Il-​Kristjani tal-​Bidu u l-​Liġi Mosajka

“Il-​Liġi, mela, kienet tmexxina qisna tfal lejn Kristu.”—GALATIN 3:24.

1, 2. X’kienu xi benefiċċji li gawdew l-​Iżraelin li kienu jobdu bir-​reqqa l-​Liġi Mosajka?

FIS-​SENA 1513 Q.E.K., Jehovah ta lill-​Iżraelin sistema taʼ liġijiet. Hu qal lin-​nies li jekk jisimgħu minn leħnu, kien se jberikhom u kienu se jgawdu ħajja mimlija ferħ u sodisfazzjon.—Eżodu 19:​5, 6.

² Din is-​sistema jew kodiċi tal-​Liġi, imsejħa l-​Liġi Mosajka, jew sempliċement “il-​Liġi,” kienet ‘qaddisa, ġusta u tajba.’ (Rumani 7:12) Din mexxiet ’il quddiem ċerti virtujiet bħall-​ħlewwa, l-​onestà, il-​moralità, u l-​qalb tajba mal-​proxxmu. (Eżodu 23:​4, 5; Levitiku 19:14; Dewteronomju 15:​13-15; 22:​10, 22) Il-​Liġi qanqlet ukoll lil-​Lhud biex iħobbu lil xulxin. (Levitiku 19:18) Iżjed minn hekk, ma kellhomx jitħalltu mal-​Ġentili jew jieħdu nisa minn fosthom li ma kinux taħt il-​Liġi. (Dewteronomju 7:​3, 4) Bħal “ħajt” li kien jifred il-​Lhud mill-​Ġentili, il-​Liġi Mosajka żammet lin-​nies t’Alla milli jitniġġsu mill-​ħsibijiet u l-​prattiċi pagani.—Efesin 2:​14, 15; Ġwann 18:28.

3. Ladarba ħadd ma setaʼ jħares il-​Liġi perfettament, liema effett kellha din?

³ Madankollu, lanqas l-​iktar Lhud kuxjenzjużi ma setgħu jħarsu l-​Liġi t’Alla perfettament. Kien Jehovah qed jippretendi wisq minnhom? Le. Waħda mir-​raġunijiet għala ngħatat il-​Liġi lil Iżrael kienet biex tagħmel id-​dnubiet jidhru. (Galatin 3:19) Il-​Liġi għamlet lil-​Lhud sinċieri konxji li kellhom assolutament bżonn taʼ Feddej. Meta dan il-​Wieħed wasal, il-​Lhud leali ferħu ferm. Il-​ħelsien tagħhom mis-​saħta tad-​dnub u l-​mewt kien fil-​qrib!—Ġwann 1:29.

4. Lil-​Lhud, il-​Liġi f’liema sens kienet ‘tmexxihom qishom tfal lejn Kristu’?

⁴ Il-​Liġi Mosajka kellha tkun arranġament temporanju. Hu u jikteb lil sħabu l-​Kristjani, l-​appostlu Pawlu ddeskrivieha bħala li “tmexxina qisna tfal lejn Kristu.” (Galatin 3:24) Fiż-​żminijiet tal-​qedem kien ikun hemm qaddej li kien iwassal it-​tfal l-​iskola u lura d-​dar. Ġeneralment ma kienx ikun għalliem; sempliċement kien imexxi lit-​tfal s’għand l-​għalliem. B’mod simili, il-​Liġi Mosajka kienet imfassla biex tmexxi lil-​Lhud li kellhom il-​biżaʼ t’Alla lejn Kristu. Ġesù wiegħed li kellu jkun mas-​segwaċi tiegħu “dejjem, sa l-​aħħar taż-​żmien.” (Mattew 28:20) Għalhekk, meta ġiet ifformata l-​kongregazzjoni Kristjana, il-​Liġi​—‘min imexxihom’—ma kellha l-​ebda skop ieħor. (Rumani 10:4; Galatin 3:25) Imma xi Kristjani Lhud ma fehmuhiex mill-​ewwel din il-​verità vitali. Minħabba f’hekk, huma komplew iħarsu xi affarijiet mil-​Liġi anki wara li Ġesù kien irxoxta. Iżda oħrajn irranġaw il-​fehma tagħhom. Billi għamlu dan, huma t’eżempju mill-​aqwa għalina llum. Ejja naraw kif.

Żviluppi Eċċitanti fid-​Duttrina Kristjana

5. Pietru liema istruzzjonijiet irċieva f’viżjoni, u għala nħasad?

⁵ Fis-​sena 36 E.K., l-​appostlu Kristjan Pietru kellu viżjoni taʼ l-​għaġeb. Dakinhar, leħen mis-​sema kkmandah biex joqtol u jiekol għasafar u annimali li taħt il-​Liġi kienu meqjusin imniġġsa. Pietru nħasad! Hu ‘qatt ma kien kiel ikel profan u mniġġes.’ Imma l-​leħen qallu: “Dak li Alla saffa, int ma għandekx issejjaħlu mniġġes.” (Atti 10:​9-15) Minflok ma baqaʼ jżomm b’mod riġidu mal-​Liġi, Pietru rranġa l-​opinjoni tiegħu. Dan wasslu biex jiskopri xi ħaġa straordinarja rigward l-​iskopijiet t’Alla.

6, 7. Pietru kif irnexxielu jikkonkludi li issa setaʼ jippriedka lill-​Ġentili, u għal liema konklużjonijiet oħra x’aktarx li wasal?

⁶ Li ġara kien dan. Tlett irġiel marru fid-​dar fejn kien qed joqgħod Pietru biex jitolbuh imur magħhom fid-​dar taʼ Kornelju, Ġentil devot li ma kienx ċirkonċiż. Pietru stieden lill-​irġiel biex jidħlu d-​dar u jibqgħu hemm. Billi kien fehem it-​tifsira taʼ din il-​viżjoni, l-​għada Pietru mar magħhom fid-​dar taʼ Kornelju. Hemmhekk, Pietru ta xiehda bir-​reqqa rigward Ġesù Kristu. Dak il-​ħin, Pietru qal: “Issa tassew qiegħed nifhem li Alla ma jħares lejn wiċċ ħadd, imma jilqaʼ lil kull min għandu l-​biżaʼ tiegħu u jagħmel is-​sewwa, ikun minn liema poplu jkun.” Mhux Kornelju biss eżerċita fidi f’Ġesù imma anki qrabatu u ħbiebu, u “l-​Ispirtu s-​Santu niżel fuq dawk kollha li kienu jisimgħuh.” Billi għaraf li Jehovah kien qed imexxi l-​affarijiet, Pietru “ordna li jitgħammdu fl-​isem taʼ Kristu.”—Atti 10:​17-48.

⁷ Pietru kif irnexxielu jikkonkludi li l-​Ġentili li qatt ma kienu taħt il-​Liġi Mosajka issa setgħu jsiru segwaċi taʼ Ġesù Kristu? Bid-​dehen spiritwali. Ladarba Alla kien wera li kien japprovahom lil ċerti Ġentili mhux ċirkonċiżi, billi tefaʼ l-​ispirtu qaddis tiegħu fuqhom, Pietru fehem li setgħu jiġu aċċettati għall-​magħmudija. Fl-​istess ħin, Pietru milli jidher għaraf li Alla ma kienx qed jippretendi li l-​Kristjani Ġentili kellhom jobdu l-​Liġi taʼ Mosè biex ikunu jistgħu jitgħammdu. Kieku kont tgħix f’dak iż-​żmien, kont se tkun bħal Pietru, lest li tirranġa l-​opinjoni tiegħek?

Xi Wħud Baqgħu Jsegwu lil ‘Min Imexxihom’

8. Xi Kristjani li kienu jgħixu f’Ġerusalemm liema opinjoni differenti minn dik taʼ Pietru kienu qed imexxu ’l quddiem dwar iċ-​ċirkonċiżjoni, u għala?

⁸ Wara li telaq mid-​dar taʼ Kornelju, Pietru mar Ġerusalemm. L-​aħbar li xi Ġentili mhux ċirkonċiżi “kienu laqgħu l-​kelma taʼ Alla” kienet waslet fil-​kongregazzjoni t’hemmhekk, u għadd taʼ dixxipli Lhud m’għoġbithomx il-​biċċa tax-​xogħol. (Atti 11:​1-3) Filwaqt li ammettew li l-​Ġentili setgħu jsiru segwaċi taʼ Ġesù, “dawk li riedu jżommu ċ-​ċirkonċiżjoni” insistew li dawn in-​nies minn ġnus mhux Lhud kellhom isegwu l-​Liġi sabiex isalvaw. Mill-​banda l-​oħra, f’postijiet b’ħafna Ġentili, fejn kien hemm ftit Kristjani Lhud, iċ-​ċirkonċiżjoni ma kinitx xi kwistjoni kbira. Għal madwar 13-il sena kompla jkun hemm dawn iż-​żewġ opinjonijiet differenti. (1 Korintin 1:10) X’test kien dan għall-​Kristjani tal-​bidu—speċjalment għall-​Ġentili li kienu jgħixu fi nħawi miżgħudin bil-​Lhud!

9. Għala kien vitali li l-​kwistjoni taċ-​ċirkonċiżjoni tiġi ċċarata?

⁹ Din il-​kwistjoni finalment laħqet il-​quċċata fis-​sena 49 E.K. meta xi Kristjani minn Ġerusalemm ġew f’Antijokja tas-​Sirja, fejn kien qed jippriedka Pawlu. Dawn bdew jgħallmu li dawk il-​Ġentili li jikkonvertu kellhom jiġu ċirkonċiżi skond il-​Liġi. U tgħidx kif qamu kontra Pawlu u Barnaba! Jekk il-​kwistjoni ma kinitx se tiġi ċċarata, xi Kristjani, sew Lhud u sew Ġentili, kienu se jitfixklu żgur. B’hekk, saru xi arranġamenti biex Pawlu u ftit oħra jmorru Ġerusalemm u jitolbu l-​ġemgħa li tiggverna Kristjana biex issolvi l-​kwistjoni darba għal dejjem.—Atti 15:​1, 2, 24.

Differenza Onesta t’Opinjoni —Imbagħad, l-​Għaqda!

10. X’kienu xi punti li kkunsidrat il-​ġemgħa li tiggverna qabel ma ħadet id-​deċiżjoni dwar il-​pożizzjoni tal-​Ġentili?

¹⁰ F’laqgħa li ġiet organizzata, xi wħud milli jidher argumentaw favur iċ-​ċirkonċiżjoni, waqt li oħrajn ippreżentaw l-​opinjoni opposta. Imma mhux l-​emozzjonijiet rebħu. Wara li kienu saru ħafna dibattiti, l-​appostli Pietru u Pawlu ddeskrivew is-​sinjali li Jehovah kien wettaq fost dawk mhux ċirkonċiżi. Huma spjegaw li Alla kien ferraʼ l-​ispirtu qaddis fuq Ġentili mhux ċirkonċiżi. Fil-​fatt, huma staqsew, ‘Tistaʼ l-​kongregazzjoni Kristjana bix-​xieraq tirrifjuta lil dawk li Alla laqagħhom?’ Imbagħad id-​dixxiplu Ġakbu qara silta mill-​Iskrittura li għenet lil kulmin kien preżenti biex jifhem x’kienet ir-​rieda taʼ Jehovah fil-​kwistjoni.—Atti 15:​4-17.

11. Liema fattur ma kienx involut biex tittieħed id-​deċiżjoni rigward iċ-​ċirkonċiżjoni, u x’juri li d-​deċiżjoni kellha l-​barka taʼ Jehovah?

¹¹ L-​attenzjoni kollha issa kienet mitfugħa fuq il-​ġemgħa li tiggverna. Kien il-​wirt Lhudi tagħhom se jeffettwa d-​deċiżjoni tagħhom favur iċ-​ċirkonċiżjoni? Le. Dawn l-​irġiel leali kienu determinati li jsegwu l-​Iskrittura u l-​gwida taʼ l-​ispirtu qaddis t’Alla. Wara li semgħet ix-​xiehda kollha li kellha x’taqsam mal-​kwistjoni, il-​ġemgħa li tiggverna qablet fehma waħda li ma kienx hemm bżonn li l-​Kristjani Ġentili jiġu ċirkonċiżi u jkunu taħt il-​Liġi Mosajka. Meta l-​aħbar waslet għand l-​aħwa, huma ferħu, u l-​kongregazzjonijiet bdew “jiżdiedu fl-​għadd kuljum.” Dawk il-​Kristjani li ssottomettew ruħhom għad-​direzzjoni teokratika ċara ġew imberkin bi tweġiba Skritturali u taʼ min jorbot fuqha. (Atti 15:​19-23, 28, 29; 16:​1-5) Madankollu, kien għad baqaʼ mistoqsija importanti x’titwieġeb.

Xi Ngħidu għall-​Kristjani Lhud?

12. Liema mistoqsija kien għad baqaʼ x’titwieġeb?

¹² Il-​ġemgħa li tiggverna kienet indikat b’mod ċar li l-​Kristjani Ġentili ma kellhomx għalfejn jiġu ċirkonċiżi. Imma xi ngħidu għall-​Kristjani Lhud? Id-​deċiżjoni tal-​ġemgħa li tiggverna ma kinitx kopriet b’mod speċifiku dan l-​aspett tal-​mistoqsija.

13. Għala kien żbaljat li wieħed isostni li l-​ubbidjenza lejn il-​Liġi Mosajka kienet neċessarja għas-​salvazzjoni?

¹³ Xi Kristjani Lhud li kienu “mħeġġa għal-​Liġi” komplew jagħmlu ċ-​ċirkonċiżjoni lil uliedhom u jsegwu ċerti aspetti tal-​Liġi. (Atti 21:20) Oħrajn ma waqfux hemm imma saħansitra insistew li l-​Kristjani Lhud kellhom bżonn jobdu l-​Liġi sabiex isalvaw. F’din il-​ħaġa kienu żbaljati ferm. Per eżempju, kif setaʼ kwalunkwe Kristjan joffri sagrifiċċju taʼ l-​annimali għall-​maħfra tad-​dnubiet? Bis-​sagrifiċċju taʼ Kristu l-​offerti saru xi ħaġa tal-​passat. Xi ngħidu għall-​ħtieġa tal-​Liġi li l-​Lhud jevitaw sħubija mill-​qrib mal-​Ġentili? Kien ikun diffiċli ħafna għall-​evanġelizzaturi Kristjani żelużi biex iżommu maʼ dawn ir-​restrizzjonijiet u xorta jwettqu l-​inkarigu tagħhom li jgħallmu lill-​Ġentili l-​affarijiet kollha li kien għallem Ġesù. (Mattew 28:​19, 20; Atti 1:8; 10:28)a M’hemm l-​ebda evidenza li din il-​kwistjoni ġiet iċċarata f’xi laqgħa tal-​ġemgħa li tiggverna. Xorta waħda, il-​kongregazzjoni ma tħallietx mingħajr għajnuna.

14. Liema gwida rigward il-​Liġi pprovdew l-​ittri ispirati taʼ Pawlu?

¹⁴ Il-​gwida ngħatat, mhux permezz taʼ ittra mill-​ġemgħa li tiggverna, imma permezz taʼ ittri ispirati oħra li kitbu l-​appostli. Per eżempju, l-​appostlu Pawlu bagħat messaġġ qawwi lil-​Lhud u l-​Ġentili li kienu jgħixu Ruma. F’din l-​ittra li bagħtilhom, hu spjega li Lhudi veru huwa wieħed “minn ġewwa; iċ-​ċirkonċiżjoni vera hi dik tal-​qalb, opra taʼ l-​ispirtu.” (Rumani 2:​28, 29) Fl-​istess ittra, Pawlu uża tixbiha biex juri li l-​Kristjani ma kinux għadhom taħt il-​Liġi. Hu uża l-​argument li mara ma setgħetx tiżżewweġ żewġt irġiel f’daqqa. Imma jekk ir-​raġel tagħha jmut, hi kienet ħielsa li terġaʼ tiżżewweġ. Imbagħad, Pawlu applika t-​tixbiha, u wera li l-​Kristjani midlukin ma setgħux ikunu taħt il-​Liġi Mosajka u fl-​istess ħin ikunu taʼ Kristu. Kellhom ‘imutu għal-​Liġi’ sabiex setgħu jingħaqdu maʼ Kristu.—Rumani 7:​1-5.

Ma Fehmux il-​Punt mill-​Ewwel

15, 16. Xi Kristjani Lhud għala ma fehmuhx il-​punt rigward il-​Liġi, u dan x’jurina dwar il-​bżonn li nibqgħu mqajmin spiritwalment?

¹⁵ Ir-​raġunar taʼ Pawlu rigward il-​Liġi tant kien ċar li ħadd ma setaʼ jmerih. Allura xi Kristjani Lhud kif ma fehmuhx il-​punt? L-​ewwelnett, kienu neqsin mid-​dehen spiritwali. Per eżempju, huma ttraskuraw milli jieħdu ikel spiritwali sħiħ. (Lhud 5:​11-14) Lanqas ma kienu jattendu l-​laqgħat Kristjani regolarment. (Lhud 10:​23-25) Raġuni oħra għala xi wħud ma fehmux il-​punt forsi kellha x’taqsam man-​natura tal-​Liġi nfisha. Din kienet tiffoka fuq affarijiet li wieħed setaʼ jarahom, iħosshom u jmisshom, bħalma kienu t-​tempju u s-​saċerdozju. Għal xi ħadd nieqes mill-​ispiritwalità kien iktar faċli li jaċċetta l-​Liġi milli jilqaʼ l-​prinċipji iktar profondi tal-​Kristjanità, li kienu jiffokaw fuq realtajiet li ma jidhrux.—2 Korintin 4:18.

¹⁶ Raġuni oħra għala ċerti wħud li kienu jissejħu Kristjani kellhom ħerqa kbira biex jimxu mal-​Liġi ssemmiet minn Pawlu fl-​ittra tiegħu lill-​Galatin. Hu spjega li dawn l-​irġiel riedu jitqiesu bħala nies rispettabbli, bħala membri taʼ reliġjon popolari. Minflok ma jispikkaw, dawn kienu lesti li jagħmlu kważi kwalunkwe kompromess biex jindiehsu mal-​komunità. Iktar kien jinteressahom li jkunu approvati min-​nies milli minn Alla.—Galatin 6:12.

17. Meta deher ċar daqs il-​kristall kif suppost kellha titqies l-​ubbidjenza lejn il-​Liġi?

¹⁷ Il-​Kristjani għaqlin li studjaw bir-​reqqa il-​kitbiet ispirati minn Alla taʼ Pawlu u t’oħrajn waslu għal konklużjonijiet eżatti rigward il-​Liġi. Madankollu, kellha tiġi s-​sena 70 E.K. biex il-​Kristjani Lhud kollha jaraw b’mod ċar u ovvju kif suppost kellha titqies il-​Liġi Mosajka. Dan ġara meta Alla ħalla lil Ġerusalemm, it-​tempju tagħha, u d-​dokumenti li kellhom x’jaqsmu mas-​saċerdozju tagħha jinqerdu. Minħabba f’hekk kien impossibbli li xi ħadd isegwi l-​aspetti kollha tal-​Liġi.

Napplikaw it-​Tagħlima Llum

18, 19. (a) Liema attitudnijiet għandu jkollna u liema m’għandux ikollna sabiex nibqgħu f’saħħitna spiritwalment? (b) L-​eżempju taʼ Pawlu x’jgħallimna dwar li nsegwu d-​direzzjoni li nirċievu minn aħwa responsabbli? (Ara l-​kaxxa f’paġna 24.)

¹⁸ Wara li kkunsidrajna dawn il-​ġrajjiet taʼ żmien ilu, forsi qed tistaqsi bejnek u bejn ruħek: ‘Kieku kont ngħix f’dak iż-​żmien, kif kont nirreaġixxi għar-​rieda t’Alla li ntweriet b’mod progressiv? Kont jien se nżomm b’mod riġidu maʼ l-​opinjonijiet tradizzjonali? Jew kont inkun paċenzjuż sakemm il-​fehma xierqa kienet tiġi ċċarata? U meta ġiet iċċarata, kont jien se nappoġġaha b’qalbi kollha?’

¹⁹ M’għandniex xi ngħidu, ma nistgħux inkunu ċerti kif konna nirreaġixxu kieku konna ngħixu dakinhar. Imma nistgħu nistaqsu lilna nfusna: ‘Kif nirreaġixxi llum meta ningħataw spjegazzjoni ċċarata tal-​fehma tal-​Bibbja? (Mattew 24:45) Meta ningħataw direzzjoni Skritturali, nipprova jien napplikaha u ma nobdix biss il-​liġi kelma b’kelma imma l-​ispirtu tagħha wkoll? (1 Korintin 14:20) Nistenna u nistrieħ bil-​paċenzja fuq Jehovah meta t-​tweġibiet għal xi mistoqsijiet li jkolli jidhru li se jdumu ma jaslu?’ Huwa vitali li nużaw tajjeb l-​ikel spiritwali li għandna llum, “li ma mmorrux nitbiegħdu ’l barra mit-​triq.” (Lhud 2:1) Meta Jehovah jipprovdi d-​direzzjoni permezz tal-​Kelma tiegħu, l-​ispirtu tiegħu, u l-​organizzazzjoni tiegħu fuq l-​art, ejja nagħtu widen sew. Jekk nagħmlu hekk, Jehovah se jberikna b’ħajja bla tmiem mimlija ferħ u sodisfazzjon.

[Nota taʼ taħt]

Int Kif Twieġeb?

• Lil-Lhud, il-​Liġi Mosajka f’liema sens kienet ‘tmexxihom qishom tfal lejn Kristu’?

• Kif tispjegahom id-​differenzi fil-​mod kif Pietru rreaġixxa għall-​aġġustamenti fil-​fehma tal-​verità u kif irreaġixxew “dawk li riedu jżommu ċ-​ċirkonċiżjoni”?

• X’tgħallimt dwar il-​mod kif Jehovah jikxef il-​verità llum?

[Kaxxa/Stampa f’paġna 24]

Pawlu Jiffaċċja Prova b’Umiltà

Wara vjaġġ missjunarju taʼ suċċess, Pawlu wasal Ġerusalemm fis-​sena 56 E.K. Hemmhekk kien hemm prova tistennieh. Il-​kongregazzjoni kienet semgħet bl-​aħbar li hu kien qed jgħallem li l-​Liġi kienet ġiet imwarrba. L-​irġiel ixjeħ beżgħu li l-​Kristjani Lhud li kienu għadhom kemm ikkonvertew kienu se jitfixklu minħabba li Pawlu ma qagħadx idur mal-​lewża meta tkellem fuq is-​suġġett tal-​Liġi, u li dawn il-​ġodda setgħu jikkonkludu li l-​Kristjani ma kellhomx rispett għall-​arranġamenti taʼ Jehovah. Fil-​kongregazzjoni, kien hemm erbaʼ Kristjani Lhud li kienu għamlu wegħda, forsi wegħda taʼ Nażir. Huma kellhom imorru t-​tempju sabiex jobdu l-​ħtiġijiet kollha tal-​wegħda.

L-​irġiel ixjeħ talbu lil Pawlu biex imur maʼ dawn l-​erbgħa sat-​tempju u jħallsilhom l-​ispejjeż. Pawlu kien kiteb minn taʼ l-​inqas żewġ ittri ispirati li fihom hu ħareġ l-​argument li wieħed ma kellux bżonn isegwi l-​Liġi biex isalva. Madankollu, hu kien jikkunsidra l-​kuxjenza taʼ ħaddieħor. Xi żmien qabel, hu kien kiteb: “Maʼ dawk li huma taħt il-​Liġi, qgħadt taħt il-​Liġi . . . biex nirbaħ lil dawk li huma taħt il-​Liġi.” (1 Korintin 9:​20-23) Filwaqt li qatt m’għamel kompromessi fejn jidħlu prinċipji Skritturali vitali, Pawlu ħass li setaʼ jaċċetta s-​suġġeriment taʼ l-​irġiel ixjeħ. (Atti 21:​15-26) B’daqshekk ma kien se jagħmel xejn ħażin. L-​arranġament tal-​wegħdi ma kienx imur kontra l-​Iskrittura, u t-​tempju kien intuża għall-​qima pura, mhux għall-​idolatrija. Għalhekk, bl-​iskop li ma jagħmel xejn biex jiskandalizza lil xi ħadd, Pawlu għamel kif intalab minnu. (1 Korintin 8:13) Bla dubju dan kien jitlob umiltà kbira min-​naħa taʼ Pawlu, fatt li jġagħalna napprezzawh iktar u iktar.

[Stampa f’paġna 22, 23]

Għal xi snin, fost il-​Kristjani kompla jkun hemm opinjonijiet differenti dwar il-​Liġi Mosajka