പിന്നെ ഒരുപക്ഷേ ഇങ്ങനെ കൂട്ടി​ച്ചേർക്കുക: (1) ‘ദൈവം തന്റെ അംഗീ​കാ​രം യഹൂദ വ്യവസ്ഥി​തി​യിൽനിന്ന്‌ പുതു​താ​യി രൂപം​കൊണ്ട ക്രിസ്‌തീയ സഭയി​ലേക്ക്‌ മാററി എന്നതിന്‌ ഒരു അടയാ​ള​മാ​യി അത്‌ ഉതകി. (എബ്രാ. 2:2-4)’ (2) ‘ചുരു​ങ്ങിയ സമയം​കൊണ്ട്‌ അന്താരാ​ഷ്‌ട്രീ​യ​മാ​യി സുവാർത്ത പ്രചരി​പ്പി​ക്കാ​നു​ളള ഒരു പ്രാ​യോ​ഗിക മാർഗ്ഗ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. (പ്രവൃ. 1:8)’

ത്രി​ത്വോ​പ​ദേശം എവി​ടെ​നിന്ന്‌ ഉത്ഭവിച്ചു?

ദി ന്യൂ എൻ​സൈ​ക്ലോ​പ്പീ​ഡിയ ബ്രിട്ടാ​നിക്ക ഇപ്രകാ​രം പറയുന്നു: “ത്രിത്വ​മെന്ന പദമോ അത്തരത്തിൽ വ്യക്തമായ ഒരു ഉപദേ​ശ​മോ പുതി​യ​നി​യ​മ​ത്തിൽ കാണ​പ്പെ​ടു​ന്നില്ല, യേശു​വും അവന്റെ അനുയാ​യി​ക​ളും: ‘ഇസ്രാ​യേലേ കേൾക്ക: നമ്മുടെ ദൈവ​മായ കർത്താവ്‌ ഏകകർത്താവ്‌’ (ആവ. 6:4) എന്ന പഴയനി​യ​മ​ത്തി​ലെ പ്രസ്‌താ​വ​നയെ എതിർക്കാൻ ഉദ്ദേശി​ച്ച​തു​മില്ല. . . . ത്രി​ത്വോ​പ​ദേശം സാവകാ​ശം അനേക നൂററാ​ണ്ടു​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യും പല ഭിന്നത​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യു​മാണ്‌ വികാസം പ്രാപി​ച്ചത്‌ . . . നാലാം നൂററാ​ണ്ടി​ന്റെ അവസാ​ന​ത്തോ​ടെ ത്രി​ത്വോ​പ​ദേശം ഏതാണ്ട്‌ ഇന്നോളം നിലനി​ന്നു​പോ​ന്നി​ട്ടു​ളള രൂപം കൈ​ക്കൊ​ണ്ടു.”—(1976), മൈ​ക്രോ​പ്പീ​ഡിയ, വാല്യം X, പേ. 126.

ദി ന്യൂ കാത്തലിക്‌ എൻ​സൈ​ക്ലോ​പ്പീ​ഡിയ ഇപ്രകാ​രം പറയുന്നു: ‘മൂന്നാ​ളു​കൾ ചേർന്നു​ളള ഒരു ദൈവം’ എന്ന നിർദ്ദിഷ്ട രൂപം നാലാം നൂററാ​ണ്ടി​നു മുമ്പ്‌ ഉറപ്പായി സ്ഥാപി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നില്ല, തീർച്ച​യാ​യും ക്രിസ്‌തീയ ജീവി​ത​ത്തി​ലേ​ക്കോ അതിന്റെ വിശ്വാസ പ്രമാ​ണ​ത്തി​ലേ​ക്കോ സ്വീക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നില്ല. എന്നിരു​ന്നാ​ലും ത്രിത്വ വിശ്വാ​സ​ത്തിൽ ഒന്നാം സ്ഥാനത്ത്‌ നിൽക്കു​ന്നത്‌ കൃത്യ​മാ​യും ഈ നിർദ്ദിഷ്ട രൂപം തന്നെയാണ്‌. അപ്പോ​സ്‌ത​ലിക പിതാ​ക്കൻമാർക്കി​ട​യിൽ അത്തര​മൊ​രു മനോ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടൊ കാഴ്‌ച​പ്പാ​ടോ​ടൊ വിദൂ​ര​ത്തി​ലെ​ങ്കി​ലും അടുത്തു​വ​രുന്ന യാതൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.”—(1967), വാല്യം XIV, പേ. 299.

ദി എൻ​സൈ​ക്ലോ​പ്പീ​ഡിയ അമേരി​ക്കാ​നാ​യിൽ നാം ഇപ്രകാ​രം വായി​ക്കു​ന്നു: “ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​ത്വം യഹൂദ​മ​ത​ത്തിൽനിന്ന്‌ വന്നിട്ടു​ള​ള​താണ്‌, യഹൂദ​മ​ത​മാ​കട്ടെ വളരെ കർശന​മാ​യി ഏക​ദൈ​വ​ത്തിൽ [ദൈവം ഒരാൾ മാത്ര​മാ​ണെന്ന്‌] വിശ്വ​സി​ച്ചി​രു​ന്നു. യെരൂ​ശ​ലേ​മിൽ നിന്ന്‌ നിഖ്യാ​യി​ലേക്ക്‌ നയിച്ച വഴി യാതൊ​രു പ്രകാ​ര​ത്തി​ലും നേരായ ഒന്നായി​രു​ന്നില്ല. നാലാം നൂററാ​ണ്ടി​ലെ ത്രിത്വ​വാ​ദം ദൈവ​ത്തി​ന്റെ സ്വഭാവം സംബന്ധിച്ച ആദിമ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​ക​ളു​ടെ പഠിപ്പി​ക്ക​ലി​നെ കൃത്യ​മാ​യി പ്രതി​ഫ​ലി​പ്പി​ച്ചില്ല; മറിച്ച്‌ അത്‌ ഈ പഠിപ്പ​ക്ക​ലിൽ നിന്നുളള ഒരു വ്യതി​ച​ല​ന​മാ​യി​രു​ന്നു.”—(1956), വാല്യം XXVII, പേ. 294L.

നോവേ ഡിക്‌ഷെ​നെയർ യൂണി​വേ​ഴ്‌സൽ പറയു​ന്ന​ത​നു​സ​രിച്ച്‌, “ക്രിസ്‌തീ​യ​സ​ഭകൾ പഠിപ്പി​ക്കുന്ന മൂന്നു ദിവ്യ​വ്യ​ക്തി​ക​ള​ട​ങ്ങിയ ത്രിത്വ​വി​ശ്വാ​സ​ത്തിന്‌ ജൻമം നൽകിയ ത്രിത്വ​ഗു​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ തത്വജ്ഞാ​ന​പ​ര​മായ അടിസ്ഥാ​നം നൽകി​യത്‌ പ്ലേറേ​റാ​ണിക ത്രിത്വ​വി​ശ്വാ​സ​മാ​ണെന്ന്‌ കാണാം, അതുത​ന്നെ​യും പുരാതന ജനതക​ളു​ടെ നേര​ത്തെ​യു​ളള ത്രിത്വ​ങ്ങ​ളു​ടെ പുനർക്ര​മീ​ക​രണം മാത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു. . . . ദിവ്യ​ത്രി​ത്വം സംബന്ധിച്ച ഈ ഗ്രീക്ക്‌ തത്വചി​ന്ത​കന്റെ [പ്ലേറേറാ പൊ. യു. മു. 4-ാം നൂററാണ്ട്‌] ആശയം എല്ലാ പുരാതന [പുറജാ​തി] മതങ്ങളി​ലും കാണാൻ കഴിയും.”—(പാരീസ്‌, 1865-1870) എം. ലക്കാട്രേ എഡിററ്‌ ചെയ്‌തത്‌, വാല്യം 2, പേ. 1467.

ഡിക്‌ഷ​നറി ഓഫ്‌ ദി ബൈബിൾ എന്ന തന്റെ ഗ്രന്ഥത്തിൽ ജോൺ എൽ. മക്കൻസി, എസ്സ്‌. ജെ. പറയുന്നു: “ഏക സ്വഭാ​വ​ത്തി​ലു​ളള മൂന്നാ​ളു​കൾ എന്ന ആശയം ‘വ്യക്തി’ ‘സ്വഭാവം’ എന്ന പദങ്ങളു​പ​യോ​ഗി​ച്ചാണ്‌ നിർവ്വ​ചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നത്‌, അവയാ​കട്ടെ ഗ്രീക്ക്‌ തത്വജ്ഞാ​ന​ത്തിൽനി​ന്നും എടുത്തി​ട്ടു​ളള പദങ്ങളാണ്‌; വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ അവ ബൈബി​ളിൽ കാണ​പ്പെ​ടു​ന്നില്ല. ചില ദൈവ​ശാ​സ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാർ ഈ പദങ്ങളും ‘സാരാം​ശം’ ‘തത്വം’ എന്നിങ്ങ​നെ​യു​ളള മററു പല പദങ്ങളും തെററാ​യി ദൈവ​ത്തി​നു ബാധക​മാ​ക്കി​ക്കൊണ്ട്‌ ദീർഘ​കാ​ലം വാഗ്വാ​ദങ്ങൾ നടത്തി​യ​തി​ന്റെ ഫലമാ​യി​ട്ടാണ്‌ ത്രിത്വ​ത്തി​നു​ളള നിർവ്വ​ചനം ഉരുത്തി​രി​ഞ്ഞു വന്നത്‌.”—(ന്യൂ​യോർക്ക്‌, 1965), പേ. 899.