ĠIE DISINJAT?

● Il-​kuluri jleqqu mill-​isbaħ fuq il-​ġwienaħ taʼ xi friefet ikanġu skont minn liema naħa tarahom. Speċi minnhom tant għandha kulur tal-​ġwienaħ pur u qawwi li tistaʼ taraha minn 805 metri ’l bogħod. X’jagħmel lill-​ġwienaħ tal-​farfett rimarkevoli?

Ikkunsidra: Ringieli taʼ wċuħ imħaffrin fit-​tond żgħar ħafna fuq il-​ġwienaħ taʼ farfett tal-​bużbież aħdar (Papilio blumei) jirriflettu d-​dawl b’diversi modi. Pereżempju, in-​nofs taʼ kull wiċċ imħaffer fit-​tond jirrifletti dawl isfar fl-​aħdar, filwaqt li t-​truf jirriflettu dawl blu. Ukoll, id-​dawl f’nofs taʼ wiċċ imħaffer fit-​tond jiġi rifless dirett, imma d-​dawl li jolqot il-​ġnub l-​ewwel jgħaddi minn wiċċ li fih diversi saffi, u dan ikabbar u jdawwar parzjalment lir-​raġġi tad-​dawl. It-​taħlita finali tissejjaħ kulur strutturali minħabba l-​mod kumpless kif isir.

Ir-​riċerkaturi damu għaxar snin biex jipproduċu kopja simplifikata tal-​wiċċ tal-​ġwienaħ tal-​friefet. Jittamaw li din it-​teknoloġija se tagħmilha iktar diffiċli biex il-​flus u l-​kards tal-​kreditu jiġu falsifikati u tagħmel ċelluli solari li jkunu iktar effiċjenti f’li jaħżnu l-​enerġija mix-​xemx. Madankollu, hija sfida li tikkopja l-​wiċċ tal-​ġwienaħ tal-​friefet. Il-​Professur Ullrich Steiner taċ-​Ċentru tan-​Nanuxjenza fl-​Università taʼ Cambridge jikteb: “Minkejja l-​fehma xjentifika dettaljata tal-​ottika, il-​varjetà tal-​għaġeb taʼ kuluri li jinsabu fin-​natura spiss hi iktar minn dak li nistgħu noħolqu bit-​teknoloġiji tagħna.”

Int x’taħseb? Il-​wiċċ tal-​ġwienaħ tal-​farfett ġie b’kumbinazzjoni? Jew ġie disinjat?

[Stampa f’paġna 24]

Farfett tal-​bużbież aħdar

[Stampa f’paġna 24]

Il-​ġewnaħ taʼ farfett kif jidher minn mikroskopju

[Sorsi tal-Istampa f’paġna 24]

Farfett: Faunia, Madrid; mill-​mikroskopju: © Eye of Science/Photo Researchers, Inc.