Il-​Flus u l-​Morali Tagħlima mill-​Passat

NHAR is-​7 t’April, 1630, madwar erbaʼ mitt ruħ salpaw fuq erbaʼ vapuri mill-​Ingilterra lejn l-​Amerika. Ħafna minnhom kellhom edukazzjoni għolja. Oħrajn kienu negozjanti li għamlu suċċess. Xi wħud kienu saħansitra membri tal-​parlament. Lura fl-​Ingilterra, l-​ekonomija kienet ħadet daqqa taʼ ħarta u din iggravat bil-​Gwerra tat-​Tletin Sena li kienet għadha għaddejja fl-​Ewropa (1618-48). Billi ttantaw xortihom, huma telqu d-​djar, in-​negozji, u l-​qraba tagħhom, u telqu biex ifittxu opportunitajiet aħjar.

Madankollu, dan il-​grupp mimli tama ma kienx sempliċement xi grupp taʼ nies li kienu qed jipprovaw jipprofittaw irwieħhom minn kollox. Dawn kienu Puritani żelużi li kienu qed jaħarbu mill-​persekuzzjoni reliġjuża.a Il-​mira ewlenija tagħhom kienet li jistabbilixxu komunità li jkollha rispett lejn il-​liġi t’Alla, fejn huma u d-​dixxendenti tagħhom setgħu jistagħnu materjalment mingħajr ma jagħmlu kompromess fejn jidħlu l-​prinċipji tal-​Bibbja. Ftit wara li niżlu f’Salem, Massachusetts, huma ħadu taħt idejhom biċċa art żgħira mal-​kosta u semmewha Boston.

Bilanċ Diffiċli

John Winthrop, il-​mexxej u l-​gvernatur tagħhom, għamel l-​almu tiegħu biex kulħadd ikun għani u biex ikun hemm benefiċċji għall-​komunità fil-​kolonja l-​ġdida. Hu ried li n-​nies ikollhom kemm il-​flus kif ukoll il-​morali. Imma dan kien bilanċ diffiċli biex jinkiseb. Minħabba li kien qed jistenna ċerti sfidi, hu tkellem fit-​tul maʼ sħabu dwar li wieħed ikun għani f’soċjetà li għandha l-​biżaʼ t’Alla.

Bħal mexxejja Puritani oħrajn, Winthrop kien jemmen li l-​ġiri wara l-​għana ma kienx ħażin fih innifsu. Hu spjega li l-​iskop prinċipali taʼ l-​għana kien sabiex tingħata għajnuna lil oħrajn. Għalhekk, iktar ma persuna tkun għanja, iktar setgħet tagħmel ġid. “Ftit kienu s-​suġġetti li kienu jinkwetaw lill-​Puritani iktar mill-​ġid,” tosserva l-​kittieba taʼ l-​istorja Patricia O’Toole. “Kien kemm sinjal tal-​barka t’Alla kif ukoll tentazzjoni qawwija għad-​dnub tal-​kburija . . . u għad-​dnubiet tal-​ġisem.”

Sabiex jiġi evitat id-​dnub li jistaʼ jirriżulta mill-​għana u l-​lussu, Winthrop inkuraġġixxa l-​bilanċ u r-​rażna. Għaldaqstant, ix-​xewqa taʼ dawk li kienu qed isegwuh biex jagħmlu qligħ persunali malajr fixklet l-​isforzi tiegħu biex iġagħalhom jipprattikaw il-​prinċipji t’Alla u jħobbu lil xulxin. Xi wħud bdew jipprotestaw minħabba li ħassew li Winthrop kien qed jindaħal iżżejjed fl-​affarijiet persunali tagħhom. Xi wħud bdew iħajru lill-​pubbliku biex jitwaqqaf kumitat li jieħu sehem fid-​deċiżjonijiet li jittieħdu. Oħrajn għażlu li jitilqu lejn Connecticut biex jiġru wara l-​interessi tagħhom stess.

“Opportunità, prosperità, demokrazija,” tgħid O’Toole, “kollha kienu forzi qawwijin fil-​ħajja tal-​Puritani minn Massachusetts, u kollha kellhom l-​intenzjoni li jkebbsu ambizzjoni individwali mingħajr ma jagħtu kas il-​ħsieb kollettiv taʼ Winthrop.” Fl-​1649, Winthrop miet kważi bla sold, fl-​età taʼ 61 sena. Għalkemm il-​kolonja fraġli salvat minkejja ħafna tbatijiet, Winthrop qatt ma għex biex jara l-​ħolma tiegħu ssir realtà.

It-​Tfittxija Tkompli

John Winthrop ma kienx l-​uniku wieħed li xtaq dinja aħjar. Kull sena, mijiet t’eluf jemigraw mill-​Afrika, ix-​xlokk taʼ l-​Asja, l-​Ewropa tal-​Lvant, u l-​Amerika Latina, bit-​tama li jsibu ħajja aħjar. Xi wħud minnhom huma ispirati minn mijiet taʼ kotba, seminars, u Web sites ġodda li jsiru kull sena u li jwiegħdu li jaqsmu s-​sigriet taʼ kif issir għani. B’mod ċar, ħafna għadhom jistinkaw biex ikollhom il-​flus, bit-​tama li ma jitilqux il-​valuri morali.

Bis-sinċerità kollha, ir-​riżultati kienu taʼ diżappunt. Dawk li qed ifittxu l-​għana, ħafna drabi jispiċċaw jissagrifikaw il-​prinċipji tagħhom u kultant saħansitra l-​fidi tagħhom f’Alla fuq l-​artal taʼ Mammona. Għalhekk, bi dritt int għandek mnejn tistaqsi: “Jistaʼ xi ħadd ikun Kristjan veru u fl-​istess ħin ikun għani? Qatt xi darba se jkun hemm soċjetà li tibżaʼ minn Alla u li hija għanja kemm materjalment kif ukoll spiritwalment?” Kif se juri l-​artiklu li jmiss, il-​Bibbja twieġeb dawn il-​mistoqsijiet.

[Nota taʼ taħt]

[Sorsi tal-Istampi f’paġna 3]

Dgħajjes: The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck; Winthrop: Brown Brothers