Il-​Ġlieda Kontra l-​Obeżità—Jiswa li Tagħmel Sforz?

STENBAĦ! intervistat diversi nies li tħabtu mal-​problemi taʼ l-​obeżità. Kellhom riżultati tajbin? X’pariri jagħtu lil vittmi oħrajn taʼ din l-​epidemija?

◼ Ejja naraw x’jgħid Mike, taʼ 46 sena, li hu twil 1.83 metru u issa jiżen 130 kilo. L-​iktar li kien jiżen kien 157 kilo.

Mike: “Anki meta kont żagħżugħ kelli piż żejjed. Din il-​ħaġa qiegħda fil-​familja—ħija u ħuti l-​bniet kollha għandhom piż żejjed. Id-​drawwa tagħna kienet li qatt ma nħallu xejn fil-​platt, anki jekk dan kien ikun imfawwar bl-​ikel. X’ġagħalni nibdel id-​drawwa taʼ l-​ikel tiegħi? Meta t-​tabib qalli li kelli riskju kbir li jkolli d-​dijabete! L-​idea li jkolli nieħu l-​insulina tul ħajti kollha beżżgħetni ħafna. Jien ukoll kelli l-​problema tal-​kolesterol u kelli nieħu l-​mediċina għaliha.

“Kelli xogħol sedentarju, u dan ma nbidilx. Għalhekk, biex inpatti għal dan, għandi skeda biex nagħmel eżerċizzju b’mod regulari. Nuża treadmill għal nofs siegħa minn taʼ l-​inqas tliet darbiet fil-​ġimgħa. Il-​pass importanti li kien imiss kien li nikteb x’kont niekol kuljum. Peress li kont naf li l-​esperta tad-​dieta kienet se tiċċekkja l-​lista kull ġimgħa, dan għenni biex irrażżan lili nnifsi. Kont noqgħod naħseb, ‘Jekk ma tikolhiex, ma jkollokx għalfejn tiktibha fil-​lista!’

“Bħala riżultat, inqast 28 kilo f’dawn l-​aħħar 15-il xahar, għalkemm xorta għandi bżonn nonqos iktar, għax nixtieq ninżel għal 102 kilojiet. Biex nilħaq din il-​mira, ma bqajtx niekol ikel taʼ malajr li fih ħafna xaħmijiet, pakketti, u ikel ieħor bħal stuffat. F’dawn l-​aħħar xhur kilt iktar ħaxix u frott milli qatt kilt f’ħajti kollha!

“Fattur ieħor li qanqalni biex nieħu azzjoni kien li minħabba li jien sewwieq taʼ trakk, ikolli nagħmel check-up mediku kull sena biex inkun nistaʼ nġedded il-​liċenzja tiegħi. Kont fil-​periklu li nitlef il-​liċenzja minħabba li kont qed nirriskja li taqbadni d-​dijabete. Issa l-​affarijiet inbidlu. M’għadx hemm bżonn li nieħu l-​mediċina biex nikkontrolla l-​kolesterol. Il-​pressjoni tiegħi tbaxxiet, u qed nieħu inqas mediċina għaliha. Għandi iktar enerġija, u anki dahri m’għadux juġgħani ħafna. Bil-​mod il-​mod qed noħroġ mill-​kategorija taʼ l-​obeżità!”

Stenbaħ!: “Tistaʼ l-​mara tilgħab parti pożittiva biex tgħinek tnaqqas il-​piż?”

Mike: “Meta tkun qed tikkumbatti kontra l-​piż żejjed, għandek bżonn lil xi ħadd biex jappoġġak. Marti kienet taħseb li jekk tagħtini ħafna x’niekol tkun qed turini kemm tħobbni. Iżda issa tgħinni nikkontrolla l-​porzjonijiet li niekol. Huwa importanti ħafna li noqgħod attent għax jekk ma nagħmilx hekk, malajr nerġaʼ ntellaʼ l-​piż.”

◼ Ikkunsidra wkoll raġel ieħor jismu Mike, minn Kansas, l-​Istati Uniti. Hu għandu 43 sena u twil 1.73 metru. Staqsejnieh dwar kemm kien l-​iktar piż li qatt kien jiżen u xi kkaġuna l-​problemi taʼ piż li kellu.

Mike: “Kont niżen 135 kilo. Kont dejjem għajjien u ma kelli enerġija nagħmel xejn. Ma stajtx norqod minħabba l-​problemi li kelli biex nieħu n-​nifs. Għalhekk mort għand tabib, u qalli li waħda mill-​problemi li kelli minħabba l-​piż żejjed kienet il-​kundizzjoni magħrufa bħala obstructive sleep apnea.a Hu nnota wkoll li kelli l-​pressjoni għolja.”

Stenbaħ!: “X’kienet is-​soluzzjoni għall-​problemi tiegħek?”

Mike: “It-​tabib ordnali apparat li kien iżidli l-​arja x’ħin inkun rieqed. B’dan il-​mod, il-​gerżuma ma timblokkax u nkun nistaʼ nieħu nifs b’mod normali. Bħala riżultat, sirt iktar attiv matul il-​ġurnata u bdejt nonqos. Bdejt nuża wkoll treadmill tliet darbiet fil-​ġimgħa. Bdejt id-​dieta, u dan kien ifisser li kelli nikkontrolla l-​porzjonijiet li kont niekol u nevita li niekol darbtejn wara xulxin. Issa nqast 20 kilo fi ftit iktar minn sena, u għandi bżonn nonqos 20 oħra. Dan proċess li jieħu ż-​żmien, iżda naf li nistaʼ nirnexxi.”

Stenbaħ!: “X’motivazzjoni oħra kellek biex tnaqqas il-​piż?”

Mike: “M’hijiex xi ħaġa sabiħa li toqgħod tismaʼ kummenti sarkastiċi u kattivi dwar l-​apparenza tiegħek. Xi nies jaħsbu li int sempliċement għażżien. Ma jirrealizzawx li l-​obeżità tistaʼ tiġi minn ħafna affarijiet. Jien nemmen li fil-​każ tiegħi, parti mill-​problema tistaʼ tkun ereditarja ladarba ħafna mill-​familja tiegħi għandhom din il-​problema.

“Madankollu, jien nirrealizza li biex innaqqas il-​piż, għandi nibqaʼ attiv u nżomm b’mod strett mad-​dieta li għandi.”

◼ Stenbaħ! intervistat ukoll lil Wayne, minn Oregon, li għandu 38 sena. Meta kellu 31 sena, kien jiżen 112-il kilo.

Wayne: “Kelli xogħol sedentarju u ma kontx qed nagħmel eżerċizzju. Meta mort għand it-​tabib tiegħi, ħadt xokk kbir meta sirt naf li kelli l-​pressjoni għolja u kont f’periklu li jkolli komplikazzjonijiet f’qalbi. Bagħatni għand esperta tad-​dieta. Din irrikkmandatli eżerċizzju strett u porzjonijiet kontrollati taʼ l-​ikel. Bdejt nimxi ħames kilometri kuljum bla ma nieqaf, u bdejt inqum kmieni kull fil-​għodu biex nagħmel l-​eżerċizzju. Kelli nerġaʼ neduka lili nnifsi dwar x’niekol u x’nixrob. Ma bqajtx niekol ikel bix-​xaħam u naqqast mill-​ħobż u l-​luminati, u bdejt niekol iktar frott u ħaxix. Issa nżilt għal 80 kilo!”

Stenbaħ!: “X’benefiċċji nnotajt?”

Wayne: “Inħossni iktar b’saħħti u li issa tassew qed ngħix. Qabel qisni ma kontx qed ngħix, kont qisni bla ħeġġa. Benefiċċju ieħor huwa li ma bqajtx nieħu l-​mediċina għall-​pressjoni għolja. U issa nħossni li nistaʼ nħares lejn in-​nies f’għajnejhom mingħajr ma ħadd jikkritikani minħabba l-​piż żejjed.”

◼ Charles (l-isem ġie mibdul) twil 1.96 metru. L-​iktar li kien jiżen kien 168 kilo.

Charles: “Kelli problemi serji taʼ saħħa, u l-​affarijiet kienu qegħdin jiggravaw. Ma stajtx nitlaʼ t-​taraġ. Ma kellix enerġija biex illesti x-​xogħol li kelli nagħmel. Għandi xogħol sedentarju, u x-​xogħol tiegħi jinvolvi riċerka u responsabbiltà. Kont naf li rrid nagħmel xi ħaġa dwar dan, speċjalment wara li rajt tabib u wissieni li kont qiegħed fil-​periklu li tagħtini xi puplesija. Kont naf dan x’jistaʼ jagħmillek. Dan ikkonvinċieni li kelli bżonn nieħu azzjoni. It-​tabib ordnali eżerċizzju bl-​użu taʼ treadmill, u kelli nsegwi dieta stretta. Wara sena issa niżen 136 kilo, iżda naf li għandi bżonn innaqqas iktar. Il-​benefiċċji li nnotajt ikkonvinċewni li l-​isforzi u s-​sagrifiċċji m’humiex għalxejn. Issa nistaʼ nitlaʼ t-​taraġ u għandi iktar enerġija.”

◼ Marta, li hi oriġinalment minn El Salvador, waslet f’punt fejn kienet tiżen 83 kilo. Dan kien jikklassifikaha bħala li tbati mill-​obeżità għax hi twila biss 1.65 metru.

Marta: “Mort għand tabib u wissieni li kelli bżonn nibda nonqos mill-​piż. Jien irrispettajt l-​opinjoni professjonali tiegħu. Bagħatni għand speċjalista taʼ l-​ikel għal parir. L-​ispeċjalista spjegatli r-​raġunijiet u d-​dettalji tar-​rutina li kont se nibda nsegwi. Urietni kif għandi nibda nillimita l-​porzjonijiet taʼ l-​ikel u kif noqgħod attenta għal dak li niekol. Għall-​ewwel kont immur għandha kull ġimgħa, u iktar tard kull xahar, biex nuriha kif kont sejra. Kemm it-​tabib u kemm l-​ispeċjalista taʼ l-​ikel inkuraġġewni biex nagħmel iktar progress. Eventwalment, inqast 12-il kilo, u qed nipprova nibqaʼ nżomm il-​piż taʼ 68 kilo.”

Stenbaħ!: “Xi ngħidu dwar l-​eżerċizzju u l-​mediċina?”

Marta: “Ma kellix il-​problema tal-​kolesterol u ma kellix bżonn mediċina. Bdejt ninkludi iktar il-​mixi mgħaġġel fir-​rutina regulari tiegħi.”

Stenbaħ!: “X’kont tagħmel meta tmur tara lill-​ħbieb u kienu jinsistu li tiekol iktar mill-​porzjonijiet normali?”

Marta: “Kont ngħidilhom, ‘It-​tabib tiegħi jixtieq li nimxi maʼ din id-​dieta għall-​ġid tiegħi stess,’ u ġeneralment ma kinux jibqgħu jinsistu.”

Għalhekk, jekk int għandek piż żejjed jew tbati mill-​obeżità, x’tistaʼ tagħmel dwar dan? Kif jgħid il-​proverbju Ingliż, “Where there’s a will, there’s a way” (Min irid, jasal). Għandek int il-​motivazzjoni u r-​rieda li tagħmel xi ħaġa dwar il-​piż żejjed? Bħala tifel jew tifla jew adult b’piż żejjed, x’inhuma l-​għażliet tiegħek? Tnaqqas il-​piż jew inkella tnaqqas it-​tul taʼ ħajtek. Ibda ħajja attiva, u jkollok is-​sodisfazzjon li tkun irnexxejt—anki f’affarijiet żgħar, bħal li tilbes ħwejjeġ taʼ qjies iżgħar!

[Nota taʼ taħt]

[Kaxxa f’paġna 11]

Hija l-​liposuction is-​soluzzjoni għalik?

X’inhi l-​liposuction? Dizzjunarju minnhom jgħid: “Ġeneralment, proċedura kosmetika fejn it-​tessuti tax-​xaħam żejjed jitneħħew minn post speċifiku tal-​ġisem, bħalma huma l-​koxox jew iż-​żaqq, permezz taʼ ġbid. Hija magħrufa wkoll bħala suction lipectomy.” (American Heritage Dictionary) Madankollu, ifisser li din hija r-​rimedju għall-​obeżità?

Il-​Mayo Clinic on Healthy Weight jgħid li l-​liposuction hija operazzjoni kosmetika. M’hijiex pjan biex titlef il-​piż. Iċ-​ċelluli tax-​xaħam jinġibdu mill-​ġisem permezz taʼ tubu li jiddaħħal taħt il-​ġilda. Jistgħu jitneħħew diversi kilojiet f’sezzjoni waħda. Madankollu, “din l-​operazzjoni m’hijiex il-​kura għall-​obeżità.” Hija din proċedura bla periklu? “Nies li għandhom problema medika minħabba piż żejjed, inkluż id-​dijabete u l-​mard tal-​qalb, għandhom riskju akbar taʼ komplikazzjonijiet mil-​liposuction.”