Ħajja Wara l-​Mewt—Kif, Fejn, Meta?

IL-​ĦALLIEQ u Donatur tal-​Ħajja tal-​bniedem jagħti l-​garanzija persunali tiegħu li l-​mewt umana mhux neċessarjament ittemm il-​ħajja għal dejjem. Iktar minn hekk, Alla jassigurana li huwa possibbli mhux biss li ngħixu mill-​ġdid għal żmien limitat taʼ ħajja imma li ngħixu bil-​prospett li qatt iktar ma niffaċċjaw il-​mewt! L-​appostlu Pawlu poġġieha b’mod sempliċi, madankollu fiduċjuż: “Taʼ dan kollu [Alla] ta prova quddiem kulħadd billi lilu [lil Ġesù Kristu] qajmu mill-​imwiet.”—Atti 17:31.

M’għandniex xi ngħidu, dan xorta jħalli bla mwieġba tliet mistoqsijiet bażiċi. Kif tistaʼ persuna mejta terġaʼ tieħu l-​ħajja? Meta se jiġri dan? Fejn se tiġi li teżisti dik il-​ħajja ġdida? Madwar id-​dinja, ngħataw diversi tweġibiet għal dawn il-​mistoqsijiet, imma ċavetta vitali biex tiġi ddeterminata l-​verità dwar is-​suġġett hi li tifhem eżattament x’jiġrilhom il-​bnedmin fil-​waqt tal-​mewt tagħhom.

Hija L-​Immortalità T-​Tweġiba?

Twemmin komuni huwa li parti mill-​bnedmin kollha hija immortali u li ġisimhom biss imut. Int ċertament li smajt b’din l-​istqarrija. Din il-​parti li jingħad li hija immortali hija rreferuta b’mod varju bħala “ruħ” jew “spirtu.” Jintqal illi din ma tmutx mal-​mewt tal-​ġisem u tkompli tgħix xi mkien ieħor. Ngħiduha kif inhi, twemmin bħal dan m’oriġinax mill-​Bibbja. Veru, karattri Bibliċi Ebrajċi tassew li ħarsu ’l quddiem lejn ħajja wara l-​mewt, imma mhux billi xi parti immortali minnhom tibqaʼ ħajja. Huma b’fiduċja ħarsu ’l quddiem lejn ritorn futur għal ħajja fuq l-​art permezz tal-​miraklu taʼ rxoxt.

Il-patrijarka Abraham huwa eżempju li jispikka taʼ wieħed li kellu fidi f’irxoxt futur tal-​mejtin. Billi jiddeskrivi r-​rieda t’Abraham li joffri lil ibnu Iżakk bħala sagrifiċċju, Lhud 11:17-19 jgħidilna: “Kienet il-​fidi li ġagħlet lil Abraham joffri ’l Iżakk meta Alla ġarrbu; . . . Huwa fehem li Alla kellu s-​setgħa saħansitra li jqajjem mill-​mewt; u, fis-​sens taʼ tixbiha,” ladarba Alla ma rrikjediex li Iżakk jiġi ssagrifikat. Billi jixhed iktar dwar it-​twemmin bikri fost l-​Israeliti li huma kellhom jerġgħu jieħdu l-​ħajja fi żmien iktar tard (minflok ma jkollhom tkomplija immedjata taʼ ħajja f’xi qasam taʼ l-​ispirti), il-​profeta Ħosegħa kiteb: “Neħlishom jien mill-​qawwa tax-​Xeol [il-qabar komuni taʼ l-​umanità]? jew mill-​mewt nifdihom?”—Ħosegħa 13:14.

Mela meta kien li l-​idea taʼ l-​immortalità inerenti umana daħlet fil-​ħsibijiet u t-​twemmin Lhudi? L-​Encyclopaedia Judaica tammetti li “x’aktarx li kien taħt l-​influwenza Griega li d-​duttrina taʼ l-​immortalità tar-​ruħ daħlet fil-​Ġudaiżmu.” Minkejja dan, Lhud devoti sa żmien Ġesù baqgħu jemmnu fi u jħarsu ’l quddiem lejn irxoxt fil-​futur. Nistgħu naraw dan b’mod ċar mill-​konversazzjoni taʼ Ġesù maʼ Marta meta miet ħuha Lażżru: “Marta qalet lil Ġesù: ‘Mulej, kieku int kont hawn, ħija ma kienx imut.’ . . . Ġesù qalilha: ‘Ħuk jerġaʼ jqum!’ Qaltlu Marta: ‘Jiena naf li jerġaʼ jqum fil-​qawmien mill-​imwiet fl-​aħħar jum.’”—Ġwann 11:21-24.

Il-​Kundizzjoni Tal-​Mejtin

Hawnhekk ukoll, m’hemmx għalfejn tkun inċert dwar il-​kwistjoni. Il-​verità sempliċi tal-​Bibbja hi li l-​mejtin huma “reqdin,” inkonxji, assolutament ma jħossu u ma jafu xejn. Verità bħal din m’hijiex ippreżentata fil-​Bibbja b’mod kompless u diffiċli biex jinftiehem. Ikkunsidra dawn l-​iskritturi li huma faċli li jinftiehmu: “Il-​ħajjin, għall-​inqas, jafu li għad imutu, iżda l-​mejtin ma jafu xejn; . . . Kull ma ssib x’tagħmel, agħmlu b’ħiltek kollha għax ma jkunx hemm ħidma jew ħsieb, xjenza jew għerf, f’art l-​imwiet fejn inti sejjer.” (Koħelet 9:5, 10) “La tittamawx fil-​kbarat, għax il-​bniedem ma jsalvakomx. Malli toħroġ ruħu [“spirtu,” New World Translation], lejn l-​art jerġaʼ jmur; jintemmu dak in-​nhar ħsibijietu.”—Salm 146:3, 4.

Nistgħu nifhmu, allura, għalfejn Ġesù Kristu rrefera għall-​mewt bħala raqda. L-​appostlu Ġwanni jirrakkonta konversazzjoni bejn Ġesù u d-​dixxipli tiegħu: “Issokta jgħidilhom: ‘Ħabibna Lażżru rieqed; iżda ħa mmur u nqajmu.’ Qalulu d-​dixxipli: ‘Mulej, jekk inhu rieqed, jiġifieri se jfiq.’ Iżda Ġesù kien tkellem [għa]ll-mewt tiegħu, u huma ħaduha li kien qalilhom fuq l-​irqad taʼ meta wieħed ikun bin-​ngħas. Imbagħad qalilhom ċar u tond: ‘Lażżru miet.’”—Ġwann 11:11-14.

Il-​Persuna Kollha Kemm Hi Tmut

Il-​proċess tal-​mewt umana jinvolvi lill-​persuna kollha kemm hi, u mhux biss il-​mewt tal-​ġisem. Skond stqarrijiet ċari tal-​Bibbja, irridu nikkonkludu li l-​bniedem m’għandux ruħ immortali li tibqaʼ ħajja meta jmut il-​ġisem. L-​Iskrittura tindika b’mod ċar li ruħ tistaʼ tmut. “Ara, l-​erwieħ huma kollha tiegħi; bħal ruħ il-​missier, hekk ukoll ruħ l-​iben hija tiegħi: ir-​ruħ li tidneb, tmut.” (Eżekjel 18:4, Karm Żammit) Il-​kelmiet “immortali” jew “immortalità” mkien ma ssir referenza għalihom bħala li huma inerenti fl-​umanità.

In-New Catholic Encyclopedia tforni dan l-​isfond interessanti għall-​kliem Ebrajk u Grieg tradott bħala “ruħ” fil-​Bibbja: “Ruħ fit-​TQ [Testment il-​Qadim] hija nepeš, fit-​TĠ [Testment il-​Ġdid] [psy·kheʹ]. . . . Nepeš ġejja minn għerq oriġinali li x’aktarx ifisser li tieħu n-​nifs, u b’hekk . . . ladarba n-​nifs jiddistingwi lill-​ħajjin mill-​mejtin, nepeš saret tfisser il-​ħajja jew int innifsek jew sempliċement ħajja individwali. . . . M’hemmx dikotomija [frid f’żewġ partijiet] bejn il-​ġisem u r-​ruħ fit-​TQ. L-​Israelit ra l-​affarijiet b’mod konkret u fil-​kompletezza tagħhom, u b’hekk ikkunsidra lill-​bnedmin bħala persuni u mhux komposti minn partijiet distinti. It-​terminu nepeš, għalkemm tradott bil-​kelma tagħna ruħ, qatt ma jfisser ruħ bħala li hija distinta mill-​ġisem jew il-​persuna individwali. . . . It-​terminu [psy·kheʹ] huwa l-​kelma fit-​TĠ li tikkorrispondi maʼ nepeš. Jistaʼ jfisser il-​prinċipju tal-​ħajja, il-​ħajja nfisha, jew l-​esseri ħaj.”

B’hekk int tistaʼ tara li fil-​punt tal-​mewt, il-​persuna li qabel kienet ħajja, jew ir-​ruħ ħajja, tieqaf milli teżisti. Il-​ġisem jerġaʼ jmur fit-​“trab” jew fl-​elementi taʼ l-​art jew gradwalment billi jindifen u sussegwentement jitmermer jew bil-​għaġla permezz taʼ kremazzjoni. Jehovah qal lil Adam: “Trab int, u fit-​trab terġaʼ tmur.” (Ġenesi 3:19) Kif, allura, hija ħajja wara l-​mewt possibbli? Dan huwa għaliex Alla għandu fil-​memorja tiegħu stess lill-​persuna li mietet. Jehovah għandu l-​qawwa mirakoluża u l-​abbiltà li joħloq lill-​bnedmin, u għalhekk m’għandniex għax nistagħġbu li fil-​memorja tiegħu jistaʼ jippreserva rekord tal-​mod taʼ ħajja taʼ l-​individwu. Iva, il-​prospetti kollha għalih biex jgħix mill-​ġdid jiġu minn Alla.

Dan huwa s-​sens tal-​kelma “spirtu,” li jintqal li jirritorna lejn dak Alla veru li jkun tah. Billi jiddeskrivi dak li jiġri, il-​kittieb ispirat tal-​ktieb taʼ Koħelet jispjega: “U t-​trab jerġaʼ jmur fl-​art imnejn ġie, u n-​nifs tal-​ħajja [“spirtu,” NW] jitlaq lejn Alla, minn fejn ġie.”—Koħelet 12:7.

Alla biss jistaʼ jagħmel li xi ħadd jgħix. Meta Alla ħalaq lill-​bniedem f’Għeden u nefaħlu f’imnifsejh “nifs il-​ħajja,” minbarra li mela l-​pulmun t’Adam bl-​arja, Jehovah ġagħal lil din il-​forza tagħti l-​ħajja liċ-​ċelloli kollha taʼ ġismu. (Ġenesi 2:7) Minħabba li din il-​forza li tagħti l-​ħajja tistaʼ tiġi mgħoddija mill-​ġenituri lill-​ulied waqt il-​proċess tal-​konċepiment u t-​twelid, ħajja umana tistaʼ b’mod xieraq tiġi attribwita ’l Alla għalkemm, m’għandniex xi ngħidu, mgħoddija permezz tal-​ġenituri.

L-​Irxoxt​—Żmien Hieni

L-​irxoxt m’għandux jiġi konfuż mar-​rinkarnazzjoni, li m’għandha ebda appoġġ fl-​Iskrittura Mqaddsa. Ir-​rinkarnazzjoni hija t-​twemmin li wara li persuna tmut, terġaʼ titwieled f’eżistenzi suċċessivi oħrajn. Jintqal li dan jiġri jew fuq livell ogħla jew fuq livell iktar baxx t’eżistenza meta kkomparat mal-​ħajja taʼ qabel taʼ dak li jkun, u dan jiddependi fuq ir-​rekord li suppost ikun inbena waqt dik il-​ħajja preċedenti. Skond dan it-​twemmin, wieħed jistaʼ “jerġaʼ jitwieled” jew bħala bniedem jew bħala annimal. Dan huwa tabilħaqq f’konflitt maʼ dak li tgħallem il-​Bibbja.

Il-kelma “rxoxt” hija tradotta mill-​kelma Griega a·naʹsta·sis, li litteralment tfisser “li wieħed jerġaʼ jqum bil-​wieqfa.” (Tradutturi Ebrej tal-​Grieg ittraduċew il-​kelma a·naʹsta·sis bil-​kelmiet Ebrajċi techi·yathʹ ham·me·thimʹ, li jfissru “ħajja mill-​ġdid tal-​mejtin.”) L-​irxoxt jinvolvi li jiġi attirat mill-​ġdid il-​mod t’għixien taʼ l-​individwu, liema mod t’għixien Alla jkun żamm fil-​memorja tiegħu. Skond ir-​rieda t’Alla għall-​individwu, il-​persuna jiġi rrestawrat jew f’ġisem uman jew f’ġisem spirtu; madankollu jżomm l-​identità persunali tiegħu, billi jkollu l-​istess personalità u memorji li kellu meta miet.

Iva, il-​Bibbja titkellem dwar żewġ tipi taʼ rxoxt. Wieħed huwa rxoxt għas-​sema b’ġisem spirtu; dan huwa għal numru komparattivament żgħir. Ġesù Kristu rċieva rxoxt bħal dan. (1 Pietru 3:18) U hu indika li l-​istess se jiġi esperjenzat minn uħud magħżulin minn fost dawk li segwew fil-​passi tiegħu, billi jibda bl-​appostli leali, li lilhom għamel il-​wegħda: “Sejjer inħejjilkom fejn toqogħdu. . . . Nerġaʼ niġi biex neħodkom miegħi, biex, fejn inkun jien, tkunu intom ukoll.” (Ġwann 14:2, 3) Il-​Bibbja tirreferi għal dan bħala “l-​ewwel qawmien taʼ l-​imwiet,” l-​ewwel fiż-​żmien u fil-​grad. L-​Iskrittura tiddeskrivi lil dawk li jirċievu rxoxt bħal dan għal ħajja fis-​sema bħala li huma qassisin t’Alla u li jaħkmu bħala slaten maʼ Kristu Ġesù. (Apokalissi 20:6) Dan “l-​ewwel qawmien” huwa għal numru limitat, u l-​Iskrittura nfisha tirrivela li 144,000 biss se jittieħdu minn fost irġiel u nisa leali. Dawn se jkunu taw prova taʼ l-​integrità tagħhom lejn Alla Jehovah u lejn Kristu Ġesù dritt sal-​mewt tagħhom, billi kienu attivi f’li jagħtu xiehda lil oħrajn dwar il-​fidi tagħhom.—Apokalissi 14:1, 3, 4.

Bla dubju, l-​irxoxt tal-​mejtin huwa żmien taʼ hena bla qjies għal dawk irxoxtati għall-​ħajja fis-​sema. Imma l-​ferħ ma jiqafx hemm, għax imwiegħed ukoll huwa rxoxt għall-​ħajja dritt hawnhekk fuq l-​art. Dawk li jiġu rxoxtati se jissieħbu maʼ numru bla limitu li jibqgħu ħajjin wara t-​tmiem tas-​sistema preżenti mill-​agħar. Wara li ra n-​numru żgħir taʼ wħud li jikkwalifikaw għal irxoxt fis-​sema, l-​appostlu Ġwanni ġie mogħti viżjoni taʼ “kotra kbira li ħadd ma jistaʼ jgħoddha, minn kull ġens u tribù, minn kull poplu u lsien.” Xi żmien hieni se jkun dak meta miljuni, u possibilment biljuni, se jerġgħu lura għall-​ħajja hawnhekk fuq l-​art!—Apokalissi 7:9, 16, 17.

Dan Meta Se Jseħħ?

Kull ferħ u hena jkun għomru qasir kieku l-​mejtin jiġu lura f’dinja mimlija ġlied, tixrid taʼ demm, tniġġis taʼ l-​ambjent, u vjolenza​—bħalma hi s-​sitwazzjoni llum. Le, l-​irxoxt irid jistenna sakemm tiġi stabbilita “art ġdida.” Immaġina, pjaneta mnaddfa min-​nies u l-​istituzzjonijiet li sal-​ġurnata tal-​lum jidhru li moħħhom kif se jħassru l-​art u jirrovinaw il-​ġmiel naturali tagħha, biex ma nsemmux il-​miżerja bla għadd li ġabu fuq l-​abitanti tagħha.—2 Pietru 3:13; Apokalissi 11:18.

Ovvjament, iż-​żmien għall-​irxoxt ġenerali taʼ l-​umanità għad irid iseħħ. Madankollu, l-​aħbar tajba hija li ma fadallux wisq. Veru, irid jistenna sa tmiem din is-​sistema preżenti mill-​agħar. Madankollu, evidenza abbundanti tagħti prova li ż-​żmien biex tfaqqaʼ d-​“diqa [tribulazzjoni, NW] kbira” huwa qrib, billi jilħaq il-​qofol tiegħu “nhar il-​jum il-​kbir taʼ Alla li jistaʼ kollox”​—magħruf aħjar bħala Armageddon. (Mattew 24:3-14, 21; Apokalissi 16:14, 16) Dan se jġiegħel li jitneħħa l-​ħażen kollu minn fuq din il-​pjaneta mill-​isbaħ, Art. Wara dan se jkun hawn ir-​Renju t’Elf Sena taʼ Kristu Ġesù, meta l-​art se tinġieb b’mod progressiv għal stat taʼ ġenna.

Il-Bibbja tirrivela li matul dan ir-​renju Millennjali, se jseħħ l-​irxoxt taʼ bnedmin mejtin. Imbagħad se titwettaq il-​wegħda li għamel Ġesù waqt li kien fuq l-​art: “Tistagħġbux b’dan: tiġi siegħa meta dawk kollha li jkunu fl-​oqbra jisimgħu leħnu u joħorġu . . . għall-​ħajja.”—Ġwann 5:28, 29.

L-​Effett Tat-​Tama Taʼ L-​Irxoxt

X’tama mill-​isbaħ għall-​futur huwa dan il-​prospett taʼ l-​irxoxt​—żmien meta l-​mejtin se jerġgħu jieħdu l-​ħajja! Kemm tinkuraġġina hekk kif niffaċċjaw it-​tbatijiet t’età avanzata, mard, saram u dwejjaq mhux mistennijin, u sempliċement il-​pressjonijiet u l-​problemi tal-​ħajja taʼ kuljum! Tneħħi t-​tingiża tal-​mewt​—mhux li telimina n-​niket għal kollox imma tisseparana minn dawk li m’għandhom ebda tama għall-​futur. L-​appostlu Pawlu rrikonoxxa dan l-​effett taʼ serħan li tagħti t-​tama taʼ l-​irxoxt b’dan il-​kliem: “Ma rridux li ma tkunux tafu, ħuti, fuq il-​mejtin biex ma ssewdux qalbkom bħal l-​oħrajn li ma għandhomx tama. Jekk aħna nemmnu li Ġesù miet u qam mill-​imwiet, hekk ukoll Alla jiġbor miegħu lil dawk li raqdu f’Ġesù.”—1 Tessalonikin 4:13, 14.

Forsi diġà esperjenzajna kemm hi minna osservazzjoni oħra tar-​raġel Orjentali Ġob: “Il-​bniedem jintemm bħal xi ħaġa mħassra, bħal ilbies mikul mill-​kamla. Il-​bniedem imwieled minn mara għandu ħajja qasira u mimli inkwiet. Jinbet bħal fjura, u mbagħad jitbiel; bħal dell li ma jdumx.” (Ġob 13:28–14:2, New International Version) Aħna wkoll aħna konxji taʼ l-​inċertezza tal-​ħajja u tar-​realtà qarsa li “ż-​żmien u l-​ġrajja mhix mistennija” jistgħu jiġu fuq kull wieħed u waħda minna. (Ekkleżjasti 9:11, NW) Ċertament, ħadd minna ma jieħu pjaċir jaħseb dwar kif se jiffaċċja l-​proċess tal-​mewt. Madankollu, it-​tama ċerta taʼ l-​irxoxt verament tgħinna nwarrbu l-​biżaʼ żejjed mill-​mewt.

Agħmel kuraġġ, allura! Ħares lil hinn mill-​possibiltà taʼ raqda fil-​mewt lejn li terġaʼ tieħu lura l-​ħajja permezz tal-​miraklu taʼ l-​irxoxt. Ħares ’il quddiem b’fiduċja lejn il-​prospett taʼ ħajja futura bla tmiem, u żid maʼ dan il-​ferħ li taf li dak iż-​żmien imbierek huwa fil-​futur qarib. (w96 10/15)