Tkompli Tiżdied il-​Ħtieġa għal Mediċina u Kirurġija Mingħajr Demm

“Dawk kollha involuti fid-​demm u li jieħdu ħsieb pazjenti kirurġiċi għandhom jikkunsidraw il-​kirurġija mingħajr demm.”—Dr. Joachim Boldt, professur taʼ l-​anestesjoloġija, Ludwigshafen, Ġermanja.

IT-​TRAĠEDJA taʼ l-​AIDS ġagħlet lix-​xjenzati u lit-​tobba jieħdu iżjed passi ħalli l-​operazzjonijiet isiru inqas perikolużi. Ovvjament, dan kien ifisser li d-​demm kellu jiġi eżaminat b’mod iktar strett. Imma l-​esperti jgħidu li anki b’dawn il-​miżuri m’hijiex ħaġa ċerta li t-​trasfużjonijiet ma jġorru l-​ebda riskju. “Anki hekk kif is-​soċjetà tonfoq riżorsi kbar biex tagħmel il-​provvista tad-​demm inqas perikoluża minn qatt qabel,” tgħid ir-​rivista Transfusion, “nemmnu li l-​pazjenti xorta se jipprovaw jevitaw trasfużjonijiet alloġeniċi [mogħti minn xi ħadd] għas-​sempliċi fatt li l-​provvista tad-​demm qatt ma tistaʼ tkun bla periklu għalkollox.”

Mhux taʼ b’xejn li ħafna tobba qegħdin joqogħdu attenti ħafna rigward it-​trasfużjonijiet tad-​demm. “It-​trasfużjonijiet tad-​demm bażikament m’huma tajbin xejn, u aħna determinati ħafna li nevitawhom lil kulħadd,” jgħid Dr. Alex Zapolanski taʼ San Francisco, Kalifornja.

Il-pubbliku ġenerali wkoll qed isir konxju tal-​perikli tat-​trasfużjonijiet. Fil-​fatt, stħarriġ taʼ l-​1996 wera li 89 fil-​mija tal-​Kanadiżi jippreferu alternattiva għal demm mogħti minn xi ħadd. “Mhux il-​pazjenti kollha jirrifjutaw trasfużjonijiet omoloġiċi bħalma jagħmlu x-​Xhieda taʼ Jehovah,” jiddikjara l-​Journal of Vascular Surgery. ‘Madankollu, ir-​riskju li tittieħed xi marda u r-​riskju li jitbiddel il-​mod kif taħdem is-​sistema taʼ l-​immunità jagħtu evidenza ċara li rridu nsibu alternattivi għall-​pazjenti tagħna kollha.’

Metodu Preferut

Għallinqas teżisti alternattiva—mediċina u kirurġija mingħajr demm. Ħafna pazjenti ma jqisuhiex bħala soluzzjoni aħħarija imma bħala kura preferuta, u bir-​raġun. Stephen Geoffrey Pollard, kirurgu speċjalista Britanniku, jinnota li r-​rati taʼ tlaqqit taʼ mard u taʼ mewt fost dawk li jirċievu kirurġija mingħajr demm huma “minn taʼ l-​inqas tajbin daqs taʼ dawk il-​pazjenti li jirċievu d-​demm, u f’ħafna każi jeħilsu mill-​infezzjonijiet u l-​komplikazzjonijiet taʼ wara l-​operazzjoni li taʼ spiss jiġu kaġunati mid-​demm.”

Kif żviluppat il-​kura medika mingħajr demm? Minn banda l-​mistoqsija hija daqsxejn stramba, peress li l-​mediċina mingħajr demm fil-​fatt kienet teżisti qabel ma beda jintuża d-​demm. Tabilħaqq, kien biss mill-​bidu tas-​seklu 20 li t-​teknoloġija tat-​trasfużjonijiet avanzat sal-​punt li kienet tintuża regolarment. Madankollu, fi snin reċenti xi wħud taw il-​popolarità lill-​qasam tal-​kirurġija mingħajr demm. Per eżempju, matul is-​snin 60 il-​kirurgu magħruf Denton Cooley għamel ftit mill-​ewwel operazzjonijiet bil-​qalb miftuħa mingħajr ma uża d-​demm.

Peress li żdiedet l-​epatite fost dawk li ħadu t-​trasfużjonijiet fis-​snin 70, ħafna tobba bdew ifittxu alternattivi għad-​demm. Sas-​snin 80, għadd taʼ timijiet mediċi kbar kienu qed joperaw mingħajr demm. Imbagħad, meta faqqgħet l-​epidemija taʼ l-​AIDS, taʼ spiss timijiet oħrajn li kienu ħerqanin li jadottaw l-​istess metodi kienu jikkonsultaw maʼ dawn it-​timijiet. Matul is-​snin 90 ħafna sptarijiet żviluppaw programmi li joffru lill-​pazjenti tagħhom għażliet mingħajr demm.

Xi tobba issa rnexxielhom jużaw metodi mingħajr demm waqt operazzjonijiet u proċeduri t’emerġenza li s-​soltu kienu jeħtieġu t-​trasfużjonijiet. “Operazzjonijiet serji kardijaki, vaskulari, ġinekoloġiċi u ostetriċi, ortopediċi, u uroloġiċi jistgħu jsiru b’suċċess mingħajr ma jintuża d-​demm jew prodotti tad-​demm,” jinnota D.H.W. Wong, fil-​Canadian Journal of Anaesthesia.

Vantaġġ wieħed tal-​kirurġija mingħajr demm huwa li din tinkuraġġixxi kura taʼ kwalità aħjar. “Il-​kapaċità tal-​kirurgu hija taʼ l-​akbar importanza fil-​prevenzjoni taʼ telf taʼ demm,” jgħid Dr. Benjamin J. Reichstein, direttur tal-​kirurġija fi Cleveland, Ohio. Ġurnal legali fl-​Afrika t’Isfel jgħid li f’ċerti każi, il-​kirurġija mingħajr demm tistaʼ ssir “iktar malajr, tkun iktar nadifa u inqas għalja.” Dan iżid: “Ċertament li l-​kura taʼ wara f’ħafna każi tkun irħas u tieħu inqas żmien.” Dawn huma biss ftit mir-​raġunijiet għala bħalissa hemm iktar minn 180 sptar madwar id-​dinja li għandhom programmi li jispeċjalizzaw f’mediċina u kirurġija mingħajr demm.

Id-​Demm u x-​Xhieda taʼ Jehovah

Minħabba raġunijiet ibbażati fuq il-​Bibbja, ix-​Xhieda taʼ Jehovah jirrifjutaw trasfużjonijiet tad-​demm.a Imma huma jaċċettaw—u jfittxu b’ruħhom u b’ġisimhom kollha—alternattivi mediċi għad-​demm. “Ix-​Xhieda taʼ Jehovah b’mod attiv ifittxu dak li hu l-​aħjar fil-​kura medika,” qal Dr. Richard K. Spence, meta kien direttur tal-​kirurġija fi sptar taʼ New York. “Bħala grupp, huma l-​iktar konsumaturi edukati tajjeb li qatt jistaʼ jiltaqaʼ magħhom kirurgu.”

Ħafna mill-​metodi kirurġiċi, it-​tobba pperfezzjonawhom fuq ix-​Xhieda taʼ Jehovah. Ikkunsidra l-​esperjenza tal-​kirurgu kardjovaskulari, Denton Cooley. F’perijodu taʼ 27 sena, it-​tim tiegħu għamel kirurġija bil-​qalb miftuħa mingħajr demm fuq 663 Xhud taʼ Jehovah. Ir-​riżultati b’mod ċar juru li operazzjonijiet tal-​qalb jistgħu jsiru b’suċċess mingħajr ma jintuża d-​demm.

Veru, ħafna kkritikaw lix-​Xhieda taʼ Jehovah talli jirrifjutaw id-​demm. Imma ċerta gwida pubblikata mill-​Assoċjazzjoni t’Anestetisti tal-​Gran Britannja u l-​Irlanda tqis il-​pożizzjoni li għandhom ix-​Xhieda bħala “sinjal taʼ rispett għall-​ħajja.” Ngħiduha kif inhi, il-​waqfa stretta tax-​Xhieda kienet forza ewlenija biex il-​kura medika b’inqas riskji ssir disponibbli għal kulħadd. “Ix-​Xhieda taʼ Jehovah li kellhom bżonn il-​kirurġija wrew it-​triq u eżerċitaw pressjoni għal titjib f’settur importanti tas-​servizz tas-​saħħa Norveġiż,” jikteb il-​Professur Stein A. Evensen, taʼ l-​Isptar Nazzjonali tan-​Norveġja.

Biex jgħinu lit-​tobba f’li jipprovdu kura mingħajr l-​użu tad-​demm, ix-​Xhieda taʼ Jehovah żviluppaw servizz utli taʼ koordinazzjoni. Bħalissa, madwar id-​dinja hemm iktar minn 1,400 Kumitat taʼ Koordinazzjoni maʼ l-​Isptarijiet li huma mgħammrin biex lit-​tobba u lir-​riċerkaturi jipprovdulhom letteratura medika meħuda minn kollezzjoni taʼ tagħrif li tinkludi iktar minn 3,000 artiklu konness mal-​mediċina u l-​kirurġija mingħajr demm. “Mhux ix-​Xhieda taʼ Jehovah biss, imma l-​biċċa l-​kbira tal-​pazjenti, illum il-​ġurnata għandhom inqas ċans li jingħataw trasfużjonijiet tad-​demm bla bżonn minħabba x-​xogħol tal-​Kumitati taʼ Koordinazzjoni maʼ l-​Isptarijiet li għandhom ix-​Xhieda,” jinnota Dr. Charles Baron, professur fl-​Iskola tal-​Liġi tal-​Kulleġġ taʼ Boston.b

It-​tagħrif fuq il-​mediċina u l-​kirurġija mingħajr demm li nġabar mix-​Xhieda taʼ Jehovah kien taʼ benefiċċju għal ħafna wħud fil-​qasam mediku. Per eżempju, huma u jippreparaw il-​materjal għal ktieb intitolat Autotransfusion: Therapeutic Principles and Trends, l-​awturi talbu lix-​Xhieda taʼ Jehovah biex jipprovdulhom informazzjoni dwar l-​alternattivi għat-​trasfużjoni tad-​demm. Ix-​Xhieda taʼ Jehovah bil-​ferħ laqgħu t-​talba tagħhom. Iktar tard l-​awturi qalu bi gratitudni: “F’dak kollu li qrajna dwar dan is-​suġġett, qatt ma rajna lista konċiża u kompleta taʼ strateġiji bħal din biex tiġi evitata trasfużjoni omologa tad-​demm.”

Il-progress li sar fil-​qasam mediku ġiegħel lil ħafna jikkunsidraw il-​mediċina mingħajr demm. Dan fejn se jwassalna? Il-​professur Luc Montagnier, dak li skopra l-​virus taʼ l-​AIDS, jgħid: “L-​evoluzzjoni tal-​fehma tagħna f’dan il-​qasam turi li t-​trasfużjonijiet tad-​demm xi darba jridu jsiru estinti.” Sadanittant, l-​alternattivi għad-​demm diġà qed isalvaw il-​ħajjiet.

[Noti taʼ taħt]

[Kaxxa/Stampi f’paġna 7]

X’Jgħidu xi Tobba

‘Il-​kirurġija mingħajr demm m’hijiex biss għax-​Xhieda taʼ Jehovah imma għall-​pazjenti kollha. Naħseb li kull tabib għandu jkun involut fiha.’—Dr. Joachim Boldt, professur taʼ l-​anestesjoloġija, Ludwigshafen, Ġermanja.

“Filwaqt li t-​trasfużjonijiet tad-​demm huma inqas perikolużi llum milli kienu fl-​imgħoddi, xorta fihom ir-​riskji, inkluż reazzjonijiet taʼ l-​immunità u li jittieħdu l-​epatite jew mard trasmess sesswalment.”—Dr. Terrence J. Sacchi, assistent professur kliniku tal-​mediċina.

“Il-​biċċa l-​kbira tat-​tobba jirreaġixxu awtomatikament għat-​trasfużjonijiet u sempliċement jagħtuhom liberament u bla diskriminazzjoni. Jien le.”—Dr. Alex Zapolanski, direttur tal-​kirurġija kardijaka fl-​Istitut tal-​Qalb taʼ San ­Francisco.

“Ma nistaʼ naħseb fl-​ebda operazzjoni konvenzjonali fiż-​żaqq fuq pazjent normali li bħala regola tkun teħtieġ trasfużjoni tad-​demm.”—Dr. Johannes Scheele, professur tal-​kirurġija, Jena, Ġermanja.

[Stampi]

Dr. Terrence J. Sacchi

Dr. Joachim Boldt

[Kaxxi/Stampi f’paġna 8, 9]

Mediċina u Kirurġija Mingħajr Demm

Ftit mill-​Metodi

Fluwidi: Ringer’s lactate solution, dextran, hydroxyethyl starch, u oħrajn jintużaw biex iżommu l-​volum tad-​demm, u b’hekk jiġi evitat xokk minħabba li jitbaxxa l-​volum tad-​demm. Xi fluwidi li qed jiġu testjati bħalissa jistgħu jġorru l-​ossiġnu.

Drogi: Proteini magħmulin ġenetikament jistgħu jistimulaw il-​produzzjoni taċ-​ċelluli ħomor tad-​demm (erythropoietin), platelets tad-​demm (interleukin-11), u diversi ċelluli bojod tad-​demm (GM-CSF, G-CSF). Medikazzjonijiet oħrajn inaqqsu ħafna t-​telf taʼ demm matul operazzjoni (aprotinin, antifibrinolytics) jew jgħinu biex ma jintilifx ħafna demm ­(desmopressin).

Emostati Bijoloġiċi: Garżi minsuġin tal-​kollaġen u ċ-​ċelluloża jintużaw biex iwaqqfu t-​telf taʼ demm billi jiġu applikati direttament. Kolla u affarijiet li jissiġillaw tal-​fibrin jistgħu jsoddu l-​feriti meta ssir toqba jew jgħattu partijiet kbar minn nisġa taʼ ċelluli li tkun qed tnixxi d-​demm.

Demm salvat: Magni li jsalvaw id-​demm ma jitilfux id-​demm li joħroġ matul l-​operazzjoni jew f’każ taʼ xi ġrieħi gravi. Id-​demm jitnaddaf u jistaʼ jerġaʼ jmur lura fil-​pazjent f’ċirkwit bla ma jieqaf. F’każi estremi, litri sħaħ taʼ demm jistgħu ma jintilfux permezz taʼ sistema bħal din.

Għodod kirurġiċi: Ċertu apparat jaqtaʼ u jissiġilla l-​vini tad-​demm fl-​istess ħin. Apparat ieħor jistaʼ jwaqqaf it-​telf taʼ demm f’partijiet kbar taʼ tessuti. Strumenti laparoskopiċi u invadenti mill-​inqas jippermettu li jsiru operazzjonijiet mingħajr it-​telf taʼ demm assoċjat maʼ xi inċiżjoni kbira.

Metodi kirurġiċi: Ippjanar bir-​reqqa taʼ l-​operazzjoni, li jinkludi konsultazzjoni maʼ wħud li jispeċjalizzaw fil-​prattika klinika, jgħin lit-​tim taʼ kirurgi biex jevita l-​komplikazzjonijiet. Huwa essenzjali li tittieħed azzjoni immedjata biex ma jkomplix jintilef id-​demm. Dewmien taʼ iktar minn 24 siegħa jistaʼ jżid ħafna r-​riskju li l-​pazjent imut. Jekk operazzjonijiet kbar jinqasmu f’diversi wħud żgħar, it-​total taʼ telf taʼ demm jonqos.

[Box/Pictures Page 10]

Mediċina Mingħajr Demm—“Il-​Proċedura Normali taʼ Kura” l-​Ġdida?

STENBAĦ! iddiskuta l-​benefiċċji taʼ mediċina u kirurġija mingħajr demm m’erbaʼ esperti f’dan il-​qasam.

Minbarra pazjenti li għal raġunijiet reliġjużi jirrifjutaw it-​trasfużjonijiet tad-​demm, min iktar qed jinteressa ruħu f’mediċina mingħajr demm?

Dr. Spahn: Fiċ-​ċentru tagħna, dawk li jitolbu l-​mediċina mingħajr demm ġeneralment ikunu pazjenti informati sew għall-​aħħar.

Dr. Shander: Fl-​1998, in-​numru taʼ pazjenti li rrifjutaw id-​demm għal raġunijiet persunali qabeż in-​numru taʼ pazjenti li rrifjutaw id-​demm għal raġunijiet reliġjużi.

Dr. Boyd: Per eżempju, hemm pazjenti bil-​kanċer. Ħafna drabi ntwera li jekk huma ma jiħdux demm, dawn jipprogressaw aħjar u l-​marda ma tantx terġaʼ titfaċċalhom.

Dr. Spahn: Taʼ spiss aħna nagħtu kura lil professuri taʼ l-​università u lill-​familji tagħhom mingħajr ma nużaw demm. Anki l-​kirurgi jitolbuna biex nevitaw it-​trasfużjonijiet! Per eżempju, kirurgu wieħed avviċinana rigward martu, li kellha bżonn t’operazzjoni. Qalilna: “Kunu żguri biss minn ħaġa waħda—li ma tingħatax trasfużjoni tad-​demm!”

Dr. Shander: Membri tad-​dipartiment tiegħi taʼ l-​anestesija qalu: ‘Dawn il-​pazjenti li mhux qed jieħdu demm sejrin daqstant tajjeb jekk mhux aħjar. Għalfejn għandu jkollna żewġ proċeduri normali taʼ kura? Jekk din hi l-​aħjar kura, għandna nużawha għal kulħadd.’ Allura issa qed nittamaw li l-​mediċina mingħajr demm issir il-​proċedura normali taʼ kura.

Mr. Earnshaw: Veru li l-​kirurġija mingħajr demm hija partikolarment rilevanti għax-​Xhieda taʼ Jehovah. Madankollu, aħna rridu nagħtu l-​kura lil kulħadd b’dan il-​mod.

Il-​metodu taʼ mingħajr demm huwa iktar għali jew ­irħas?

Mr. Earnshaw: Dan jiffranka l-​ispejjeż.

Dr. Shander: L-​ispiża tonqos b’25 fil-​mija bil-​mediċina mingħajr demm.

Dr. Boyd: Għal din ir-​raġuni biss ukoll għandna nużawh.

Kemm avanzajna fl-​użu tal-​kura medika mingħajr demm?

Dr. Boyd: Naħseb li hu progressiv ferm. Bl-​ebda mod m’hu se jieqaf hemm. Darba wara l-​oħra nsibu raġuni ġdida tajba biex ma nużawx id-​demm.

[Stampi]

Dr. Donat R. Spahn professur taʼ l-​anestesjoloġija, Zurich, ­Svizzera

Dr. Aryeh Shander professur kliniku assistent taʼ l-​anestesjoloġija, Stati Uniti

Mr. Peter Earnshaw, FRCS, kirurgu ortopediku speċjalista, Londra, Ingilterra

Dr. Mark E. Boyd professur taʼ l-​ostetriċja u l-​ġinekoloġija, ­Kanada

[Kaxxa f’paġna 11]

L-​Irwol tal-​Pazjent

▪ Tkellem mat-​tabib tiegħek dwar alternattivi mingħajr demm qabel ma tqum il-​ħtieġa għal xi kura. Dan hu importanti speċjalment għal nisa tqal, ġenituri bi tfal żgħar, u l-​anzjani.

▪ Niżżel bil-​miktub dak li tixtieq, speċjalment jekk hemm dokument legali disponibbli għal dan l-​għan.

▪ Jekk it-​tabib tiegħek m’huwiex lest li jagħtik il-​kura mingħajr demm, fittex tabib li se jaqbel max-​xewqat tiegħek.

▪ Peress li xi alternattivi għad-​demm jirrikjedu ż-​żmien biex ikunu effettivi, tħallix għall-​aħħar biex tfittex il-​kura jekk taf li għandek bżonn ­t’operazzjoni.