Rut*

1 Issa ġara li, fiż-​żmien meta l-​imħallfin+ kienu jamministraw il-​ġustizzja, waqaʼ l-​ġuħ+ fil-​pajjiż, u raġel minn Betlehem+ f’Ġuda mar jgħix bħala barrani fit-​territorju taʼ Mowab,+ flimkien maʼ martu u ż-​żewġ uliedu. 2 Ir-raġel kien jismu Elimelek, martu Nagħomi, u ż-​żewġ uliedu Maħlon u Kiljon, Efratin+ minn Betlehem f’Ġuda. U waslu fit-​territorju taʼ Mowab u baqgħu hemmhekk.

3 Għadda ż-​żmien u miet Elimelek, ir-​raġel taʼ Nagħomi, u baqgħet hi maż-​żewġ uliedha. 4 Maż-żmien, l-​irġiel iżżewġu nisa Mowabin.+ Waħda kien jisimha Għorfa u l-​oħra Rut.+ U baqgħu jgħixu hemmhekk madwar għaxar snin. 5 U ġara li Maħlon u Kiljon mietu wkoll, u b’hekk il-​mara sfat mingħajr żewġha u ż-​żewġ uliedha. 6 Imbagħad hi flimkien man-​nisa taʼ wliedha telqet mit-​territorju taʼ Mowab biex tmur lura, għax waqt li kienet f’Mowab semgħet li Ġeħova kien ħaseb fil-​poplu+ tiegħu billi tahom il-​ħobż.+

7 U telqet mill-​post fejn kienet,+ u ż-​żewġ nisa taʼ wliedha kienu magħha, u baqgħu mexjin fit-​triq biex imorru lura lejn l-​art taʼ Ġuda. 8 Fl-aħħar, Nagħomi qalet liż-​żewġ nisa taʼ wliedha: “Morru, erġgħu lura, kull waħda lejn dar ommha. Jalla Ġeħova juri qalb tajba bl-​imħabba magħkom,+ bħalma intom urejtuha miegħi+ u maʼ żwieġkom li issa huma mejtin. 9 Jalla Ġeħova jagħtikom għotja+ u ssibu post taʼ mistrieħ+ kull waħda f’dar żewġha.” Imbagħad bisithom,+ u bdew jibku u jolfqu. 10 Iżda baqgħu jgħidulha: “Le, aħna miegħek irridu niġu, għand niesek.”+ 11 Imma Nagħomi qaltilhom: “Morru lura, uliedi. Għala tridu tiġu miegħi? Għad għandi jien ulied f’ġufi, biex dawn jistgħu jsiru żwieġkom?+ 12 Morru lura, uliedi, morru, għax jien xjaħt wisq biex nerġaʼ niżżewweġ. Kieku ngħid li għad għandi tama li llejla stess se niżżewweġ u żgur se jkolli t-​tfal,+ 13 lesti li tistennewhom sakemm jikbru? Lesti li ma tiżżewġu lil ħadd biex tibqgħu tistennew lilhom? Le, uliedi, għax minħabba fikom għandi mrar kbir peress li id Ġeħova daret kontrija.”+

14 Malli semgħu dan reġgħu bdew jibku u jolfqu, u mbagħad Għorfa bieset lill-​kunjata, iżda Rut baqgħet imqabbda magħha.+ 15 Għalhekk, qaltilha: “Ara! L-​armla taʼ ħu żewġek marret lura lejn niesha u allatha.+ Mur lura magħha.”+

16 Rut wiġbitha: “Toqgħodx titlobni biex nitilqek, biex immur lura u ma niġix miegħek; għax fejn tmur int, immur jien, u fejn tgħaddi l-​lejl int, ngħaddih jien.+ Il-​poplu tiegħek ikun il-​poplu tiegħi,+ u Alla tiegħek, Alla tiegħi.+ 17 Fejn tmut int, immut jien,+ u hemmhekk nindifen. Jalla Ġeħova jagħmilli hekk u iktar+ minn hekk jekk ma tkunx il-​mewt li tifridni minnek.”

18 Meta rat li kienet determinata li tmur magħha,+ ma qaltilha xejn iktar. 19 U t-​tnejn li huma baqgħu sejrin fi triqithom sakemm waslu Betlehem.+ U ġara li malli waslu Betlehem, qamet għagħa kbira fil-​belt kollha minħabba fihom,+ u n-​nisa bdew jgħidu: “Din Nagħomi?”+ 20 U hi kienet tgħidilhom: “Issejħulix Nagħomi.* Sejħuli Mâra,* għax Dak li Jistaʼ Kollox+ sqieni ħafna mrar.+ 21 Kelli minn kollox meta tlaqt,+ u b’idi vojta ġegħelni niġi lura+ Ġeħova. Għala ssejħuli Nagħomi, meta kien Ġeħova li umiljani+ u Dak li Jistaʼ Kollox li ġabli l-​gwaj?”+

22 Hekk Nagħomi ġiet lura mit-​territorju taʼ Mowab+ maʼ Rut il-​Mowabija, mart binha, u waslu Betlehem+ meta beda l-​ħsad tax-​xgħir.+

2 Nagħomi kellha qarib+ min-​naħa taʼ żewġha, raġel għani ħafna,+ mill-​familja t’Elimelek, jismu Bogħaż.+

2 U Rut il-​Mowabija qalet lil Nagħomi: “Jekk jogħġbok, ħallini mmur fir-​rabaʼ llaqqat+ qalb is-​sbul wara min juri ħniena miegħi.” Għalhekk, wiġbitha: “Mur, binti.” 3 Imbagħad telqet u daħlet fir-​rabaʼ u bdiet tlaqqat wara l-​ħassada.+ B’hekk, b’kumbinazzjoni sabet ruħha fil-​medda rabaʼ taʼ Bogħaż,+ li kien mill-​familja t’Elimelek.+ 4 U, ara, Bogħaż ġie minn Betlehem u beda jgħid lill-​ħassada: “Ġeħova magħkom.”+ U huma kienu jwiġbuh: “Ġeħova jbierkek.”+

5 Wara dan, Bogħaż+ staqsa liż-​żagħżugħ li kien fuq il-​ħassada: “Taʼ min hi din iż-​żagħżugħa?” 6 U hu wieġbu: “Hi Mowabija+ li ġiet lura maʼ Nagħomi mit-​territorju taʼ Mowab.+ 7 U qaltli, ‘Jekk jogħġbok, ħallini llaqqat,+ u niġbor qalb is-​sbul maqtugħ wara l-​ħassada.’ Għalhekk, daħlet u baqgħet fuq saqajha minn x’ħin ġiet fil-​għodu sakemm qagħdet naqra bil-​qiegħda issa fl-​għarix.”+

8 Iktar tard Bogħaż qal lil Rut: “Smajt, hux, binti? Tmurx tlaqqat f’għalqa oħra,+ u lanqas m’għandek tmur xi mkien ieħor, u b’hekk tkun tistaʼ tibqaʼ qrib il-​ħassada nisa żgħażagħ+ tiegħi. 9 Żomm għajnejk fuq l-​għalqa li jkunu se jaħsdu, u mur magħhom. Mhux jien stess ordnajt lill-​irġiel żgħażagħ biex ma jmissukx?+ Meta jaqbdek l-​għatx, mur ħdejn il-​ġarar u ixrob milli jimlew l-​irġiel żgħażagħ.”+

10 X’ħin semgħet dan, baxxiet rasha u niżlet maʼ l-​art+ u qaltlu: “Kif sibt il-​ħniena f’għajnejk biex qed tagħti kasi, meta jien barranija?”+ 11 Imbagħad Bogħaż wiġibha: “Kollox qaluli,+ b’kulma għamilt mal-​kunjata tiegħek wara li miet żewġek,+ u kif tlaqt lil missierek u lil ommok u l-​art taʼ qrabatek biex tmur għand poplu li ma kontx tafu qabel.+ 12 Jalla Ġeħova jippremjak taʼ dak li tagħmel,+ u jalla tirċievi ħlas perfett+ mingħand Ġeħova, l-​Alla taʼ Israel, li taħt ġwinħajh ġejt tfittex il-​kenn.”+ 13 Hi wieġbet: “Sidi, ħallini nsib il-​ħniena f’għajnejk, għaliex int kont taʼ faraġ għalija u għax bi kliemek serraħt moħħ il-​qaddejja tiegħek,+ għalkemm jien m’iniex bħal waħda mill-​qaddejja tiegħek.”+

14 U f’ħin l-​ikel Bogħaż qalilha: “Ersaq ’l hawn, u kul biċċa ħobż+ u bill il-​ftiet fil-​ħall.” Għalhekk, qagħdet bil-​qiegħda ħdejn il-​ħassada, u beda jnewlilha qmuħ inkaljati+ u bdiet tikolhom, u mhux talli xebgħet imma talli kien baqgħalha ż-​żejjed. 15 Imbagħad qamet u marret tlaqqat.+ Bogħaż issa ordna lill-​irġiel żgħażagħ u qalilhom: “Ħalluha tlaqqat qalb is-​sbul maqtugħ, u tagħtuhiex fastidju.+ 16 U qisu li tieħdu ħsieb ukoll li taqilgħu xi sbul mill-​qatet għaliha, u ħalluhomlha biex tkun tistaʼ tlaqqathom,+ u qisu li ma ċċanfruhiex.”

17 Hi kompliet tlaqqat fl-​għalqa sa fil-​għaxija,+ u wara dirset+ dak li kienet laqqtet; b’kollox kellha madwar efa+ xgħir. 18 Wara li ġabritu daħlet il-​belt, u l-​kunjata tagħha rat x’kienet laqqtet. Imbagħad ħarġet l-​ikel li refgħet+ wara li kienet xebgħet u tathulha.

19 Għalhekk, il-​kunjata qaltilha: “Fejn laqqatt illum, u fejn ħdimt? Ikun imbierek min ta kasek.”+ B’hekk, hi qalet lill-​kunjata maʼ min kienet ħadmet; u ssoktat tgħidilha: “Ir-​raġel li ħdimt miegħu llum jismu Bogħaż.” 20 Għal dan il-​kliem, Nagħomi qalet lil mart binha: “Ħa jkun imbierek minn Ġeħova,+ li ma warrabx il-​qalb tajba bl-​imħabba+ tiegħu mill-​ħajjin u mill-​mejtin.”+ U Nagħomi ssoktat tgħidilha: “Dan ir-​raġel jiġi minna.+ Hu wieħed minn dawk li għandhom id-​dritt jifduna.”+ 21 Imbagħad Rut il-​Mowabija qalet: “Qalli wkoll, ‘Għandek tibqaʼ qrib iż-​żgħażagħ tiegħi sakemm ilestu l-​ħsad kollu li għandi.’”+ 22 Għalhekk, Nagħomi+ qalet lil Rut, il-​mara taʼ binha:+ “Binti, aħjar tmur man-​nisa żgħażagħ tiegħu, li ma tmurx f’għalqa oħra u joqogħdu jdejquk.”+

23 U Rut baqgħet tlaqqat qrib in-​nisa żgħażagħ taʼ Bogħaż sakemm spiċċaw il-​ħsad tax-​xgħir+ u l-​ħsad tal-​qamħ. U baqgħet toqgħod mal-​kunjata.+

3 Nagħomi, il-​kunjata tagħha, issa qaltilha: “Binti, m’għandix jien infittixlek post taʼ mistrieħ+ għall-​ġid tiegħek stess? 2 U issa, m’huwiex Bogħaż qaribna,+ dak li int qgħadt man-​nisa żgħażagħ tiegħu? Ara! Illejla se jkun qed iderri*+ x-​xgħir fil-​qiegħa tad-​dris. 3 Għalhekk, inħasel, indilek biż-​żejt,+ itfaʼ l-​mantell fuqek,+ u inżel lejn il-​qiegħa. Tħallihx ikun jaf min int sakemm ikun kiel u xorob. 4 U x’ħin jimtedd, oqgħod attenta biex tara fejn jimtedd; u ersaq lejh u ikxiflu saqajh u mtedd hemmhekk; imbagħad hu jgħidlek x’għandek tagħmel.”

5 Hi wiġbitha: “Nagħmel kulma tgħidli.” 6 U niżlet lejn il-​qiegħa u għamlet kulma ordnatilha l-​kunjata. 7 Sadanittant, Bogħaż kiel u xorob, u ħassu kuntent f’qalbu,+ u mar jimtedd f’tarf il-​munzell tal-​qmuħ. Imbagħad hi resqet inkiss inkiss, kixfitlu saqajh, u mteddet. 8 Ġara li f’nofs il-​lejl hu beda jirtogħod. Għalhekk, qam bil-​qiegħda, u, ara, kien hemm mara mimduda ħdejn saqajh! 9 Imbagħad staqsiha: “Min int?” Qaltlu: “Jien Rut l-​ilsira tiegħek, ifrex tarf ilbiesek fuq l-​ilsira tiegħek, għax int għandek id-​dritt tal-​fidwa.”+ 10 Għalhekk, qalilha: “Jalla tkun imbierka minn Ġeħova,+ binti. Il-​qalb tajba bl-​imħabba+ li wrejt issa hi aħjar minn dik li wrejt qabel,+ għax ma mortx wara l-​irġiel żgħażagħ, la foqra u lanqas għonja. 11 U issa, binti, tibżax. Kulma tgħidli nagħmillek,+ għax f’bieb il-​belt taʼ niesi kulħadd jaf li int mara mill-​aħjar.+ 12 Huwa minnu li jien għandi d-​dritt tal-​fidwa,+ imma hemm ukoll xi ħadd ieħor, li jiġi minnek iktar mill-​qrib, li għandu dan id-​dritt.+ 13 Għaddi l-​lejl hawnhekk, u jekk għada fil-​għodu jkun irid jifdik,+ tajjeb! Ħa jifdik. Imma jekk ma jogħġbux jifdik, nifdik jien stess, daqskemm hu żgur li Ġeħova hu ħaj.+ Ibqaʼ mimduda sa fil-​għodu.”

14 U baqgħet mimduda ħdejn saqajh sa fil-​għodu u mbagħad qamet qabel ma setaʼ jagħrafha xi ħadd. Issa qalilha: “Qis li ħadd ma jkun jaf li kien hawn mara fil-​qiegħa.”+ 15 U qalilha wkoll: “Ġib il-​mantar taʼ fuqek, u żommu miftuħ.” Hi żammitu miftuħ u kejlilha sitt kejliet* xgħir u tahomlha, u mbagħad daħal il-​belt.

16 Hi telqet għal għand il-​kunjata, u din staqsietha: “Din int, binti?” U hi rrakkontatilha kulma kien għamlilha Bogħaż. 17 U kompliet tgħidilha: “Tani dawn is-​sitt seat xgħir, għax qalli, ‘Tmurx b’idek vojta għand il-​kunjata.’”+ 18 U din qaltilha: “Stenna, binti, sakemm tkun taf kif se tintemm il-​kwistjoni, għax dan ir-​raġel mhux se jistrieħ qabel ma jirranġa kollox illum.”+

4 U Bogħaż telaʼ ħdejn bieb+ il-​belt u qagħad bil-​qiegħda hemmhekk. U, ara, kien għaddej il-​qarib li kellu d-​dritt tal-​fidwa u li kien semma Bogħaż.+ U Bogħaż qallu: “Ersaq ’l hawn, ħabib, poġġi ftit bil-​qiegħda.” Għalhekk, dak resaq u poġġa bil-​qiegħda. 2 U Bogħaż sejjaħ għaxart irġiel mix-​xjuħ+ tal-​belt u qalilhom: “Poġġu hawn.” U dawk qagħdu bil-​qiegħda.

3 Imbagħad qal lill-​qarib:+ “Dik il-​medda rabaʼ li kienet taʼ ħuna Elimelek,+ Nagħomi, li issa ġiet lura mit-​territorju taʼ Mowab,+ trid tbigħha. 4 U jien ħsibt li għandi ngħarrfek u ngħidlek, ‘Ixtriha+ quddiem l-​abitanti tal-​belt u x-​xjuħ taʼ niesi.+ Jekk trid tifdiha, ifdiha; imma jekk mhux se tifdiha, għidli, biex inkun naf, għax m’hemm ħadd ħliefek li jistaʼ jifdiha,+ u jien niġi warajk.’” U dan qallu: “Jien irrid nifdiha.”+ 5 Imbagħad Bogħaż qallu: “Dakinhar li tixtri l-​għalqa minn id Nagħomi, trid tixtriha wkoll mingħand Rut il-​Mowabija, mart il-​mejjet, biex tqajjem isem il-​mejjet fuq wirtu.”+ 6 X’ħin semaʼ dan, il-​qarib wieġbu: “Ma nistax nifdiha għalija, għax nibżaʼ li nagħmel ħsara lil wirti. Ifdiha għalik bid-​dritt tiegħi, għax jien ma nistax nifdiha.”

7 Issa din kienet id-​drawwa fl-​antik f’Israel rigward id-​dritt tal-​fidwa u rigward it-​tpartit, biex kollox ikun stabbilit: Raġel kellu jinżaʼ s-​sandlija+ u jagħtiha lill-​ieħor, u din kienet il-​konferma f’Israel. 8 Għalhekk, meta l-​qarib qal lil Bogħaż: “Ixtriha għalik,” hu qabad u neżaʼ s-​sandlija.+ 9 Imbagħad Bogħaż qal lix-​xjuħ u lin-​nies kollha: “Intom xhieda+ llum li qed nixtri minn id Nagħomi kulma kellu Elimelek u kulma kellhom Kiljon u Maħlon. 10 U qed nixtri wkoll għalija bħala marti lil Rut il-​Mowabija, mart Maħlon, biex inqajjem isem il-​mejjet+ fuq wirtu u biex ismu ma jinqatax minn fost ħutu u minn bieb beltu.* Illum intom xhieda.”+

11 U n-​nies kollha li kien hemm f’bieb il-​belt u x-​xjuħ qalu: “Xhieda aħna! Jalla Ġeħova jagħmel li l-​mara li ġejja f’darek tkun bħal Rakele+ u bħal Lea,+ li t-​tnejn li huma bnew dar Israel;+ u int uri x’tiswa f’Efrata+ u agħmel isem tajjeb għalik f’Betlehem.+ 12 U jalla darek issir bħal dik taʼ Pereż, li Tamar wildet lil Ġuda,+ mill-​ulied li Ġeħova se jagħtik minn din il-​mara żagħżugħa.”+

13 B’hekk, Bogħaż ħa lil Rut u hi saret martu u kellu x’jaqsam magħha. U Ġeħova taha li titqal+ u wildet iben. 14 U n-​nisa bdew jgħidu+ lil Nagħomi: “Ikun imbierek Ġeħova,+ li llum ma ħalliekx mingħajr qarib; biex ismu jixxandar f’Israel. 15 U hu reġaʼ ġiegħlek tieħu l-​ħajja* u wieżnek fi xjuħitek,+ għaliex mart ibnek, li tant tħobbok+ u li għalik hi aħjar minn sebaʼ subien,+ wildet lil dan l-​iben.” 16 U Nagħomi ħadet it-​tifel u qegħditu fi ħdanha, u bdiet tieħu ħsiebu. 17 U n-​nisa ġirien+ tawh isem u qalu: “Lil Nagħomi twildilha iben.” U semmewh Għobed.*+ Dan jiġi missier Ġesse,+ missier David.

18 Issa dawn huma l-​ġenerazzjonijiet taʼ Pereż:+ Pereż nissel lil Ħesron;+ 19 u Ħesron nissel lil Ram; u Ram+ nissel lil Għamminadab; 20 u Għamminadab+ nissel lil Naħson;+ u Naħson nissel lil Salmon; 21 u Salmon+ nissel lil Bogħaż; u Bogħaż+ nissel lil Għobed; 22 u Għobed nissel lil Ġesse;+ u Ġesse nissel lil David.+