Watchtower SƐB VAEESG ZĨIGA
Watchtower
SƐB VAEESG ZĨIGA
Moore
  • BIIBLE
  • SƐBA
  • TIGISSÃ
  • w99 7/1 s.n. 3-8
  • Naandã Tõe N Kɩtame Tɩ Yãmb Vɩɩmã Tall Võor N Paase

Video pa be zĩ-kãngã ye.

Video wã pa tõog n yi ye.

  • Naandã Tõe N Kɩtame Tɩ Yãmb Vɩɩmã Tall Võor N Paase
  • Yʋʋmd 1999 Gũusg Gasgã
  • Gom-zu-bõonesã
  • Bũmb sẽn wõnd woto
  • D sẽn na n paam leoorã la a võorã to-to
  • Bʋʋm n na n tẽ
  • Bas-y tɩ Naandã kõ vɩɩmã võore
  • Yãmb Naandã: Bao-y N Bãng A Sẽn Ya A Soaba
    Yʋʋmd 1999 Gũusg Gasgã
  • Maneg-y n tẽ-y ne y sũur fãa tɩ Naand n be
    Gũusg Gasgã moonda a Zeova Rĩungã (Zãmsgã rẽnda)—2021
Yʋʋmd 1999 Gũusg Gasgã
w99 7/1 s.n. 3-8

Naandã Tõe N Kɩtame Tɩ Yãmb Vɩɩmã Tall Võor N Paase

“Bɩ b pẽg a Zeova yʋʋrã; bala yẽ mengã kõo noore, n naan bãmba.” —YƖƖL SÕAMYÃ 148:5, NW.

1, 2. a) Sʋk-bʋg la d segd n vaeese? b) Wãn-wãn la naanegã yell kẽed a Ezai sʋkrã pʋgẽ?

“FO PA bãng la?” Kada tõe n yɩɩ sʋkr sẽn wat ne a taaba, sẽn tusd neb wʋsg tɩ b sʋk tɩ: ‘Pa bãng bõe?’ La yaa sʋkr sẽn pa reem yelle. La d tõe n bãnga leokrã sõma n yɩɩda, d sã n bãng sʋkrã sẽn be zĩig ningã: yaa Ezai sak 40 sẽn be Biiblẽ wã. Yaa Hebre tẽn-kʋdem wẽndẽ ned a Ezai n gʋls-a, rẽ n so tɩ sʋkrã yaa kʋdemd wẽndẽ dẽnda. A yaa rũnda-rũndã sʋkr me hal sõma, n tɩ loe ne yãmb vɩɩmã võor meng-menga.

2 Sẽn mik t’a tara yõod wʋsg woto wã, zemsame tɩ d kelg sʋkr ning sẽn be Ezai 40:28 (NW) wã pʋgẽ neere. “Fo pa bãng la, bɩ f pa wʋm la? A Zeova sẽn yaa tẽngã zĩ-zãrs Naandã, yaa Wẽnnaam wakat sẽn pa yãk tɛk yĩnga.” Woto, ‘bãngã’ ra tɩ loee ne tẽngã Naanda, la goamã sẽn togs yɛl nins pʋsẽ wã wilgdame tɩ sẽn yɩɩd tẽngã n kẽed sʋka. Verse rãmb a yiib sẽn deng pʋgẽ a Ezai gʋlsame n gom ãdsã yell woto: “Zẽk-y y nens yĩngri n gese. Yaa ãnna n naan ãdsã la a mi b sõore . . .? Yaa bãmb pãng kãsenga ne b noora yĩng n kɩt tɩ bãmb fãa beẽ.”

3. Baa d sã n mi yɛl wʋsg Naandã zugu, bõe yĩng tɩ d segd n dat n bãng n paase?

3 N-yẽe, sʋkr ning sẽn yaa “Fo pa bãng la?” sɩd tɩ loee ne tõnd ãndũniyã Naanda. Tõe tɩ yãmb mengã kɩsa sɩd t’a Zeova Wẽnnaam yaa “tẽngã zĩ-zãrs Naandã.” Tõe tɩ y bãnga yɛl wʋsg a nedemdã la a soyã wɛɛngẽ. La yaa wãn to, y sã n seg rao bɩ pag sẽn maand sãmb-sãmb ne Naand sã n beeme, tɩ yaa vẽeneg t’a pa mi a sẽn ya a soaba? Yell a woto pa segd n yɩ lingr ye, bala neb milyõ rãmb wʋsg pa mi bɩ b pa tẽed Naandã ye.—Yɩɩl Sõamyã 14:1; 53:2.

4. a) Bõe yĩng tɩ vaeesg Naandã wɛɛngẽ zems wakat kãngã? b) Leoor bʋs la siãnsã pa tõe n kõ?

4 Lekoll dãmbã kɩtdame tɩ neb wʋsg lebgd sãmb-sãmb rãmba, sẽn tagsd tɩ siãnsã tara sʋgsg nins sẽn tɩ loe ne ãndũniyã la vɩɩmã sɩngrã leoore, (bɩ a na n paama b leoorã). Sebr a ye (Aux Origines de la Vie) pʋgẽ, gʋlsdb a Hagene la a Lenay wilgame: “B ket n wẽeda no-koeemd vɩɩmã sɩngr zug yʋʋm kob-gĩn pisi la a yembr soabã sɩngrẽ. Yel-kãngã welgr sẽn yaa toog wʋsgã baooda vaeesg wʋsg zĩis fãa, sẽn sɩng ne vɩʋʋgã sẽn yalem wʋsgã n tɩ tãag bõn-kɩdg ning sẽn yaa fĩ-fĩi n yɩɩdã.” Baasgo yaoolem sakã sẽn yaa “Sʋkrã ket n beeme” wã pʋgẽ b sak n deegame: “D vaeesa siãnsã leoor kẽer sẽn tɩ loe ne sʋk-kãngã: Wãn-wãn la vɩɩmã puk tẽng zugu? La bõe yĩng tɩ vɩɩmã puki? Vɩɩmã tara bõn-datl bɩ? Siãnsã pa tõe n leok sʋgs-kãensã ye. A baooda yɛlã sẽn maan ‘to-to’ wã bala. ‘Wãn-wãn’ la ‘bõe yĩnga’ yaa sʋgsg a yiib sẽn yaa toor zãng fasɩ. . . . Sã n yaa ne sʋkr ning sẽn yaa bõe yĩngã, filozofi wã, tũudmã, la sẽn yɩɩd fãa, tõnd ned kam fãa segd n paama a leokrã.”

D sẽn na n paam leoorã la a võorã to-to

5. Sẽn yɩɩd fãa, tõe tɩ nin-bʋs buud la zãms n paas Naandã wɛɛngẽ na n nafe?

5 N-yẽe, d rat n bãnga bũmb ning sẽn kɩt tɩ vɩɩmã beẽ wã, la sẽn yɩɩd fãa bũmb ning sẽn kɩt tɩ d be ka wã. Sẽn paase, d segd n wilga ratem ne neb nins sẽn nan pa sak tɩ Naand n be, la sẽn sɩd pa mi yɛl wʋsg a soyã wɛɛngẽ wã. Bɩ y tags b rãmb nins sẽn bɩ zĩis nins neba tagsa Wẽnnaam wɛɛngẽ wã sẽn yaa toor wʋsg ne bũmb ning Biiblã sẽn zãmsdã yelle. Neb milyaar dãmb bɩɩ Yaangã, bɩ zĩis a taabẽ nebã wʋsg sẽn yɩɩd sẽn pa tagsd tɩ Wẽnnaam yaa neda, sẽn n vɩ, n tar nedemd sẽn be yamleoog ye. Sã n yaa ne bãmba gom-biig ning sẽn yaa “wẽnnaamã” tɩ loee ne pãng sẽn pa vẽeneg fasɩ, bɩ pãn-tusdg sẽn pa ned yelle. B pa paam n ‘bãng Naandã’ bɩ a soyã ye. La bãmba bɩ neb milyõ rãmb sẽn tagsd wa bãmba wã sã n da tõe n kɩsa sɩd tɩ Naand n be, ad sɩd yaa nafa meng la b tõe n paame, saagr sẽn-kõn-sa sẽn be sʋka! B tõeeme me n paama bũmb sẽn sɩd yaa kar-kare: vɩɩm sẽn tar võor la bõn-datl meng-menga, la yam sẽn gãe bãane.

6. Wãn-wãn la neb wʋsg vɩɩm rũndã-rũndã wõnd a Paul Gauguin sẽn vɩɩmd bũmb ningã, la a tablo a yembre?

6 D rɩk makre: Yʋʋmd 1891, a Paul Gauguin sẽn yaa Fãrens ned sẽn maand gʋlb sẽn be rasãndã kẽngame n na n tɩ bao vɩɩm sẽn tat yam Polinezi Fãrenzɛɛz tẽngẽ wã, zĩig sẽn wõnd wa arzãn la bala. La a pĩnd vɩ-yookã kõ-a-la bãag tɩ long neb a taaba. A sẽn bãng t’a kũum da kolgame wã, a gʋla tablo sẽn yaa kãsenga, tɩ pʋgẽ be bɩ a ‘bilg vɩɩmã võor wala yel-solem kãsenga.’ Yãmb mii a Gauguin sẽn bool tablo kãngã to-to? “Yɛ la d yi-yã? Tõnd yaa bõe? Yɛ la d rebda?” Tõe tɩ y wʋma neb a taab sẽn maan sʋgs-kãensã buudu. Neb wʋsg maana woto. La b sã n pa paamd leoor sẽn tat b yam, n pa paam n bãng b vɩɩmã võor meng-menga, yɛ la b tõe n kẽnge? B tõe n baas n yeelame tɩ b vɩɩmã pa toor wʋsg ne rũmsã vɩɩm ye.—2 Pɩɛɛr 2:12.a

7, 8. Bõe yĩng tɩ siãnsã vaeesg yen-yen pa sekde?

7 Woto, y tõe n wʋma bũmb ning sẽn kɩt tɩ ned wala a Freeman Dyson sẽn yaa Fizik porfesɛɛrã ra tõe n gʋls woto wã: “Wala maam, nin-kãsems wʋsg n maand sʋgsg nins a Zoob sẽn maanã. Bõe yĩng tɩ d namsdẽ? Bõe yĩng tɩ dũniyã tar yel-kɛg woto? Toogã la yel-beedã bõn-datl yaa bõe?” (Zoob 3:20, 21; 10:2, 18; 21:7) Wala b sẽn wilgã, walla tɩ b tees Wẽnnaam nengẽ wã, neb wʋsg teesda siãnsã sẽnẽ n na n bao leoorã. Bõn-vɩɩs halhaal yel-vaeesdba, ko-kãsems halhaal yel-vaeesdb la neb a taab paasda tõnd bãngrã ne tẽngã la vɩɩm ning sẽn be a zugã wɛɛngẽ. B sẽn baood babg a to pʋgẽ, yĩngr yel-vaeesdb la fizisiẽ rãmb zãmsd n paasda tõnd wĩntoogã sẽn so tɛkã siglga, ãdsã, ne ãd-tikim sẽn be zĩ-zãrgẽ yell meng wɛɛngẽ. (Mak-y ne Sɩngre 11:6.) Yel-kãensã tõe n wa baasa ne baasg goam bʋs sẽn zemse?

8 Siãns neb kẽer gomda Wẽnnaam “yam-tagsgo” bɩ a “nus-gʋlsem” sẽn puk ãndũniyã pʋgẽ yelle. La tõeeme tɩ kada pa tik yellã nif bɩ? Science zʋrnallã yeela woto: “Vaeesdbã sã n yetẽ tɩ yĩngr halhaal yel-vaeesgã pukda Wẽnnaam ‘tagsg’ bɩ a ‘nus-gʋlsem,’ b sakd n deegame tɩ ãndũniyã siglg yõod sẽn paoodã yaa Wẽnnaam tʋʋmde.” Sɩda, fizisiẽ la piri Nobɛll paamd a Steven Weinberg gʋlsame: “Sã n wõnd d bãngda ãndũniyã n paasdẽ, wõnda a yaa bũmb sẽn pa tar võor n paasdẽ me.”

9. Kaset bʋg sẽn yaa vẽeneg n tõe n sõng tõnd la neb a taabã tɩ b zãms n bãng Naandã?

9 Baasg zãnga, tõe tɩ y bee neb milyõ rãmb sẽn vaees yel-kãngã sõma-sõma, la sẽn bãng tɩ vɩɩmã võor meng-meng tɩ loee ne f sẽn na n bãng Naandã sʋka. Tẽeg-y tʋm-tʋmd a Poll sẽn gʋls bũmb ningã yelle: “Ninsaalba pa tõe n yeel tɩ b pa mi Wẽnnaam ye. Hal dũniyã sɩngrẽ, nebã ra tõe n yãa Wẽnnaam sẽn ya a soaba ne bũmb nins A sẽn maana maasem. Rẽ wilgda A pãngã sẽn kaoosd wakat fãa wã. Rẽ wilgdame t’A yaa Wẽnnaam.” (Rom dãmba 1:20, Holy Bible, New Life Version) N-ye, yɛl n be tõnd dũniyã la tõnd mengã wɛɛngẽ sẽn tõe n sõng nebã tɩ b bãng Naandã la b bãng b vɩɩmã võor sẽn tɩ loe ne yẽ to-to. Ges-y yel-kãnga nens a tãabo: ãndũniyã sẽn gũbg tõndã, vɩɩmã sɩngre, la tõnd mensã tagsg tõodo.

Bʋʋm n na n tẽ

10. Bõe yĩng tɩ d segd n tags ‘sɩngr wakatã’ yelle? (Sɩngre 1:1; Yɩɩl Sõamyã 111:10)

10 Tõnd ãndũniyã sɩnga wãn to? Tõe tɩ y mii kɩbay sẽn tɩ loe ne vɩʋʋgã gesg teleskop rãmb la vɩʋʋgã vaeesg tũnugri, tɩ siãntifik rãmb wʋsg sẽn yɩɩd bãngame tɩ pa wakat fãa la tõnd ãndũniyã zĩndẽ ye. A talla sɩngre, la a tara yalgre. Tɩ rẽ wat ne bõe tagsg masã? Kelg-y yĩngr yel-vaeesd a Sir Bernard Lovell sẽn yeele: “Wakat sã n zĩnda kʋdemdã pʋgẽ tɩ ãndũniyã ra yɩ wala bũmb sẽn wõnd halhaal yɛng sẽn yaa fĩ-fĩi n yɩɩd fãa la sẽn zɩs n yɩɩd fãa, d tog n sʋka d mens n gese, yaa bõe n deng rẽ . . . Yɛlã sẽn sɩng to-to wã bãngr ket n yaa yelle.”

11. a) Ãndũniyã yalem taa wãn-wãna? b) Bõe la maneg-tɩ-zems takɩ ãndũniyã pʋgẽ wã wilgda?

11 Ãndũniyã yalẽ, tõnd tẽngã rẽnd sẽn paase, pukda maneg-tɩ-zems kɛpɩ sẽn yɛɛsde. Wala makre, tõnd wĩntoogã la ãds a taabã yel-zẽngds kãsems a yiib yaa b sẽn tʋmd sõma la b sẽn vigl kãn-kãe, wakat wok pʋgẽ wã. Magb b sẽn nong n maan susã sõor ãndũniyã nif sẽn ne wã wɛɛngẽ wilgdame tɩ yaa bãmb milyaar 50 (50 000 000 000) n digd milyaar 125. La ãds sul-kẽeng ning pʋgẽ tõnd sẽn be wã tara ãds milyaar dãmba. Tags-y n ges masã: D miimi tɩ mobill montɛɛr tara esãens ne pemsem gẽdeng takɩ b sẽn pa segd n yõsge. Y sã n tar mobilli, y tõe n baoa mekanisiẽ sẽn tar minim t’a tõg-tõg a montɛɛrã, sẽn na yɩl tɩ y mobillã tõog n kẽn nana-nana, sõma n yɩɩda. Maneg tɩ zems takɩ woto sã n tara yõod ne montɛ-zaalga, yaa wãn to yẽ ne tõnd wĩntoogã sẽn “yõogd” ne manesem sẽn yaa sõmbã? Vẽenega, b maaname tɩ pãn-kãsems nins sẽn kẽed sʋkã kɩls n zems takɩ sẽn na yɩl tɩ vɩɩm zĩnd tẽng zugu. Zemsg takɩ a woto waa yaar bal bɩ? B ra maana a Zoob sẽn zĩnd pĩnd wẽndẽ wã sʋk-kãngã: “Fo togsa tõod nins saasã sẽn segd n sakã bɩ? Yaa foo n segd n maneg b tʋʋmdã tɩ zems tẽngã zug bɩ?” (Zoob 38:33, La Bible en français courant) Pa ninsaal ba a ye n maan dẽ ye. Dẽ yɛ la zemsg takɩ a woto yi-yã?—Yɩɩl Sõamyã 19:2.

12 La tõeeme t’a yii bũmb bɩ Ned ninsaal nin sẽn pa tõe n yã nengẽ bɩ? Tik-y rũndã-rũndã siãnsã zug n vaees sʋk-kãngã. Masã yĩngr yel-vaeesdb wʋsg sẽn yɩɩd sak n deegame tɩ yĩngr bõn-yood sẽn tar pãng wʋsg n be tɩ b boond tɩ bog-sabla. B pa tõe n yã bog-sabl kãens ye, la mitbã kɩsa sɩd tɩ b beeme. Woto me, Biiblã togsdame tɩ dũni a to pʋgẽ me bõn-naands sẽn tar pãng wʋsg b sẽn pa tõe n yã n be, sẽn yaa bõn-naands sẽn yaa vʋʋsem dãmba. Bõn-vɩɩs kãensã nif sẽn pa ne sẽn tar pãng wʋsgã sã n beẽ, d pa tõe n tẽ tɩ yɛlã zemsg takɩ sẽn be ãndũniyã tõr pʋgẽ wã yii Yam soab sẽn tar pãng wʋsg nengẽ sɩda?—Nehemi 9:6.

13, 14. a) Bõe la siãnsã sɩd wilg vɩɩmã sɩngr wɛɛngẽ? b) Vɩɩmã belem tẽng zugã wilgda bõe?

13 Poeer buk a yiib soab sẽn tõe n sõng neba tɩ b sak n deeg tɩ Naand n be wã tɩ loee ne vɩɩmã sɩngre. A Louis Pasteur mak-n-gesã tɛka, b sak n deegame tɩ vɩɩmã pa pusg n yi zaalmẽ n wa be woto ne bõn-vɩɩs sẽn bul bõn-yood sẽn pa vɩ pʋsẽ n yi zĩig pʋgẽ tũnugr ye. Dẽ wãn to la vɩɩmã sɩng tẽng zugu? Yʋʋm pi-gĩnd ning sẽn sɩng ne yʋʋmd 1950 wã, siãntifik rãmba makame n na n wilg tɩ tẽng zug vɩɩmã sɩnga pipi ko-kãsengẽ bilf-bilfu, wakat ning sa-yãgb kʋʋrã sẽn da buiid rẽenem pemsmã wakat fãa wã. Baasg zãnga, poeer b sẽn paam sẽn nan pa kaoos wilgdame tɩ tẽng zug vɩɩm sɩngr a woto pa tõe n yɩ ye, bala pemsem a woto buud zɩ n zĩnd ye. Woto yĩnga, siãntifik rãmb kẽer baooda võor-wilgr sẽn são woto. La b yaool n yĩmda yellã nif bɩ?

14 Gãrãnd Bertayn siãntifik a Fred Hoyle, sẽn dɩk yʋʋm pi-gĩn n zãms ãndũniyã la vɩɩmã sẽn be a pʋgẽ wã poor yeela woto: “Walla tɩ d sak zu-no-kɩdg tẽeb sẽn yaa toog ning sẽn yaa tɩ vɩɩm n puk ne tẽngã pãens yaar tũnugrã, wõnda yaa sõma n yɩɩd tɩ d tẽ tɩ vɩɩmã sɩngr yɩɩ bãngr tʋʋmd b sẽn yãk yam n maane.” N-ye, d sã n zãmsd vɩɩmã yel-kãsems wɛɛngẽ n paasdẽ, d na n yãame tɩ zemsame n yɩɩd t’a yi Yẽgr sẽn tar bãngr nengẽ.—Zoob 33:4; Yɩɩl Sõamyã 8:4, 5; 36:10; Tʋʋma 17:28.

15. Bõe yĩng tɩ b tõe n yeel tɩ yãmb yaa toor zalle?

15 Tõnd tagsa ãndũniyã zug pipi, la yiib soabã yaa vɩɩmã sɩngr tẽng zug yelle. Masã ges-y zĩig a tãab soabã, tõnd mengã sẽn yaa toor zallã. Ne manesem wʋsgo ninsaalbã fãa yaa toor zalle. Woto rat n yeelame tɩ yaa woto ne yãmb me. Wãn-wãna? Tõe tɩ y wʋma b sẽn dɩk kalkõtã n mak ne ordinatɛɛr sẽn tar pãnga. La sɩd-sɩda, yɛl b sẽn vaees n yã sẽn nan pa kaoos wilgdame tɩ mak-kãngã zãr ne a zemse. Siãntifik sẽn be Massachusetts Institute of Technology yeelame: “Rũndã-rũndã ordinatɛɛr dãmbã pʋd n pa kolg yʋʋm a 4 ninsaal sã n yaa ne yãabã, goamã, kẽndã tõogo bɩ yamã rɩk-n-tʋm ye. . . . B sɩfame tɩ baa ordinatɛɛr kẽeng sẽn tar-a pãng n yɩɩdã kɩbay vaeesg tõog zema garweong kalkõt wĩy siglga, sẽn yaa ordinatɛɛr kẽeng ning sẽn be [yãmb] zu-wangã pʋgẽ wã pãngã bab-kɩdg fĩ-fĩi wã.”

16. Yãmb goamã tõog wilgda bõe?

16 Goamã yaa tõog y sẽn tar y kalkõta yĩnga. Neb n be n gomd buud-gomd a ye, buud-goam a yiibu, a tãabo, bɩ sẽn yɩɩd woto, la tõog n gom a ye wã meng yaa bũmb sẽn welgd tõnd toor zalle. (Ezai 36:11; Tʋʋma 21:37-40) Porfesɛɛr dãmb a R. S. la a D. H. Fouts sʋkame: “Yaa ninsaal bal . . . n tõe n yẽs n tũnug ne goam bɩ? . . . Sãmbg sẽn ka be, rũms sẽn yaa kãsems n yɩɩdã fãa yẽsdame n tũnugd ne . . . yĩns wil manesem, yũugu, boaala, kelems la yɩɩla, la baa ne sĩ wã sẽn vẽendã menga. Baasg zãnga, ka wõnd rũms nins sẽn yaa toor ne ninsaalã tara goam sẽn wʋg la sẽn sigl sõma ye. La rũmsã sẽn pa tũnugd ne yɛl bilgr ne gʋlb tũnugrã tõe n yaa bũmb võor sẽn tagem wʋsgo. B sẽn tõe n maan bũmb ning yaa bõodg bala.” Sɩd-sɩda, yaa ninsaalbã bal n tõe n tũnug ne kalkõtã n gom buud-gomd la b maan bilgr gʋlb sẽn tar võore.—Mak-y ne Ezai 8:1; 30:8; Luk 1:3.

17 Sẽn paase, yãmb miimi tɩ y mengã beeme, n mi y meng tiiri. (Yelbũna 14:10) Yãmb pa gũus n ges tɩ liuula, baag bɩ yũug sã n ges nin-gɛtgẽ, a geokdame, n wesda, bɩ a zabdẽ sɩda? A tagsdame t’a nee rũng a to, n pa miẽ tɩ ya a meng ye. Sẽn yaa lebende, yãmb sã n ges nin-gɛtgẽ y miimi tɩ yaa yãmb mengã. (Zak 1:23, 24) Y tõe n gesa y meng yalẽ sẽn yaa to-to bɩ y sʋk y meng n ges y mengã sẽn na n wõneg to-to yʋʋm a wãn pʋgẽ. Rũng pa maand woto ye. N-yẽe, yãmb kalkõtã kɩtdame tɩ yãmb yaa toor zalle. Rẽ yita yɛɛnẽ? Wãn-wãn la yãmb kalkõta wa n beẽ, tɩ sã n pa tũ ne Wẽnnaam?

18. Tagsg tõod bʋs n welg yãmb toor ne rũmsã?

18 Yãmb kalkõtã me le kɩtdame tɩ y tar naneb ne tʋʋm minim sẽn be rasãnd la mizik n paas ne vɩɩm manesem noyã. (Yikri 15:20; Bʋkaoodba 11:34, NW; 1 Rĩm dãmba 6:1, 29-35; Matɩe 11:16, 17) Bõe yĩng tɩ yaa yãmb la pa rũmsã? Rũmsã tũnugda ne b kalkõtã sẽn na yɩl n ges b zĩig pʋgẽ ratmã yell bala: rɩɩb baoobo, kẽed-n-taag baoobo, bɩ tʋk maanego. Yaa ninsaalbã bal n tagsd beoog yelle. Kẽer meng pʋd n tagsda b tʋʋmã sẽn na n mad tẽngã la pemsmã bɩ b yagensã beoog-daar to-to. Bõe yĩnga? Koɛɛg Soaba 3:11 yeta woto ninsaalbã wɛɛngẽ: “[Naandã] ninga wakat sẽn-ka-sɛt tagsg ninsaal sũur pʋgẽ.” N-ye, tõog ning y sẽn tar n tõe n bãng wakat sẽn-ka-sɛtã võorã bɩ n tags vɩɩm sẽn ka saab yellã meng yaa zalle.

Bas-y tɩ Naandã kõ vɩɩmã võore

19. Tagsg wilgr a tãab bʋs la y tõe n tũnug ne n sõng neb a taabã tɩ b tags Naandã yelle?

19 Tõnd goma zĩis a tãab yell bala: yɛlã zemsg takɩ sẽn pukd ãndũniyã sẽn yaa yalengã pʋgẽ wã, vɩɩmã sɩngr tẽng zugu, la ninsaal kalkõtã sẽn yaa toor zall tɩ kɩɩsg ka be wã, ne a tõod toɛ-toɛyã. Zĩ-kãensã a tãabã wilgda bõe? Ad tagsa wilgr nins y sẽn tõe n tũnug ne n sõng neb a taabã tɩ b tõog n tags yellã zug tɩ gili. Y tõe n sɩng n sʋka woto: Ãndũniyã talla sɩngr bɩ? Neb wʋsg sẽn yɩɩd na n yeelame t’a talla sɩngre. Sã n yaa woto, bɩ y sʋke: Sɩng-kãng waa yaar bɩ bũmb n yɩ sabab t’a zĩndi? Neb wʋsg sẽn yɩɩd sak n deegame tɩ bũmb n wa ne ãndũniyã sɩngre. Rẽ wata ne baasg sʋk-kãngã: Sɩng-kãng yaa bũmb sẽn be wakat sẽn-kõn-sa bɩ yaa Ned sẽn be wakat sẽn-kõn-sa n yɩ sabab t’a zĩndi? Ne yɛlã wilgr vẽeneg la ne tagsg sẽn sakd reegr woto, y tõe n kɩtame tɩ neb wʋsg wa baas n yeel woto: Naand n tog n beẽ! Sã n yaa woto, vɩɩmã pa bũmb sẽn segd n tar võor sɩda?

20, 21. Bõe yĩng tɩ Naandã bãngr tar yõod wʋsg sẽn na yɩl tɩ d tall vɩɩm sẽn tar võore?

20 Tõnd belmã fãa, d sẽn sakd vɩɩm manesem sẽn zemsã la vɩɩm manesem sẽn zemsã mengã sẽn paase, segd n tɩ loee ne Naandã. A Dr. Rollo May gʋlsa woto vugri: “Siglg yɛng bal sẽn zems vɩɩm manesmã yĩngã tɩ tika vɩɩmã võor meng zugu.” Yɛ la b tõe n yã-a? A kẽnga taoor woto: “Siglgã zeng-raoog yaa Wẽnnaam halhaalã. Wẽnnaam noyã yaa noy sẽn vigend vɩɩmã naanegã sɩngrẽ n tɩ ta a baasgẽ.”

21 Rẽ, d tõe n wʋma bũmb ning sẽn kɩt tɩ yɩɩl-gʋlsdã wilg sik-m-meng la yam, a sẽn waa n bõosd Naandã woto wã: “Zusoaba, kɩt-y tɩ mam bãng yãmb soya. Bɩ y zãms maam tɩ mam tũ yãmba. Tall-y maam yãmb sɩda pʋgẽ, la y zãms maam. Tɩ bõe, yãmb yaa Wẽnnaam sẽn fãagd maam.” (Yɩɩl Sõamyã 25:4, 5) A sẽn wa n bãng Naandã sõma n paase, yɩɩl-gʋlsdã vɩɩm sɩd ra talla võore, bõn-datl la sor-wilgr n paase. Tõe n yɩɩ woto me ne tõnd ned kam fãa.—Yikri 33:13.

22. Naandã soy paam n bãng baooda bõe maanego?

22 Paam n bãng Naandã ‘meng soy’ baoodame me tɩ d paam n bãng a sẽn wõnd a soab meng n paase, a nedemdã la a soyã. La nif sẽn pa ne Naandã, la a sẽn tar pãng-kãseng sẽn yɛɛsdã yĩnga, wãn-wãn la d tõe n wa bãng-a sõma n paase? Sõsg ning sẽn pʋgdã na n leoka sʋgs-kãense.

[Footnotes]

a  A sẽn tik yɛl nins b sẽn vɩɩmd Nazi kãdekõnsãntrasiõ rãmbẽ wã zugu, a Dr. Viktor E. Frankl wilgame: “Ninsaal sẽn baood vɩɩmã võorã yaa pipi pãn-tusdg a vɩɩmã pʋgẽ, la pa rog-ne pãn-tusds wala rũmsã sẽn tarã ‘bʋʋm faad sẽn be yiib-n-soab zĩigẽ’ ye.” A paasame tɩ yʋʋm pi-gĩn dũni gill zabr a yiib-n-soabã poore, vaeesg b sẽn maan Fãrens “wilgame tɩ neb nins b sẽn sʋkã 89 koabg zug sak n deegdame tɩ ninsaal rata ‘bũmb’ sẽn kõt a vɩɩmã bõn-datla.”

Wãn to la y na n leokẽ?

◻ Bõe yĩng tɩ d rat bãngr sẽn zʋʋg siãnsã rẽnd tõnd ãndũniyã wɛɛngẽ?

◻ D sã n sõngd neb a taabã tɩ b bãng Naandã, bõe yell la y tõe n gome?

◻ Bõe yĩng tɩ Naandã bãngr yaa vɩɩmã võor paoong kʋɩlen-biiga?

12. Bõe yĩng tɩ pa bũmb sẽn yaa kɛgr tɩ d tags tɩ Yam soab sẽn tar pãng wʋsg n yɩ sabab tɩ naanegã zĩndi?

13, 14. a) Bõe la siãnsã sɩd wilg vɩɩmã sɩngr wɛɛngẽ? b) Vɩɩmã belem tẽng zugã wilgda bõe?

15. Bõe yĩng tɩ b tõe n yeel tɩ yãmb yaa toor zalle?

16. Yãmb goamã tõog wilgda bõe?

17. Rũng sã n get nin-gɛtgẽ tɩ ninsaal me maan woto, welg-kãseng bʋg n be?

[Diagram/Picture on page 7]

(For fully formatted text, see publication)

Yãmb baasd n yeelame tɩ bõe?

Tõnd ãndũniyã

Pa tall sɩngr ye

Talla sɩngre

Pa tall bũmb sẽn yɩ sabab t’a zĩnd ye

Yaa bũmb n kɩt t’a zĩndi

Bũmb sẽn-kõn-sa

Ned sẽn be wakat sẽn-kõn-sa

●

●

●

●

●

●

[Picture on page 4]

Maneg-tɩ-zemsã sẽn be ãndũniyã pʋgẽ wã la a yalmã tusa neb wʋsg tɩ b tags Naandã yelle

[Credit Line]

Seb-vã-neng 15 la 18: Jeff Hester (Arizona State University) la NASA

    Moorã Sɛba (1991-2025)
    Pag-y
    Pak-y
    • Moore
    • Toole
    • Y sẽn date
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Y sẽn segd n sake
    • Noy d sẽn tũudi
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Pak-y
    Toole