ​യും കാനഡ​യി​ലെ ഫ്രഞ്ചു ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന ക്യു​ബെക്ക്‌ സംസ്ഥാ​ന​ത്തേ​ക്കാ​ണു നിയമി​ച്ചത്‌. അവിടെ സാക്ഷി​കൾക്കെ​തി​രെ​യുള്ള പീഡനം രൂക്ഷമാ​യി​രു​ന്നു. സ്വർണ​ഖ​നനം നടക്കുന്ന വാൾഡി-ഓർ പട്ടണമാ​യി​രു​ന്നു എനിക്കു നിയമി​ച്ചു​കി​ട്ടിയ സ്ഥലം. ഒരു ദിവസം ഞങ്ങൾ കുറെ പേർ അടുത്തുള്ള വാൽ-സെനേ​വില്ല്‌ ഗ്രാമ​ത്തിൽ വയൽസേ​വ​ന​ത്തി​നു പോയി. ഞങ്ങൾ ഉടൻ ഗ്രാമം വിട്ടു​പോ​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ അടി​ച്ചോ​ടി​ക്കു​മെന്ന്‌ അവിടു​ത്തെ പുരോ​ഹി​തൻ ഞങ്ങളെ ഭീഷണി​പ്പെ​ടു​ത്തി. ഞാൻ പുരോ​ഹി​തന്‌ എതിരെ കേസ്‌ കൊടു​ത്തു. പുരോ​ഹി​തൻ പിഴ ഒടുക്ക​ണ​മെന്നു കോടതി വിധിച്ചു.b

ഇതും ഇതു​പോ​ലുള്ള പല സംഭവ​ങ്ങ​ളും ‘ക്യു​ബെക്ക്‌ യുദ്ധത്തി​ന്റെ’ ഭാഗമാ​യി​രു​ന്നു. 300 വർഷത്തി​ലേ​റെ​യാ​യി ക്യു​ബെക്ക്‌ സംസ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ നിയ​ന്ത്രണം റോമൻ കത്തോ​ലി​ക്കർക്കാ​യി​രു​ന്നു. പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രും അവരുടെ കൂട്ടാ​ളി​ക​ളായ രാഷ്‌ട്രീ​യ​ക്കാ​രും ചേർന്ന്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ പീഡി​പ്പി​ച്ചു. കാര്യങ്ങൾ അത്ര എളുപ്പ​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. ഞങ്ങളാ​ണെ​ങ്കിൽ കുറച്ച്‌ പേരെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. പക്ഷേ ഞങ്ങൾ തളർന്നു​പി​ന്മാ​റി​യില്ല. ക്യു​ബെ​ക്കി​ലെ ആത്മാർഥ​ഹൃ​ദ​യ​രായ ആളുകൾ സന്ദേശം ശ്രദ്ധിച്ചു. പലരു​മാ​യി എനിക്കു ബൈബിൾപ​ഠ​നങ്ങൾ നടത്താൻ കഴിഞ്ഞു. അവർ സത്യം സ്വീക​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഞാൻ പത്തു പേരുള്ള ഒരു കുടും​ബ​വു​മൊത്ത്‌ ബൈബിൾപ​ഠനം നടത്തു​മാ​യി​രു​ന്നു. ആ കുടും​ബം മുഴു​വ​നും യഹോ​വയെ സേവി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. അവരുടെ ധീരമായ മാതൃക കത്തോ​ലി​ക്കാ​സഭ വിട്ടു​പോ​രാൻ മറ്റുള്ള​വ​രെ​യും പ്രേരി​പ്പി​ച്ചു. ഞങ്ങൾ പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്തനം തുടർന്നു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു, ഒടുക്കം ഞങ്ങൾ ‘യുദ്ധം’ ജയിച്ചു.

സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ അവരുടെ സ്വന്തം ഭാഷയിൽ പരിശീ​ലി​പ്പി​ക്കു​ന്നു

1956-ൽ എന്നെ ഹെയ്‌റ്റി​യി​ലേക്കു നിയമി​ച്ചു. അവിടെ എത്തിയ പുതിയ മിഷന​റി​മാ​രിൽ മിക്കവ​രും ഫ്രഞ്ച്‌ ഭാഷ പഠി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ നന്നേ പാടു​പെട്ടു. പക്ഷേ അവർ പറയു​ന്നത്‌ ആളുകൾ ശ്രദ്ധി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. മിഷന​റി​യായ സ്റ്റാൻലി ബോഗസ്‌ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “ഞങ്ങൾ പറയാൻ ശ്രമിച്ച കാര്യങ്ങൾ പൂർത്തീ​ക​രി​ക്കാൻ ആളുകൾ തങ്ങളാൽ കഴിയുന്ന എല്ലാ സഹായ​വും ചെയ്യു​ന്നതു കണ്ടപ്പോൾ ഞങ്ങൾ അതിശ​യി​ച്ചു​പോ​യി.” ക്യു​ബെ​ക്കിൽവെച്ച്‌ ഫ്രഞ്ച്‌ ഭാഷ പഠിച്ചി​രു​ന്നതു തുടക്ക​ത്തിൽ എന്നെ സഹായി​ച്ചു. പക്ഷേ അവിടത്തെ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളിൽ മിക്കവ​രും സംസാ​രി​ച്ചി​രു​ന്നതു ഹെയ്‌തി​യൻ ക്രയോൾ ആയിരു​ന്നു. പ്രാ​ദേ​ശിക ഭാഷ പഠി​ച്ചെ​ങ്കിൽ മാത്രമേ മിഷന​റി​മാർക്കു ഫലപ്ര​ദ​മാ​യി പ്രവർത്തി​ക്കാൻ കഴിയൂ എന്നു ഞങ്ങൾക്കു മനസ്സി​ലാ​യി. ഞങ്ങൾ അങ്ങനെ ചെയ്‌തു, അതിനു ഫലവു​മു​ണ്ടാ​യി.

സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളെ സഹായി​ക്കാ​നുള്ള അടുത്ത പടിയെന്ന നിലയിൽ വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​വും മറ്റു പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളും ഹെയ്‌തി​യൻ ക്രയോ​ളി​ലേക്കു പരിഭാഷ ചെയ്യാൻ ഭരണസം​ഘം അനുമതി നൽകി. രാജ്യ​മെ​മ്പാ​ടും യോഗ​ഹാ​ജർ കുത്തനെ വർധിച്ചു. 1950-ൽ ഹെയ്‌റ്റി​യിൽ 99 പ്രചാ​ര​ക​രാ​ണു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തെ​ങ്കിൽ 1960 ആയപ്പോ​ഴേ​ക്കും ആ സംഖ്യ 800-ലധിക​മാ​യി. ആ സമയത്ത്‌ എന്നെ ബഥേലി​ലേക്കു നിയമി​ച്ചു. 1961-ൽ എനിക്കു രാജ്യ​ശു​ശ്രൂ​ഷാ​സ്‌കൂ​ളിൽ പഠിപ്പി​ക്കാ​നുള്ള നിയമനം കിട്ടി. മൂപ്പന്മാ​രും പ്രത്യേക മുൻനി​ര​സേ​വ​ക​രും അടങ്ങിയ 40 പേർക്കു പരിശീ​ലനം കൊടു​ക്കാൻ ഞങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞു. 1962 ജനുവ​രി​യി​ലെ കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ, ശുശ്രൂഷ വികസി​പ്പി​ക്കാൻ പ്രാ​ദേ​ശി​ക​സ​ഭ​ക​ളി​ലെ യോഗ്യ​ത​യുള്ള സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ ഞങ്ങൾ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു. ചിലർക്കു പ്രത്യേക മുൻനി​ര​സേ​വ​ക​രാ​യി നിയമനം ലഭിച്ചു. ഇതു സമയോ​ചി​ത​മാ​യി​രു​ന്നു, കാരണം എതിർപ്പു​കൾ ഉടൻ പൊട്ടി​പ്പു​റ​പ്പെ​ടാൻ പോകു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

കൺ​വെൻ​ഷൻ കഴിഞ്ഞ്‌ അധികം വൈകാ​തെ 1962 ജനുവരി 23-ന്‌ ആൻഡ്രൂ ഡി അമികോ എന്ന മിഷന​റി​യെ​യും എന്നെയും ബ്രാ​ഞ്ചോ​ഫീ​സിൽവെച്ച്‌ അറസ്റ്റു ചെയ്‌തു. 1962 ജനുവരി 8 ലക്കം ഉണരുക!-യുടെ ഫ്രഞ്ച്‌ ഭാഷയി​ലുള്ള മുഴുവൻ കോപ്പി​ക​ളും പിടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു. ഹെയ്‌റ്റി​യിൽ വൂഡൂ എന്ന ഭൂതവി​ദ്യ പ്രചാ​ര​ത്തി​ലു​ണ്ടെന്നു ഫ്രഞ്ച്‌ പത്രങ്ങ​ളിൽ വന്ന വാർത്ത ഉണരുക! ഉദ്ധരി​ച്ചതു ചിലർക്ക്‌ അത്ര രസിച്ചില്ല. ആ ലേഖനം ഞങ്ങൾ ബ്രാ​ഞ്ചോ​ഫീ​സിൽത്തന്നെ തയ്യാറാ​ക്കി​യ​താ​ണെ​ന്നാണ്‌ അവർ പറഞ്ഞത്‌. ഏതാനും ആഴ്‌ചകൾ കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ മിഷന​റി​മാ​രെ നാടു​ക​ടത്തി.c പക്ഷേ പരിശീ​ലനം കിട്ടിയ പ്രാ​ദേ​ശിക സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ പ്രവർത്തനം ഊർജ​സ്വ​ല​മാ​യി മുന്നോ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. അവർ സഹിച്ചു​നി​ന്ന​തി​നും ആത്മീയ​പു​രോ​ഗതി വരുത്തി​യ​തി​നും ഇന്നു ഞാൻ അവരോ​ടൊ​പ്പം സന്തോ​ഷി​ക്കു​ന്നു. അവർക്ക്‌ ഇപ്പോൾ ഹെയ്‌തി​യൻ ക്രയോൾ ഭാഷയിൽ വിശുദ്ധ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ—പുതിയ ലോക ഭാഷാ​ന്ത​രം​പോ​ലു​മുണ്ട്‌. ഞങ്ങൾ അവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന കാലത്ത്‌ സ്വപ്‌നം കാണാൻമാ​ത്രം കഴിയുന്ന ഒരു നേട്ടം.

സെൻട്രൽ ആഫ്രിക്കൻ റിപ്പബ്ലി​ക്കി​ലെ നിർമാ​ണ​പ്ര​വർത്തനം

ഹെയ്‌റ്റി​ക്കു ശേഷം എന്നെ ഒരു മിഷന​റി​യാ​യി സെൻട്രൽ ആഫ്രിക്കൻ റിപ്പബ്ലി​ക്കി​ലേക്കു നിയമി​ച്ചു. പിന്നീട്‌ അവിടെ ഒരു സഞ്ചാര മേൽവി​ചാ​ര​ക​നാ​യും അതിനു ശേഷം ബ്രാഞ്ച്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നാ​യും സേവി​ക്കാൻ എനിക്കു കഴിഞ്ഞു.

അക്കാലത്ത്‌ ആ രാജ്യത്തെ മിക്ക രാജ്യ​ഹാ​ളു​ക​ളും തീർത്തും ലളിത​മാ​യി​രു​ന്നു. വൈ​ക്കോൽ ശേഖരി​ക്കാ​നും അത്‌ ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ മേൽക്കൂര മേയാ​നും ഞാൻ പഠിച്ചു. ഈ പുതിയ വൈദ​ഗ്‌ധ്യം ഞാൻ പഠി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ ശ്രമി​ക്കു​ന്നതു വഴി​പോ​ക്കർക്ക്‌ ഒരു കാഴ്‌ച​ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു. സ്വന്തം രാജ്യ​ഹാ​ളു​കൾ പണിയാ​നും അവ നന്നായി സൂക്ഷി​ക്കാ​നും നല്ല ശ്രമം ചെയ്യാൻ എന്റെ അധ്വാനം സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളെ​യും പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു. മതനേ​താ​ക്ക​ന്മാർ ഞങ്ങളെ പരിഹ​സി​ച്ചു. കാരണം, അവരുടെ പള്ളികൾക്കു തകരം​കൊ​ണ്ടുള്ള മേൽക്കൂ​ര​ക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, നമ്മു​ടേ​തിന്‌ അതില്ലാ​യി​രു​ന്നു. പരിഹാ​സ​മൊ​ന്നും വകവെ​ക്കാ​തെ ഞങ്ങൾ തുടർന്നും വൈ​ക്കോൽ മേൽക്കൂ​ര​യുള്ള രാജ്യ​ഹാ​ളു​കൾ പണിതു. പരിഹാ​സ​ത്തിന്‌ അവസാ​ന​മു​ണ്ടാ​യി, എങ്ങനെ​യെ​ന്നോ? തലസ്ഥാ​ന​മായ ബാംഗ്വി​യിൽ അടിച്ച ശക്തമായ ഒരു കൊടു​ങ്കാ​റ്റു പള്ളിയു​ടെ തകരം​കൊ​ണ്ടുള്ള മേൽക്കൂര പൊക്കി​യെ​ടുത്ത്‌ തെരു​വിൽ കൊണ്ടി​ട്ടു. എന്നാൽ രാജ്യ​ഹാ​ളു​ക​ളു​ടെ വൈ​ക്കോൽകൊ​ണ്ടുള്ള മേൽക്കൂ​ര​കൾക്ക്‌ ഒന്നും സംഭവി​ച്ചില്ല. പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​നു കൂടുതൽ മെച്ചമാ​യി മേൽനോ​ട്ടം വഹിക്കു​ന്ന​തി​നു ഞങ്ങൾ ഒരു പുതിയ ബ്രാ​ഞ്ചോ​ഫീ​സും മിഷന​റി​ഭ​വ​ന​വും പണിതു, അതും വെറും അഞ്ചു മാസം​കൊണ്ട്‌!d

വിവാ​ഹ​ജീ​വി​തം—തീക്ഷ്‌ണ​ത​യുള്ള ഒരു പങ്കാളി​യോ​ടൊത്ത്‌

1976-ൽ സെൻട്രൽ റിപ്പബ്ലി​ക്കിൽ പ്രവർത്തനം നിരോ​ധി​ച്ച​പ്പോൾ എന്നെ അയൽരാ​ജ്യ​മായ ഛാഡിന്റെ തലസ്ഥാ​ന​മായ എൻജ​മേ​ന​യി​ലേക്കു നിയമി​ച്ചു. അവി​ടെ​വെച്ച്‌ ഞാൻ ഉത്സാഹ​മുള്ള ഒരു മുൻനി​ര​സേ​വി​ക​യായ ഹാപ്പിയെ കണ്ടുമു​ട്ടി. അവൾ കാമറൂൺകാ​രി​യാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ 1978 ഏപ്രിൽ 1-നു വിവാ​ഹി​ത​രാ​യി. അതേ മാസം​തന്നെ അവിടെ ആഭ്യന്ത​ര​യു​ദ്ധം പൊട്ടി​പ്പു​റ​പ്പെട്ടു. പലരും ചെയ്‌ത​തു​പോ​ലെ ഞങ്ങളും രാജ്യ​ത്തി​ന്റെ തെക്കൻഭാ​ഗ​ത്തേക്കു പലായനം ചെയ്‌തു. യുദ്ധത്തി​ന്റെ അലകൾ കെട്ടട​ങ്ങി​യ​ശേഷം തിരി​ച്ചു​വ​ന്ന​പ്പോൾ ഞങ്ങളുടെ ഭവനം ഒരു സായു​ധ​സം​ഘ​ത്തി​ന്റെ ആസ്ഥാന​മാ​യി മാറി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​ണു കണ്ടത്‌. പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ മാത്രമല്ല, ഹാപ്പി​യു​ടെ വിവാ​ഹ​വ​സ്‌ത്ര​വും ഞങ്ങളുടെ വിവാ​ഹ​സ​മ്മാ​ന​ങ്ങ​ളും കൂടി നഷ്ടപ്പെട്ടു. പക്ഷേ ഇതൊ​ന്നും ഞങ്ങളെ തളർത്തി​ക്ക​ള​യാൻ ഞങ്ങൾ അനുവ​ദി​ച്ചില്ല. ഞങ്ങൾ പരസ്‌പരം പിന്തു​ണച്ചു, പ്രവർത്ത​ന​ത്തിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീ​ക​രി​ച്ചു.

ഏതാണ്ട്‌ രണ്ടു വർഷം കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ സെൻട്രൽ ആഫ്രിക്കൻ റിപ്പബ്ലി​ക്കി​ലെ നിരോ​ധനം മാറി. ഞങ്ങൾ അവി​ടേക്കു തിരി​ച്ചു​പോ​യി. അവിടെ സഞ്ചാര​വേ​ല​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങളുടെ വീട്‌ എന്നു പറയു​ന്നത്‌ ഒരു ചെറിയ വാനാ​യി​രു​ന്നു. അതിൽ ഉണ്ടായി​രു​ന്ന​തോ? മടക്കി​വെ​ക്കാ​വുന്ന ഒരു മെത്ത, 200 ലിറ്റർ വെള്ളം കൊള്ളാ​വുന്ന ഒരു വീപ്പ, ഒരു ഫ്രിഡ്‌ജ്‌, പിന്നെ ഒരു ഗ്യാസ്‌ അടുപ്പും. യാത്ര ക്ലേശക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു പ്രാവ​ശ്യം യാത്ര​യ്‌ക്കി​ടെ ഏകദേശം 117-ഓളം പോലീസ്‌ ചെക്ക്‌പോ​സ്റ്റു​ക​ളി​ലാ​ണു ഞങ്ങളെ തടഞ്ഞു​നി​റു​ത്തി​യത്‌.

ചൂട്‌ 50 ഡിഗ്രി സെൽഷ്യസ്‌ വരെ എത്തുമാ​യി​രു​ന്നു. ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ സമ്മേള​ന​ങ്ങ​ളിൽ സ്‌നാനം നടത്താ​നുള്ള വെള്ളം കിട്ടാൻപോ​ലും ബുദ്ധി​മു​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു. സഹോ​ദ​രങ്ങൾ നദി വറ്റിവരണ്ട സ്ഥലങ്ങളിൽ കുഴിച്ച്‌ അൽപ്പാൽപ്പം കിട്ടുന്ന വെള്ളം ഒരു വീപ്പയിൽ ശേഖരി​ക്കും. അതിലാ​യി​രു​ന്നു സ്‌നാനം.

മറ്റ്‌ ആഫ്രിക്കൻ രാജ്യ​ങ്ങ​ളിൽ കൂടു​ത​ലായ പ്രവർത്ത​നം

1980-ൽ ഞങ്ങൾക്കു നൈജീ​രി​യ​യി​ലേക്കു നിയമനം കിട്ടി. അവിടെ പുതിയ ബ്രാ​ഞ്ചോ​ഫീസ്‌ പണിയാൻ പോകു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. രണ്ടര കൊല്ലം അതി​നോ​ടു ബന്ധപ്പെട്ട മുന്നൊ​രു​ക്ക​ങ്ങ​ളിൽ ഞങ്ങൾ പങ്കെടു​ത്തു. സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ രണ്ടു നിലയുള്ള ഒരു ഗോഡൗൺ അതി​നോ​ടകം വാങ്ങി​യി​രു​ന്നു. അതു പൊളി​ച്ചിട്ട്‌ അവിടെ ബ്രാ​ഞ്ചോ​ഫീസ്‌ പണിയാ​നാ​യി​രു​ന്നു പ്ലാൻ. കെട്ടിടം പൊളി​ക്കു​ന്ന​തി​നു സഹായി​ക്കാ​നാ​യി ഒരു ദിവസം രാവിലെ ഞാൻ കെട്ടി​ട​ത്തി​ന്റെ മുകളി​ലേക്കു കയറി. ഉച്ചയാ​യ​പ്പോൾ, കയറിയ വഴിയി​ലൂ​ടെ​ത്തന്നെ തിരികെ താഴേക്ക്‌ ഇറങ്ങാൻ തുടങ്ങി. കെട്ടി​ട​ത്തി​ന്റെ ആ ഭാഗങ്ങൾ പൊളി​ച്ചു​മാ​റ്റിയ കാര്യം ഞാൻ ഓർത്തില്ല. കാലു വെച്ചതും ഞാൻ നേരെ താഴേക്കു പോന്നു. എന്റെ സ്ഥിതി ഗുരു​ത​ര​മാ​ണെ​ന്നാണ്‌ എല്ലാവ​രും കരുതി​യത്‌. എക്‌സ്‌-റേ ഒക്കെ എടുത്ത്‌ എന്നെ പരി​ശോ​ധി​ച്ച​തി​നു ശേഷം ഡോക്‌ടർ ഹാപ്പി​യോ​ടു പറഞ്ഞു: “പേടി​ക്കാ​നൊ​ന്നു​മില്ല. അൽപ്പം പൊട്ട​ലു​ണ്ടെന്നേ ഉള്ളൂ, ഒന്നു രണ്ട്‌ ആഴ്‌ച​യ്‌ക്കു​ള്ളിൽ അതു ശരിയാ​കും.”

1986-ൽ ഞങ്ങൾ കോറ്റ്‌-ഡീ ഐവോ​റി​ലേക്കു പോയി. അവിടെ സഞ്ചാര​വേ​ല​യിൽ ഏർപ്പെട്ടു. അയൽരാ​ജ്യ​മായ ബുർക്കി​നാ ഫാസോ​യി​ലും ഞങ്ങൾ പ്രവർത്തി​ച്ചി​രു​ന്നു. വർഷങ്ങൾക്കു ശേഷം ആ രാജ്യം കുറച്ച്‌ കാല​ത്തേക്കു ഞങ്ങളുടെ ഭവനമാ​യി​ത്തീ​രു​മെന്നു ഞങ്ങൾ ഒരിക്ക​ലും കരുതി​യില്ല.

1956-ൽ ഞാൻ കാനഡ വിട്ടതാണ്‌. എന്നാൽ 47 വർഷത്തെ ഇടവേ​ള​യ്‌ക്കു ശേഷം 2003-ൽ ഞാൻ കാനഡ​യിൽ തിരി​ച്ചെത്തി. ഹാപ്പി​യെ​യും എന്നെയും അവിടത്തെ ബഥേലിൽ നിയമി​ച്ചു. രേഖകൾ പ്രകാരം ഞങ്ങൾ കാനഡ​ക്കാ​രാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ ആഫ്രി​ക്ക​യാ​ണു ഞങ്ങളുടെ സ്വദേശം എന്നു ഞങ്ങൾക്കു തോന്നി.

2007-ൽ എനിക്ക്‌ 79 വയസ്സാ​യ​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​പോ​യി. ഞങ്ങളെ ബുർക്കി​നാ ഫാസോ​യി​ലേക്കു നിയമി​ച്ചു. ഞാൻ അവിടെ കൺട്രി കമ്മിറ്റി​യി​ലെ ഒരു അംഗമാ​യി സേവിച്ചു. പിന്നീട്‌ ആ ഓഫീസ്‌ ബെനിൻ ബ്രാഞ്ചി​നു കീഴി​ലുള്ള ഒരു വിദൂര പരിഭാ​ഷാ​കേ​ന്ദ്ര​മാ​ക്കി മാറ്റി. 2013 ആഗസ്റ്റിൽ ഞങ്ങളെ ബെനിൻ ബഥേലി​ലേക്കു നിയമി​ച്ചു.

എനിക്കു ശാരീ​രി​ക​പ​രി​മി​തി​ക​ളൊ​ക്കെ​യു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും ശുശ്രൂഷ ഞാൻ ഇപ്പോ​ഴും പ്രിയ​പ്പെ​ടു​ന്നു. മൂപ്പന്മാ​രു​ടെ ദയയോ​ടെ​യുള്ള സഹായ​വും എന്റെ ഭാര്യ​യു​ടെ സ്‌നേ​ഹ​ത്തോ​ടെ​യുള്ള പിന്തു​ണ​യും എനിക്കുണ്ട്‌. കഴിഞ്ഞ മൂന്നു വർഷത്തി​നു​ള്ളിൽ എന്റെ രണ്ടു ബൈബിൾവി​ദ്യാർഥി​കൾ, ഗിഡ​യോ​നും ഫ്രെജി​സും, സ്‌നാ​ന​പ്പെ​ടു​ന്നതു കാണാൻ എനിക്കു കഴിഞ്ഞു. അവർ ഇപ്പോൾ യഹോ​വയെ തീക്ഷ്‌ണ​ത​യോ​ടെ സേവി​ക്കു​ന്നു.

അതിനി​ടെ എന്നെയും ഭാര്യ​യെ​യും സൗത്ത്‌ ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ ബ്രാഞ്ചി​ലേക്കു നിയമി​ച്ചു. അവിടത്തെ ബഥേൽകു​ടും​ബം ദയയോ​ടെ എന്റെ ആരോ​ഗ്യ​കാ​ര്യ​ങ്ങൾ നോക്കു​ന്നു. എനിക്കു സേവി​ക്കാൻ പദവി ലഭിച്ച ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ ഏഴാമത്തെ രാജ്യ​മാ​ണു സൗത്ത്‌ ആഫ്രിക്ക. 2017 ഒക്‌ടോ​ബ​റിൽ ഞങ്ങൾക്കു വളരെ വലിയ ഒരു അനു​ഗ്രഹം ലഭിച്ചു. ന്യൂ​യോർക്കി​ലെ വാർവി​ക്കിൽ നിർമിച്ച നമ്മുടെ പുതിയ ലോകാ​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ സമർപ്പ​ണ​ത്തിൽ പങ്കെടു​ക്കാൻ ഞങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞു. ശരിക്കും അവിസ്‌മ​ര​ണീ​യ​മായ ഒരു സംഭവ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌!

വാർഷി​ക​പു​സ്‌തകം 1994-ന്റെ (ഇംഗ്ലീഷ്‌) 255-ാം പേജിൽ ഇങ്ങനെ പറയുന്നു: “വർഷങ്ങ​ളാ​യി പ്രവർത്ത​ന​ത്തിൽ പിടി​ച്ചു​നിൽക്കുന്ന എല്ലാവ​രോ​ടും ഞങ്ങൾ പറയു​ന്നത്‌ ഇതാണ്‌: ‘നിങ്ങൾ തളർന്നു​പോ​ക​രുത്‌, ധൈര്യ​മു​ള്ള​വ​രാ​യി​രി​ക്കുക; കാരണം, നിങ്ങളു​ടെ പ്രവൃ​ത്തി​ക്കു തീർച്ച​യാ​യും പ്രതി​ഫലം കിട്ടും.’—2 ദിന. 15:7.” ഈ നിർദേശം പിൻപറ്റി ജീവി​ക്കാൻ ഞാനും ഹാപ്പി​യും ദൃഢനി​ശ്ചയം ചെയ്‌തി​രി​ക്കു​ന്നു. അങ്ങനെ ചെയ്യാൻ മറ്റുള്ള​വരെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്നു.