A Zeova raabã na n pidsame!
“Mam sã n yeel bũmbu, mam kɩtdame t’a paam pidsgu. Mam sã n yãk yam n na n maan bũmbu, mam maand-a lame.”—EZA. 46:11.
1, 2. a) Bõe la a Zeova wilg tõndo? b) Ezayi 46:10, 11 la Ezayi 55:11 goamã kɩtame tɩ d tõe n kɩs sɩd ne bõe?
SƖNGR 1:1 wã pʋgẽ, b yeelame: “Sɩngr wẽndẽ, Wẽnnaam naana yĩngr la tẽngã.” Biiblã pipi goam la woto. Yaa koɛɛg-koɛɛga, la a sẽn sõngd tɩ d bãng bũmb ninsã waooga. Sɩd me, Wẽnnaam sẽn naan bũmb ninsã yaa wʋsgo. D sẽn tõe n yã ne nifã yaa bilf bala. Bũmb wʋsg me n be tɩ d pa tõe n bãng n bilg sõma ye. Wala makre, ãndũniyã yalem sẽn ta zĩig ningã, la bũmb ning sẽn kɩt tɩ f sã n lobg bũmb yĩngr bɩ a lebg n lʋɩ wã. (Koɛ. 3:11) Baasgo, a Zeova wilga tõnd a raabã sẽn yaa a soab ne tẽngã la ninsaalbã. A naana ninsaalbã a meng wõnego, n da rat tɩ b vɩɩmd tẽngã zug ne sũ-noogo. (Sɩng. 1:26) A ra ratame tɩ b yɩ a kamba, tɩ yẽ yɩ b Ba.
2 La Sɩngr sebrã sak a tãabã wilgdame tɩ bũmb n maane, tɩ kɩt tɩ pa yɩ wa a Zeova sẽn da ratã ye. (Sɩng. 3:1-7) La yell kae a Zeova sẽn pa tõe n welg ye. Baa fʋɩ pa tõe n gɩdg a Zeova t’a pa pids a raab ye. (Eza. 46:10, 11; 55:11) Rẽnd d tõe n kɩsa sɩd t’a Zeova sẽn da rat bũmb ning hal sɩngrẽ wã na n pidsa kɛpɩ.
3. a) Bõe la d zãms Biiblã n bãnge, tɩ tar yõod wʋsgo? b) Bõe yĩng tɩ d sẽn na n gom dẽ yell masã wã kell n zemse? d) Sogs-bʋs la d na n leoke?
3 D mii Wẽnnaam daabã ne tẽngã la ne ninsaalbã sẽn yaa a soaba. D mii tʋʋm-kãseng ning a Zeezi Kirist sẽn tar daab-kãng pidsg pʋgẽ wã me. Yaa bũmb a yiib Biiblã sẽn sõng tõnd tɩ d bãnge, tɩ tar yõod hal wʋsgo. Tõe meng tɩ d sẽn sɩng Biiblã zãmsgã, pa yã n zãag la d bãng bõn-kãens ye. Tõnd me ratame n sõng neb a taab tɩ b bãnge. Rẽnd kell n zemsame. Bala d zoe n boonda nebã n dat tɩ b wa naag tõnd n maan Kiristã kũumã tẽegre. (Luk 22:19, 20) Sẽn na n wa-bã na n bãnga bũmb wʋsg Wẽnnaam daabã wɛɛngẽ. Sẽn ta n sa wã, yɩta sõma tɩ d bao sogsg takɩ d sẽn tõe n sok neb nins d sẽn zãmsd Biiblã la neb a taaba, tɩ sõng-b tɩ b tʋlg n wa Tẽegrã. Wala makre: Bõe la Wẽnnaam da rat hal sɩngrẽ wã? Bõe yĩng tɩ pa yɩ wa Wẽnnaam sẽn da ratã? Bõe yĩng tɩ yaa a Zeezi sẽn ki tɩ yɩ maoongã yĩng la Wẽnnaam daabã na n pidsi? Sõs-kãngã pʋgẽ, sogs-kãensã la d na n leoke.
BÕE LA NAANDÃ RA RAT HAL SƖNGRẼ WÃ?
4. Bõe yĩng tɩ b yetẽ tɩ bũmb nins Wẽnnaam sẽn naanã moonda a ziirã?
4 Tõnd naand a Zeova ka to ye. A yamã la a bãngrã pa tar mak-n-taar ye. Sɩd me, bũmb nins a sẽn naanã fãa wilgda rẽ. (Sɩng. 1:31; Zer. 10:12) Fãa yaa neere, la sigl sõma. Woto wilgda tõnd bõe? D sã n maag d yĩng n gese, d nee vẽeneg tɩ bũmba fãa tara a yõodo, bõn-bɛdã la bõn-kɩdsã fãa. D sã n ges ninsaal yĩngã sẽn yaa to-to wã, wall d tags bi-pɛɛlg sẽn bɩt a ma pʋgẽ to-to wã, pa rẽ bɩ tẽngã la ãdsã sẽn yag vɩʋʋgẽ wã, sɩd yaa yel-soalem tɛkẽ. Pʋd n yaa a Zeova sẽn naan ninsaal t’a tõe n bãng bũmb sẽn sek pẽgrã yĩng la d sẽn tagsd bõn-kãensã yelle, n pẽgdã.—Karm-y Yɩɩn-sõamyã 19:2; 104:24.
5. Bõe la a Zeova maan-yã, tɩ kɩt tɩ zũnd-zãnd kae ãndũniyã pʋgẽ?
5 D sã n maag d yĩng n ges a Zeova sẽn naan bũmb ninsã, d neeme me tɩ fãa tũuda noy. A gãnega noy me sẽn wilgd ninsaalbã sẽn segd n zã b mens to-to, la a lugl noy bõn-naands a taabã me yĩnga. Rẽ fãa yaa sẽn na yɩl tɩ zũnd-zãnd ra zĩnd ye. (Yɩɩn. 19:8-10) Ãndũniyã bũmba fãa tara a zĩiga, la a yõodo. Wala makre, pãng buud n be n kɩtdẽ tɩ f sã n lobg kugr yĩngr bɩ a lebg n lʋɩ. Yaa pãn-kãng n kɩtd tɩ pemsmã tõnd sẽn vʋʋsdã be tẽngã zugu, la a kɩtdẽ tɩ mogrã koom mi n zẽkdẽ wall a sigda. Pãn-kãng sã n da ka be, d ra pa na n tõog n vɩɩmd tẽngã zug ye. Yaa ãndũniyã bũmb fãa sẽn tũud noyã n kɩt tɩ zũnd-zãnd pa beẽ wã. Woto wilgda vẽeneg tɩ Wẽnnaam tara raab ne ninsaalbã la tẽngã. D sã n wa moond koɛɛgã, d tõe n sõnga nebã tɩ b bãng sẽn naan-a ãndũniyã ne a bũmba fãa tɩ yaa sõma woto wã.—Vẽn. 4:11.
6, 7. Wẽnnaam naana a Ãdem ne a Awa tɩ b tõe n maan bõe?
6 A Zeova ra ratame tɩ ninsaalbã vɩɩmd tẽngã zug wakat sẽn kõn sa. (Sɩng. 1:28; Yɩɩn. 37:29) Wẽnnaam naana a Ãdem ne a Awa tɩ b tõe n maan bũmb toor-toor sẽn tar barka, sẽn na yɩl tɩ b vɩɩmã yɩ noogo. (Karm-y Zak 1:17.) A naan-b lame tɩ b tõe n yãk b toorẽ yam, tɩ b tõe n tagse, tɩ b tõe n yõg zoodo, la b nong taaba. Wẽnnaam wilga a Ãdem a sẽn tog n maan tɩ yɩ vẽeneg t’a sakd-a yẽ, la a wilg-a a sẽn na n maan to-to n ges a meng yelle, la a ges rũmsã la tẽngã yelle. (Sɩng. 2:15-17, 19, 20) A naana a Ãdem ne a Awa me tɩ b tõe n lemb bũmb n bãng a noosem, tɩ b tõe n sɩɩs bũmb n bãng a sẽn yaa to-to, tɩ b tõe n yã, la b tõe n wʋm bʋrgo, la yũugu. Woto kɩtame tɩ b ra tõe n dɩ bõn-sõma nins fãa sẽn da be arzãnã pʋgẽ wã yõod tɩ pidi. A Ãdem ne a Awa ra tara tʋʋm wʋsg sẽn be barka. Wakat fãa me, b ra na n bãngda bõn-paala.
7 Bõe me la Wẽnnaam da rat sɩngrẽ wã? A naana a Ãdem ne a Awa tɩ b tõe n dog kamb sẽn zems zãng wa bãmba. A ra ratame tɩ b kambã la b yagensã me rog kamba, hal tɩ tẽngã fãa wa pid ne ãdem-biisi. Wẽnnaam da ratame t’a Ãdem ne a Awa la roagd buudã fãa nong a kamb wa yẽ sẽn da nong a Ãdem ne a Awa to-to wã. A rɩka tẽngã ne bõn-sõma nins fãa sẽn be a zugã n kõ ninsaalbã, tɩ b na n soog wakat sẽn kõn sa.—Yɩɩn. 115:16.
BÕE YĨNG TƖ PA YI WA WẼNNAAM SẼN DA RATÃ?
8. Bõe yĩng tɩ Wẽnnaam kõ a Ãdem ne a Awa noor ning sẽn be Sɩngr 2:16, 17 wã?
8 La pa yɩ wa Wẽnnaam sẽn da ratã ye. Bõe yĩnga? A ra kõo a Ãdem ne a Awa noor n na n sõng-b tɩ b bãng tɩ pa bũmba fãa la b tar sor n na n maan ye. Ad a sẽn yeele: “Fo tõe n dɩɩ tɩɩs nins fãa sẽn be zẽedã zĩig pʋgẽ wã biisi. . . . Yaa tɩɩg ning sẽn kɩtd tɩ ned bãng wẽnga, ne sõmb n bakã biis bal la fo ka tog n dɩ. Bala, daar ning fo sẽn na n dɩ tɩ-kãngã bilã, fo na n kiime.” (Sɩng. 2:16, 17) Noorã ra yaa vẽenega, t’a tũub me pa toog ye. Sɩd me, tɩɩs sẽn da be zẽedã zĩigẽ tɩ b tõe n dɩ b bɩɩsã waooga.
9, 10. a) Bõe la a Sʋɩtãan yeel-yã, n dõd a Zeova? b) A Ãdem ne a Awa yãka yam n maan bõe? (Ges-y sõsgã sɩngrẽ fotã.)
9 A Sʋɩtãan tũnuga ne waaf n belg a Awa t’a kɩɩs a Zeova sẽn yaa a Ba wã. (Karm-y Sɩngr 3:1-5; Vẽn. 12:9) A yeelame tɩ sẽn pa “tɩɩsã fãa sẽn be zẽedã zĩigẽ wã biis” la b tõe n dɩ wã pa segd ye. Yaa wa a sẽn sok bal tɩ: ‘Dẽnd yãmb pa tõe n maan y yam wɛ?’ Rẽ poore, a yeela bũmb sẽn yaa ziri fasɩ! A yeela a Awa yaa: “Yãmb ka na n tol n ki ye.” La a mak masã n na n kɩt t’a tẽ tɩ Wẽnnaam noorã tũub pa na n naf-a ye. Ad a sẽn yeele: “Wẽnnaam miime, tɩ yãmb sã n dɩ tɩɩgã bil daare, yãmb yamã na n wekame.” A Sʋɩtãan gomdã rat n yeelame t’a Zeova sẽn gɩdg tɩ b ra rɩ tɩɩgã bilã, a pa rat tɩ b yamã wek ye. A Sʋɩtãan pʋd n belga a Awa tɩ b sã n dɩ, b na n lebga “wa Wẽnnaam n mi sõama ne wẽng n bake.”
10 A Ãdem ne a Awa ra segd n yãka b sẽn na n maanega: B na n saka a Zeova bɩ, bɩ b na n kelga waafã? Bʋko, b yãka yam n kɩɩs Wẽnnaam. B sẽn maan woto wã, b lebga a Sʋɩtãan poorẽ dãmba, tɩ wilgdẽ tɩ b pa le rat t’a Zeova yɩ bãmb ba ye. Woto wã, b tõdgame t’a Zeova kõn soog-ba, n pa le tõe n paam a koglg ye.—Sɩng. 3:6-13.
11. Bõe yĩng t’a Zeova pa bas a Ãdem ne a Awa yel-wẽndã taale?
11 A Ãdem ne a Awa sẽn kɩɩs a Zeova wã, b lebga koangdba. B kɩɩsgã kɩtame me tɩ b lebg a Zeova bɛɛba, bala, a kisa wẽnga. A “ninã yaa yɩlem wʋsgo, n ka tõe n ges wẽng ye.” (Hab. 1:13) A Zeova sã n da bas a Ãdem ne a Awa yel-wẽndã taale, na n kɩtame tɩ saasẽ la tẽngã zug lebg zũnd-zãnde, tɩ laafɩ la zems-n-taar pa beẽ ye. Sẽn yɩɩd fãa, malɛgsã la ninsaalbã pa na n le mi b sã n tõe n teega Wẽnnaam ye. La a Zeova yaa sɩd soaba. A pa maand bũmb sẽn kɩɩsd noy nins a mengã sẽn luglã ye. (Yɩɩn. 119:142) Baa a Ãdem ne a Awa sẽn da tõe n yãk b toorẽ yamã, ra pa kõt-b sor tɩ b kɩɩs Wẽnnaam noorã ye. Sɩd me, b sẽn kɩɩsã, b yãa b kɩɩsgã biisi. B wa n kiime. B le lebga tẽng tom, bala, Wẽnnaam da yãka tẽng tom n naan-ba.—Sɩng. 3:19.
12. A Ãdem yel-wẽndã yĩnga, bõe n paam a kambã la a yagensã?
12 A Ãdem ne a Awa sẽn dɩ tɩɩgã bilã, Wẽnnaam da pa le tõe n geelg-b wa a kamb ye. A rig-b lame n yiis Edɛn wakat fãa yĩnga. (Sɩng. 3:23, 24) A Zeova sẽn maan woto wã zemsame, bala kɩtame tɩ b yã b yam-yãkrã biisi. (Karm-y Tõod 32:4, 5.) B sẽn lebg koangdbã, b ra pa le tõe n dɩk Wẽnnaam togs-n-taar kɛpɩ ye. A Ãdem bõna bark nins fãa a sẽn da na n paamã, la a kɩt t’a kambã me bõn rẽ. A kɩtame me tɩ b lebg koangdba, yel-wẽn-maandb la kiidba. (Rom. 5:12) A Ãdem kɩtame t’a kambã la a yagensã pa le tõe n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa ye. Sẽn paase, a pa na n tõog n dog kamb sẽn zems zãnga, a biig baa a ye me pa na n tõog ye. A Sʋɩtãan sẽn tõog t’a Ãdem ne a Awa kɩɩsã tɛka, a ket n belgda ãdem-biisã.—Zã 8:44.
A ZEEZI MAOONGÃ YĨNGA, D TÕE N YƖƖ WẼNNAAM ZO-RÃMBA
13. Baa ne a Ãdem ne a Awa sẽn kɩɩs a Zeova wã, bõe n wilgd t’a ket n nonga ãdem-biisã?
13 A Zeova ket n nonga ninsaalbã, baa ne a Ãdem ne a Awa sẽn kɩɩs-a wã. A ratame tɩ laafɩ zĩnd yẽ ne ãdem-biisã sʋka. A pa rat tɩ ned baa a ye ki ye. (2 Pɩy. 3:9) Rẽ n so t’a Ãdem kɩɩsgã poor bala, a sɩng bũmb toor-toor maanego, sẽn na yɩl tɩ yell ning sẽn be yẽ ne ninsaalbã sʋkã sa, tɩ b le paam a zoodo. La a sẽn maanã fãa kell n zemsa ne noy nins a sẽn luglã. Wãn to la a maan-yã? Rẽ yell la d na n gom masã.
14. a) Zã 3:16 pʋgẽ, b yeelame t’a Zeova maana bõe ãdem-biisã fãagr yĩnga? b) D tog n sõnga nebã tɩ b paam sok-bʋg leoore?
14 Karm-y Zã 3:16. Neb wʋsg sẽn na n wa a Zeezi kũumã tẽegrã mii vɛrse-kãngã ne zugu. La wãn to la a Zeezi maoongã kɩt tɩ d tõe n wa paam n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa? Nebã sã n wa kelg Tẽegrã daar sõsgã, b na n paama sok-kãngã leoore. D sã n wa boond nebã tɩ b wa Tẽegrã, wall d sã n lebg n na n tɩ kaag sẽn wa-b Tẽegrã, d tõe n sõng-b lame me tɩ b paam sok-kãngã leoore. B sã n bãng t’a Zeezi sẽn ki wã yɩɩ maoong sẽn dol tõnd yel-wẽnã, la b wʋm a võorã sõma, b na n maneg n bãnga rẽ sẽn wilgd a Zeova sẽn nong ãdem-biisã tɩ ta zĩig ninga, la b bãng t’a yamã sɩd ka to ye. La d sã n wa gomd a Zeezi maoongã yell ne-ba, bõe la d tõe n wilg-ba?
15. Bõe n wilgd t’a Zeezi pa maan wa a Ãdma?
15 A Zeova baoo ned sẽn zems zãnga, sẽn tõe n dol tõnd yel-wẽnã. Nin-kãng ra segd n saka a Zeova wakat fãa, la a sak n ki ãdem-biisã fãagr yĩnga. (Rom. 5:17-19) A Zeova maana yel-solemd n dɩk a pipi bõn-naandgã vɩɩm n ning pag a ye pʋgẽ, t’a rog-a t’a yaa ninsaala, n pʋd a yʋʋr t’a Zeezi. (Zã 1:14) A yɩɩ ned sẽn zems zãnga, wa d yaab a Ãdem. La a Zeezi pa yɩ kɩɩsd wa a Ãdem ye. A kell n saka a Zeova noyã kɛpɩ, wa a Zeova sẽn dat tɩ ned sẽn zems zãng maan to-to wã. A paama makr sẽn loog nugu, la ne rẽ fãa, a pa kɩɩs baa Wẽnnaam noor a yembr ye.
16. Bõe yĩng t’a Zeezi maoongã yõod ka to?
16 A Zeezi sẽn da yaa ned sẽn zems zãngã, a kii ãdem-biisã yĩnga, tɩ b tõe n paam b mens ne yel-wẽnã la kũumã. A Zeezi yɩɩ wa a Ãdem sẽn da segd n yɩ to-to wã: A yɩɩ ned sẽn zems zãnga, la sẽn sak Wẽnnaam wakat fãa. (1 Tɩm. 2:6) A kii tõnd yĩnga, tɩ rẽ kɩt tɩ rapa, pagb la kamb tõe n wa paam n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa. (Mat. 20:28) Yaa a Zeezi maoongã yĩng la Wẽnnaam daabã na n pidsi.—2 Kor. 1:19, 20.
A ZEOVA PAKA SOR TƖ D TÕE N LE LEBG A KAMBA
17. A Zeezi maoongã kɩtame tɩ d tõe n wa paam bõe?
17 A Zeova sẽn sak t’a Biigã wa ki tɩ yɩ maoongã, a yaoo yaood sẽn yaa kãsenga. (1 Pɩy. 1:19) A nonga ãdem-biisã wʋsgo, hal n sak n tʋm a Bi-ribl-yendã t’a wa ki tõnd yĩnga. (1 Zã 4:9, 10) A Zeezi sẽn ki tõnd yĩngã, yaa wa a sẽn led a Ãdem zĩigẽ, n lebg tõnd ba. (1 Kor. 15:45) A maoongã kɩtame tɩ d tõe n wa paam vɩɩm sẽn kõn sa. La pa rẽ bal ye. Kɩtame tɩ d tõe n paam n lebg Wẽnnaam kamba. A Zeezi maoongã yĩnga, a Zeova tõe n sakame tɩ ãdem-biisã lebg a kamba, tɩ pa kɩɩs noy nins yẽ mengã sẽn luglã ye. Y sã n tags tɩ wakat n wat tɩ sẽn sakd-b Wẽnnaamã na n lebg neb sẽn zems zãnga, y sũur pa noom sɩda? Wakat kãng tɛka, sẽn be-b saasẽ la sẽn be-b tẽngã zugã fãa na n yɩɩ wa zak a ye neba, n tũud Wẽnnaam ne yam a yembre. Rẽ masã la d tõe n yeel tɩ d fãa yaa Wẽnnaam kamba.—Rom. 8:21.
18. Wakat bʋg la a Zeova na n yɩ “taoor soab bũmb fãa pʋgẽ”?
18 Baa a Ãdem ne a Awa sẽn pa sak a Zeova wã, a kell n wilgame t’a nonga ãdem-biisã, n kɩt t’a Zeezi wa ki tɩ yɩ maoongo, b yel-wẽnã yĩnga. Baa d sẽn yaa koangdbã, a Sʋɩtãan pa tõe n modg tõnd tɩ d kɩɩs a Zeova ye. A Zeezi maoongã yĩnga, a Zeova na n sõng-d lame tɩ d wa lebg tɩrs fasɩ. Tags-y n ges-y vɩɩmã sẽn na n yɩ to-to, wakat ning sẽn tẽed-b Bi-riblã fãa sã n wa vɩ n pa kiidẽ. (Zã 6:40) Hakɩɩka, d Ba wã nonga tõndo. A yamã me ka to ye. A na n kɩtame tɩ ãdem-biisã lebg neb sẽn zems zãnga, wa a sẽn da rat sɩngrẽ wã. Rẽ masã la a na n yɩ “taoor soab bũmb fãa pʋgẽ.”—1 Kor. 15:28.
19. a) Bõe la d segd n maan n wilg tɩ d pa zɩ-beoog rãmba? (Ges-y zĩ-gũbrã gom-zug sẽn yaa: “Ket-y n baood-y ‘neb nins sẽn zemsã’ ”) b) Bõe yell la d na n gom sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ?
19 A Zeezi kũumã sẽn yɩ maoong n dol yel-wẽnã, d segd n wilgame tɩ d pa zɩ-beoog rãmba, n maan d sẽn tõe fãa n sõng d taabã tɩ bãmb me bãng tɩ b tõe n dɩ-a yõodo. Segdame tɩ nebã bãng tɩ yaa a Zeezi maoongã yĩng la a Zeova pak sor tɩ ãdem-biisã tõe n wa paam n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa. La bũmb a taab yõod sẽn yɩɩd rẽ la a Zeova maan-yã, a Zeezi maoongã maasem yĩnga. D tẽeg tɩ Edɛnne, a Sʋɩtãan waa ne no-koeemde. A Zeova tõog n welga rẽ sẽn wa ne yɛl ninsã fãa ne a Zeezi maoongã maasem. Sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ, d na n goma rẽ yelle.