Kiris-nebã vɩɩm la b tʋʋma tigissã na-kẽndr sebr not-rãmbã
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
SIG-NOY RASEM A 5-11
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ YEL-BŨNÃ 12
D sã n tʋmd ne d sũur fãa, nafd-d lame
Zʋg-sõng yõod sẽn yɩɩd bõn-neebã fãa
Mi n yaa toog ne a Zeova Kaset rãmb kẽer tɩ b paam b noorã rɩɩbo. La baa b mi soay b sẽn tõe n tũ n paam ligd nana-nana, sã n yaa pʋ-lika, b pa sakd ye. B kelld n tʋma ne b sũur fãa n paam b sẽn datã. B sẽn maand woto wã wilgdame tɩ ne bãmba, pʋ-peelmã la zʋg-sõma a taabã sẽn tat Wẽnnaam yamã tara yõod n yɩɩd arzɛk buudã fãa.—Yel. 12:24; Efɛɛ. 4:28.
Y sẽn tõe n paam sũ-noog y tʋʋmdã pʋgẽ to-to
Yɩta sõma tɩ d tags yaoolem sokrã zugu, bala, d sã n ne d tʋʋmdã sẽn nafd neb a taab to-to wã, na n kɩtame tɩ d sũur maneg n noom ne-a. A Zezi meng yeela woto: “Kũun bee bark n yɩɩd reegre.” (Tʋʋma 20:35) D tʋʋmdã nafda d raadensã, neb nins sẽn kõt-d tʋʋmã, la d tʋʋmdã taoor soaba. La pa bãmb bal ye. Nafda d zakã rãmbã, la sẽn dat-b sõngrã me.
D zakã rãmba. Zak soab sã n tʋmd ne yẽesem sẽn na yɩl n ges a zakã rãmb yelle, nafd-b lame. Pipi, sõngd-b lame tɩ b paamd bũmb nins sẽn yaa tɩlae ne-bã. Wala makre, rɩɩbo, fut la ro-gãaga. Woto, a geta a ‘meng zak rãmb’ yell wa Wẽnnaam sẽn yeelã. (1 Tɩmote 5:8) Yiibu, zak soab sã n tʋmd ne yẽesem, a kõta a zakã rãmb mak-sõngo. A San sẽn yaa bi-bɩɩg ning yell d sẽn gom sõsg ning sẽn loogã pʋgẽ wã yeela woto: “M baaba yaa ned sẽn kõ mak-sõng tʋʋmã wɛɛngẽ. Yaa pʋ-peelem soab sẽn tʋm a vɩɩmã tõre. A yɩɩ minizie n kaoos yʋʋm wʋsgo. A mak-sõngã sõnga maam tɩ m bãng tɩ nug-tʋʋmd tara yõodo, bala f maanda teed sẽn nafd neb a taaba.”
Sẽn dat-b sõngrã. Tʋm-tʋmd a Poll sagla kiris-nebã tɩ b “maan nug-tʋʋmd sẽn yaa sõma n paam n kõ sẽn dat-b sõngrã.” (Efɛɛz rãmbã 4:28) Sɩd me, d sã n tʋmd ne yẽesem n get d meng yelle, la d zakã rãmb yelle, d tõe n paama ligd me n sõng sẽn pa são-bã. (Yel-bũnã 3:27) Rẽnd d sã n tʋmd ne yẽesem, d na n tõog n yɩɩ kõta, n paam sũ-noogo.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
M komsda raood zu-loees taoor bɩ?
● Tags n ges yellã kɛglem sẽn ta zĩig ninga. Bao n bãng sã n yaa yel-bil bɩ yel-kãsenga. Biiblã yeelame: “Yalem wilgda a sũ-puugr zĩig pʋgẽ, la gũus-m-meng soab pa tagsd b sẽn tʋʋs-a wã yell ye.” (Yel-bũnã 12:16) Pa zu-loeesã fãa n segd n sãam f sũur wʋsg ye.
“Mam karen-bi-taasã nong n yẽgemda yel-bõones wɛɛngẽ tɩ yaa wa yaa yel-kãsemse. B zo-rãmbã sẽn be rezo sosiyo-rãmbã zutã sã n teel-b b manesmã pʋgẽ, yãngda b yellã. Kɩtdame tɩ yaa toog tɩ b tall manesem sẽn zems yellã taoore.”—A Joanne.
SIG-NOY RASEM 12-18
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ YEL-BŨNÃ 13
Da bas-y tɩ “nin-wẽnsã fɩtlã” kẽes-y moog ye
it-2 109 s. a 4-5
Fɩtla
Võor wʋmb a taaba. D tõe n dɩka fɩtl n mak ne bũmb ned sẽn teeg a vɩɩmã pʋgẽ sẽn na yɩl tɩ wilg-a sore. Woto me, Yel-bũn sebrã wilgda welgr ning sẽn be nin-tɩrg la nin-wẽng sʋk n yetẽ yaa: “Nin-tɩrsã vẽenem yãgda sõma, la b na n kiisa nin-wẽnsã fɩtlã.” (Yel. 13:9) Nin-tɩrsã vẽenem paasdame, la nin-wẽnsã fɩtl wõnda a yãgdame, la baa sẽn wõnd a sẽn maand bũmb ninsã yãkda nengã, Wẽnnaam na n kɩtame t’a fɩtlã ki t’a kargã lake. Na n yɩɩ woto me ne ned ning sẽn kãabd a ba ne a ma wẽnga.—Yel. 20:20.
B sã n yeel tɩ ned ‘fɩtl kiime,’ rat n yeelame me t’a soabã beoog pa na n yɩ neer ye. Yel-bũnd a to yetame yaa: “Nin-wẽng baa a ye beoog pa na n yɩ neer ye. B na n kiisa nin-wẽnsã fɩtlã.”—Yel. 24:20.
w12 7/1 17s. a 3
Tũ-y Wẽnnaam ning sẽn kõt lohormã
3 A Sʋɩtãan sẽn tõog n tudg neb a yiib sẽn da zems zãnga, la baa malɛgs wʋsg tɩ b bas Wẽnnaam sakrã, yaa vẽeneg t’a tõe n tudga tõnd me. A sɩlmã pa toeem ye. A rat n belg-d lame tɩ d tags tɩ Wẽnnaam noyã tũub yaa toogo, la tɩ b kɩtame tɩ d pa tõe n paam sũ-noog ye. (1 Zã 5:3) Dũniyã neb tagsda woto. D sã n wae n be ne-ba, d tõe n wa rɩka b yamã. Saam-bi-poak sẽn tar yʋʋm 24 la sẽn da yo yeela woto: “Sẽn yɩɩd fãa, yaa tũud-n-ta-wẽns n kẽes maam yellã pʋgẽ, bala mam da zoeta b nif n pa rat n wilg-b tɩ m pa get yɛlã wa bãmb ye.” Tõe tɩ wakat n zĩnd tɩ yãmb me zoe y taab nifu.
w04 15/7 31 s. a 6
“Gũus-m-meng soab tʋmda ne bãngre”
Ned sẽn yaa gũus-m-meng soab la nin-tɩrg na n paama barka, a sẽn tũud bãngr hakɩɩka yĩnga. Rẽ wɛɛngẽ, a Salomo yeelame: “Nin-tɩrg rɩtame n tɩgda, la nin-wẽng pʋg yaa vɩʋʋgo.” (Yel-bũnã 13:25) A Zeova mii bũmb ning sẽn yaa sõma ne tõnd d vɩɩmã nens fãa pʋgẽ. Wala makre zakã yɛl wɛɛngẽ, d manesmã ne neb a taabã, koɛɛgã moonego wɛɛngẽ, bɩ b sã n wa kibl-du. D sã n tũud sagls nins sẽn be a Gomdã pʋgẽ wã la d vɩɩmã na n tall bark n yɩɩda.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
“Rao fãa zu-soab yaa Kiristã”
13 Yam ning d sẽn tõe n dɩke: Sẽn yaa bũmb ning fãa la zak soab maanda, segd n yɩɩ ne nonglem. Bõe yĩng tɩ rẽ tar yõod wʋsgo? Tʋm-tʋmd a Zã yeelame: “Ned ning sẽn pa nong a saam-biig [bɩ a zakã rãmb] a sẽn ne wã pa tõe n nong Wẽnnaam a sẽn pa ne wã ye.” (1 Zã 4:11, 20) Sẽn yɩɩd fãa, rao sẽn nong a zak rãmb la a rat n dɩk a Zeova ne a Zeezi togs-n-taar na n sõngda a zakã rãmb tɩ b paamd bũmb nins sẽn yaa tɩlɛ b tẽebã kengr yĩngã, la a sõngd-b tɩ b paamd rɩɩb la futu, tɩ b yam gãe bãane, la b tar sũ-noogo. (1 Tɩm. 5:8) A na n zãmsda a kambã a Zeova noyã, la a kibind-ba. Sẽn paase, a na n modgdame t’a yam-yãkr fãa waoogd a Zeova, la nafd a zakã rãmba. Bɩ d maneg n gom rẽ yell ball-balle, la d ges zak soab sẽn tõe n dɩk a Zeova la a Zeezi togs-n-taar to-to rẽ wɛɛngẽ..
SIG-NOY RASEM 19-25
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ YEL-BŨNÃ 14
Tags-y y sẽn na n maan bũmb ninga, sabab-wẽng sasa
Wilg-y tɩ y nanda vɩɩmã sẽn yaa Wẽnnaam kũunã
10 Wakat ninga, d pa tõe n gɩdg yɛl kẽer tɩ pa maan ye. Wala makre, sabab-wẽnse, bã-longdse, la zaba. Yɛl a woto buud sasa, d tõe n kogla d mens wall d põse, d sã n sak n tũ noy nins tẽngã taoor dãmb sẽn na n kõ rẽ wɛɛngẽ wã. Wala makre, b sã n yeel tɩ d pa d zagsẽ, wall tɩ d yi d sẽn beẽ wã. (Rom. 13:1, 5-7) Naoor wʋsgo, d tõe n segla d mens sabab-wẽng yĩnga. Rẽ n so tɩ d segd n tũud noy nins tẽngã taoor dãmb sẽn yiisd n na n sõng-d tɩ d segl d mens sabab-wẽng yĩngã. D tõe n baoo koom, tɩto, la bũmb a taab sẽn pa sãamde, n bĩngi.
11 Bã-longdg sã n wa sɩng d sẽn beẽ wã, bõe la d segd n maane? D segd n tũu tẽngã taoor dãmb sẽn na n yiis noy ninsã. Wala makre, nusã pɛgb wɛɛngẽ, ra pẽneg taab wʋsgã, no-limã ningri, la bũmb a taab wɛɛngẽ. D sã n wɩngd ne no-kãens tũubu, d wilgdame tɩ d nanda vɩɩmã sẽn yaa Wẽnnaam kũunã.
12 Yel-lingdem sã n wa maane, d zo-rãmba, d yagse, la kiba-kɩtbã tõe n yelgda kibay sẽn pa sɩda. Yɩta sõma tɩ d kelg tẽngã taoor dãmb la logtoɛɛmbã sẽn na n yeel bũmb ningã, la d ra tẽ ‘bũmb ning fãa d sẽn wʋm’ ye. (Karm-y Yel-bũn 14:15.) Nand tɩ siglgã taoor lʋɩtb sullã la filiyal-dãmbã yiis noy n wilg d sẽn segd n maan to-to tigissã la koɛɛgã mooneg wɛɛngẽ, b rengd n maana b sẽn tõe fãa n paam kibay sẽn yaa sɩda. (Ebre. 13:17) D sã n tũud noy nins b sẽn kõtã, d kogenda d mens la neb a taabã. Sõngdame me tɩ tigingã nebã ket n tar yʋ-noog sakã pʋgẽ.—1 Pɩy. 2:12.
Tall-y raood wa a Zadok
11 D sã n wa segd n sõng d tẽed-n-taasã yel-pakr wakate, wãn to la d tõe n tall raood wa a Zadoke? 1) Tũ-y noyã. Sã n wa yaa woto, yɩta sõma tɩ d yɩ sakdba, sẽn na yɩl tɩ zems-n-taar kell n zĩnd d sʋka. Tũ-y noy nins Betɛllã sẽn na n kõ wã. (Ebre. 13:17) Kãsem-dãmbã segd n mi n lebg n gesa bãmb mensã sẽn sigl bũmb ninsã, la sagls nins siglgã sẽn kõ, n na n sõng tigingã neb tɩ b segl b mens sabab-wẽns yĩngã. (1 Kor. 14:33, 40) 2) Tall-y raoodo, la y yɩ gũusdb me. (Yel. 22:3) Nand tɩ y maan bũmb bɩ y reng n tagse. Ra gẽneg-y y yõor zaalem ye. 3) Teeg-y-yã a Zeova. Tẽeg-y t’a Zeova rata yãmb ne y tẽed-n-taasã fãa neere. A tõe n sõng-y lame tɩ y kogl y meng la y sõng y tẽed-n-taasã.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Yelbũn sebrã tags-kãsemse
D pa tõe n togsd bũmb nins sẽn be d sũur pʋgẽ wã wakat fãa, bɩ n togs bõn-kãens ned t’a wʋm b võor zãng ye. Rẽ kɩtame tɩ belsg ning nebã sẽn tõe n kõ-dã tar koaka. Wakat ninga d segd n teega a Zeova a ye bal n tõog n mao ne d zu-loees kẽere.
SIG-NOY RASEM 26–SIGR RASEM A 1
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ YEL-BŨNÃ 15
Sõng-y y taabã tɩ b paam sũ-noogo
D na n saka Wẽnnaam ne d sũur fãa!
16 A Zoob yɩɩ ned sẽn da nong n deegd sãamba. (Zoob 31:31, 32) Baa d nug pa zãada, d me tõe n ‘maanda sãambã sãando.’ (Rom 12:13) Sẽn yaa rɩɩb ning fãa la d tõe n paame, d tõe n boola d taaba, tɩ wilgdẽ tɩ d miime tɩ “neb sã n nong taab n dɩt medg n são neb sẽn wãbd nemd la b zabd taaba.” (Yel. 15:17) D sã n naag d tẽed-n-taag n na n dɩ la d wilg taab d nonglem, baa sẽn yaa rɩɩb ning fãa, tara yamleoogo. Yaa vẽeneg me tɩ na n kenga d fãa tẽebo.
D kengd taab raood masã n yɩɩd pĩndã
16 Nina pa nong goama, n tagsdẽ t’a pa tol n tõe n keng a taabã raood ye. La baa d pa nong goama, d tõe n kenga d taabã raood hal sõma. D sã n dat n keng d to raoodo, pa tɩlɛ tɩ d maan bõn-kãseng ye. D sã n wa pʋʋsd neda, d tõe n yõgemda d noor ne-a. A soab sã n pa yõgemd a noor ne-do, tõe tɩ yaa bũmb n namsd-a, t’a rat ned n togs sẽn be a sũurẽ wã. D sã sak n na n kelg-a, rẽ meng zoe n tõe n yols-a lame.—Zak 1:19.
17 Bi-bɩɩg a ye yʋʋr sẽn boond t’a Ãari ba la a zakã neb a taab n wa n yik n bas a Zeova, tɩ sãam a sũur hal wʋsgo. A ba wã ra yaa kãsem-soab menga. Daar a ye, tigims sull yel-gɛt n yã t’a Ãari sũurã sãama wʋsgo, t’a tall-a tɩ b kẽng kiosg pʋgẽ, n na n tɩ yũ kafe la b sõse. A maaga a yĩng n kelg a Ãari t’a togs-a yellã sẽn namsd-a to-to wã. B sõsgã poore, a Ãari bãngame t’a sã n dat t’a zakã rãmb le wa sɩng a Zeova tũubu, yaa tɩlɛ tɩ yẽ mengã ket n wɩngd ne a Zeova tũubu. A karma Yɩɩn-sõamyã 46, Sofoni 3:17 la Mark 10:29, 30 wã tɩ bels-a hal sõma.
18 A Mart kibarã ne a Ãari kibarã wilgdame tɩ d fãa tõe n maana bũmb n sõng d tẽed-n-taag sẽn dat belsgo. Rĩm a Salomo ra yeelame yaa: “Gomd b sẽn leok sẽn zems a wakat kõta sũ-noogo. Ned sã n yõgemd a noor ne foom, a noogda f sũuri, la kiba-noog paasda yĩns keelem.” (Yel. 15:23, 30) Wakat ning me, ned raood sã n koms tɩ d karem Gũusg Gasgã sõsg ninga, wall bũmb sẽn be tõnd sitã pʋgẽ t’a kelge, kengda a raoodo. A Poll yeelame tɩ d sã n naag taab n yɩɩl Rĩungã yɩɩla, rẽ me kengda raoodo. Ad a sẽn yeele: “Zãms-y taab la y keoog taab ne yam meng-menga, ne yɩɩn-sõamyã, la Wẽnnaam yɩɩla, la yɩɩl Sɩɩg-sõng sẽn kõta. Yɩɩl-y bark pʋʋsg yɩɩl ne y sũyã fãa n pẽg Wẽnnaam.”—Kol. 3:16; Tʋʋ. 16:25.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Kiris-ned tõe n sakame tɩ b tɩp-a bɩ?
2. M segd n soka logtor a to n bãng yẽ me tagsg bɩ? “Sagendb sã n yaa wʋsgo,” tõe n sõngame. Sẽn yɩɩd fãa y bãagã sã n yaa kɛgenga.—Yel-bũnã 15:22.
SIGR RASEM A 2-8
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ YEL-BŨNÃ 16
Sogsg a tãab sẽn tõe n sõng-d tɩ d bãng n yãk yam
Kom-bɩɩse, bãng-y n yãk-y sẽn yaa sõma
11 Tʋm n sõng t’a Zeova tʋʋmdã kẽng taoorã n kõt sũ-noog n yɩɩda. (Yel. 16:20) Wõnda a Baruk sẽn da yaa a Zeremi seb-gʋlsdã wa n yĩma rẽ. Wakat n zĩnd t’a Zeova raabã maaneg ra pa le noom-a ye. La a Zeova yeel-a-la woto: “Fo baooda bõn-kãsems f meng yĩng la? Base, ra bao bũmb a woto ye. Tɩ bõe, gese, mam na n kɩtame tɩ toog paam ninsaalbã fãa. . . . La mam na n gũu fo vɩɩm fo sẽn na n kẽng zĩig ninga fãa tɩ f põse.” (Zer. 45:3, 5) Ne yãmb tagsgo, bõe n da na n kõ a Baruk sũ-noogo? Yaa bõn-kãsemsã baoob bɩ, bɩ yaa a sẽn da na n kell n maan a Zeova raabã, n wa paam n põs Zerizalɛm sãoongã?—Zak 1:12.
12 A Ramiro yaa saam-biig sẽn sõngd neb a taabã, tɩ kõt-a sũ-noogo. Ad a sẽn yeele: “Mam roagdbã ra yaa naong rãmba. Tõnd ra vɩɩ Amerikdisiid tẽn-bil a ye sẽn boond tɩ Bolivi. Mam kẽem n da rat n yao mam karengã inivɛrsite. Woto ra yaa zu-no-kãsenga. La rẽ tɩ mam deega lisgu, n lebg a Zeova Kaset soab sẽn nan pa kaoose. Tẽn-bil a to saam-biig sẽn da yaa so-pakd n bool maam tɩ m wa tɩ d moon koɛɛgã beenẽ. M sɩd kẽngame. M tɩ zãmsa zut wõrsgo. M wa n paka m toorẽ zĩig sẽn na yɩl n paamd m noorã rɩɩbo. Koe-moonegã sasa, tõnd sã n yeel nebã tɩ d rat n sõng-b lame tɩ b zãms Biiblã, wʋsg sakdame. Pa yã n kaoos la b lugl tiging sẽn gomd tẽngã buud-gomde, tɩ mam tɩ naage. Sẽn na maan yʋʋm piig la woto m sẽn yaa so-pakda. Tʋʋmd a to kae sẽn da na n kõ-m sũ-noogo, n ta m sẽn sõngd nebã tɩ b bãngd koe-noogã b buud-gomdã pʋgẽ wã ye.”
Yãmb basame tɩ Wẽnnaam tek-y bɩ?
B SẼN wub tõnd to-to wã, d sẽn vɩ zĩig ningã, d zo-rãmbã la d minimdã wae n kɩtdame tɩ rɩɩb nins tõnd sẽn nongã, fut nins d sẽn yeelgdã, la d manesmã yaa toor-toore.
2 La bũmb kẽer n be tɩ b yõod yɩɩd futã d sẽn yeelgdã, wall rɩɩbã d sẽn dɩtã. Wala makre, d roagdbã zãms-d lame tɩ bũmb kẽer yaa sõma, t’a taab yaa wẽnga. La nebã sẽn tagsd to-to sõma ne wẽngã wɛɛngẽ wã yaa toor-toore. Tõnd sũur-kasetã me wilgd-d-la sore. Biiblã yeelame tɩ baa “bu-zẽmsã sẽn ka tar tõogã,” naoor wʋsgo, b “sakda tõogã sẽn yeel bũmb ninsã.” (Rom. 2:14) La yɛl kẽer n be tɩ Wẽnnaam pa kõ noor vẽeneg ye. Yel-kãens taoore, d maanda a wãna? D na n teega d roagdbã sẽn wilg tõnd bũmb ninsã, wall d maan wa tõnd babgẽ wã nebã sẽn minim n maandẽ wã bɩ?
3 Bʋʋm wʋsg n kɩt tɩ kiris-nebã pa na n teeg b mens wall neb a taab ye. Ad bãmb b yiibu: Pipi, Biiblã yeelame tɩ “sor n be tɩ neb get-a wa so-tɩrga, la a yaool n dabda kũum zĩigẽ.” (Yel. 16:25) D sẽn yaa neb sẽn pa zems zãnga, d pa tõe n wilg d mens sor tɩ zems ye. (Yel. 20:24; 28:26) Yiib-n-soaba, Biiblã yetame t’a Sʋɩtãan la “dũni-kãngã wẽnnaam.” A belga dũniyã nebã tɩ b tar tagsg sẽn pa zems sõma ne wẽngã wɛɛngẽ, la a kɩtdẽ tɩ b nong bũmb sãnda. (2 Kor. 4:4; 1 Zã 5:19) Rẽnd d sã n dat n ta a Zeova yam n paamd a barkã, d segd n tũu Rom dãmb 12:2 sẽn yetã.—Karm-y-yã.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Ra tol-y n sak-y “dũni-kãngã yamã” ye
13 Biiblã yetame t’a Zeova “kisa tɩta-neda.” (Yel. 16:5) Bõe yĩng t’a Zeova kis tɩta-ned bɩ wuk-m-meng soaba? Ad bʋʋm a ye: Wuk-m-meng soab nonga a mengã tɩ loog noor wa a Sʋɩtãana. Tags-y n ges-y! A Sʋɩtãan ra ratame t’a Zeezi, Wẽnnaam sẽn tũnug ne a soab n naan bũmb fãa wã wõgemd n waoog yẽ. (Mat. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Neb nins sẽn nand b mens tɩ loog noor woto wã manesem sɩd wilgdame tɩ dũniyã yamã yaa yalemd Wẽnnaam nifẽ.
SIGR RASEM A 9-15
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ YEL-BŨNÃ 17
Modg-y tɩ laafɩ zĩnd y kãadmã pʋgẽ
g 9/14 11 s. a 2
Ra tall-y sũ-kẽk ye
Fees-y y meng ne pʋ-peelem. Biiblã yetame tɩ neb kẽer tara ‘sũuri’ la tɩ b ‘sũur yikda tao-tao.’ (Yel-bũnã 29:22) Yãmb yaa woto bɩ? Sok-y y meng yaa: ‘M nong n tara sũ-kẽk bɩ? M sũur sãamda tao-tao bɩ? M nong n yikda m sũur yel-bõones poorẽ bɩ?’ Biiblã yetame tɩ “ned ning sẽn gomd beegr yell n pa basdẽ welgda zo-rãmb hakɩɩk ne taaba.” (Yel-bũnã 17:9; Koɛɛg soaba 7:9) Tõe n yɩɩ woto kãadmã pʋgẽ me. Y sã n nong n maand sũ-kẽka, bɩ y sok y meng yaa: ‘M tõe n modgame n tall sũ-mar ne m sɩdã wall m pagã bɩ?’—Biiblã saglga: 1 Pɩyɛɛr 4:8.
w08 1/5 10 s. a 6–11 s. a 1
Y sẽn tõe n welg y mo-yõsã to-to
1. Bao-y sẽk n sõs yellã zugu. “Wakat sẽn zems n be bũmb fãa yĩnga, . . . Sĩndg wakat beeme, tɩ goam wakat beẽ.” (Koɛɛg soaba 3:1, 7) Wa d sẽn zoe n yã wã yɛl kẽer tõe n sãama sũur wʋsgo. Sã n wa yaa woto bɩ y tõog y meng n bas tɩ yɩ bilfu, rat n yeel tɩ sĩndi, n da wa tʋm tɩ nar ye. Biiblã sagenda tõnd yaa: “Zabr sɩngr yaa wa ko-koak pakre. Loog tɩ nan pa sɩng ye.” (Yel-bũnã 17:14) Y sã n tũ Biiblã sagl-kãngã, na n sõng-y lame tɩ y ra wa maan bũmb sẽn na n sãam y zems-n-taarã ye.
La “goam wakat” me beeme. Mo-yõsã yaa wa moodo, tɩ y sã n pa võb-b bɩ b paamd pãnga. Woto wã, ra bas-y mo-yõsã n pa welg n tagsdẽ tɩ b na n wa looga b toor ye. Y sã n yãk yam n na n bas tɩ yɩ bilf tɩ y yaool n welg mo-yõsre, bɩ y ra bas tɩ kaoos wʋsg ye. Woto, y wilgdame tɩ y waoogda y sɩdã bɩ y pagã. Y sã n maan woto, na n sõnga yãmb y yiibã fãa tɩ y tũ Biiblã saglg ning sẽn yet tɩ: “Ra bas-y tɩ wĩndgã tɩ lʋɩ tɩ y sũurã ket n nan pa sig ye.” (Efɛɛz rãmbã 4:26) La yaa vẽeneg tɩ y segd n maana wa y sẽn pʋlmã.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Yelbũn sebrã tags-kãsemse
D segd n bao n wʋma yɛlã võor n tõog n tʋm ne yam la d ra yɩ wa yalma, bala yalem nin la a tagsa yeebdame n pa yaas bũmb sẽn tar yõod zug ye.
SIGR RASEM 16-22
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ YEL-BŨNÃ 18
Gomd-y goam sẽn kengd raood ne neb nins sẽn ka laafɩ wã
Yam hakɩɩkã kelemdame
17 Reng-y n tags-y n yaool n gome. D sã n ka maan gũusgu, d no-goamã tõe n sãama d taabã sũuri. Biiblã yetame: “Gom-to-ned goam pogenda wa zabr sʋʋga, la yam soab goam wata ne maagre.” (Yel. 12:18) D sã n pa yelgd d taabã kong-bõonesã, na n sõngame tɩ laafɩ kell n zĩnd tõnd ne d taabã sʋka. (Yel. 20:19) D sã n dat tɩ d no-goamã keng d taabã raood la ra sãamd b sũuri, d segd n karemda Wẽnnaam Gomdã daar fãa la d bʋgsdẽ. (Luk 6:45) D sã n bʋgsd Biiblã sẽn yetã zugu, d no-goamã na n yɩɩ wa “yam bulga,” n kengd d taabã raoodo.—Yel. 18:4.
mrt sõsg 19 zĩ-gũbrã
Y sẽn tõe n maane, y sã n wa yik bãag zĩig pʋgẽ
Yɩ-y ned sẽn mi kelgre. Bũmb a ye y sẽn tõe n maan n sõng y zoa wã yaa y kelg-a, a sã n wa rat n gom ne-yã. Da tags-y tɩ y segd n leoka a sẽn togs fãa ye. Naoor wʋsgo kelgrã bal sekame. Tall-y sũ-mare, t’a sã n yeel bũmb sẽn pa zems bɩ y ra ning-a taal ye. Ra yeel-y tɩ y mii y zoa wã sẽn tagsd to-to, sẽn yɩɩd fãa sã n wõnd a bãagã pa namsd-a wʋsgo.—Yel-bũnã 11:2.
Gomd-y goam sẽn kengd raoodo. Tõe tɩ y pa mi y sẽn na n yeel bũmb ning ye. La y sã n yeel y zoa tɩ y miime tɩ pa nana ne-a, rẽ na n kenga a raood n yɩɩd y sẽn na n sĩnd n pa yeel-a tɩ bũmbu. Y sã n pa tar y sẽn na n yɛɛlga, bɩ y togs-a y tagsg sẽn yaa soaba. Wala makre, y tõe n yeelame yaa: “M pa mi m sẽn na n yeel bũmb ning takɩ ye. La m datame tɩ f bãng tɩ m kʋmd-f lame.” Gũus-y n da wa yeel-a tɩ “yɛlã ra tõe n zẽn n yɩɩga woto,” bɩ “fo nengẽ sãoome tɩ . . . ”
Y tõe n wilgame tɩ y zoa yell pak-y lame, y sã n maan vaeesg a bãagã zugu. A sã n neẽ tɩ y modgdame n na n bãng bãagã sẽn namsd-a to-to wã, a sũur na n yɩɩ noogo. Rẽ na n kɩtame tɩ y sẽn na n yeel-a bũmb ningã keng a raoodo. (Yel-bũnã 18:13) Maan-y gũusg n da wa kõ-a saglse, sã n pa mik t’a kos-y lame ye.
Maan-y bũmb takɩ n sõng-a. Wall tɩ y tags tɩ y mii y sẽn tõe n maan bũmb ning n sõng-a wã, sok-y-yã-a y sẽn tõe n maane. La tẽeg-y tɩ y zoa wã tõeeme n pa sak n deeg t’a rata sõngre, a sẽn pa rat n yɩ zɩɩb n kõ-yã yĩnga. Sã n wa yaa woto, bɩ y bao bũmb takɩ y sẽn tõe n maan n sõng-a. Wala makre, teed raabo, zakã pɩɩsgo, bɩ bũmb a taaba.—Galat-rãmbã 6:2.
Ra koms-y raood n bas ye. Y zoa wã sẽn maood ne a bãagã yĩnga, wakat ninga a tõeeme n pa tõog n maan bũmb yãmb sẽn da sar ne taab n na n maane, bɩ n pa rat n gom meng ye. Tall-y sũ-mar ne-a la y yɩ wʋmda. Kell-y n sõng-y-yã-a wa sẽn zems a yɛlã sẽn yaa to-to wã.—Yel-bũnã 18:24.
Sõng-y sẽn bẽed-b bãag sẽn kɩt tɩ b sũy pa noom ne b mensã
‘Gomd-y goam sẽn belsde.’—1 TESALONIK RÃMBÃ 5:14.
Y zoa wã tõe n maanda yɩɩre, wall n tagsdẽ t’a ka võor ye. Y sã n wilg-a t’a yell pak-y lame, tõe n bels-a lame la keng a raoodo, baa y sã n pa mi y sẽn na n yeel ye.
“F zoa hakɩɩk nong-f-la wakat fãa.”—YEL-BŨNÃ 17:17.
Maand-y bũmb takɩ n sõngd-a. Ra tags-y tɩ y mii y sẽn tõe n maan n sõng-a ye. Sok-y-yã-a a sẽn dat tɩ y maane. Sã n yaa toog ne y zoa wã t’a togs a sẽn datã vẽenega, bɩ y bao bũmb y sẽn tõe n naag taab n maane, wala makre, n yi n kẽn n kok pemsem. Y tõe n kosame n sõng-a ne tẽed kẽer raabo, a roogã la a zakã manegre, wall ne tʋʋm a taaba.—Galat-rãmbã 6:2.
‘Maan-y sũ-mare.’—1 TESALONIK RÃMBÃ 5:14.
Y zoa wã tõeeme n wa pa rat n gom ye. Wilg-y-yã-a t’a sã n wa rat n gom fãa, bɩ a bas a yam tɩ y na n kelg-a lame. A bãagã yĩnga, a tõe n yeelame wall a maan bũmb tɩ sãam y sũuri. A tõe n far-y lame n base, wall a sũur yik ne-yã. Y sã n wa sõngd-a bɩ y tall sũ-mar la y yɩ wʋmda.—Yel-bũnã 18:24.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
A Zeova na n sõnga yãmb toog wakate
13 Tõnd sẽn segd n maane. Modg-y n da n zãag-y y meng ne nebã ye. D sã n zãag d meng ne nebã d tõe n tagsda d mengã yell bala, la zu-loɛɛg ning d sẽn maood ne wã yelle. Tagsa a woto tõe n kɩtame tɩ d pa bãng n yãk yam sẽn yaa sõma ye. (Yel. 18:1) Yaa sɩd tɩ tõnd fãa mi n data wakat n yaa d yembre, sẽn yɩɩd fãa d sã n wa maood ne zu-loe-kɛgemse. La d sã n lak d meng n kaoose, tõe tɩ d zãgsda neb nins a Zeova sẽn tũnugd ne n na n sõng tõndã sõngre. Rẽnd baa yɛlã sẽn wa n yaa toog to-to, bɩ y sak y zakã rãmba, y zo-rãmbã la kãsem-dãmbã sõngre. Tẽeg-y t’a Zeova tũnugda ne-b n sõngd yãmba.—Yel. 17:17; Eza. 32:1, 2
SIGR RASEM 23-29
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ YEL-BŨNÃ 19
Yɩ-y y tẽed-n-taasã zoa hakɩɩka
D sẽn tõe n maan to-to n maneg n nong taab sõma
16 Get-y y tẽed-n-taasã zʋg-sõma wã n tɩ yɩɩda, la pa b pãn-komsmã ye. D rɩk makre. Mams-y wa y sẽn na n naag y tẽed-n-taas tɩ y kok pemsem. Y maana bũmb toor-toor sẽn yɩ-y noogo. Baasgẽ wã y yõka foto. Y yõka fot-rãmb a yiib n paase, y sẽn pa mi pipi soabã sã n yaa sõma bɩ pa sõma wã yĩnga. Lebga fot-rãmb a tãab la y sẽn tarã. La y mikame tɩ fot a yembr zugu, saam-biig a ye neng n gãneme. Bõe la y na n maan ne fot-kãnga? Y na n yẽes-a lame, bala y tara fot-rãmb a yiib sẽn yaa sõma tɩ nebã fãa nens be laado, baa saam-bi-kãnga.
17 D tõe n dɩka fot-rãmb nins d sẽn bĩngdã n mak ne bũmb nins d sẽn tẽr d tẽed-n-taasã zugã. D wae n tẽra bũmb toor-toor d sẽn naag d tẽed-n-taasã n maan tɩ yɩ-d noogo. La tõe tɩ wakat kãnga, d tẽed-n-taag n maan bũmb tɩ pa yɩ-d noog ye. D na n ket n tẽegda rẽ yell bɩ? D tõe n yĩma rẽ yelle, tɩ yaa wa d sẽn yẽes fot sẽn pa sõma. (Yel. 19:11; Efɛɛ. 4:32) D tõe n yĩma d tẽed-n-taagã kongrã, bala d tẽra bũmb wʋsg d sẽn naag taab n maan tɩ yɩ noogo. Yaa bõn-kãens yell la d pa segd n yĩmi, n tẽegd wakat fãa.
Paasd-y y nonglmã pãnga
10 Tõnd me baooda d sẽn tõe n maan to-to, n sõng d tẽed-n-taasã. (Ebre. 13:16) D gom a Ana sẽn yaa saam-bi-poak ning yell d sẽn gom sõsg ning sẽn loogã pʋgẽ wã yelle. Sob-kãseng sẽn fug poore, yẽ ne a sɩdã tɩ kaaga b tẽed-n-taase, n mik tɩ sobgã fõka b roogã. Rẽ kɩtame tɩ zakã rãmb pa le tar fu-yɩlem ye. A Ana yeelame: “D wʋka b futã n tɩ peke, n paas la d kʋ n wa kõ-ba. Tõnd ra getame tɩ d sẽn maanã pa zem baa fʋɩ, la rẽ kɩtame tɩ d zoodã paam pãng hal n tãag masã.” A Ana ne a sɩdã sẽn nong b tẽed-n-taasã kɩtame tɩ b maan bũmb takɩ n sõng-ba.—1 Zã 3:17, 18.
11 D sã n nong d taabã la d maand-b neere, b na n neeme tɩ d modgdame n dɩkd a Zeova togs-n-taare. B sũur na n yɩɩ noog ne d sõmblmã, baa d sã n pa miẽ. A Kan sẽn yaa saam-bi-poak ning yell d sẽn zoe n gomã mi n tẽega neb nins sẽn sõng-a wã yelle, hal t’a sũur noomẽ. A yeelame: “Mam sũur nooma ne saam-bi-pogs nins fãa sẽn da mi n tall maam tɩ d tɩ moon koɛɛgã. B ra mi n wa rɩk-m lame tɩ d tɩ rɩ, la b lebg n wa sik-m ne laafɩ. Masã m miime tɩ rẽ maaneg ra pa nana ne-b ye. La b ra maanda rẽ ne sũ-noogo.” Yaa sɩd tɩ pa nebã fãa n na n pʋʋs tõnd bark bũmb nins d sẽn maan n kõ-bã yĩng ye. A Kan goma neb nins sẽn sõng-a wã yell n yeel yaa: “Mam sẽn dat yaa m maan-b neer n lebse, bõn-sõma nins fãa b sẽn maan n kõ maamã yĩnga. La m pa mi b fãa sẽn be zĩig ning rũndã-rũndã ye. La a Zeova miime. M pʋʋsd-a lame n kotẽ t’a keo-b n kõ-ma.” A Kan goamã yaa sɩda. A Zeova nee bõn-sõma nins d sẽn maand d taabã yĩngã, baa sã n yaa bilfu. A geta rẽ wa maoong sẽn tar yõod wʋsgo, la wa samd a sẽn na n yao.—Karm-y Yel-bũn 19:17.
Kell-y n nong-y y taabã ne nonglem-kãsenga
6 Rũndã-rũndã, ned sã n tʋm ãnterepiriiz pʋgẽ n kaoos yʋʋm wʋsgo, d tõe n yeelame t’a yaa tʋm-tʋmd sẽn maand sɩda. Yʋʋm wʋsgã fãa pʋgẽ, tõeeme t’a zɩ n paam n sõs ne tʋʋmdã taoor dãmb ye. Tõe tɩ wakat ninga a sũur pa noom ne noy nins tʋʋmdã taoor dãmb sẽn gãnegã ye. A pa nong ãnterepiriizã ye. La a sẽn paam n tʋmdẽ tɩ b yaood-a wã, a sũur noomame. Sã n pa a paama tʋʋmd a to sẽn são tʋʋm-kãnga, a na n kell tʋma beenẽ hal n wa loog retrɛte.
7 Yaa ned sẽn maand yɛlã ne yam ningã n wilgd a sã n yaa maan-sɩd soab wa d sẽn wilg sull a 6 pʋgẽ wã, bɩ a sã n yaa ned sẽn tar nonglem-kãsenga. Pĩnd wẽndẽ wã, bõe n kɩt tɩ Wẽnnaam nin-buiidã ra nong b taabã ne nonglem-kãsenga? Pa b sẽn da get tɩ yaa tɩlɛ tɩ b maan rẽ yĩng ye. Yaa b sẽn da rat ne b sũy fãa n maan rẽ wã yĩnga. Wala makre, a Davɩɩde. A wilgame t’a nonga a zo-nongr a Zonatã ne nonglem-kãsenga, baa ne a Zonatã ba wã sẽn da baood a Davɩɩd n na n kʋ wã. Yʋʋm wʋsg a Zonatã kũumã poore, a Davɩɩd kell n wilga nonglem-kãseng ne a Zonatã biig a Mefibosɛte.—1 Sãm. 20:9, 14, 15; 2 Sãm. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
it-1 515
Saglga, Sagendã
A Zeova a ye bal la yamã yẽgre. Yẽ a ye bal n pa baood tɩ ned sagl-a. (Eza. 40:13; Rom. 11:34) A Bi-riblã yaa “Sagend sẽn ka to,” n kõt tõnd sagls la a wilgd tõnd sore. Bala a paama sagls a Ba wã nengẽ la a tũ sagl-kãense, tɩ Wẽnnaam vʋʋsem sõngã me be ne-a. (Eza. 9:6; 11:2; Zã 5:19, 30) Woto wilgdame tɩ d sã n dat saglg sẽn na n naf-do, segd n zemsa ne Wẽnnaam sẽn datã. Saglg sã n kɩɩsd saasẽ pãng soabã saglgã, yaa saglg sẽn pa tar yõodo. Pʋd n pa saglg ye.—Yel. 19:21; 21:30.
SIGR RASEM 30–SẼOOG RASEM A 6
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ YEL-BŨNÃ 20
Y sẽn tõe n maan n bãng n yãk yam, y sã n wa rood neda
Y sẽn tõe n bao n bãng taab to-to, tɩ sõng-y tɩ y yãk yam-sõngo
3 Yaa sɩd tɩ bao n bãng taabã tõe n yɩɩ sũ-noog wakate, la yaa bũmb sẽn tar yõod wʋsgo. Bala a tõe n baasa ne kãadem. Neb a yiib kãadem daare, b pʋlemda a Zeova taoor tɩ b na n nonga taab la b waoogd taab b yõor tɛka. Nand tɩ d maan pʋlenga, d segd n deng n tagsa a zug neere. (Karm-y Yel-bũn 20:25.) Yaa vẽeneg tɩ yaa woto me ne pʋleng ning d sẽn maand kãadmã daarã. Neb a yiib sã n bao n bãng taab sõma, sõngd-b lame tɩ b bãng n yãk yam-sõngo. B tõe n yãka yam n kẽ kãadem, wall b yãk yam n bas tɩ sa. Neb a yiib sẽn dood taab sã n wa yãk yam n na n bas tɩ sa, pa rat n yeel tɩ b sẽn bao n bãng taabã pa yãk neng ye. Talla yõodo. Sõng-b lame tɩ b bãng n yãk yam.
4 Bõe yĩng tɩ tar yõod tɩ d tall tagsg sẽn zems bao n bãng taabã wɛɛngẽ? Ned sẽn pa kẽ kãadem sã n tar tagsg sẽn zems bao n bãng taabã wɛɛngẽ, a pa na n dood ned n yaool n miẽ t’a pa rat n kẽ kãadem ne-a ye. La pa sẽn pa kẽ-b kãadmã bal n segd n tall tagsg sẽn zems bao n bãng taabã wɛɛngẽ ye. Yaa tõnd fãa. Wala makre, neb kẽer tagsdame tɩ neb a yiib sã n dood taaba, yaa tɩlɛ tɩ b kẽ kãadem ne taaba. Tagsg a woto namsda neb nins sẽn nan pa kẽ kãadmã. Bõe yĩnga? A Melisa sẽn yaa Etazĩni saam-bi-poak sẽn pa kẽ kãadmã yeelame yaa: “Saam-biig ne saam-bi-poak sã n dood taaba, neb kẽer tagsdame tɩ yaa tɩlɛ tɩ b kẽ kãadem. Rẽ kɩtame tɩ ned sã n wa rood a to, baa a sã n wa getẽ t’a soabã pa zems ne-a, a pa rat n bas tɩ sa ye. Sãnda pʋd n pa rat n sɩng meng ye. Nebã sẽn get yɛlã to-to wã tõe n waa ne yɩɩr wʋsgo.”
Y sẽn tõe n maan to-to n paam ned n kẽ kãadem
8 Wãn to la y tõe n gũus ned ning y yamã sẽn kẽ wã n gese? Tigissã sasa, wall yãmb ne y tẽed-n-taasã sã n mi n tigim taab n na n kok pemsem, y tõe n gũus n gesa a soabã zʋgã la a manesmã sẽn yaa to-to, la a tẽebã sã n tara pãnga. A zo-rãmbã yaa nin-bʋs buudu? Bõe yell la a nong n gomda? (Luk 6:45) A sẽn magd n na n wa maan bũmb ninsã zemsa ne yãmb rẽndã bɩ? Y tõe n goma a yell ne a tigingã kãsem-dãmba, wall ne kiris-neb a taab tẽeb sẽn bɩ la sẽn mi-a sõma. (Yel. 20:18) Y tõe n bao n bãnga a sã n tara yʋ-noog la zʋg-sõma. (Rut 2:11) Y sã n wa gũusd n get a soabã, bɩ y gũus n da wa maan bũmb sẽn na n sãam a sũur ye. Rẽ baoodame tɩ y gũus n da wa yaa sẽg-sẽg ne a soabã, wall y baood n na n bãng bũmb fãa a soabã zug ye.
Y sẽn tõe n bao n bãng taab to-to, tɩ sõng-y tɩ y yãk yam-sõngo
7 Bõe la y tõe n maan n bãng y to wã sẽn sɩd yaa ned ning buudã? Bũmb y sẽn tõe n maan tɩ sõng-y sõma yaa y sẽn na n pelgd y pʋg n sõsd ne taaba, n sokd taab sogsgo, la y maagd yĩng n kelgd taaba. (Yel. 20:5; Zak 1:19) Sẽn na yɩl n maan rẽ, naagd-y taab n maand bũmb kẽer sẽn na n kɩt tɩ y sõsd ne taaba. Y tõe n naagda taab n dɩtẽ, wall y mi n naag taab n yi n kẽn n kok pemsem, la y naagd taab n moond koɛɛgã. Y sã n mi n tũ taab n tɩ kaag y zakã rãmb wall y zo-rãmba, tõe n sõng-y lame tɩ y maneg n bãng taab sõma. Sẽn paase, naag-y taab n maan bũmb kẽer sẽn na n kɩt tɩ y bãng y to wã manesem sẽn yaa to-to ne neb buud toor-toore, la yɛl buud toor-toor taoore. Ges-y-yã a Ogistẽ sẽn be Peyiba wã sẽn maan to-to. A goma yẽ ne a pag a Alisiya sẽn wa n baood n bãngd taab sasa wã yelle, n yeel yaa: “D baoo bũmb kẽer sẽn na n sõngd tɩ d maneg n bãng taab n paase. Mi n yaa bũmb maaneg sẽn pa toogo, wala naag taab n segl rɩɩbo, pa rẽ bɩ n tʋm tʋʋm-bõones a taaba. Tʋʋm a woto sasa, ned kam fãa nee a to wã zʋg-sõma la a pãn-komsem.”
8 Y sã n naagd taab n zãmsd Biiblã, tõe n sõng-y lame me tɩ y bãng taaba. Y sã n wa kẽ kãadem, y segd n baooda sẽk y zak pʋgẽ Biibl zãmsgã yĩnga. Rẽ la Wẽnnaam na n ning y kãadmã barka. (Koɛ. 4:12) Woto wã, pa zems tɩ y baood sẽk n naagd taab n zãmsd Biiblã y sẽn wat n baood n bãngd taabã sasa sɩda? Yaa sɩd tɩ neb sẽn dood taab nan pa pag ne a sɩda, tɩ saam-biigã nan pa saam-bi-poakã zu-soab ye. La y sã n naagd taab n zãmsd Biiblã n pa vaandẽ, tõe n sõnga y ned kam fãa t’a bãng a to wã tẽeb sẽn yaa to-to. A Mags ne a pag a Liiza sẽn be Etazĩni wã goma naag taab n zãms Biiblã nafa a to yell n yeel yaa: “D sẽn wa n sɩng taab roobã bala, d baoo sɛb sẽn gomd bao n bãng taabã yelle, kãadmã la zak pʋgẽ vɩɩmã yell n sɩng zãmsgo. Seb-kãens sõnga tõnd tɩ d gom bũmb wʋsg sẽn tar yõod yelle. Sã n da pa tũ ne rẽ, ra na n yɩɩ toog tɩ d sɩng bõn-kãens yell goama.”
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
D yɩ pʋ-peelem dãmb bũmb fãa pʋgẽ
15 Pa tigingã pʋgẽ bal la kiris-nebã segd n yɩ pʋ-peelem dãmb ye. A Poll yeelame tɩ ‘tõnd dat n maana bũmb fãa ne pʋ-peelem.’ (Hebre dãmba 13:18) Koosmã wɛɛngẽ d Naandã ratame tɩ d tall pʋ-peelem wakat fãa. Yelbũn sebrã pʋgẽ bala, yaa naoor a naas tõr la b wilg tɩ d pa segd n maan zãmb koosmã wɛɛngẽ ye. (Yelbũna 11:1; 16:11; 20:10, 23) Pĩnd wẽndẽ wã, b ra nong n magda koosmã ne laas la kilo, la b peesd ligdã me. Zãmb dãmbã ra tara laas la kilo rãmb buk a yiib-yiib n zuud la b wẽgd b raadensã. A Zeova kisa woto! D sã n dat n pa a nonglmã pʋgẽ, d segd n basa zãmb buud fãa.