It-​Tolleranza Minn Estrem Għal Ieħor

IX-​XENA mill-​isbaħ tal-​Wied taʼ Kaxmir qanqlet lil wieħed filosfu tas-​seklu 16 biex jesklama: “Jekk hemm ġenna x’imkien, hija hawnhekk!” Jidher ċar li dan ma kellu ebda ħjiel taʼ x’kien se jiġri iktar tard f’dik il-​parti tad-​dinja. Matul dawn l-​aħħar ħames snin inqatlu hemmhekk minn taʼ l-​inqas 20,000 ruħ fi ġlied bejn separatisti u l-​Armata Indjana. Il-​ġurnal Ġermaniż Süddeutsche Zeitung issa jiddeskrivi r-​reġjun bħala “wied taʼ dmugħ.” Il-​Wied taʼ Kaxmir joffri lezzjoni sempliċi imma siewja: L-​intolleranza tistaʼ tirrovina post li jistaʼ jkun ġenna.

X’ifisser li tkun tolleranti? Skond il-​Collins Cobuild English Language Dictionary, “Jekk int tolleranti, tippermetti li ħaddieħor ikollu l-​attitudnijiet jew it-​twemmin tiegħu, jew li jaġixxi b’xi manjiera partikulari, anki jekk int ma taqbilx jew ma tapprovax.” Kemm hi kwalità mill-​aħjar li wieħed jistaʼ juri! Żgur li se nħossuna komdi maʼ nies li jirrispettaw it-​twemmin u l-​attitudnijiet tagħna, saħansitra meta dawn ikunu differenti minn tagħhom.

Minn Tolleranza Għal Bigottiżmu

L-​oppost taʼ tolleranza hi intolleranza, li għandha diversi gradi taʼ intensità. L-​intolleranza tistaʼ tibda billi wieħed b’moħħ magħluq ma japprovax l-​aġir taʼ xi ħadd jew il-​mod taʼ kif dan jagħmel l-​affarijiet. Moħħ magħluq joħnoq il-​pjaċir mill-​ħajja u jagħlaq il-​moħħ taʼ dak li jkun għal ideat ġodda.

Per eżempju, wieħed li dejjem serju jistaʼ jinġibed lura mill-​entużjażmu taʼ tfajjel fuq ruħu. Żagħżugħ jistaʼ jittewweb għall-​manjieri meditattivi taʼ xi ħadd akbar minnu fiż-​żmien. Itlob lil persuna kawta biex taħdem maġenb xi ħadd avventuruż, u t-​tnejn li huma jistgħu jinnervjaw ruħhom. Għala l-​ġibda lura, it-​titwiba, u l-​innervjar? Għaliex, f’kull każ, wieħed isibha diffiċli li jittollera l-​attitudnijiet jew l-​imġiba taʼ l-​ieħor.

Fejn titrawwem l-​intolleranza, moħħ magħluq jistaʼ jeskala fi preġudizzju, li huwa mibegħda lejn xi grupp, razza, jew reliġjon. Iktar intens mill-​preġudizzju huwa l-​bigottiżmu, li jistaʼ jinfexx f’mibegħda vjolenti. Ir-​riżultat huwa miżerja u tixrid taʼ demm. Aħseb dwar għal liema ħaġa wasslet l-​intolleranza matul il-​Kruċjati! Saħansitra llum, l-​intolleranza hija fattur fit-​taqbid li hemm fil-​Bosnja, fl-​Irwanda, u fil-​Lvant Nofsani.

It-tolleranza teħtieġ il-​bilanċ, u li wieħed iżomm il-​bilanċ xieraq m’huwiex faċli. Aħna bħal pendlu t’arloġġ, nixxejru minn naħa għal oħra. Kultant, nuru ftit wisq tolleranza; kultant, iżżejjed.

Minn Tolleranza Għal Immoralità

Huwa possibbli li wieħed ikun tolleranti żżejjed? Dan Coats, Senatur mill-​Istati Uniti, f’diskors li għamel fl-​1993, iddeskriva “taqtigħa fuq it-​tifsira u l-​prattika tat-​tolleranza.” X’ried ifisser? Is-​senatur ilmenta li, f’isem it-​tolleranza, xi wħud “jabbandunaw twemmin fil-​verità morali​—fit-​tajjeb u l-​ħażin, f’dak li hu sewwa u f’dak li hu żbaljat.” Nies bħal dawn iħossu li s-​soċjetà m’għandha l-​ebda dritt li tiġġudika liema hija mġiba tajba u liema ħażina.

Fl-1990, Lord Hailsham, politikant Britanniku, kiteb li “l-​iktar għadu qattiel tal-​moralità m’huwiex l-​ateiżmu, l-​anjostiċiżmu, il-​materjaliżmu, ir-​regħba, lanqas kwalunkwe wieħed mill-​kaġuni aċċettati. Il-​veru għadu tal-​moralità huwa n-​niħiliżmu, li wieħed ma jkun jemmen, litteralment, f’xejn.” Ovvjament, jekk aħna ma nemmnu f’xejn, m’għandna ebda livelli taʼ mġiba xierqa u kollox jistaʼ jiġi ttollerat. Imma huwa xieraq li nittolleraw kull forma taʼ kondotta?

Kap taʼ skola sekondarja Daniża ma ħasibhiex hekk. Hu kiteb artiklu f’gazzetta kmieni fis-​snin 70, fejn ilmenta dwar riklami fl-​istampa għal wirjiet pornografiċi li kienu juru atti sesswali bejn annimali u bnedmin. Dawn ir-​riklami tħallew isiru minħabba t-​“tolleranza” tad-​Danimarka.

Jidher ċar li l-​problemi jinqalgħu mhux biss meta nuru ftit wisq tolleranza imma wkoll meta nkunu tolleranti żżejjed. Għala huwa iebes li nevitaw l-​estremi u nżommu bilanċ xieraq? Jekk jogħġbok aqra l-​artiklu li jmiss.

[Stampa fʼpaġna 3]

Li nirreaġixxu żżejjed għall-​iżbalji tat-​tfal jistaʼ jkun taʼ dannu għalihom

[Stampa fʼpaġna 4]

Li nittolleraw kulma jagħmlu t-​tfal m’huwiex se jippreparahom għar-​responsabbiltajiet tal-​ħajja