LIBRERIJA ONLAJN tat-Torri tal-Għassa
LIBRERIJA ONLAJN
tat-Torri tal-Għassa
Malti
@
  • ċ
  • ġ
  • ħ
  • ż
  • à
  • è
  • ò
  • ù
  • ʼ
  • BIBBJA
  • PUBBLIKAZZJONIJIET
  • LAGĦQAT
  • w04 3/1 pp. 8-12
  • “Ilsir” li hu Kemm Leali u Kemm Diskret

M'hawnx video għall-għażla li għamilt.

Jiddispjaċina, kien hemm problema biex jillowdja l-vidjow.

  • “Ilsir” li hu Kemm Leali u Kemm Diskret
  • It-Torri tal-Għassa Jħabbar is-Saltna taʼ Ġeħova—2004
  • Sottitli
  • Materjal Simili
  • Individwu Wieħed jew Klassi taʼ Nies?
  • “Qaddej” Jitkeċċa
  • “Kull Wieħed fuq Xogħlu”
  • L-​“Ilsir” 19-il Seklu Wara
  • “Min Hu Tassew l-Ilsir Leali u Għaqli?”
    It-Torri tal-Għassa Jħabbar is-Saltna taʼ Ġeħova—2013
  • Huma “Jibqgħu Mexjin Wara l-Ħaruf”
    It-Torri tal-Għassa Jħabbar is-Saltna taʼ Ġeħova—2009
  • Min Hu l-Ilsir Leali u Għaqli?
    Min Qed Jagħmel ir-Rieda taʼ Ġeħova Llum?
  • Il-Prokuratur Leali u l-Ġemgħa li Tiggverna Tiegħu
    It-Torri tal-Għassa Jħabbar is-Saltna taʼ Ġeħova—2009
Ara Iżjed
It-Torri tal-Għassa Jħabbar is-Saltna taʼ Ġeħova—2004
w04 3/1 pp. 8-12

“Ilsir” li hu Kemm Leali u Kemm Diskret

“Intom min tgħidu li hu [“l-​ilsir leali u diskret,” “NW”]? Min hu dak li s-​sid iqiegħdu fuq niesu?”—Mattew 24:45.

1, 2. Għala huwa vitali li ningħataw provvista regulari taʼ ikel spiritwali llum?

IT-​TLIETA wara nofsinhar, il-​11 taʼ Nisan tas-​sena 33 E.K., id-​dixxipli taʼ Ġesù qajmu mistoqsija li hija importanti ħafna għalina llum. Huma staqsewh: “X’se jkun is-​sinjal tal-​miġja tiegħek u taʼ tmiem id-​dinja?” Bi tweġiba, Ġesù lissen profezija taʼ min jinnotaha. Hu tkellem dwar perijodu taʼ taqlib kollu gwerer, ġuħ, terremoti, u mard. U dan kellu jkun biss “il-​bidu taʼ tbatija kbira.” Is-​sitwazzjoni kellha tmur għall-​agħar. Xi prospett tal-​biżaʼ!—Mattew 24:3, 7, 8, 15-22; Luqa 21:10, 11.

2Mill-1914 ’l hawn seħħew ħafna mill-​aspetti tal-​profezija taʼ Ġesù. It-​“tbatija kbira” qiegħda fuq il-​bnedmin b’intensità li ma bħalha. Però, il-​Kristjani veri m’għandhomx għalfejn jibżgħu. Ġesù wiegħed li kien se jsostnihom b’ikel spiritwali li jsaħħaħhom. Ladarba Ġesù issa jinsab fis-​sema, kif ħejja l-​affarijiet għalina hawnhekk fuq l-​art sabiex ningħataw il-​provvista taʼ l-​ikel spiritwali tagħna?

3. Ġesù liema arranġamenti ħejja għalina sabiex ningħataw ‘nieklu fil-​ħin’?

3 Ġesù nnifsu indika t-​tweġiba taʼ din il-​mistoqsija. Meta kien qed jagħti l-​profezija kbira tiegħu, hu staqsa: “Intom min tgħidu li hu [“l-​ilsir leali u diskret,” NW]? Min hu dak li s-​sid iqiegħdu fuq niesu biex jagħtihom jieklu fil-​ħin?” Imbagħad qal: “Hieni dak [“l-​ilsir,” NW] li sidu jiġi u jsibu jaqdi dmiru. Tassew, ngħidilkom, li jafdalu ġidu kollu f’idejh.” (Mattew 24:45-47) Iva, kellu jkun hemm “ilsir” li kien ġie inkarigat biex jipprovdi l-​ikel spiritwali, “ilsir” li kellu jkun kemm leali u kemm diskret. Kien dan l-​ilsir xi individwu partikulari, għadd taʼ suċċessuri, jew xi ħaġa oħra? Peress li l-​ilsir leali jipprovdi ikel spiritwali li hu bżonnjuż ferm, huwa taʼ ġid għalina li nsiru nafu t-​tweġiba.

Individwu Wieħed jew Klassi taʼ Nies?

4. Kif nafu li “l-​ilsir leali u diskret” ma jistax ikun individwu wieħed?

4 “L-​ilsir leali u diskret” ma jistax ikun individwu wieħed. Għala le? Għaliex l-​ilsir beda jservi l-​ikel spiritwali lura fl-​ewwel seklu, u skond Ġesù, l-​ilsir kellu jkun għadu qed jagħmel dan meta jasal is-​Sid fl-​1914. Dan ikun ifisser li individwu wieħed ikun ilu 1,900 sena jaqdi lealment. Lanqas Matusala ma għex daqshekk!—Ġenesi 5:27.

5. Spjega għala t-​terminu “lsir leali u diskret” ma japplikax għal kull Kristjan b’mod individwali.

5 Allura, jistaʼ t-​terminu “lsir leali u diskret” japplika f’sens ġenerali għal kull Kristjan individwali? Huwa minnu li l-​Kristjani kollha jridu jkunu leali u diskreti; madankollu, Ġesù b’mod ċar kellu xi ħaġa oħra f’moħħu meta tkellem dwar “l-​ilsir leali u diskret.” Dan kif nafuh? Għaliex hu qal li meta “sidu jiġi” kellu jafda “ġidu kollu” f’idejn dan l-​ilsir. (Korsiv tagħna.) Kif jistaʼ kull Kristjan individwali jitqiegħed fuq kollox—fuq il-​ġid “kollu” li jappartjeni lis-​sid? Ma jistax ikun!

6. Il-​ġens taʼ Iżrael kif kellu jservi bħala “l-​qaddej,” jew “l-​ilsir” t’Alla?

6 Mela, l-​unika konklużjoni raġunevoli hija li Ġesù kien qed jirreferi għal grupp taʼ Kristjani bħala “l-​ilsir leali u diskret.” Jistaʼ jkun li teżisti xi ħaġa bħal din, ilsir kompost minn diversi membri? Iva. Sebaʼ mitt sena qabel Kristu, Jehovah irrefera għall-​ġens sħiħ taʼ Iżrael bħala “x-​xhieda tiegħi” u “l-​qaddej tiegħi li jiena ħtart.” (Isaija 43:10, korsiv tagħna.) Kull membru tal-​ġens taʼ Iżrael sa mill-​1513 Q.E.K., meta ngħatat il-​Liġi Mosajka, sa Pentekoste tas-​sena 33 E.K., kien jagħmel parti minn din il-​klassi tal-​qaddej. Ħafna mill-​Iżraelin ma kellhomx sehem dirett fit-​tmexxija taʼ l-​affarijiet tal-​ġens jew fil-​mod kif jiġi koordinat il-​programm biex jingħata l-​ikel spiritwali. Jehovah uża s-​slaten, l-​imħallfin, il-​profeti, il-​qassisin, u l-​Leviti biex iwettqu dawn l-​inkarigi. Xorta waħda, bħala ġens, Iżrael kellu jirrappreżenta s-​sovranità taʼ Jehovah u jfaħħru fost il-​ġnus. Kull Iżraeli kellu jkun xhud taʼ Jehovah.—Dewteronomju 26:19; Isaija 43:21; Malakija 2:7; Rumani 3:1, 2.

“Qaddej” Jitkeċċa

7. Il-​ġens taʼ Iżrael tal-​qedem għala ma kienx kwalifikat bħala l-​“qaddej” t’Alla?

7 Ladarba l-​ġens taʼ Iżrael kien il-​“qaddej” t’Alla sekli ilu, kien dan l-​istess ilsir li tkellem dwaru Ġesù? Le, għax Iżrael tal-​qedem b’dispjaċir la kien leali u lanqas diskret. Pawlu ġabar fil-​qosor is-​sitwazzjoni meta kkwota l-​kliem taʼ Jehovah lill-​ġens: “L-​isem taʼ Alla hu mżeblaħ fost il-​ġnus minħabba fikom.” (Rumani 2:24) Tabilħaqq, Iżrael laħaq quċċata fl-​istorja twila tiegħu taʼ ribelljoni billi ċaħad lil Ġesù, u f’dan il-​waqt Jehovah ċaħad lilu.—Mattew 21:42, 43.

8. Meta ġie inkarigat “qaddej” biex jieħu post Iżrael, u f’liema ċirkustanzi?

8 Dan in-​nuqqas taʼ lealtà min-​naħa tal-​“qaddej,” Iżrael, ma kienx ifisser li l-​aduraturi leali kienu se jibqgħu mingħajr provvista taʼ ikel spiritwali. F’Pentekoste tas-​sena 33 E.K., 50 jum wara l-​irxoxt taʼ Ġesù, l-​ispirtu qaddis tferraʼ fuq madwar 120 mid-​dixxipli tiegħu li kienu fil-​kamra taʼ fuq f’Ġerusalemm. F’dak il-​mument twieled ġens ġdid. B’mod xieraq, it-​twelid tiegħu xxandar fil-​beraħ meta l-​membri tiegħu bil-​kuraġġ kollu bdew jgħidu lill-​abitanti taʼ Ġerusalemm dwar “l-​għeġubijiet taʼ Alla.” (Atti 2:11) Għalhekk, dan il-​ġens il-​ġdid, ġens spiritwali, sar “qaddej” li kellu jiddikjara l-​glorja taʼ Jehovah lill-​ġnus u jipprovdilhom l-​ikel fiż-​żmien xieraq. (1 Pietru 2:9) Bix-​xieraq beda jissejjaħ l-​“Iżrael taʼ Alla.”—Galatin 6:16.

9. (a) “L-​ilsir leali u diskret” minn min hu magħmul? (b) Min huma “niesu”?

9 Kull membru taʼ l-​“Iżrael taʼ Alla” hu Kristjan dedikat u mgħammed, midluk bl-​ispirtu qaddis u bit-​tama għas-​sema. Għalhekk, l-​espressjoni “lsir leali u diskret” tirreferi għall-​membri kollha taʼ dan il-​ġens spiritwali midluk bħala grupp fuq l-​art fi kwalunkwe żmien bejn is-​sena 33 E.K. u llum. Dan hu sewwa sew bħalma kull Iżraeli li għex fi kwalunkwe żmien bejn l-​1513 Q.E.K. sa Pentekoste tas-​sena 33 E.K. kien jagħmel parti mill-​klassi tal-​qaddej taʼ qabel il-​Kristjanità. Madankollu, min huma “niesu,” li jingħataw in-​nutriment spiritwali mill-​ilsir? Fl-​ewwel seklu E.K., kull Kristjan kien iħaddan it-​tama għas-​sema. Għalhekk, niesu kienu wkoll Kristjani midlukin, meta jitqiesu mhux bħala grupp imma bħala individwi. Kulħadd, inkluż dawk li kellhom pożizzjonijiet taʼ responsabbiltà fil-​kongregazzjoni, kellu bżonn l-​ikel spiritwali mill-​ilsir.—1 Korintin 12:12, 19-27; Lhud 5:11-13; 2 Pietru 3:15, 16.

“Kull Wieħed fuq Xogħlu”

10, 11. Kif nafu li mhux il-​membri kollha tal-​klassi taʼ l-​ilsir għandhom l-​istess inkarigu taʼ xogħol?

10 Waqt li l-​“Iżrael taʼ Alla” huwa l-​klassi taʼ l-​ilsir leali u diskret b’inkarigu taʼ xogħol, kull membru għandu wkoll responsabbiltajiet persunali. Dan jiġi ċċarat fil-​kliem taʼ Ġesù dokumentat f’Mark 13:34. Hu qal: “Jiġri bħal meta bniedem ikun siefer u telaq mid-​dar, iħalli kollox f’idejn il-​qaddejja tiegħu, kull wieħed fuq xogħlu, u lil tal-​bieb jordnalu biex jibqaʼ jishar.” (Korsiv tagħna.) Għalhekk, kull membru tal-​klassi taʼ l-​ilsir ngħata inkarigu—li jżid il-​ġid taʼ Kristu fuq l-​art. Kull wieħed iwettaq dan l-​inkarigu skond l-​abbiltajiet tiegħu u l-​opportunitajiet li jkollu.—Mattew 25:14, 15.

11 Iktar minn hekk, l-​appostlu Pietru qal lill-​Kristjani midlukin taʼ żmienu: “Aqdu lil xulxin, kull wieħed skond id-​don li ħa, bħala amministraturi tajba tal-​grazzja taʼ Alla, li hi taʼ ħafna xorta.” (1 Pietru 4:10, Saydon, korsiv tagħna.) Għalhekk, dawn l-​uħud midlukin għandhom ir-​responsabbiltà li jaqdu lil xulxin waqt li jużaw id-​doni li tahom Alla. Iktar minn hekk, il-​kliem taʼ Pawlu jindika li mhux il-​Kristjani kollha kien se jkollhom l-​istess abbiltajiet, responsabbiltajiet, jew privileġġi. Madankollu, kull membru tal-​klassi taʼ l-​ilsir setaʼ jikkontribwixxi b’xi mod għat-​tkabbir tal-​ġens spiritwali. Kif?

12. Kull membru tal-​klassi taʼ l-​ilsir, sew jekk raġel u sew jekk mara, kif jistaʼ jikkontribwixxi għat-​tkabbir taʼ l-​ilsir?

12 L-​ewwelnett, kull wieħed kien responsabbli li jkun xhud taʼ Jehovah u jippriedka l-​aħbar tajba tas-​Saltna. (Isaija 43:10-12; Mattew 24:14) Eżatt qabel telaʼ s-​sema, Ġesù kkmanda lid-​dixxipli leali tiegħu kollha, kemm irġiel u kemm nisa, biex ikunu għalliema. Hu qal: “Morru, mela, agħmlu dixxipli mill-​ġnus kollha, u għammduhom fl-​isem tal-​Missier u taʼ l-​Iben u taʼ l-​Ispirtu s-​Santu, u għallmuhom iħarsu dak kollu li ordnajtilkom jien. U ara, jiena magħkom dejjem, sa l-​aħħar taż-​żmien.”—Korsiv tagħna; Mattew 28:19, 20.

13. Liema privileġġ gawdew il-​midlukin kollha?

13 Meta nstabu dixxipli ġodda, dawn kellhom jiġu mgħallma sew biex iħarsu dak kollu li Kristu kien ikkmanda lid-​dixxipli tiegħu. Maż-​żmien, uħud li wieġbu għall-​messaġġ saru jikkwalifikaw biex jgħallmu lil oħrajn. Ikel spiritwali li jsaħħaħ sar disponibbli għall-​membri prospettivi tal-​klassi taʼ l-​ilsir f’ħafna ġnus. Il-​Kristjani midlukin kollha, irġiel u nisa, ħadu sehem f’li jwettqu l-​inkarigu li jagħmlu dixxipli. (Atti 2: 17, 18) Dan ix-​xogħol kellu jitkompla minn meta l-​klassi taʼ l-​ilsir bdiet xogħolha sat-​tmiem taʼ din is-​sistema t’affarijiet.

14. Il-​privileġġi li jkunu għalliema fil-​kongregazzjoni għal min kienu limitati, u n-​nisa midlukin leali kif ħassewhom dwar dan?

14 Il-​midlukin li kienu għadhom kif tgħammdu saru parti mill-​ilsir, u minkejja min għallimhom fil-​bidu, huma komplew jiġu mgħallma mill-​membri tal-​kongregazzjoni li kellhom il-​kwalifiki Skritturali biex jaqdu bħala anzjani. (1 Timotju 3:1-7; Titu 1:6-9) Dawn l-​irġiel maħturin b’hekk kellhom il-​privileġġ li jikkontribwixxu għat-​tkabbir tal-​ġens b’mod speċjali. Nisa Kristjani midlukin li kienu leali ma ħassewhomx offiżi minħabba li l-​irġiel Kristjani biss ngħataw l-​inkarigu biex jgħallmu fil-​kongregazzjoni. (1 Korintin 14:34, 35) Minflok, kienu kuntenti li setgħu jibbenefikaw mix-​xogħol iebes tal-​membri rġiel fil-​kongregazzjoni u kienu grati għall-​opportunitajiet speċjali taʼ servizz li ngħataw lin-​nisa, inkluż dik li jaqsmu l-​aħbar tajba maʼ l-​oħrajn. Aħwa nisa midlukin u żelużi llum juru l-​istess attitudni taʼ umiltà, kemm jekk l-​anzjani maħturin ikunu mill-​midlukin u kemm jekk le.

15. Minfejn ġie primarjament l-​ikel spiritwali fl-​ewwel seklu, u min ħa t-​tmexxija biex jipprovdih?

15 L-​ikel spiritwali u fundamentali li ngħata fl-​ewwel seklu ġie direttament mill-​ittri taʼ l-​appostli u dixxipli oħra li kienu qed jieħdu t-​tmexxija. L-​ittri li kitbu—speċjalment dawk li jinsabu fost is-​27 ktieb ispirat li jifformaw l-​Iskrittura Griega—għaddew minn kongregazzjoni għall-​oħra u żgur li pprovdew il-​bażi tat-​tagħlim li kienu jgħallmu l-​anzjani lokali. B’dan il-​mod, ir-​rappreżentanti taʼ l-​ilsir qassmu fedelment ikel spiritwali abbundanti lill-​Kristjani sinċieri. Il-​klassi taʼ l-​ilsir taʼ l-​ewwel seklu wriet li kienet leali fl-​inkarigu li ngħatat.

L-​“Ilsir” 19-il Seklu Wara

16, 17. Il-​klassi taʼ l-​ilsir kif uriet li kienet leali fil-​mod kif wettqet l-​inkarigu tagħha fis-​snin taʼ qabel l-​1914?

16 Xi ngħidu għal-​lum? Meta fl-​1914 bdiet il-​preżenza taʼ Ġesù, sab hu grupp taʼ Kristjani midlukin li kienu lealment qed iqassmu l-​ikel spiritwali fil-​ħin? Dażgur li sab! Dan il-​grupp jistaʼ jiġi identifikat b’mod ċar minħabba l-​frott mill-​aqwa li kien qed jipproduċi. (Mattew 7:20) Minn dakinhar ’l hawn l-​istorja wriet li din l-​identifikazzjoni kienet korretta.

17 Fi żmien il-​miġja taʼ Ġesù, xi 5,000 persuna min–nies taʼ daru kienu okkupati jxerrdu l-​verità tal-​Bibbja. Il-​ħaddiema kienu ftit, imma l-​ilsir uża għadd taʼ metodi oriġinali li bihom setaʼ jxerred l-​aħbar tajba. (Mattew 9:38) Per eżempju, saru arranġamenti biex jiġu pubblikati priedki fuq suġġetti Bibliċi f’xi 2,000 gazzetta. B’dan il-​mod, il-​verità tal-​Kelma t’Alla laħqet lil għaxriet t’eluf taʼ qarrejja f’salt wieħed. Barra minn hekk, tħejja programm taʼ tmien sigħat fejn intwerew slides bil-​kulur u stampi jiċċaqalqu. Minħabba din il-​preżentazzjoni innovattiva, il-​messaġġ tal-​Bibbja, mill-​bidu tal-​Ħolqien sa l-​aħħar tas-​Saltna t’Elf Sena taʼ Kristu, ngħata lil total t’udjenza taʼ iktar minn disaʼ miljun ruħ fi tliet kontinenti. Il-​letteratura stampata kienet mezz ieħor li ntuża. Per eżempju, fl-​1914 ġew stampati xi 50,000 kopja taʼ din ir-​rivista.

18. Ġesù meta ħatar lill-​ilsir fuq ġidu, u għala?

18 Iva, meta wasal is-​Sid, hu sab lill-​ilsir leali tiegħu jitmaʼ lil niesu b’mod kuxjenzjuż kif ukoll jippriedka l-​aħbar tajba. Issa, kien hemm responsabbiltajiet akbar jistennew lil dan l-​ilsir. Ġesù qal: “Tassew, ngħidilkom, li jafdalu ġidu kollu f’idejh.” (Mattew 24:47) Ġesù għamel dan fl-​1919, wara li l-​ilsir għadda mill-​perijodu taʼ prova. Imma “l-​ilsir leali u diskret” għala ngħata responsabbiltajiet akbar? Għaliex is-​Sid kien żdiedlu ġidu. Ġesù ngħata l-​ħakma fl-​1914.

19. Spjega kif ġew sodisfati l-​bżonnijiet spiritwali tal-​“kotra kbira.”

19 X’inhu l-​ġid li fuqu nħatar l-​ilsir leali mis-​Sid li beda jaħkem? Huwa l-​affarijiet spiritwali kollha li jappartjenu Lilu hawnhekk fuq l-​art. Per eżempju, għoxrin sena wara li Ġesù ħa t-​tron tiegħu fl-​1914, ġiet identifikata “kotra kbira” taʼ “nagħaġ oħra.” (Apokalissi 7:9; Ġwanni 10:16) Dawn ma kinux membri midlukin taʼ l-​“Iżrael taʼ Alla,” imma wħud b’tama li jgħixu fuq l-​art, irġiel u nisa sinċieri li jħobbu lil Jehovah u li bħall-​midlukin riedu jaqduh. Fil-​fatt, huma qalu lill-​“ilsir leali u diskret”: “Ħa niġu magħkom, għaliex smajna li Alla magħkom!” (Żakkarija 8:23) Dawn il-​Kristjani mgħammdin ġodda ħadu sehem mill-​ikel spiritwali abbundanti bħal niesu l-​midlukin, u ż-​żewġ klassijiet ħadu minn din il-​mejda spiritwali minn dakinhar ’l hawn. X’barka kienet din għall-​membri tal-​“kotra kbira”!

20. Liema rwol kellha l-​“kotra kbira” fiż-​żjieda tal-​ġid tal-​Mulej?

20 Il-​membri tal-​“kotra kbira” bil-​ferħ ngħaqdu mal-​klassi midluka taʼ l-​ilsir bħala predikaturi taʼ l-​aħbar tajba. Hekk kif ippridkaw, il-​ġid tas-​Sid fuq l-​art żdied, u b’hekk żdiedu r-​responsabbiltajiet taʼ “l-​ilsir leali u diskret.” Minħabba ż-​żjieda fl-​għadd taʼ dawk l-​uħud li jfittxu l-​verità, kien hemm bżonn taʼ faċilitajiet akbar għall-​istampar sabiex ilaħħqu mad-​domanda taʼ letteratura tal-​Bibbja. L-​uffiċċji tal-​fergħa tax-​Xhieda taʼ Jehovah ġew stabbiliti f’pajjiż wara l-​ieħor. Intbagħtu l-​missjunarji “sa truf l-​art.” (Atti 1:8) Minn madwar ħamest elef midlukin fl-​1914, l-​għadd taʼ dawk l-​uħud li jfaħħru ’l Alla żdied għal iktar minn sitt miljuni llum. Il-​maġġuranza minnhom jagħmlu parti mill-​“kotra kbira.” Iva, tabilħaqq, il-​ġid tas-​Sultan żdied b’ħafna drabi minn meta hu sar Sultan fl-​1914!

21. Liema żewġ parabboli se nikkunsidraw fl-​istudju li jmiss?

21 Dan kollu juri li l-​ilsir kien “leali u diskret.” Eżatt wara li tkellem dwar “l-​ilsir leali u diskret,” Ġesù qal żewġ parabboli li enfasizzaw dawn il-​kwalitajiet: il-​parabbola tax-​xebbiet għaqlin u boloh, u l-​parabbola tat-​talenti. (Mattew 25:1-30) Kemm hu interessanti dan kollu għalina! X’tifsira għandhom dawn il-​parabboli għalina llum? Se nwieġbu din il-​mistoqsija fl-​artiklu li jmiss.

X’Taħseb?

• Min jifforma “l-​ilsir leali u diskret”?

• Min huma “niesu”?

• L-​ilsir leali u diskret meta ġie maħtur fuq ġid il-​Mulej, u għala nħatar f’dak iż-​żmien?

• Min għen biex jiżdied ġid il-​Mulej f’dawn l-​aħħar għaxriet taʼ snin, u kif?

[Stampi f’paġna 10]

Il-​klassi taʼ l-​ilsir taʼ l-​ewwel seklu kienet leali lejn l-​inkarigu tagħha

    Pubblikazzjonijiet bil-Malti (1990-2025)
    Oħroġ
    Illoggja
    • Malti
    • Ixxerja
    • Preferenzi
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kundizzjonijiet għall-Użu
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Illoggja
    Ixxerja