Għala Għandek Taqralhom Tgħajjat lil Uliedek?

“Ġiet ħdejja, telgħet f’ħoġri bi ktieb f’idha bil-​kantunieri kollha romblati u l-​paġni mtebbgħin . . . bil-​butir, u ssuġġerietli . . . ,’ ‘Għinni naqrah, Pa; għinni naqrah.’”

—Dr. Clifford Schimmels, professur taʼ l-​edukazzjoni.

IT-​TFAL—moħħhom sponża kemm jitgħallmu malajr. Ir-​riċerka turi li żvilupp mgħaġġel tal-​moħħ iseħħ fi tfal li għandhom inqas minn tliet snin. Attivitajiet li l-​ġenituri jagħmlu taʼ kuljum bħalma huma l-​qari, il-​kant, u t-​turija t’affezzjoni jistaʼ jkollhom parti kruċjali fl-​iżvilupp normali u progressiv tat-​tifel jew tifla. Madankollu, skond studju li sar, huwa biss madwar nofs il-​ġenituri kollha li għandhom tfal bejn is-​sentejn u t-​tmien snin li jaqrawlhom kuljum. Għandek mnejn tistaqsi, ‘Tassew jagħmel differenza jekk naqralhomx lit-​tfal tiegħi?’

Nissel Fihom Imħabba għall-​Qari

L-​esperti jissuġġerixxu li t-​tweġiba hija iva. “L-​iktar attività importanti biex tibni l-​għarfien meħtieġ ħalli iktar ’il quddiem it-​tfal ikollhom suċċess fil-​qari hija li taqralhom tgħajjat. Dan jgħodd b’mod speċjali matul is-​snin qabel ma jibdew l-​iskola,” jgħid ir-​rapport Becoming a Nation of Readers.

Meta jisimgħu lil xi ħadd jaqralhom storja minn ktieb, it-​tfal jitgħallmu minn età żgħira li l-​ittri fuq il-​paġna huma l-​istess bħall-​ittri li nużaw fil-​kliem li ngħidu. Huma jsiru familjari wkoll maʼ l-​istil taʼ kliem li jintuża fil-​kotba. “Kull darba li naqraw lit-​tfal, inkunu qed nibagħtulhom f’moħħhom messaġġ taʼ ‘pjaċir.’ Tistaʼ anki ssejjaħlu reklam, fis-​sens li ddarri lit-​tfal jassoċjaw il-​kotba u l-​kitba mal-​pjaċir,” jgħid ktieb dwar il-​qari b’leħen għoli. Ġenituri li jnisslu din l-​imħabba għall-​kotba ġewwa wliedhom ikunu qed iħeġġuhom biex iħobbu l-​qari għal għomorhom kollu.

Għinhom Jifhmu d-​Dinja taʼ Madwarhom

Ġenituri li jaqraw lil uliedhom b’leħen għoli jkunu qed jagħtuhom rigal siewi—għarfien dwar nies, postijiet, u affarijiet. Bi ftit li xejn spejjeż, huma jistgħu “jduru” d-​dinja permezz tal-​paġni tal-​kotba. Ikkunsidra l-​eżempju taʼ Anthony li għandu sentejn. Ommu ilha taqralu minn mindu twieled. Hi tgħid: “L-​ewwel darba li mar fi ġnien żooloġiku hu kien qiegħed jerġaʼ jiskopri.” Għala jerġaʼ jiskopri? Għax għalkemm Anthony kien qiegħed jarahom ħajjin iż-​żebri, l-​iljuni, il-​ġiraffi u l-​annimali l-​oħra għall-​ewwel darba f’ħajtu, hu kien diġà jaf bihom dawn l-​annimali.

Ommu tkompli tispjega: “Anthony ħa pjaċir jitgħallem dwar għadd kbir taʼ nies, annimali, oġġetti u ideat, kollox permezz tal-​kotba, matul l-​ewwel sentejn taʼ ħajtu.” Iva, jekk lit-​tfal taqralhom tgħajjat meta jkunu għadhom żgħar, tistaʼ tgħinhom ħafna biex jifhmu d-​dinja li jgħixu fiha.

Ibni Relazzjoni mill-​Qrib

Matul is-​snin li fihom ikunu qed jifformaw il-​karattru tagħhom, it-​tfal żgħar jiżviluppaw attitudnijiet li se jinfluwenzaw l-​azzjonijiet tagħhom fis-​snin taʼ wara. Għaldaqstant, il-​ġenituri jridu jqiegħdu l-​pedament għal relazzjoni mill-​qrib li tinkludi fiduċja, rispett reċiproku, u fehma. Il-​qari jistaʼ jkun parti importanti ħafna f’dan il-​proċess.

Meta l-​ġenituri jieħdu l-​ħin biex jerfgħu lil uliedhom f’ħoġorhom u jaqrawlhom, il-​messaġġ li jagħtuhom ikun ċar: “Inħobbok.” Phoebe, omm fil-​Kanada, tgħid hekk dwar il-​qari lil binha li għandu tmien snin: “Jien u żewġi nħossu li bis-​saħħa t’hekk Nathan iħossu qrib ħafna tagħna. Hu jiftaħ qalbu magħna u taʼ spiss jgħidilna xi jkun qiegħed iħoss. Dan ħoloq ġibda speċjali bejnietna.”

Cindy għamlitha drawwa li taqra tgħajjat lil bintha minn mindu din kellha sena u kienet kapaċi toqgħod bil-​qiegħda u tismaʼ għal madwar minuta jew tnejn. Kienu vallapena l-​ħin u l-​isforz li investiet? Cindy tosserva: “Taʼ spiss, l-​ambjent trankwill u taʼ ħbiberija li jinħoloq meta naqraw flimkien ikun biżżejjed biex iqanqal lil Abigail tiftaħ qalbha u tgħidilna dwar xi ħaġa li tkun ġrat l-​iskola jew xi problema li jkollha maʼ xi ħabiba. Liema ġenitur ma jixtieqx li wliedu jagħmlu hekk?” M’hemmx dubju li l-​qari b’leħen għoli jistaʼ jwassal għal relazzjoni mill-​qrib bejn il-​ġenituri u t-​tfal.

Rawwem Fihom Abbiltajiet Importanti u Meħtieġa fil-​Ħajja

“Illum uliedna tant idaħħlu imbarazz f’moħħhom, mit-​televixin u minn sorsi oħra, li, iktar minn qatt qabel, għandhom bżonn xi tip taʼ nutriment mentali, raġunar bis-​sens, għerf, u xi tip taʼ ankra mentali li jgħinuhom jgħixu fi qbil mal-​valuri li għandhom u jkollhom ħarsa xierqa lejn ħajjithom,” jgħid il-​ktieb 3 Steps to a Strong Family. Il-​ġenituri jinsabu fl-​aħjar pożizzjoni biex ikunu taʼ influwenza pożittiva u bnina fuq uliedhom.

Meta t-​tfal jiltaqgħu maʼ sentenzi kumplessi u mibnijin sew fil-​kotba li jaqraw, permezz tagħhom huma jkunu jistgħu jitgħallmu kif jesprimu ruħhom kemm bil-​kliem u kemm bil-​kitba. Dorothy Butler, fil-​ktieb tagħha Babies Need Books, tgħid li l-​kwalità tal-​ħsibijiet taʼ individwu tiddependi mill-​kwalità tal-​kliem li juża. Tgħid li l-​lingwaġġ huwa tabilħaqq essenzjali fejn għandhom x’jaqsmu t-​tagħlim u l-​intelliġenza. L-​abbiltà li tikkomunika sew hija vitali biex ikollok relazzjoni tajba maʼ ħaddieħor.

Il-qari minn kotba addattati jistaʼ wkoll isaħħaħ il-​morali u l-​valuri tajbin. Il-​ġenituri li jaqraw u jirraġunaw maʼ wliedhom jistgħu jgħinuhom jiżviluppaw l-​abbiltajiet meħtieġa biex isolvu l-​problemi li jinqalgħu fil-​ħajja. Hekk kif Cindy kienet taqra maʼ bintha Abigail, hi kienet tosserva bil-​għaqal kif tirreaġixxi Abigail għal sitwazzjonijiet preżentati fl-​istejjer. “Bħala ġenituri, nistgħu nitgħallmu iktar dwar tendenzi sottili fil-​karattru tagħha, u b’hekk nittamaw li nneħħulha kwalunkwe ħsieb mhux xieraq minn kmieni ħafna.” Tabilħaqq, il-​qari b’leħen għoli mat-​tfal jistaʼ jeduka kemm il-​moħħ kif ukoll il-​qalb.

Agħmel il-​Qari Xi Ħaġa taʼ Pjaċir

Aqra b’ton ħelu mingħajr ma toħloq pressjoni, u żomm l-​atmosfera rilassata, informali, u pjaċevoli. Ġenituri li għandhom id-​dehen jafu meta għandhom jieqfu jaqraw. Lena tgħid: “Xi kultant Andrew, li għandu sentejn, ikun għajjien ħafna u ma joqgħodx bi kwietu għal tul taʼ ħin. Allura nqassru l-​iskeda tal-​qari tagħna skond il-​burdata li jkollu. Ma rridux li Andrew jibda jdejqu l-​qari, u għalhekk ma nisforzawhx iktar milli jiflaħ.”

Il-qari b’leħen għoli jinvolvi ħafna iktar milli sempliċement tlissen dak li jkun hemm miktub. Trid tkun taf meta għandek iddawwar il-​paġna taʼ ktieb bl-​istampi ħalli toħloq eċċitament għall-​paġna taʼ wara. Addatta l-​pass tal-​qari skond dak li tkun qed taqra. It-​ton tal-​leħen u l-​enfasi fuq ċertu kliem jistgħu wkoll jagħtu l-​ħajja lill-​istorja. It-​ton ħelu taʼ leħnek jistaʼ jnissel sens taʼ sigurtà f’uliedek.

Il-benefiċċji jiżdiedu l-​iktar meta t-​tfal jieħdu sehem attiv fir-​rakkont taʼ l-​istorja. Kull tant ħin ieqaf, u staqsi lit-​tfal mistoqsijiet li jwiġbuhom spirtu pront. Kompli żid mat-​tweġibiet taʼ wliedek billi toffri suġġerimenti oħra maʼ dak li jkunu qalu.

Kun Selettiv fil-​Kotba li Tagħżel

Iżda, forsi l-​iktar fattur importanti huwa li tagħżel kotba tajbin. Dan jirrikjedi ftit xogħol min-​naħa tiegħek. Iflihom sew il-​kotba, u uża biss dawk li jkollhom messaġġ pożittiv jew istruttiv u li tkun tistaʼ toħroġ tagħlima prattika minnhom. Agħti ħarsa sew lejn il-​qoxra taʼ barra, l-​istampi, u l-​istil ġenerali tal-​kitba. Agħżel kotba li jkunu interessanti kemm għall-​ġenituri u kemm għat-​tfal. Taʼ spiss, it-​tfal ikunu jridu li terġaʼ taqralhom l-​istess storja darba wara l-​oħra.

Ġenituri minn madwar id-​dinja apprezzaw b’mod speċjali Il-​Ktieb Tiegħi taʼ Stejjer mill-​Bibbja.a Dan ġie pubblikat bil-​ħsieb li l-​ġenituri jaqrawh flimkien maʼ wliedhom iż-​żgħar, u jistaʼ jgħin mhux biss lit-​tfal biex isiru qarrejja tajbin imma wkoll iqanqlilhom l-​interess fil-​Bibbja.

Ġenituri li jaqraw jgħajtu lil uliedhom jistgħu jrawmu fihom drawwiet tajbin tal-​qari, u dan jistaʼ jgħinhom b’diversi modi siewja matul ħajjithom. JoAnne qalet hekk dwar bintha: “Jennifer mhux talli tgħallmet taqra u tikteb qabel ma bdiet l-​iskola u saret tħobb il-​qari, imma talli iktar importanti minn hekk, żviluppat imħabba lejn il-​Ħallieq Grandjuż tagħna, Jehovah. Jennifer tgħallmet tistrieħ fuq il-​Kelma miktuba tiegħu, il-​Bibbja, sabiex tiggwidaha fid-​deċiżjonijiet kollha tagħha.” Verament, il-​fatt li tgħin lil uliedek biex iħobbu xi ħaġa jistaʼ jkun ħafna iktar importanti milli tgħinhom jitgħallmu xi ħaġa.

[Nota taʼ taħt]

[Kaxxa/Stampa f’paġna 30]

Meta Taqra lit-​Tfal Tiegħek

• Ibda minn meta jkunu għadhom żgħar ħafna.

• Agħtihom ċans jikkalmaw u joqogħdu kwieti qabel ma tibda taqra.

• Aqra stejjer li jogħġbu kemm lilek u kemm lilhom.

• Aqralhom kull x’ħin tistaʼ u aqra mill-​qalb.

• Involvi lil uliedek billi tistaqsi l-​mistoqsijiet.

[Sors taʼ l-​Istampa f’paġna 29]

Ritratt meħud mill-​Wildlife Conservation Society’s Bronx Zoo