Ivyewo vya Kuwomvya mu Kalibuku ka Mikaliile nu Mulimo Wuno Tukawomba

Ivyewo vya Kuwomvya mu Kalibuku ka Mikaliile nu Mulimo Wuno Tukawomba

MAY 4-10

ICUUMA CINO CAWA MWI ZWI LYA KWE LEZA | INTALIKO 36-37

“E Jozefu Watalika ukumwivwila Uwuzuwa”

w14-CW 8/1 12-13

Yivwani Iciloto Cino Ndosile”

E Baibolo ikati: “Awala wanyina walola kuno yisi wamukundisizye ukulusye woliwo, awamupata nanti kuwa ni nkumbu kwe weliwe.” (Inta. 37:4) Mu cikwatilwe vye ica musango wo-o nga cacitika umuntu angawa nu wuzuwa, lelo awanyina we Jozefu waluvinye pa kuleka yo-o imiwele miwipe ukutwalilila ukuwa mu myezo yawo. (Imilu. 14:30; 27:4) Uzye mukatela amuvimbila umuntu pa mulandu wa kuti awantu wa mutemwa nanti wamucindika sana ukucila mwemwe? Muzipizile ukwizuka awanyina we Jozefu. Uwuzuwa walenzile wacite iviwipe vino vyalenzile walanguluke pa nsinzi. Lyo-o ilyasi likasambilizya awina Klistu ukuti wazipizile ‘ukusecelela ponga na wano wakusecelela.’—Roma. 12:15.

E Jozefu wamanyile ukuti awanyina wamupasile. Nomba uzye wafisile icizwalo cakwe icizima pano waweni awanyina? Afwile walondanga ukufisa. Lelo cino Yakobi wamupezile co-o icizwalo walondanga ciwe acimanyilo ca kuti watemilwe sana umwana wakwe. E Jozefu wazwalanga icizwalo cino wamupile amuno walondanga ukutwalilila ni cisinka kwe yisi. Nomba avyani vino tungasambililako kwe Jozefu? Nanti aca kuti Umukwasi witu uwa kwi yulu atawa na kapatulula, impindi zimwi akasolapo awawomvi wakwe awacisinka nu kuwapaala. Swinya akawawuzya ukuti wapusaneko na wantu wa mwe yo-o insi imbipe. Wulyanye vino icizwalo ca kwe Jozefu calinji acizima, avino ni miwele mizima yino Awina Klistu wa cisinka wakwata yikalenga wapusanako na wantu wa mwe yo-o insi. Co-o cikalenga awantu wawazuwila nu kuwapata. (1 Pet. 4:4) Uzye Awina Klistu wazipizile ukuifisa nanti ukukana yimanyisya ukuti awawomvi wa kwe Leza? Awe—E Jozefu atafisile icizwalo cakwe.—Luka 11:33.

w14–CW 8/1 13 amapara. 2-4

Yivwani Iciloto Cino Ndosile”

Iviloto vino Jozefu walosile vyafumile kwe Yehova Leza. Walinji awusesemo ukufuma kwe Leza swinya walondanga e Jozefu awanene vino vyalinji nu kucitika. Vino e Jozefu wacisile vyalanjililanga vye vino wakasesema walinji nu kutalika ukucita nga Lesa akulonda ukunena awantu wakwe amazwi yamwi nanti uwupinguzi wuno alileta.

E Jozefu wanenile awanyina ukuti: “Ivwani iciloto cino ndosile.” Awanyina wamanyile muno iciloto casulanga, swinya watatemilwe nanti katicinye. Wamuwuzizye ukuti: ‘Uzye molimo nye uliwa we mfumu pe sweswe? Nanti uzye awemuno uliwatuteka?’ E Baibolo ikalanda nu kuti: “Wazanile umulandu na wunji uwakumupatilapo.” Pano Jozefu wasimicizile e yisi na wanyina iciloto ca citi wili, ivintu vyawipizileko. E Baibolo ikati: “Ala pano wanena yisi, yisi amukalipila amunena ati: ‘Uzye co-o iciloto casula mwi? Uzye nene nu nyoko na wamunyonko tulikuponela pansi tukufukamile?’” Lelo e yisi e Yakobi watwalilizile ukwelenganya pe ya-a amazwi. Uzye we Yehova awino akulandila mwe we-e umulumendo?—Inta. 37:6, 8, 10, 11.

E Jozefu atalinji amuwomvi wakutalicila nanti uwa kulecelezya pe wano Yehova wawomvizye ukunena awantu uwusesemo wuno watatemilwe swinya wuno walinji nu kulenga awantu watalike ukumucuzya. E Yesu awino wacila pe wonsinye, swinya wanenile na wasambi wa kwe ukuti: “Ndi wacuzizye nene na mwemwenye walimicuzya.” (Yoha. 15:20) Awina Klistu wonsinye wasongo na watici wangasambililako kwi suwilo nu kusipa kwa kwe Jozefu.

Ukwivwicisya Icuuma Cino Cawa mwi Zwi lya kwe Leza

it-1-E 678

Edomu

(Eʹdom) [Iciwenzu], Awina Edomu (Eʹdom·ites).

Edomu alizina na linji lino winisile Esau e mpundu muwuye ne Yakobi. (Inta. 36:1) Wamupile lyo-o izina pa mulandu wa kukawula wukatote wakwe ni mbale yilanda iwenzu. (Inta. 25:30-34) Lyo-o izina lyamuyine amuno na pano wakwasilwenye, walinji amuwenzu nkaninye (Inta. 25:25), na wano wizile awatuntuka mwe weliwe na wonye awavule walinji awawenzu.

it-1-E 561-562

Ukunyepwa

Kali nga ca kuti umuntu walanda ukuti akulonda ukuwa we kacema wa ng’onzi, ing’ombe nanti imbuzi, lyo wazumila nu kuti wandi awavisakamala. Walayanga umweni wa vitekwa ukuti wandi awavilisya nu kuvicinjilila. Nga vyasowa awino wawanga nu mulandu. Lelo co-o citasulanga ukuti icitekwa nga cafwa nanti calika ku nyama mpanga lyo afwile akulipa. Nanti ciwe wowo, nga ca kuti pamwi icitekwa calika ku cinyama mpanga, wazipizile ukupa uwusinincizyo ku mweneco wa vitekwa ndi vino ukutwala utupimfya twa citekwa tumwi totusyazile pa kuti umweni vitekwa aye lole. Ndi walola, wapitulukamo apano wamanyanga ukuti e kacema awakaele.

Lyo-o isundo lyawombanga na kwe vinji, na mu ndupwa nye. Ku cakulolelako, e katote awino wasakamalanga awazuna wakwe wonsinye. Fwandi acino calenzile e Rubeni awike sana amano ku muzuna wa kwe e Jozefu. Amuno pa Intaliko 37:18-30, pa kalanda ukuti pano awanyina walondanga ukukoma Jozefu, Rubeni “Watili: ‘Tutakamukome.’ . . . Mutazwisya uwazi wakwe. . . . ‘swinya mutamukoma.’ Walondanga ukumufyusya ku makasa yawo alya kuti amutwale kwe yisi.” Walile e Rubeni wazana e Jozefu nawumwi mu cizinnji, wasakamile nkaninye “alepula icizwalo cakwe” apunda ukuti: “Umulumendo na wumwi! Nga nene nandi inje kwi?” Wamanyile ukuti walinjli nu kuwa nu mulandu pa kusowa kwe Jozefu. Nomba pa kuti atawa nu mulandu, awanyina wasenzile icizwalo ca kwe Jozefu nu kucitumpika mu wanzi wa mbuzi nu kucitwa kwe yisi e Yakobi, nu kuti icinyama ca mpanga cimulile. E Yakobi watili e Jozefu wamulile ku cinyama ca mpanga.—Inta. 37:31-33.

Ukuwazya Baibolo: (Intaliko 36:1-19)

MAY 11-17

ICUUMACINO CAWA MWI ZWI LYA KWE LEZA | INTALIKO 38-39

“E Yehova Atalecelezizye e Jozefu”

(Intaliko 39:1)

w14-CW 11/1 12 amapara. 4-5

Ningacita Wuli Icintu Icawipa Wo-o nu Kuwembucila Leza?”

‘Nomba pano e Jozefu wamutwite ku Egypt, e Potifa e cilolo wa kwe Farao swinya e songo wa kwa malonda wamukazile ku wina Ishmaele wano wamutwite kweneko.’ (Inta. 39:1) Ya-a amazwi amaticinye yakatwavwa ukwelengana vino e Jozefu wayivwile uwuwi pa kumukazya. Walinjivye ngati aciya! Pamwi tungelenganya vino calinji pano e Jozefu wakonkanga e yisikulu umwina Egypt, wino wawombanga kwisano lye Farao, pano wayanga ku ng’anda kuno walinji nu kuwakwikala, wapitanga mu musewo muno mwalinji awantu awavule wano wakazyanga ivintu ivilekanelekane.

Pano wafisile ku ng’anda wazanile imikalile yapusana sana na yino wawelezizye. Amuno wakulizile mu lupwa luno lwikalanga mu matenti swinya wano watikalanga pa ncende yonga. Watekanga ni ng’onzi. Lelo ko-o kuno wizile, awina Egypt awakankala ndi vino e Potifa wikalanga mu mang’anda amazima yano wapentanga. Wano wakazyula ivya kuzyula zyula wakalanda ukuti awina Egypt watemilwe ukulima ivyalo vya maluwa, vyo-o ivyalo wazingulusyangako ni viwumba mumbali muno wakomelanga imiti ya vimpepwa, swinya wimbanga ni viziwa muno wakomelangamo amacinda, na maluwa, ni vimelwa vinji ivya mu minzi. Amang’anda yamwi wayazenjelanga mu vyalo vya amaluwa, ya-a amang’anda yakwatanga ulukungu pano wikalanga pa kupupwa akaluza, swinya yakwatanga amawindo ayakulu, ni miputule imivule, nga nu muputule wakulilamo na mang’anda ya wawomvi.

w14-CW 11/1 14-15

Ningacita Wuli Icintu Icawipa Wo-o nu Kuwembucila Leza?”

Tutamanya ivivule pe vino ivifungo vya mu Egypt vyalinji. Wano wakazyula ivya kuzyula zyula wazana ivitalang’anda vya vifungo ni vifungo vino vyawelanga pa nsi. E Jozefu impindi yimwi pano walandanga pa cifungo wawomvizye izwi lya kuti “icizinji”, pa kulondolola icifulo cino wamunyepezilemo muno mwalinji imfinzi. (Inta. 40:15, futunoti) Ibuku lya Amalumbo likatwavwa ukwivwicisya vino e Jozefu wacuzile. Likalanda ukuti: “Amanama yakwe yacisisile ku kunyepwa ni minyololo, ni koli lya cela lyaliwilizile mu nsingo yakwe.” (Amalu. 105:17, 18) Awina Egypt pa kunyepa awafungwa wa wanyepelelanga amakasa ku nsinzi; ne wanji nawo wawanyepelelanga icela mu nsingo. E Jozefu afwile wacuzile nkaninye, nanti ca kuti patalinji umulandu wuno wacisile.

Na cino cawifile sana aca kuti wacuzile pa mpindi intali. E Baibolo ikati e Jozefu “watwalilizile ukuwa mu cifungo.” Wisilemo imyaka imivule! Swinya atamanyile nga ca kuti walinji nu kufumamo. Acani cino cavwizye e Jozefu ukukanawa sana nu wulanda pano walinji mu cifungo?

E Baibolo ikatunena ukuti: ‘E Yehova walinji nu Jozefu swinya wamulanjizyanga icikuuku nu kumulenga ukukundikwa.’ (Inta. 39:21) Fwandi ivifungo, ukunyepwa kwi koli, nanti ukuwikwa mu cizinji muno muli imfinzi vitanga vilesye e Yehova ukutwalilila ukuwa ni cikuuku ku wawomvi wakwe. (Roma. 8:38, 39) Tuyelenganyani vino e Jozefu wayivwanga icete nga wapepa ku Mukwasi wakwe uwa kwi yulu ukufuma pansi ya mwezo wakwe,swiinya wapocelela nu mutende wa mumelenganyo wuno ‘e Leza wa cisansamusi consi’ akapa. (2 Kor. 1:3, 4; Flpi. 4:6, 7) Avyani vinji vino Yehova wacitizile e Jozefu? E Baibolo ikalanda ukuti e Yehova walenzile e Jozefu ‘ukukundikwa kwe songo wa cifungo.’

w14-CW 11/1 15 para. 2

Ningacita Wuli Icintu Icawipa Wo-o nu Kuwembucila Leza?”

Ukwivwicisya Icuuma Cino Cawa mwi Zwi lya kwe Leza

it-2-E 555

Onani

(Oʹnani) [ukufuma kwi zwi lya kuti “amaka ya wukwasi; amaka ayavule”].

E Onani walinji we mwana Yuda, wino wapafile mwe Shua. (Inta. 38:2-4; 1 Imila. 2:3) Pano e Eri umukulu we Onani wafwile, e Yuda wawuzizye e Onani ukutwala e Tamari wino walinji we muka Eri pa kuti apapile umunyina awana. Wange akwate umwana umonsi mwe Tamari nge walinji we mwana Eri, swinya umwana nye weyo awino wange apyane ivya kwe Eri. Lelo wanga apotwe ukupapa umwana mwe Tamari, e Onani nye nge awino wapyanile ivya mukulu wakwe. Nomba amawaliko yakalanda ukuti “lyonsinye pano wasunkananga ne Tamari e muka munyina” wononelanga aminzi ya wukwasi pansi, amuno atalondanga ukuwa na wana mwe Tamari. Co-o cisakusula ukuti e Onani walemalemanga ku vya nzwalo vyakwe lelo cikaloleka ukuti wawomvizye yo-o inzila pa kuti e Tamari atawa pa wukulu. Nomba vino vyafumilemo pa wucintivwa wakwe nu mufulo vino wakweti vyawifile nkaninye, amuno e Yehova wamukomile swinya tungati wapakuzile vye ukweela amuno wafwile nanti mwana.—Inta. 38:6-10; 46:12; Impe. 26:19.

w04-CW 1/15 30 amapara. 4-5

Amawuzyo Ukufuma kwa Kawazya

E Yuda waluvinye pa kukanatwazya e Tamali kwe Shela ndi vino walaile. Swinya walazile nu mwanaci wino walolanga ngati we cilende wa pi tempile. Cino wacisile capusine sana na vino Leza akalonda, ukuti umonsi azipizile ukulala vye nu wakwakwe ampela. (Inta. 2:24) Nanti ciwe wowo, e Yuda atalazile nu mwanaci e cilende ndi vino welenganyanga. Lelo mukukana manya wapyanile pa mwana wakwe wino walinji nu kutwazya kwe Tamari, e Shela. Swinya umwana wino wizile akwatwa atalinji awamuwuzelele.

Cino Tamari wacisile citalinji awucende, na wampundu nye wano wizile apapa watawalolanga ukuti awana wa muwuzelele. Amuno pano e Boasi umwina Betelehemu watwite Ruti umwina Moabu ukulingana nu lutambi lwa kupyana, wasongo wa mu Betelehemu walanzile ivizima pe Perese umwana Tamari. Wanenile e Boasi ukuti: “Ing’anda yako yiwe ngati ang’anda ya kwe Perese, wino e Tamari wapafile kwe Yuda, pa wukwasi wuno Yehova alikupa mu mwanaci we-e.” (Ruti 4:12) Swinya e Perese na walumbulwa pa wa vikolwe vya kwe Yesu Klistu.—Mat. 1:1-3; Luka 3:23-33.

MAY 18-24

ICUUMA CINO CAWA MWI ZWI LYA KWE LEZA | INTALIKO 40-41

“E Yehova Wapokolola e Jozefu”

w15-CW 2/1 14 amapara. 4-5

Uzye e Leza Asa Wino Akakwilula Iviloto?”

Wino wapanga imfumu ivya kumwa afwile wiwilizile Jozefu, lelo Yehova weni atamwiwilizile. Wanda wumwi e Yehova walenzile Farao ukulota iviloto viwili vino atalinji nu kwiwilila. Mu ciloto ca kutalicila, imfumu yaweni ing’ombe 7 izine swinya inzima zikufuma mu luzi lwa Naelo, swinya waweni ni ng’ombe zinji 7 izyonde swinya imbipe. Nomba ing’ombe izyonde zyatalisile ukulya izine. Mu ciloto ca citi wili e Farao waweni imitwe ya ngano 7 imizima. Swinya waweni imitwe ya ngano 7 iminyale swinya imipofoke yino yapya ku muza nayo yatalika ukumilula imitwe ya ngano imizima. Pano Farao wakatusile umutondo tondo, wasakamisilwe nkaninye swinya wisile awamano na wasimapepo wa vinjelengwe pa kuti wamwilulile iviloto vyakwe. Lelo waposilwe ukumwilulila. (Inta. 41:1-8) Kweni tutamanya nga ca kuti iviloto vino Farao walosile vyawazungusizye nanti wamwilulizile ivipusane pusane. Cino twamanya aca kuti e Farao atatemilwe pano wasimapepo waposilwe ukumwilulila iviloto. Nanti ciwe wowo walondesyanga ukumanya muno vyasuzile.

Pe yo-o impindi apano wino wapanga imfumu ivya kumwa wizusile Jozefu! E kampingu wakwe watalisile ukumucuzya swinya wanenile e Farao ukuti, papisile imyaka yiwili pano umulemendo mu cifungo wilulizile iciloto cakwe ni ca kwe wino wapanganga umukate. E Farao atalemile na kwisote, watumile awakuya fumya Jozefu mu cifungo.—Inta. 41:9-13.

w15-CW 2/1 14-15

Uzye e Leza Asa Wino Akakwilula Iviloto?”

E Yehova watemwa awantu awaicefye swinya awacisinka. Awuli mulandu wuno wapile ne Jozefu amano ya kwilula iciloto ca kwe Farao cino awantu wa mano na wasimapepo waposilwe ukwilula. E Jozefu walondolozile ukuti iviloto viwili vino Farao walosile vyapiliwulanga icintu conganye. Wowo vino Farao walosile iviloto viwili, calanjililanga vye ukuti vino Yehova walondanga ukucita vyalinji nu kucitika nanti ciwe wulinye. Ing’ombe inzima ni mitwe ya ngano imizima vimililangako imyaka 7 yino kwalinji nu kuwa ivya kulya ivivule nkaninye mu Egypt. Ne ing’ombe izyonde swinya imbipe ni mitwe ya ngano imipofoke vimililangako imyaka 7 yino mu Egypt mwalinji nu kuwa icipowe icikulu nkaninye.—Inta. 41:25-32.

w15-CW 2/1 15 para. 3

Uzye e Leza Asa Wino Akakwilula Iviloto?”

Vino Farao walanzile, avino wacisile kwe Jozefu. Wamuzwisile ivizwalo ivizima nkaninye, amuzwika nu munyololo we gold mu nsingo, amupa ne ling’i ni celeta lya mfumu. Wamupile ni nsambu zya kupita mu nsi yonsinye iya Egypt pa kuti atalike ukuwomba umulimo wuno wamupile. (Inta. 41:42-44) Mu wanda wonganye ivintu vyapilusile kwe Jozefu. Umutondo tondo wakatusile lyo amuzya, lelo pano uwanda wukusila wizile awa ankonkani ye Farao. Co-o calanjizizye apatiswenye ukuti e Jozefu wasuwizile sana e Yehova Leza, swinya e Yehova walolanga vyonsinye vino vyaciticilanga Jozefu pano walinji mu cifungo. Wizile alunjika ivintu kwe Jozefu pa mpindi ya kwe umweneco swinya mu nzila inzima. Cino Yehova walondanga asa kulunjika vye iviluwo vino awantu wacisile kwe Jozefu, lelo walondanga nu kupususya wano walinji nu kupanga uluko lwa wina Israeli. Mu cipande cino cilifuma ku nkolelo, tulilola vino calinji.

Ukwivwicisya Icuuma Cino Cawa mwi Zwi lya kwe Leza

w15-CW 11/1 9 amapara. 1-3

Uzye Mungasuka ya-a Amawuzyo?

Amulandu ci wuno Jozefu wapelezile inyele pano atani aye kwe Farao?

Ibuku lya kutalicila ilya mu Baibolo ilya Intaliko likati e Farao watumile awakuyaita Jozefu umuHebere, wino walinji amufungwa pa kuti amwilulile iciloto cino walosile. Pano wayanga mu kumwita lyo wikala imyaka imivule nkaninye mu cifungo. Kweni nanti aca kuti e Farao walondanga ukuti wamulondololele zuwa muno mwasuzile iciloto, e Jozefu watalicizile apela inyele apano aya kwe Farao. (Inta. 39:20-23; 41:1, 14) Co-o cikalanjizya ukuti e kalemba we lyo-o ibuku wamanyile sana intambi zya wina Egypt, acino calenzile ukuti alembe na pe vino Jozefu wapezile inyele pano atani aye kwe Farao.

Cazesile sana ku wantu wa kukali ukuteka ivilezu, ukuwikakovye na waHeberi nye. Nanti ciwe wowo ibuku lya McClintock and Strong’s Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature likalanda ukuti: “Pa wantu wano walinjiko kali, awina Egypt wonganye awano watatekanga ivilezu.”

Uzye awina Egypt wapelanga vye ivilezu ampela? E magazini Biblical Archaeology Review yikalanda ukuti ukulingana ni ntambi zimwi izya wina Egypt, umuntu nga akuya mukulolana ne Farao, wazipizile ukuipekanya wulyanye vino wino akuya kwi tempile angaipekanya. Fwandi e Jozefu wazipizile ukupela inyele zyonsinye izya ku muwili wakwe.

w09-CW 11/15 28 para. 14

Vino Mungacita pa Kuwa nu Mucinzi

Ku kali awakwasi watinanga sana Leza swinya wawikanga amano ku kusambilizya awana ukuwa nu mucinzi. Lolani vino e Abrahamu walanzyanyanga nu mwana wakwe e Isaki pa Intaliko 22:7. Na vino Jozefu wacitanga vyalanjizyanga ukuti awakwasi wakwe wa musambilizizye ukuwa nu mucinzi. Pano wamunyefile mu cifungo, walinji nu mucinzi na ku wafungwa wawuye. (Inta. 40:8, 14) Vino wasusile e Farao vikalanjizya ukuti wasambilizile ivya kulanda na wantu wano wakwata ivifulo vya papela.—Inta. 41:16, 33, 34.

Ukuwazya Baibolo: (Intaliko 40:1-23).

MAY 25-31

ICUUMA CINO CAWA MWI ZWI LYA LWE LEZA | INTALIKO 42-43

“E Jozefu Wailamile Nkaninye”

w15 5/1 13 para. 5

Uzye Nene ne Leza?”

Uzye e Jozefu weni wamanyile awanyina? Pano wa waweni vye wawizusile! Pano waweni kuno wamukontamizile, wizusile iciloto cino walosile pano walinji amutici. E Baibolo yikati: “Pa ponye e Jozefu wizusile iviloto” vino Yehova walenzile alote. Iviloto vyalandanga pa mpindi yino awanyina walinji nu kumukontamila, swinya wonye avino vyacitisile. (Inta. 37:2, 5-9; 42:7, 9) Uzye e Jozefu wacisile wuli? Uzye wa wakumbatizile? Nanti walanduzile?

w15-CW 5/1 14 para. 1

Uzye Nene ne Leza?”

Pamwi vino vyaciticizile e Jozefu mwemwe vitanga vimiciticile. Nanti ciwe wowo, mu ndupwa imvule awantu wasikwivwana. Nga ca kuti tusikwivwana mu lupwa, pamwi nce tungacita vino umwezo witu wukulonda. Lelo ica musango wo-o nga cacitika tuzipizile ukwelezya na maka ukukolanya Jozefu wino walindilizile ukuti e Yehova amuwuzye ivya kucita. (Imilu. 14:12) Mwakwizuka ukuti acizima ukuwa pa mutende na wa lupwa lwitu, lelo cino cacindama sana, akuwa awamutende ne Yehova nu mwana wakwe.—Mat. 10:37.

w15-CW 5/1 14 para. 2

Uzye Nene ne Leza?”

E Jozefu wapanzyanga ukwelezya wamunyina mu nzila izilekanelekane pa kuti amanye nga ca kuti wapilusile. Watalicizilepo ukuwawuzya wukaliwukali mu lulimi lwa wina Egypt ukuti anengu. Pa kuti waipokolole, wa muwuzizye ukuti walinji alupwa longa, swinya wa muwuzizye na pa muzuna wawo wino wasyazile ku ng’anda. E Jozefu atalanjizizye ukuti watemilwe pano wivwile ukuti umuzuna wakwe wamusile ku ng’anda amuno wamanyile ukuti apano wawa. Pe yo-o impindi, e Jozefu wamanyile vino walinji nu kucita. Wawanenile ukuti pe vino mwalanda ‘nandi myelezye,’ swinya wawanenile nu kuti walondanga ukulola umuzuna wawo wino wasyazile ku ng’anda. Patazimvile, wawanenile ukuti wanyocelemo waye wakasende umuzuna wawo, nga ca kuti wumwi wazumila ukusyala mu cifungo.—Inta. 42:9-20.

it-2-E 108 para. 4

Jozefu

Vino vyacitisile vyalenzile awanyina wa kwe Jozefu walole ukuti waluvinye pa kukazya e Jozefu, swinya watalisile ukwelenganya ukuti pamwi acino calenzile wacula wowo. Pano walandanga ya-a amazwi watamanyile ukuti e Jozefu wivwanga vyonsinye vino walandanga. E Jozefu wayivwile uwuwi pano wivwile vino walandanga, acino wafumilepo nu kuya mukulila. Nomba pano wanyosile kwe woliwo, wasenzile e Simeoni wamufumya pano walinji swinya wamunyefile lyo wakulolako nu kulola, pa kuti wize walete umuzuna wawo.—Inta. 42:21-24.

Ukwivwicisya Icuuma Cino Cawa mwi Zwi lya kwe Leza

it-2-E 795

Rubeni

Imiwele mizima yino Rubeni wakweti yalolecezile mwe vino walandilangako e Jozefu pa kuti watamukoma. Watosyanga tonsyanga awaanyina nu kuwalambilizya ukuti watamukona lelo wamusumbilevye mu cifula. E Rubeni walondanga ukuti nga wamusumbila mu cifula ayize anyoke kumbali amufumye nu kumutwala kwe yisi. (Inta. 37:18-30) Pa nsizi ya myaka ukucila pe 20, awanyina we Jozefu watalisile ukuyipa imilandu ukuti pamwi cino waculilanga amuno wakazizye e Jozefu. E Rubeni wawawuzizye ukuti nene insi nu mulandu amuno naminenile ukuti mutamucita iciwipe. (Inta. 42:9-14, 21, 22) Nomba pano e Yakobi wakanile ukuti wasende e Benjamini ku wanyina umuku waciti wili ku Egypt. E Rubeni nye awino waipelesizye nu kuwuzya e yisi ukuti “uyize ukomelemo awana wane wawili ngantizile nanyosya e Benjamini kwe wewe.”—Inta. 42:37.

w04-CW 1/15 29 para. 1

Vino Vyawa mwi Buku lya Ukuwumbulika—II

43:32—Amulandu ci wuno ukulila ponga ica kulya na Waheberi kwawezile aca muselu ku wina Egypt? Pamwi umulandu uwukulu wuno walenzile ukuti watalila ponga awa kuti wapasile sana awina Israeli nanti pamwi walolanga ukuti uluko lwawo lwa cizile awina Israeli. Swinya awina Egypt wapasile sana wakacema. (Inta. 46:34) Amulandu ci wuno wawapatizile? Pamwi cino calenzile wawapate amuno wakacema walinji awantu wapansi sana mu Egypt. Nanti apamulandu wa kuti impanga yakulimapo yacefile aco awina Egypt wasulizile wakacema wano wavwambanga umulemvwe wavitekwa vyawo.

Ukuwazya Baibolo (Intaliko 42:1-20)