Kiris-nebã vɩɩm la b tʋʋma tigissã na-kẽndr not-rãmbã
YƲƲM-SAR RASEM A 3-9
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | TƲƲMA 9-11
“Sẽn da namsd-a kiris-nebã lebga koe-moond sẽn tar yẽesem”
Tʋʋ. 9:1, 2, bt 60 s. a 1-2
Tigimsã fãa ra zĩi bãane
So-toagdbã sũur sẽn yik wʋsgã ra kolgda Damaase. B sẽn magd n na n tɩ tʋm tʋʋmd ningã yaa wẽng wʋsgo. B ra na n kẽe a Zeezi karen-biisã b sẽn kisã zagsẽ n yõg-b n sẽbe, n yaal-ba, la b tall-b n kẽng Sãnedrẽ wã taoor Zerizalɛm tɩ b sɩbg-ba.
2 A Soll sẽn da yaa so-toagdbã taoor soabã ra zoe n tara zɩɩm samde. Sẽn da nan pa kaoose, a Soll Zʋɩf-taas n lob a Zeezi karen-biig a Etɩɛn kug n kʋ, t’a Soll ra yas n getẽ, n tagsdẽ tɩ zemsame. (Tʋʋ. 7:57–8:1) A Soll sẽn da namsd a Zeezi karen-biisã sẽn be Zerizalɛmmã pa sek-a, t’a tolg n dat n tɩ nams sẽn be-b zĩis a taabã me. A ra rat n menesa tũudum ning b sẽn da boond tɩ “Zu-soabã sorã” b sẽn da kisã.—Tʋʋ. 9:1, 2.
Tʋʋ. 9:15, 16, w16.06-MM 7 s. a 4
D wilg tɩ d sẽn yaa wa yagd a Zeova nugẽ wã noom-d lame
4 A Zeova geta sẽn be ned sũurẽ, a pa wa ninsaal sẽn get nif sẽn ne wã ye. (Karm-y 1 Sãmwɛll 16:7.) A sẽn maan to-to a sẽn wa n na n lugl kiris-nebã tigingã wilgda rẽ vẽenega. A sẽn tũus-b rãmb tɩ b na n lebg yẽ ne a biigã nin-buiidã sʋka, wʋsg ra wõnda nin-yood nebã nifẽ. (Zã 6:44) Wala makre, a Soll sẽn da yaa fariziẽ wã ra “yaa ned sẽn paoogd Wẽnnaam, la sẽn namsd Kiris tẽedbã, la ned sẽn maand a taab pãnga.” (1 Tɩm. 1:13) La a Zeova sẽn “makd ninsaalbã sũyã” gesa a Soll sũurã, n yã t’a pa wa yagd sẽn ka yõod ye. (Yel. 17:3) A pʋd n yãame t’a yaa wa yagd a sẽn tõe n tall n maan bõn-neere. Sɩd me, a “yãka rao-kãngã” n na n kɩt t’a taas koe-noogã “bu-zẽmsã la rĩm-dãmbã, la Israyɛll nebã.” (Tʋʋ. 9:15) Neb a taab me ra yaa neb sẽn yũud rãam n tuumdẽ, nin-yoaadb la wagda, la a Zeova yãame tɩ b ned kam fãa tõe n yɩɩ wa “yagd teoogo,” a sẽn tõe n tall n tʋm “tʋʋm sẽn be waoogre.” (Rom. 9:21; 1 Kor. 6:9-11) Nin-kãensã sẽn da zãmsd Biiblã n bãngd a Zeova, tɩ b tẽebã paamd pãng n paasdẽ wã, kɩtame tɩ b ra sakdẽ t’a rems-ba.
Tʋʋ. 9:20-22, bt 64 s. 15
Tigimsã fãa ra zĩi bãane
15 Mams-y n ges-y nebã manesem sẽn yɩ to-to, a Soll sẽn wa n sɩng a Zeezi yell goam karen-dotẽ wã. Yaa vẽeneg tɩ ling-b lame, tɩ kẽer sũy yiki. B sokame yaa: ‘Ka rao-kãngã n dag n namsd neb nins sẽn be Zerizalɛm n pʋʋsd ne a Zeezi yʋʋrã wɛ’? (Tʋʋ. 9:21) A Soll sẽn wa n wilgd nebã bũmb ning sẽn kɩt tɩ yẽ toeemã, a ‘wilg-b lame t’a Zeezi sɩd yaa Kirisã.’ (Tʋʋ. 9:22) La pa nebã fãa n sakd n tẽ bũmbu, b sẽn wilg-b kaset tɩ yaa vẽeneg yĩng ye. Minundã sã n tar pãng b zutu, wall b sã n yaa wuk-m-mens rãmba, rẽ pa tõe n kɩt tɩ b toeem ye. La a Soll pa koms raood n bas ye.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Tʋʋ. 9:4, bt 60-61 s. a 5-6
Tigimsã fãa ra zĩi bãane
5 A Zeezi sẽn wa n yals a Soll Damaas sorã zugã, a pa sok-a tɩ “yaa bõe t’a namsd yẽ karen-biisã ye.” D zoe n yãame t’a sok-a lame yaa: ‘Yaa bõe tɩ fo namsd maam?’ (Tʋʋ. 9:4) Hakɩɩka, a Zeezi karen-biisã sẽn namsdã reeg n namsda yẽ mengã.—Mat. 25:34-40, 45.
6 B sã n namsda yãmb y sẽn tẽed Kiristã yĩng bɩ y bas y yam t’a Zeova ne a Zeezi fãa miime. (Mat. 10:22, 28-31) Tõe tɩ b pa na n kɩt tɩ y zu-loɛɛgã sa zĩig pʋgẽ ye. Tẽeg-y t’a Soll sẽn wa n naag a Etɩɛn kʋʋbẽ wã, n paas a sẽn wa n kẽed karen-biisã zagsẽ n yõgd-bã, a Zeezi ra neeme. (Tʋʋ. 8:3) La a pa maan bũmb wakat-kãng ye. Baa ne rẽ, a Zeova tũnuga ne Kiristã n kõ a Etɩɛn ne karen-biis a taabã raoodo, tɩ b kell n maan sɩd ne-a.
Tʋʋ. 10:6, nwtsty
zap a Sɩmo: Zap tʋmda ne rũms gãndo, n tar ko-miisg n febgd gãndã, la a yãkd nem-gɩrsã la kaamã sẽn be b zutã. Rẽ poore, a losda gãndã koom sẽn kalem bũmb a taab pʋgẽ, sẽn na yɩl n tõog n tall-b n maan bũmb toor-toore. Gãndã tʋʋmd yaa yũugu, n le baood koom wʋsgo. Tõe tɩ yaa rẽ la a Sɩmo zakã sẽn da be mogrã noorã. Tog n da yaa Zope tẽngã kɩrenga. A Moyiiz tõogã ra wilgame tɩ ned sẽn tʋmd ne rũm-kɩɩms yaa rẽgdo, n pa tõe n maan tũudmã yɛl ye. (Maan. 5:2; 11:39) Woto kɩtame tɩ Zʋɩf-rãmbã ra pa nand zap-rãmbã, n da pa na n sak nana-nana n sig zap yir ye. Sɩd me, Talmuudã pʋgẽ, b wa n yeelame tɩ zap tʋʋmd bark ka ta ned sẽn wʋkd rũms bĩnd ye. La a Pɩyɛɛr pa bas tɩ nebã sẽn da get zap-rãmbã to-to wã kɩt t’a pa sig a Sɩmo ye. A Pɩyɛɛr sẽn tall yam-sõng yel-kãngã wɛɛngẽ wã segl-a-la tʋʋmd ning Wẽnnaam sẽn kõ-a rẽ poorã yĩnga: Wẽnnaam wa n yeel-a lame t’a kẽng bu-zẽng ned zakẽ. Biibl-mitb kẽer tagsdame tɩ Gɛrk gom-bil ning b sẽn lebg tɩ “zapã” (byrseus) yaa yʋʋr b sẽn pʋd a Sɩmo.
YƲƲM-SAR RASEM 10-16
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | TƲƲMA 12-14
“A Barnabaas ne a Poll kẽnga zĩ-zãrsẽ n tɩ sõng neb tɩ b lebg karen-biisi”
Tʋʋ. 13:2, 3, bt 86 s. a 4
B ra pida ne sũ-noogo, la ne vʋʋsem sõngo
4 La bõe yĩng tɩ vʋʋsem sõngã wilg tɩ b segd n welga a Barnabaas ne a Soll toore, tɩ b na n tʋm tʋʋmdã? (Tʋʋ. 13:2) Biiblã pa togs rẽ ye. D miime bal tɩ yaa vʋʋsem sõngã n kɩt tɩ b yãk-ba. Bũmb kae n wilgdẽ tɩ no-rɛɛsdbã ne karen-saam-dãmbã sẽn da be Ãntiyoosã kɩɩsa rẽ ye. B pʋd n teel-b-la b tʋʋmdã pʋgẽ. Mams-y n ges-y-yã a Barnabaas ne a Soll sũur sẽn yɩ noog to-to ne b saam-biisã. B pa maan sũ-kiir ye. B “loee noor n pʋʋs la b yaool n tik a Barnabaas ne a Soll ne b nus n pʋʋs b yĩng n bas-b tɩ b kẽnge.” (Tʋʋ. 13:3) Tõnd me segd n teela neb nins b sẽn kõt tʋʋm tigingã pʋgẽ wã, wala makre, neb nins b sẽn yãk tɩ b yaa kãsem-dãmbã. D pa segd n maan sũ-kiir ne-b ye. D segd n ‘wilgame tɩ d nand-b lame, n nong-b wʋsg b tʋʋmdã yĩnga.’—1 Tes. 5:13.
Tʋʋ. 13:12; 13:48; 14:1, bt 95 s. a 5
Bãmb da gomda ne raood a Zeova pãngã yĩnga
5 Pipi, a Poll ne a Barnabaas yaasa Ikoniyom sẽn da yaa tẽng Gɛrk-rãmbã minund sẽn tar pãnga, n leb n yaa Galasi soolmã tẽn-kãsengã. Zʋɩf-rãmb wʋsg n da be beenẽ, n paas neb wʋsg sẽn da tuub n sakd Zʋɩf-rãmbã tũudum. A Poll ne a Barnabaas tɩ kẽe karen-doogẽ wã n sɩng koɛɛgã mooneg wa b sẽn da minim n maandẽ wã. (Tʋʋ. 13:5, 14) B “gomame n tõog tɩ Zʋɩf-rãmbã wʋsg ne Gɛrk-rãmbã lebg tẽedba.”—Tʋʋ. 14:1.
Tʋʋ. 14:21, 22, w14-MM 1/9 13 s. a 4-5
D kell n tũ Wẽnnaam baa d sẽn paamd ‘namsg wʋsgã’
4 A Poll ne a Barnabas kẽnga Dɛrbe. La b wa n “lebg n leba Listr ne Ikoniom ne Ãntios yɛsa.” B tɩ “belsa karen-biisã n sagl bãmb tɩ b tall b tẽeb kãn-kãe. La b wilga bãmb yaa: ‘Yaa ne namsg wʋsg la tõnd na n kẽ Wẽnnaam soolem pʋgẽ.’ ” (Tʋʋ. 14:21, 22) Ninã tõe n tagsame tɩ gom-kãensã pa zems ye. Bala, b sã n yeel ned t’a na n paama ‘namsg wʋsgo,’ tõe n waa ne yɩɩr lakae, pa kengd a raood ye. La bõe yĩng tɩ b yeel t’a Poll ne a Barnabas ‘belsa karen-biisã,’ n wilg-b tɩ b na n paama namsg wʋsgo?
5 D sã n maag d yĩng n karem a Poll goamã, d paamda sok-kãngã leoore. A pa yeel bal tɩ d segd n tõoga tõog namsg wʋsg taoor ye. A yeelame: ‘Yaa ne namsg wʋsg la tõnd na n kẽ Wẽnnaam soolem pʋgẽ.’ Rẽnd a Poll ra ratame tɩ b tags keoor ning wẽn-sakdbã sẽn na n paamã yelle. Keo-kãng pa belgr ye. A Zeezi yeela woto: ‘Ned ning sẽn na n tall a tẽeb makr pʋgẽ hal tɩ wakat ta, a na paam fãagre.’—Mat. 10:22.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Tʋʋ. 12:21-23, w08-MM 1/5 32 s. a 7
Tʋʋm sebrã vaeesgo
12:21-23; 14:14-18. A Herood sak n deega ziir ning sẽn da segd ne Wẽnnaam balã. Ad woto sɩd yaa toor ne a Poll la a Barnabas sẽn zãgs tao-tao tɩ nebã ra waoog-bã. D pa segd n baood ziir d sẽn tõog n maan bũmb ning fãa a Zeova tʋʋmdã pʋgẽ yĩng ye.
Tʋʋ. 13:9, nwtsty
a Soll b sẽn boond me t’a Poll: Sẽn sɩng ka n tar n debda, b boonda a Soll t’a Polle. Tʋm-tʋmd a Poll yaa Ebre, la a rogame n yaa Rom tẽng-n-biiga. (Tʋʋ. 22:27, 28; Fili. 3:5) Rẽnd tõe tɩ hal a yãadmẽ, b pʋd-a lame t’a Soll sẽn yaa ne Ebre wã, la b pʋd-a me t’a Poll sẽn yaa Rom ned yʋʋrã. Wakat-kãnga, Zʋɩf-rãmb wʋsg ra tara yʋy a yiibu, sẽn yɩɩd fãa, sẽn da pa be-b Israyɛll pʋgẽ wã. (Tʋʋ. 12:12; 13:1) Tõe t’a Poll roagdb kẽer da tara Ebre la Gɛrk yʋya. (Rom. 16:7, 21) A Poll sẽn da yaa “tẽn-tʋmd bu-zẽmsã sʋkã,” b tʋm-a lame t’a tɩ taas-b koe-noogã. (Rom. 11:13) Wõnda a yãka yam n na n kɩt tɩ b boond-a t’a Poll sẽn yaa Rom ned yʋʋrã. Tõe t’a tagsame tɩ rẽ la nebã na n deeg-a sõma. (Tʋʋ. 9:15; Gal. 2:7, 8) Kẽer yeelame tɩ yaa a Sergiyuus Poluus yĩng la a sẽn kɩt tɩ b boond-a t’a Pollã. La pa wõnd yaa sɩd ye. Bala, baa a sẽn yi Sɩprã, a pa toeem yʋʋr ye. Sãnda me yetame t’a Poll ra pa rat tɩ b bool a Ebre yʋʋrã, bala, Gɛrk gom-bil boolg n wõnd yʋ-kãng tɩ b pʋt-a n gomd ned (wall rũng) sẽn kẽnd n gongdẽ yelle.
Poll: Ne Gɛrke, yaa Paulos tɩ ne latẽ yaa Paulus. A võorã yaa “bilfu,” “kɩdga.” Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne Gɛrkã pʋgẽ, b pʋda Paulos naoor 157 tɩ yaa tʋm-tʋmd a Poll yell la b gom-yã. La vugr la b pʋd-a n gom Sɩpr guvɛrneer a Sergiyuus Poluus yelle.—Tʋʋ. 13:7.
YƲƲM-SAR RASEM 17-23
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | TƲƲMA 15-16
“B tika Wẽnnaam Gomdã n yãk yam”
Tʋʋ. 15:1, 2, bt 102-103 s. a 8
B wẽe no-koeem-kãsenga
8 A Luk paasame: “A Poll ne a Barnabaas kɩɩs-b lame n wẽ no-koeem-kãseng ne-b [sẽn yi-b Zʋʋde n wa wã] bõn-kãng wɛɛngẽ. Rẽ, ba-biisã [kãsem-dãmbã] yãka yam t’a Poll ne a Barnabaas ne bãmb sʋkã neb kẽer na n kẽnga tẽn-tʋmdbã ne kãsem-dãmbã nengẽ Zeruzalɛm n tɩ ges yel-kãng yelle.” (Tʋʋ. 15:2) B sẽn yeel tɩ b ‘kɩɩsa taab la b wẽ no-koeemdã,’ wilgdame tɩ sull fãa neb sũy ra yikame, la tɩ b ra kɩsa sɩd ne b sẽn tẽedã, hal tɩ Ãntiyoos tigingã ra pa tõe n welg yellã ye. Sẽn na yɩl tɩ laafɩ la zems-taab zĩndi, tigingã neb yãka yam n na n tall yellã n kẽng “tẽn-tʋmdbã ne kãsem-dãmbã nengẽ Zeruzalɛm.” Bãmb n da yaa taoor lʋɩtbã sulli. Ãntiyoos kãsem-dãmbã sẽn maanã wilgda tõnd bõe?
Tʋʋ. 15:13-20, w12-MM 1/1 9 s. a 6-7
Kiris-neb hakɩkã nanda Wẽnnaam Gomdã
6 Yaa Amos 9:11, 12 goamã n sõng-b tɩ b tõog n welg yellã. Gom-kãens la sẽn be Tʋʋm 15:16, 17 wã. Be, b yeela woto: ‘Mam na n lebgame n tɩ me a Davɩɩd doogã sẽn da lʋɩ wã. Mam na n manega yẽ ra-boogã n yiki, tɩ neb nins sẽn keta bao Zu-soabã. La a na n yɩɩ woto me ne ninsaalbã buud fãa sẽn pʋʋsd ne mam yʋʋrã. Yaa Zu-soabã n wilg bõn-kãense.’
7 La ninã tõe n yeelame tɩ gom-kãensã pa wilgd tɩ pa tɩlɛ tɩ bu-zẽng ned sẽn dat n lebg kiris-ned reng n kẽ bãong ye. Yaa sɩda. La Zʋɩf-rãmb nins sẽn da lebg kiris-nebã yaool n da wʋmda vɛrse-kãensã võorã woto. Bõe yĩnga? Bala, wa Biiblã sẽn wilgã, b ra geta bu-zẽmsã neb nins sẽn da kẽ bãongã wa b saam-biisi. (Yik. 12:48, 49) Wala makre, Ɛstɛɛr 8:17 yeta woto: ‘Tẽngã nebã wʋsg lebga Zʋɩf-rãmba, bãmb sẽn zoet Zʋɩf-rãmbã yĩnga.’ “Neb nins sẽn ketã” yaa Israyɛll roogã neb sẽn kellã. Bãmb yaa Zʋɩf-rãmbã ne sẽn kẽ-b bãong n lebg Zʋɩf-rãmbã. Gʋls-sõamyã yeelame tɩ b na n naaga “ninsaalbã buud fãa,” rat n yeel tɩ bu-zẽmsã neb sẽn pa kẽ bãongã n pʋʋs ne a Zeova yʋʋrã. Rẽnd Gʋls-sõamyã sẽn yetã yaa vẽenegã. Pa tɩlɛ tɩ bu-zemsã neb nins sẽn dat n lebg kiris-nebã kẽ bãong ye.
Tʋʋ. 15:28, 29; 16:4, 5, bt 123 s. 18
B ra ‘paasda a Zeezi Kiris tẽedbã pãnga’
18 A Poll ne a Tɩmote tʋma ne taab n kaoos yʋʋma. B sẽn da gilgd n moond koɛɛgã, taoor lʋɩtbã sull ra tʋmd-b-la zĩis toor-toore. Ad Biiblã sẽn yete: “A Poll dãmb sã n ta tẽng fãa, b togsda Kiris tẽedbã yam-yãkr ning tẽn-tʋmdbã ne kãsem-dãmbã sẽn be Zerizalɛmmã sẽn yãkã, sẽn na yɩlg tɩ b sak yam-yãk-kãense.” (Tʋʋ. 16:4) Sãmbg sẽn kae, tigimsã tũu tʋm-tʋmdbã ne kãsem-dãmbã sẽn be Zerizalɛmmã yam-yãkrã. Rẽ kɩtame tɩ ‘tẽedbã tẽeb pãng ra paasdẽ, tɩ b sõorã ra paasd daar woo daare.’—Tʋʋ. 16:5.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Tʋʋ. 16:6-9, w12-MM 1/1 14 s. a 8
D yɩ gũudb wa a Zeezi tʋm-tʋmdbã
8 Sagl-bʋg la kiba-kãngã kõt tõndo? Yaa a Poll sẽn wa n dɩk sor n na n kẽng Aazi wã bal la vʋʋsem sõngã yaool n sɩng-a sor-wilgri. Leb n yaa a Poll sẽn wa n kolg Bitini wã bal la a Zeezi yaool n le wilg-a sor ne vʋʋsem sõngã maasem. Sẽn na n baase, yaa a Poll sẽn ta Torwasã bal la a Zeezi yaool n yeel-a t’a segd n sãaga Masedoan. A Zeezi sẽn yaa tigingã Zu-soabã tõe n maana woto me ne tõnd rũndã-rũndã. (Kol. 1:18) Wala makre, y tõe n magdame n dat n lebg so-pakda, wall y rat n kẽng n tɩ moon koɛɛgã zĩig koe-moondbã sẽn pa waooge. La tõe tɩ yaa y sẽn na n wa maan bũmb takɩ sẽn na yɩl n pids y magbã bal la a Zeezi na n yaool n wilg-y sor ne Wẽnnaam vʋʋsem sõngã maasem. D rɩk makre: Mobill sã n yas zĩ-yɛnga, rẽ yĩnga a sofɛɛrã tõe n wẽn-a lame t’a kẽng goabg wall rɩtg sɩda? Yaa tõnd me sã n wa maand bũmb n dat n yalg d koe-moonegã bal la a Zeezi na n yaool n wilg tõnd d sẽn tog n maanega.
Tʋʋ. 16:37, nwtsty
Tõnd yaa Rom neba: Rat n yeel tɩ b yaa Rom tẽng-n-biisi. A Poll da yaa Rom tẽng-n-biiga, la wõnda a Sɩlaas me ra yaa Rom tẽng-n-biiga. Rom laloa wã ra yeelame tɩ b segd n kaoo Rom tẽng-n-biig bʋʋd tɩrga, la tɩ b pa segd n sɩbg-a zãma sʋk tɩ b pa reng n kao a bʋʋd n wilg t’a tara taal ye. Ned sã n da yaa Rom tẽng-n-biiga, a sẽn kẽng soolmã zĩig ning fãa, a ra tara sor n tõe n maan bũmb kẽere, tɩ b ra pa tõe n maan-a pãng me ye. Rom tẽng-n-biig ra segd n saka soolmã tõr laloa wã, la pa Rom tẽn-bõonesã laloa ye. B sã n da rõd Rom tẽng-n-biiga, a ra tõe n sakame tɩ b tik tẽn-bõonesã laloa n kao a bʋʋdo. La baa ne rẽ, a ket n tara sor n tõe n le wa yeel tɩ yẽ ratame tɩ Rom bʋ-kaoodb kao a bʋʋdã. Beegrã sã n da yaa kãsenga, a tara sor n tõe n kos t’a Sezaar kao a bʋʋdo. Tʋm-tʋmd a Poll moona koɛɛgã n zãag zĩig Rom soolmã pʋgẽ. Biiblã pʋgẽ, yaa naoor a tãab la a gom a tẽng-n-biilmã yell bʋʋd kaoob sasa. Pipi soabã yɩɩ Filip tẽngã, a sẽn yeel bʋ-kaoodbã tɩ b sẽn pãb yẽ wã, b kɩɩsa laloa wã.—Y sã n dat n bãng zĩis a yiibã bɩ y ges Tʋʋ. 22:25; 25:11.
YƲƲM-SAR RASEM 24-30
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | TƲƲMA 17-18
“D rɩk a Poll naoor koe-moonegã la nebã zãmsgã wɛɛngẽ”
Tʋʋ. 17:2, 3, nwtsty
sõsa: A Poll pa taas-b koe-noogã bal ye. A bilg-b-la a võore, la a tik Gʋls-sõamyã, rat n yeel tɩ Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne Ebre wã, n wilg-b kaset toor-toore. A pa yãk Gʋls-sõamyã babs kẽer n karem bal ye. A sõng-b lame tɩ b tags n wʋm b võore, la a mao t’a goamã zems ne a kɛlgdbã. B wilgame tɩ Gɛrk gom-bil ning sẽn yaa dialegomai wã võor yaa “gom tɩ f to gome, sõse, kɩɩs taaba.” A bilgda bũmb ned sẽn maand ne a to wall ne a taaba. Gɛrk gom-bi-kãng bee Tʋʋ. 17:17; 18:4, 19; 19:8, 9; 20:7, 9 pʋgẽ me.
wilgd-b: Gɛrk gom-bil ning b sẽn lebg woto wã võor yaa “rɩgl n yɛgle.” Tõe tɩ woto rat n yeelame t’a Poll ra maagda a yĩng n makd bũmb a yiib ne taaba: Yaa bãngr-goam nins sẽn be Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne Ebre wã pʋgẽ n gomd Mesi wã yellã, ne bũmb nins sẽn maan a Zeezi sẽn wa n be tẽngã zugã. A ra maanda woto n wilgd a Zeezi sẽn pids bãngr-gom-kãens to-to.
Tʋʋ. 17:17, nwtsty
raagã pʋga: Atɛn raagã (ne Gɛrk yaa agora) ra bee Akorpollã rɩtg sẽnese, t’a yalmã zems ɛgtaar a 5. Atɛn raagã ra pa teed raab la koosg zĩig bal ye. Leebgã sẽn yãk a toogo, ra yaa politikã la rog-n-mikã yɛl zĩig me. Atɛn nebã ra wae n segda taab be sẽn yaa zãma zĩigã, n wẽed no-koɛɛm bãngdbã goam zutu.
Tʋʋ. 17:22, 23, nwtsty
wẽnnaam ning tõnd sẽn ka mi wã rẽnda: Gɛrk gom-biis nins sẽn yaa Agnostoi theoi wã ra naaga gʋlsem sẽn be tẽn-kugr zug Atɛn tẽngã pʋgẽ. Sẽn na yɩl n wilg tɩ b zoeta wẽnnaam-dãmbã, Atɛn nebã ra meta wẽnd-dot la tẽn-kug wʋsg b yĩnga, hal n da tẽed tɩ bũmb toor-toor yaa wẽnnaam-dãmba, n me tẽn-kug b yĩnga. Wala makre, b ra mee tẽn-kug yʋʋr yĩnga, sik-m-menga, pãnga, la nimbãan-zoeer yĩnga. Tõe tɩ yaa b sẽn da yɛɛsd b na wa n yĩm wẽnd ning t’a sũur yik ne-b yĩnga, la b sẽn me tẽn-kugr n yeel tɩ yaa “wẽnnaam ning b sẽn pa mi wã rẽndã.” Nin-buiidã sẽn me tẽn-kugrã, b wilgame tɩ b sak n deegame tɩ Wẽnnaam n be tɩ bãmb pa mi-a baa bilf ye. Ne yam, a Poll tũnuga ne tẽn-kugrã n sɩng moonego, n gom Wẽnnaam sɩd-sɩdã yell ne a kɛlgdbã. Hal n tãag wakat-kãnga, b ra pa mi Wẽnnaam sɩd-sɩdã ye.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Tʋʋ. 18:18, w08-MM 1/5 32 s. a 5
Tʋʋm sebrã vaeesgo
18:18—Pʋleng bʋg la a Poll maan-yã? Bãngdb kẽer tagsdame t’a Poll pʋlmame n na n yɩ Nazireẽ. (Sõd. 6:2-21) La Biiblã pa wilg sẽn yaa pʋleng ning la a Poll sẽn maanã ye. Sẽn paase, Biiblã pa wilg sã n yaa a Poll sẽn lebg kiri-nedã bɩ a sẽn da wa n pa kiri-nedã sasa la a maan a pʋlengã ye. A leb n pa wilg sã n yaa pʋlengã sɩngr bɩ a baasg sasa la woto ye. Sẽn yaa a soab fãa, pʋleng a woto buud maaneg ra pa yel-wẽnd ye.
Tʋʋ. 18:21, nwtsty
Wẽnnaam sã n data: Ned sã n yeel woto, a wilgdame t’a miime t’a segd n bao n bãnga Wẽnnaam daab bũmb a sẽn maand wall a sẽn magd n na n maan wɛɛngẽ. Tʋm-tʋmd a Poll ra tẽegda rẽ yell wakat fãa. (1 Kor. 4:19; 16:7; Ebre. 6:3) Karen-biig a Zak me sagla neb nins a sẽn tool a sebrã tɩ b yetẽ yaa: “Zu-soabã sã n data, tõnd na vɩɩmde, la d na maan woto wall woto.” (Zak 4:15) Gom-kãensã pa segd n yɩ gom-vɩɩd ye. Ned sã n yeel tɩ “Wẽnnaam sã n data,” a segd n modgame tɩ bũmb ning a sẽn na n maanã zems ne a Zeova raabã. La pa rat n yeel tɩ d segd n yeta woto wakat fãa ye. Naoor wʋsgo, d yeta rẽ d sũurẽ.
YƲƲM-SAR RASEM 31–YƲƲM-VẼKR RASEM A 6
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | TƲƲMA 19-20
“Gũus-y y mense, la y ges piisã fãa yelle”
Tʋʋ. 20:28, w11-MM 1/6 24-25 s. a 5
‘Rɩlg-y Wẽnnaam piisã sẽn be yãmb nusẽ wã’
5 Tʋm-tʋmd a Pɩyɛɛr yeelame tɩ kãsem-dãmbã segd n ‘dɩlga Wẽnnaam piisã sẽn be b nusẽ wã.’ Ra tara yõod wʋsg tɩ b bãng tɩ yaa a Zeova ne a Zeezi Kirist n so piisã. Kãsem-dãmbã tog n wa kolg n togsa b sẽn ges tigingã neb yell to-to wã Wẽnnaam taoore. D rɩk makre. Tags-y n ges-y wa y zo-nongr sẽn na n dɩk a kamb n gũnug-yã, n bas n tog sore. Rẽ yĩnga y kõn yõd n ges kambã yell sõma, la y mao tɩ rɩɩb sek-b sɩda? A ye sã n lʋɩ bãaga, y kõn mao n tɩp-a sõma sɩda? Tigingã kãsem-dãmb me segd n “dɩlga Zu-soabã tẽedbã bãmb sẽn da ne bãmb meng [Bi-riblã, MN] zɩɩmã.” (Tʋʋ. 20:28) B tẽegda wakat fãa tɩ yaa ne a Zeezi Kirist zɩɩmã la b ra tigingã ned kam fãa. B sẽn mi tɩ b segd n wa kolg n togsa Wẽnnaam taoorã yĩnga, b rɩlgda piisã, n kogend-b la b get-b yell sõma.
Tʋʋ. 20:31, w13-MM 1/1 31 s. 15
Kãsem-dãmbã yaa ‘tʋmd-n-taas tõnd sũ-noog yĩnga’
15 Kãsem-dãmbã tʋmda wʋsgo. B sẽn maand yɩɩr b tẽed-n-taasã yĩngã, b mi n yika yʋn-sʋk n pʋʋs b yĩnga, wall b sõng-ba. (2 Kor. 11:27, 28) La ne rẽ fãa, kãsem-dãmbã tʋmda b tʋʋmdã ne sũ-noog wa a Polle. A yeela Korẽnt kiris-nebã woto: “Mam sũur yaa noogo, tɩ mam kõo fãa la m paas mam mengã yãmb yĩnga.” (2 Kor. 12:15) Sɩd me, a Poll sẽn da nong a tẽed-n-taasã yĩnga, a tʋma ne a sũur fãa sẽn na yɩl n keng-ba. (Karm-y 2 Korẽnt dãmb 2:4; Fil. 2:17; 1 Tes. 2:8) Rẽ n so tɩ saam-biisã ra nong-a wʋsgã.—Tʋʋ. 20:31-38.
Tʋʋ. 20:35, bt 172 s. 20
“Taalã ka be ne maam ye”
20 A Poll manesem sẽn yɩ to-to wã yaa toor fasɩ ne neb nins sẽn da na n wa wẽg a Zeezi piisã. A tʋmame n ges a meng yelle, sẽn na yɩl n da yɩ zɩɩb tigingã neb yĩng ye. Bũmb nins fãa a sẽn da maand a tẽed-n-taasã yĩngã pa sẽn na n bao a meng nafr ye. A sagla Efɛɛz tigingã kãsem-dãmbã tɩ b tall mong-m-meng yam. A yeel-b lame yaa: “D tog n tʋma a woto n tõog n sõng naong rãmba, la d tẽeg goam nins Zu-soab a Zeezi meng sẽn yeelã: Tɩ kõ bee bark n yɩɩd tɩ reege.”—Tʋʋ. 20:35.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Tʋʋ. 19:9, bt 161 s. 11
Baa ne kɩɩsgã, koɛɛgã “saaga ne pãnga, la tõogre”
11 Tõe tɩ daar fãa, a Poll ra moonda karen-doogã pʋgẽ yibeoog wakat 11, n tãag zaabr wakat a 4. (Tʋʋ. 19:9) Tõe tɩ daarã tõre, yaa wakat-kãng la bʋʋrã pa waooge, tɩ zĩigã leb n yaa tʋʋlg n yɩɩda. Rẽ tɩ neb wʋsg siga tʋʋm n na n dɩ la b vʋʋse. Mams-y n ges-y-yã. A Poll sã n maana woto yʋʋm a yiib tõre, yaa lɛɛr 3 000 la zak la a moon-yã. Woto me wilgda a Zeova gomdã sẽn da paamd pãng la tõogrã võore. A Poll ra nonga tʋʋma, la a moond koɛɛgã wakat sẽn zemse. A ra moonda sasa ning sẽn zems ne tẽn-kãng nebã sẽkã. Rẽ woma bi-bʋse? “Zʋɩf-rãmbã ne Gɛrk-rãmbã la neb nins fãa sẽn be Aazi soolmã wʋma Zu-soabã koɛɛgã.” (Tʋʋ. 19:10) Ad a sɩd moona koɛɛgã sõma!
Tʋʋ. 19:19, bt 162-163 s. 15
Baa ne kɩɩsgã, koɛɛgã “saaga ne pãnga, la tõogre”
15 B sẽn ning a Seeva kom-dibli wã yãndã kɩtame tɩ tẽngã nebã sɩng Wẽnnaam zoeese. Rẽ kɩtame tɩ neb wʋsg bas zĩn-dãmbã yɛl maanego, n lebg tẽedba. Zĩn-dãmbã yɛl maaneg ra tara pãng Efɛɛze. Tɩ-yoad la zĩn-dãmb boolg ra yaa bũmb sẽn wae. B ra tara sɛb meng sẽn wilgd nebã rẽ maanego. Efɛɛz neb wʋsg yiisa b seb-kãens n yõog nebã fãa taoore, baa b ligdã sẽn da yaa toog wʋsgã. Sã n yaa rũndã-rũndã la b na n koos-ba, taa dolaar tusa. A Luk yeelame: “Woto kɩtame tɩ Zu-soabã koɛɛg saag ne pãnga, la tõogre.” (Tʋʋ. 19:17-20) Sɩdã tõoga ziri wã ne zĩn-dãmb yɛlã. Tõogr tek woto! Nin-kãensã sẽn maan sɩdã kõo tõnd mak-sõngo. Rũndã-rũndã me, zĩn-dãmbã yɛl maaneg tara pãnga. Tõnd sã n wa bãng tɩ d tara bũmb sẽn kẽed ne zĩn-dãmbã yɛla, d segd n dɩka Efɛɛz nebã togs-n-taare, n lob-a tao-tao. Bɩ d zãag d mens ne yel-kãensã sẽn pa noom Wẽnnaamã, baa rẽ sã n na n kɩtame tɩ d bõn wʋsgo.