Ix-​xehda tal-​għasel

IN-​NAĦAL tal-​għasel (Apis mellifera) jibnu x-​xehda tal-​għasel tagħhom bix-​xamaʼ li jiġi minn glandoli misjubin fin-​naħa taż-​żaqq tal-​insett. Ix-​xehda hi meqjusa bħala meravilja tal-​inġinerija. Għala?

Ikkunsidra: Għal sekli sħaħ, il-​matematiċi ħasbu li d-​diviżorji tal-​għamla eżagonali (figura ġeometrika b’sitt iġnub) kienu aħjar minn trijangli jew kaxxi bil-​ġnub indaqs—jew kwalunkwe għamla oħra—biex joħolqu spazju bl-​inqas ammont taʼ materjal tal-​bini. Imma ma setgħux jispjegaw għala għalkollox. Fl-​1999, il-​professur Thomas C. Hales ta provi matematiċi għala l-​għamla eżagonali hi superjuri, u b’hekk għandha vantaġġ. Hu wera li eżagoni regolari huma l-​aħjar mezz biex tinqasam erja f’partijiet indaqs bl-​inqas sapport strutturali.

Billi jużaw ċelel eżagonali, in-​naħal jistgħu jagħmlu l-​aħjar użu tal-​ispazju kollu li jkollhom, jipproduċu xehda ħafifa imma soda bl-​inqas użu taʼ xamaʼ, u jaħżnu l-​ikbar ammont taʼ għasel fl-​ispazju li jkollhom. Mhux taʼ b’xejn li x-​xehda ġiet deskritta bħala “kapolavur tal-​arkitettura.”

Illum, ix-​xjentisti jimitaw ix-​xehda tan-​naħal biex joħolqu strutturi li huma kemm sodi kif ukoll effiċjenti fl-​użu tal-​ispazju. Pereżempju, l-​inġiniera tal-​ajruplani jużaw pannelli disinjati fuq ix-​xehda tal-​għasel biex jibnu ajruplani li huma iktar b’saħħithom u eħfef, u b’hekk jużaw inqas fjuwil.

Int x’taħseb? L-​istruttura superjuri tax-​xehda tal-​għasel ġiet bl-​evoluzzjoni? Jew ġiet disinjata?