Bijografija

Bl-​Għajnuna taʼ Ġeħova, Bqajna Ħajjin taħt Reġimi Totalitarji

Kif rakkontata minn Henrỵk Dornik

JIEN twilidt fl-​1926 lil ġenituri li kienu Kattoliċi devoti. Kienu jgħixu f’Ruda Slaska, raħal li fih kien hemm minjiera u kien jinsab viċin Katowice, fin-​nofsinhar tal-​Polonja. Huma għallmu lil uliedhom​—ħija l-​kbir, Bernard; ħuti l-​bniet iż-​żgħar, Róża u Edyta; u jien​—biex jitolbu, jattendu l-​knisja, u josservaw is-​sagrament tal-​qrar.

Il-​Verità tal-​Bibbja Tilħaq lil Darna

Ġurnata minnhom f’Jannar taʼ l-​1937, meta kelli għaxar snin, missieri ġie lura d-​dar ferħan se jtir. Hu ġab miegħu ktieb kbir u oħxon li kien kiseb mingħand ix-​Xhieda taʼ Ġeħova. Hu qal, “Tfal, araw x’għandi​—l-​Iskrittura Mqaddsa!” Qatt ma kont rajt il-​Bibbja qabel.

Il-Knisja Kattolika kienet ilha teżerċita influwenza qawwija fuq in-​nies f’Ruda Slaska u fl-​inħawi fil-​viċin. Il-​membri tal-​kleru kienu dħulin ħafna mas-​sidien tal-​minjiera u riedu ubbidjenza assoluta mill-​ħaddiema tal-​minjiera u mill-​familji tagħhom. Jekk wieħed mill-​ħaddiema ma kienx imur il-​Quddiesa jew jirrifjuta li jmur iqerr, hu kien jitqies bħala wieħed li ma jemminx u kien jiġi mmarkat biex jitkeċċa mill-​minjiera. Missieri ma damx ma esperjenza theddida simili minħabba li kien qed jissieħeb max-​Xhieda taʼ Ġeħova. Madankollu, meta qassis ġie jżurna d-​dar, missieri kixef l-​ipokrisija reliġjuża tal-​qassis quddiem kulħadd. Il-​qassis imbarazzat ma riedx iktar inkwiet, allura missieri ma ġiex imkeċċi.

Minħabba li rajt dan il-​konflitt mal-​qassis, id-​determinazzjoni tiegħi ġiet imsaħħa biex insir naf il-​Bibbja. Maż-​żmien sirt inħobb lil Ġeħova, u żviluppajt relazzjoni persunali miegħu. Ftit xhur wara l-​konversazzjoni taʼ missieri mal-​qassis, aħna attendejna t-​Tifkira tal-​mewt taʼ Kristu, fejn missieri ġie mlaqqaʼ maʼ grupp taʼ xi 30 ruħ bil-​kliem, “Dan wieħed mill-​Ġonadabijiet.” Jien malajr sirt naf li l-​“Ġonadabijiet” huma Kristjani b’tama għall-​art u l-​membri taʼ dan il-​grupp kellhom jiżdiedu.a​—2 Slaten 10:​15-​17.

“Ibni, Taf Xi Tfisser il-​Magħmudija?”

Wara li aċċetta l-​verità, missieri waqaf jixrob u sar raġel miżżewweġ u missier mill-​aħjar. Minkejja dan, ommi m’aċċettatx it-​twemmin reliġjuż tiegħu, u kienet tgħid li kienet tippreferi li hu jgħix kif kien qabel u jibqaʼ Kattoliku. Madankollu, wara li faqqgħet it-​tieni gwerra dinjija, hi nnotat li l-​istess membri tal-​kleru li kienu talbu biex il-​Polonja jkollha rebħa kontra l-​Ġermaniżi li kienu qed jinvadu l-​pajjiż, issa kienu qed joffru talb taʼ radd il-​ħajr għar-​rebħiet taʼ Hitler! Iktar tard, fl-​1941, ommi ngħaqdet magħna f’li naqdu lil Ġeħova.

Qabel dan, jien kont esprimejt ix-​xewqa tiegħi li nissimbolizza d-​dedikazzjoni tiegħi lil Alla bil-​magħmudija fl-​ilma, imma l-​anzjani tal-​kongregazzjoni ħasbu li kont għadni żgħir wisq. Qaluli biex nistenna. Però, eventwalment, fl-​10 taʼ Diċembru, 1940, Konrad Grabowy (ħu li iktar tard miet lealment f’kamp tal-​konċentrament) b’mod diskret staqsieni ftit mistoqsijiet f’appartament żgħir. Staqsieni ħames mistoqsijiet u mbagħad, sodisfatt bit-​tweġibiet tiegħi, għammidni. Waħda mill-​mistoqsijiet tiegħu kienet, “Ibni, taf xi tfisser il-​magħmudija?” Oħra kienet, “Taf li issa peress li għaddejja gwerra, daqt se jkollok tiddeċiedi jekk hux se tkun leali lejn Hitler jew lejn Ġeħova, u d-​deċiżjoni tiegħek tistaʼ tiswielek ħajtek?” Mingħajr tlaqliq, jien wiġibtu, “Iva naf.”

Tibda l-​Persekuzzjoni

Konrad Grabowy għala staqsa mistoqsijiet daqshekk speċifiċi? L-​armata Ġermaniża kienet invadiet il-​Polonja fl-​1939, u wara dan il-​fidi u l-​integrità tagħna ġew imġarrbin bl-​aħrax. Kuljum, l-​affarijiet saru iktar diffiċli hekk kif konna nisimgħu li Kristjani ħutna kienu qed jiġu arrestati, deportati, u mibgħutin il-​ħabs jew f’kampijiet tal-​konċentrament. Ma domniex ma ffaċċjajna provi simili aħna wkoll.

In-Nazi riedu jdawru l-​ġenerazzjoni żagħżugħa​—inkluż aħna l-​erbat itfal—f’membri żelużi tat-​Tielet Reich. Minħabba li ommi u missieri kienu rrifjutaw li jiffirmaw il-​Volkslist (lista taʼ nies li kellhom jew li riedu jiksbu ċittadinanza Ġermaniża) diversi drabi, ittiħdilhom id-​dritt legali li jrabbu lilna t-​tfal. Missieri ntbagħat fil-​kamp tal-​konċentrament f’Auschwitz. Fi Frar taʼ l-​1944 jien u ħija ttiħidna f’riformatorju fi Grodków (Grottkau), ħdejn Nysa, u ħutna l-​bniet intbagħtu f’kunvent Kattoliku fi Czarnowąsy (Klosterbrück), ħdejn Opole. Il-​mira kienet li jġagħluna niċħdu dak li l-​awtoritajiet sejħulhom “l-​ideat qarrieqa tal-​ġenituri tagħna.” Lil ommi ħallewha d-​dar waħedha.

Kull fil-​għodu fil-​bitħa tar-​riformatorju, kienet tittellaʼ bandiera bl-​iswastika fuqha u konna kmandati biex ngħollu idna l-​leminija u nsellmu lill-​bandiera filwaqt li ngħidu “Heil Hitler.” Kienet prova iebsa tal-​fidi, imma jien u Bernard bqajna sodi fid-​deċiżjoni tagħna li ma nagħmlux kompromess. B’riżultat taʼ dan, ġejna msawtin bl-​aħrax minħabba mġiba “taʼ diżrispett.” Provi oħrajn biex iwaqqgħu l-​moral tagħna wkoll fallew, u għalhekk is-​suldati taʼ l-​SS spiċċaw biex tawna proposta taʼ l-​aħħar, “Jew tiffirmaw id-​dikjarazzjoni taʼ lealtà lejn l-​Istat Ġermaniż u tingħaqdu mal-​Wehrmacht [l-armata Ġermaniża] jew se tintbagħtu f’kamp tal-​konċentrament.”

F’Awissu taʼ l-​1944 meta l-​awtoritajiet uffiċjalment issuġġerew li nintbagħtu f’kamp tal-​konċentrament, huma qalu: “Huwa impossibbli li nikkonvinċuhom jagħmlu xi ħaġa. It-​tbatija tagħhom bħala martri tagħmilhom ferħanin. Il-​waqfa ribelluża tagħhom hija taʼ theddida għar-​riformatorju kollu kemm hu.” Għalkemm ma kelli ebda xewqa li nkun martri, il-​fatt li batejt bil-​kuraġġ u d-​dinjità minħabba li bqajt leali lejn Ġeħova verament għamilni ferħan. (Atti 5:​41) Żgur li ma kienx se jirnexxili nissaporti t-​tbatijiet li kien se jkolli niffaċċja bis-​saħħa tiegħi stess. Mill-​banda l-​oħra, talb ħerqan ressaqni eqreb lejn Ġeħova, u hu wera li kien Ajjutant taʼ min joqgħod fuqu.​—Ebrej 13:6.

Fil-​Kamp tal-​Konċentrament

Ma domtx ma ttiħidt fil-​kamp tal-​konċentrament taʼ Gross-Rosen f’Silesia. Bħala ħabsi ngħatajt numru u trijanglu vjola, li identifikani bħala wieħed mix-​Xhieda taʼ Ġeħova. Is-​suldati taʼ l-​SS tawni għażla. Stajt ninħeles mill-​kamp u saħansitra nsir uffiċjal fl-​armata Nazista b’kundizzjoni waħda. “Trid tiċħad l-​ideat taʼ l-​Istudenti tal-​Bibbja, li huma kontra t-​Tielet Reich.” Ħadd mill-​ħabsin l-​oħrajn ma ngħata offerta bħal din. Ix-​Xhieda taʼ Ġeħova biss ngħataw l-​opportunità li jitilqu mill-​kampijiet. Xorta waħda, jien​—bħal eluf taʼ wħud oħrajn​—irrifjutajt b’mod sod il-​“privileġġ.” It-​tweġiba tas-​suldat kienet: “Ħares sew lejn dik iċ-​ċumnija tal-​krematorju. Erġaʼ kkunsidra l-​offerta bis-​serjetà, inkella se terġaʼ tikseb il-​libertà tiegħek biss permezz taʼ dik iċ-​ċumnija.” Għal darb’oħra rrifjutajt, u dak il-​ħin imtlejt bil-​“paċi t’Alla li tisboq kull ħsieb.”​—Filippin 4:​6, 7.

Jien tlabt biex inkun nistaʼ nikkuntattja lil sħabi fit-​twemmin li kienu fil-​kamp, u Ġeħova għamel dan possibbli. Fost dawn il-​Kristjani sħabi kien hemm ħu leali jismu Gustaw Baumert, li ħa ħsiebi bit-​tenerezza u bl-​imħabba. Mingħajr ebda dubju, Ġeħova wera li kien “il-​Missier taʼ kull ħniena tenera u l-​Alla taʼ kull faraġ” għalija.​—2 Korintin 1:3.

Wara ftit xhur, armati Russi li kienu resqin lejn il-​pajjiż ġagħlu lin-​Nazi jevakwaw il-​kamp malajr. Hekk kif konna qed nippreparaw biex nitilqu, aħna l-​aħwa rġiel​—b’riskju għal ħajjitna​—iddeċidejna li mmorru fil-​kwartieri tan-​nisa u naraw f’liema stat kienu xi 20 minn ħutna n-​nisa spiritwali​—fosthom Elsa Abt u Gertrud Ott.b X’ħin rawna, ġew jiġru jiltaqgħu magħna, u wara ftit kliem taʼ inkuraġġiment lil xulxin, huma kantaw flimkien l-​għanja tas-​Saltna li fiha hemm il-​kliem: “Min fidil huwa, min hu leali, ma jibżax, le, mill-​inkwiet.”c Ilkoll kemm aħna kellna d-​dmugħ f’għajnejna.

Lejn il-​Kamp li Jmiss

In-​Nazi mlew vaguni tal-​faħam vojta b’madwar 100 sa 150 minna l-​ħabsin, mingħajr ikel jew ilma, u vvjaġġajna fil-​ġlata u fix-​xita li treżżħek. Batejna l-​għatx u d-​deni. Hekk kif il-​ħabsin morda u eżawriti waqgħu maʼ l-​art u mietu, il-​vaguni saru inqas iffollati. Saqajja u l-​ġogi tiegħi ntefħu tant li ma stajtx nibqaʼ bil-​wieqfa. Wara li vvjaġġajna għal għaxart ijiem, il-​ftit ħabsin li salvaw waslu fil-​kamp penali taʼ Mittelbau-Dora f’Nordhausen, li jinsab viċin Weimar f’Thuringia. Ħaġa taʼ l-​għaġeb hi li lanqas wieħed minn ħutna ma miet matul dak il-​vjaġġ tal-​biżaʼ.

Malli rkuprajt mill-​vjaġġ faqqgħet epidemija tad-​disenterija fil-​kamp, u xi wħud mill-​aħwa, inkluż jien, imradna. Intqalilna biex ma naċċettawx is-​sopop li kienu jingħataw fil-​kamp għal xi żmien u biex nieklu ħobż mixwi biss. Hekk għamilt u ma domtx ma fiqt. F’Marzu taʼ l-​1945 smajna li l-​Iskrittura għal dik is-​sena kienet taʼ Mattew 28:19: “Għalhekk, morru u agħmlu dixxipli min-​nies tal-​ġnus kollha.” Milli jidher, il-​bibien tal-​kampijiet ma kellhomx idumu ma jinfetħu u l-​aħbar tajba kienet se tkompli tiġi pridkata! Dan imliena bil-​ferħ u bit-​tama, ladarba konna ħsibna li t-​tieni gwerra dinjija kienet se tilħaq il-​quċċata tagħha f’Armageddon. Kemm saħħaħna b’mod taʼ l-​għaġeb Ġeħova tul dawk iż-​żminijiet diffiċli!

Ħelsien mill-​Kampijiet!

Fl-​1 t’April, 1945, il-​forzi Alleati tefgħu l-​bombi fuq il-​kwartieri tas-​suldati taʼ l-​SS u l-​kamp tagħna li kien fil-​viċin. Ħafna nqatlu jew ġew feruti. L-​għada, ġarrabna attakk taʼ ħafna bombi, u waqt dan l-​attakk, splużjoni kbira għollietni.

Wieħed mill-​aħwa, Fritz Ulrich, ġie jgħinni. Ħaffer fil-​borġ ġebel, bit-​tama li kont għadni ħaj. Fl-​aħħar, hu sabni u kaxkarni ’l barra minn taħt it-​terrapien. X’ħin erġajt ġejt f’sensija, irrealizzajt li kelli feriti serji f’wiċċi u f’ġismi u ma stajt nismaʼ xejn. Il-​ħoss taʼ l-​isplużjoni għamilli l-​ħsara fit-​tanbur taʼ widnejja. Ġarrabt problemi serji f’widnejja għal ħafna snin qabel ma fiequ kompletament.

Minn eluf taʼ ħabsin, ftit biss ħelsuha minn dawk il-​bombi. Xi wħud minn ħutna mietu, fosthom l-​għażiż Gustaw Baumert. Il-​feriti li ġarrabt ikkaġunawli infezzjoni u magħha ġarrabt deni qawwi. Madankollu, it-​truppi Alleati ma damux ma sabuna u ħelsuna. Sadanittant, l-​iġsma taʼ ħabsin mejtin jew maqtulin li kienu qed jitherrew ikkaġunaw epidemija tat-​tifu, u jien kont wieħed minn dawk li ntlaqtu. Flimkien mal-​morda l-​oħrajn, ittiħidt l-​isptar. Minkejja l-​isforzi ħerqanin tat-​tobba, tlieta minna biss baqgħu ħajjin. Kemm kont grat li Ġeħova saħħaħni biex nibqaʼ leali tul dawk iż-​żminijiet diffiċli! Kont grat ukoll li, fil-​każ tiegħi, Ġeħova ra li kien xieraq li jsalvani mill-​“wied mudlam” tal-​mewt.​—Salm 23:4.

Lura d-​Dar fl-​Aħħar!

Wara li l-​Ġermaniżi ċedew, ridt nerġaʼ lura d-​dar malajr kemm jistaʼ jkun, imma dan kien iktar diffiċli milli ħsibt. Rawni xi wħud li kienu membri taʼ l-​Azzjoni Kattolika u li qabel kienu l-​ħabs. Huma għajtu, “Oqtluh!” u waddbuni maʼ l-​art u bdew jirfsuni. Ġie wieħed raġel u salvani minn taħt idejhom, imma domt ma rkuprajt, ladarba kont ferut u dgħajjef minħabba t-​tifu. Madankollu, finalment irnexxieli mmur id-​dar. Kemm kont ferħan li rġajt ngħaqadt maʼ familti! X’ħin rawni kienu se jtiru bil-​ferħ, għax ħasbu li kont mejjet.

Ma domniex ma rġajna bdejna nieħdu sehem fix-​xogħol taʼ l-​ippridkar, u ħafna wħud sinċieri li kienu qed ifittxu l-​verità wieġbu b’mod pożittiv. Ngħatajt l-​inkarigu li nipprovdi l-​letteratura Biblika lill-​kongregazzjonijiet. Flimkien m’aħwa oħrajn, kelli l-​privileġġ li niltaqaʼ maʼ rappreżentanti mill-​uffiċċju tal-​fergħa tal-​Ġermanja f’Weimar, u minn hemm ħadna magħna l-​ewwel ħarġiet taʼ wara l-​gwerra tat-​Torri taʼ l-​Għassa lura lejn il-​Polonja. Minnufih ġew tradotti, tħejjew l-​istensils, u ġew stampati l-​kopji. Meta l-​uffiċċju tagħna f’Lodz ħa f’idejh l-​indokrar tax-​xogħol fil-​Polonja, il-​letteratura Biblika bdiet tasal fil-​kongregazzjonijiet fuq bażi regulari. Jien bdejt naqdi bħala pijunier speċjali, jew evanġelizzatur full-time, billi kont nippriedka fit-​territorju kbir taʼ Silesia, li ħafna minnu sa dak iż-​żmien kien sar parti mill-​Polonja.

Madankollu, ix-​Xhieda taʼ Ġeħova ma damux ma reġgħu esperjenzaw il-​persekuzzjoni, din id-​darba mir-​reġim Komunist ġdid fil-​Polonja. Minħabba n-​newtralità Kristjana tiegħi, fl-​1948 ngħatajt is-​sentenza taʼ sentejn ħabs. Meta kont hemm, stajt ngħin lil ħafna ħabsin oħrajn jersqu qrib lejn Alla. Wieħed minnhom ħa waqfa għall-​verità u iktar tard iddedika lilu nnifsu lil Ġeħova u tgħammed.

Fl-1952 erġajt intbgħatt il-​ħabs, din id-​darba fuq akkuża li kont qed nispija għall-​Istati Uniti! Hekk kif kont qed nistenna għall-​proċess quddiem il-​qorti, ġejt mitfugħ f’ċella waħdi u ġejt interrogat lejl u nhar. Madankollu, Ġeħova reġaʼ ħelisni minn idejn dawk li ppersegwitawni, u fis-​snin taʼ wara, ma rġajtx esperjenzajt abbuż bħal dan.

X’Għenni Nissaporti

Hekk kif inħares lura lejn dawk is-​snin kollha taʼ provi u tbatijiet, nistaʼ nidentifika xi sorsi ewlenin taʼ inkuraġġiment. L-​ewwelnett, is-​saħħa biex nissaporti ġiet mingħand Ġeħova u l-​Kelma tiegħu, il-​Bibbja. Suppliki bil-​ħerqa u fuq bażi regulari lill-​“Alla taʼ kull faraġ” u studju tal-​Kelma tiegħu kuljum għen lili u lil oħrajn biex nibqgħu ħajjin spiritwalment. Kopji miktubin bl-​idejn tat-​Torri taʼ l-​Għassa wkoll ipprovdew ikel spiritwali tassew bżonnjuż. Fil-​kampijiet tal-​konċentrament, ġejt imsaħħaħ ħafna minn sħabi fit-​twemmin li kienu lesti jagħtuni l-​għajnuna tagħhom minn jeddhom.

Barka oħra mingħand Ġeħova kienet marti, Maria. Aħna żżewwiġna f’Ottubru taʼ l-​1950 u iktar tard kellna tifla, Halina, li kibret biex tħobb u taqdi lil Ġeħova. Jien u Maria konna ilna miżżewġin 35 sena sakemm mietet wara ġlieda twila mal-​mard. Il-​mewt tagħha mlietni b’niket u wġigħ. Għalkemm għal xi żmien ħassejtni ‘mitfugħ maʼ l-​art,’ ma ġejtx ‘meqrud.’ (2 Korintin 4:9) F’dawk iż-​żminijiet diffiċli, sibt appoġġ fil-​kumpanija taʼ binti l-​għażiża, żewġha, u wliedha​—in-​neputijiet tiegħi​—li lkoll qed jaqdu lil Ġeħova lealment.

Issa ilni naqdi fl-​uffiċċju tal-​fergħa fil-​Polonja sa mill-​1990. Sħubija kuljum mal-​familja taʼ Betel meraviljuża hija barka kbira. Kultant is-​saħħa batuta tiegħi ġġagħalni nħossni qisni xi ajkla dgħajfa li ma tantx tiflaħ ittir. Minkejja dan, inħares lejn il-​futur b’fiduċja, u “ngħanni lill-​Mulej għall-​ġid li għamilli” sa llum il-​ġurnata. (Salm 13:6b [13:6, NW]) Qed inħares ’il quddiem lejn iż-​żmien meta Ġeħova, l-​Ajjutant tiegħi, se jħott il-​ħsara kollha li rriżultat mill-​ħakma oppressiva taʼ Satana.

[Noti taʼ taħt]

[Stampa f’paġna 10]

Jien irċivejt dan in-​numru u trijanglu vjola fil-​kamp tal-​konċentrament

[Stampa f’paġna 12]

Maʼ marti, Maria, fl-​1980