Mungatwalilila Ukuwombela e Yehova asa Mulandu na Vino Mukupitamo

1. Avizima ci vino tukazanamo mukuwa mwi wungwe lya kwe Yehova?

ALONGO ulukulu nkaninye ukuwa mwi wungwe lya kwe Yehova mwe ya-a amanda amatale. Asa mulandu nu kuti ivintu vikuya vikuwipilakovye munsi, sweswe e Yehova watuwika mu lupwa ululemenkane muno mwawa awanawitu na wankazi. (Amalu. 133:1) Cinji aca kuti, akatwavwa ukuwa awalemenkane mu ndupwa. (Efes. 5:33–6:1) Swinya akatupa amano yano yakalenga twasipicizya intazi nu kuwa nu mutende wa mumelenganyo.

2. Avyani vino tuzipizile ukucita swinya amulandu ci?

² Tuzipizile ukuwombesya nkaninye pa kuti tutwalilile ukuwombela Yehova ni cisinka. Amulandu ci? Amuno mpindi zimwi tungayivwa uwuwi pe vino wamwi walanda nanti ukucita. Nanti ncepamwi tungayivwa uwuwi pe vino twaluvyanya, maka maka nga ca kuti tukunyocezyapo ivili vyonganye. Tuzipizile ukutwalilila ukuwombela Yehova asa mulandu nu kuti (1) umwanawitu nanti e nkazi watuluvyanya, (2) wino twatwalana nawe watuluvyanya, ne (3) nga tukuyivwa uwuwi pe vino tuluvinye. Vyo-o avino twandi tusambilile mwe co-o icipande. Swinya twandi tulande pe vino tungasambililako ku wantu watatu awa mu Baibolo wano watwalilizile ukuwa ni cisinka.

NGA CA KUTI UMWANAWITU NANTI E NKAZI WAMILUVYANYA

3. Antazi ci yino awawomvi wa kwe Yehova wakapitamo?

³ Intazi. Awanawitu na wankazi wamwi wawa ni miwele yino yingatwivwisya uwuwi. Ne wamwi wangacita nanti ukutunena iviwipe ukwasowa nu kwelenganyapo nanti ukukanawavye ni cikuku kwe sweswe. Ne mpindi zimwi wano wakatungulula wangaluvyanya. Vyonsinye vyo-o vingalenga wamwi wavwilika nga ca kuti lyo-o ali wungwe lya kwe Yehova. Wangaleka ukuwombela e Yehova nu mwezo wawo “wonsinye” swinya wangaleka nu kuzanwa ponga na wanawitu na wankazi. Cinji aca kuti, wangaleka ukuzanwa mukulongana nu kutalika ukuvimbila wano wawafyenzile. (Zefa. 3:9) Ukulanda vye icisinka ukucita wo-o kutazipa nanti katicinye. Lekani tulandeko pe vino tungasambililako ku wantu wa mu Baibolo wano wapisilepo mu ntazi izikolaneko na zyo-o.

4. Antazi ci zino umutumwa Paulo wakweti?

⁴ Icakulolelako ca mu Baibolo. Umutumwa Paulo wamanyile ukuti awina Klistu wawuye watalinji awapwililike. Ku cakulolelako, awa mwi wungwe lya mu Yerusalemu watasuwizile ukuti amusambi wa kwe Yesu pano walolinevye nawe. (Imili. 9:26) Ne mukupita kwa mpindi, wamwi walandanga iviwipe pe weliwe pa kutivye wamononele izina. (2 Kor. 10:10) Asa vyo-o vitupu, wanda wumwi waweni umwina Klistu muwuye wino watungululanga na mwi wungwe wapingulapo ukucita cino calinji nu kupunuzya wanji. (Gal. 2:​11, 12) Cinji aca kuti, e Marko wino walinji we ciwuza wakwe umupalamisye, wizile acita cino camulumisizye nkaninye umwezo. (Imili. 15:​37, 38) Vyonsinye vyo-o, nga vyalenzile e Paulo aleke ukuwombela ponga na wano wamuluvyanyanga. Lelo wo-o asa vino wacisile. Watwalilizile vye ukulola ivizima mwe woliwo nu kutwalilila ukuwombela Yehova ni cisinka. Acani cino camwavwizye ukutwalilila ukucita wo-o?

5. Acani cino cavwizye e Paulo ukutetela awina Klistu wawuye? (Wakolose 3:​13, 14) (Lolani ni cikope.)

⁵ Umutumwa Paulo wakunzile nkaninye awina Klistu wawuye. Co-o acino calenzile awawikavye amano ku vizima vino wacitanga, asa kwe vino waluvyanyanga. Swinya ulukundo nye aluno lwalenzile awacita na vino walemvile, vino tukazana pa Wakolose 3:​13, 14. (Wazyani.) Vino wacisile pano wapusine ne Marko avino vikalanjizya ukuti wakonkanga ya-a amazwi. E Paulo atapitanga ni cikonko, watetezile e Marko nanti acakuti wamukanizile ukupita nawe pa wulendo wakutalicila uwa wu mishonari. Mukupita kwa mpindi pano walembezile awa mwi wungwe lya mu Kolose e kalata, wasalifizye e Marko ukuti walinji we kawomba muwuye umuzima ‘wino wamusansamusyanga.’ (Kolo. 4:​10, 11) Swinya pano walinji mu cifungo mu Roma wisile e Marko ukuti awino aye amwavwe. (2 Tim. 4:11) Ukwasowa nu kuvwilika, e Paulo watetezile awina Klistu wawunye nu kutwalilila ukuwa we ciwuza wawo. Avyani vino tukusambililako kwe Paulo?

6-7. Acani cino cingatwavwa ukutwalilila ukukunda awanawitu na wankazi asa mulandu nu kuti watuluvyanya? (1 Yohani 4:7)

⁶ Vino tungasambililako. E Yehova akalonda tutwalilile ukukunda awanawitu na wankazi. (Wazyani 1 Yohani 4:7.) Nga cakuti umwanawitu nanti e nkazi wacita nanti ukulanda cimwi cino catulumisya umwezo, tuzipizile ukumanya ukuti asa vino tekulonda ukucita, lelo akakwelezya na maka ukukonka vino Yehova akalonda. (Imilu. 12:18) E Yehova wakunda nkaninye awawomvi wakwe awa cisinka asa mulandu na vino wakaluvyanya. Nga ca kuti twalufyanya asipita ni cikonko nanti ukuleka ukuwa we ciwuza witu. (Amalu. 103:9) Fwandi cicindime nkaninye ukukolanya umukwasi witu wino akatetela wanji!—Efes. 4:32–5:1.

⁷ Mwakwizuka nu kuti pano insilo ya kwe yo-o insi yikuya yikupalamila, apano tuzipizile twaya tukukundilako awanawitu na wankazi. Tukwenecela ukuti ukutucuzya nce pamwi kwandi kwayilakovye pa nkolelo. Mpindi zimwi wandi watunyepa na mu vifungo pa mulandu vye na vino twazumilamo. Ivya musango wo-o nga viza vyacitika, apano tuliwalondekwa nkaninye awanawitu na wankazi awakutwavwa. (Imilu. 17:17) Lekani tulandeko pe vino vyaciticizile umwanawitu e Josep,a e eluda ku Spain. We-e umwanawitu wamunyefile ponga na wanawitu wanji pa mulandu wakukana ukwinjila uwusilika. Watili: “Pano twalinji mu cifungo kwawanga ivivule vino vyalenganga twapusana pa mulandu wakuti twikalanga ponga impindi inkulu. Lelo twatetelananga nu kutwalilila ukukundana. Conye acino calenzile tuwe swe walemenkane swinya twacinjililana na ku wafungwa walinji wano watalinji Ante zya kwe Yehova. Impindi yimwi nizile injicisa kwi kasa pano nalinji mu wusanso, ica kuti napotwanga nu kuyiwombela ivintu vimwi. Lelo kwalinji umwanawitu wino wancapilangako ivizwalo nu kucitilako ivintu vinji vino nalondekwanga. We-e umwanawitu wandanjizizye ulukundo pa mpindi yilyanye pano nalondekwanga sana uwakunjavwa.” Yonsinye yo-o, amilandu yino yizipizile ukulenga twakwivwana nga ca kuti twapusana.

NGA CAKUTI E WAKWINU WAMILUVYANYA

8. Antazi ci zino awatwalane wakakwata?

⁸ Intazi. Mumatwala yonsinye mukawa intazi. E Baibolo yitapita na mumbali ukulanda ukuti wano winjila mwi twala “waliwa na matanyo mu muwili.” (1 Kor. 7:28) Amulandu ci wuno wakawela ni ntazi? Amuno itwala likaleta ponga awantu wawili wano watapwililika, wano wawa ni miwele imipusane pusane swinya wano wakunda nu kupata ivintu ivilekane lekane. Cinji aca kuti, wasikolana mwe vino wawakuzya ni ntambi zino wakonkanga pano watani watwalane. Fwandi nga cakuti watwalana, apano wakatalika ukulola imiwele yino watalolanga pano watani watwalane. Vimwi pe vyo-o vino twalandapo, avino vikalenga mu matwala amuwa intazi. Mu cifulo ca kuti walanzyanye nu kumala intazi, awavule wakatalika ukupana imilandu. Na mukulecelezya wakatalika ukulola ukuti ukulekana nanti ukupawunkana akuno kungazipapo. Nomba uzye vwilani ukulekana akuli ukumala intazi?b Lekani tulandeko pa cakulolelako ca mwanaci wumwi uwa mu Baibolo wino watwalilizile ukuwa ni cisinka kwe Yehova asa mulandu nu kuti wapusananga nu mulume.

9. Antazi ci yino Abigel wakweti?

⁹ Icakulolelako ca mu Baibolo. E Abigel watwazilwe kwe Nabali wino Baibolo yalondolola ukuti walinji nu lombwa swinya uwa miwele imiwipe nkaninye. (1 Sam. 25:3) Cifwile citalinji acipepuke nanti katicinye kwe Abigel ukwikala nu monsi wamusango wo-o. Uzye kukatela akuwapo inzila yimwi yino walinji nu kuwomvya pa kuti alekane ne Nabali? Akuno yalinji, pano e Davidi wino walinji nu kuwa amfumu ya wina Israeli walondanga ukukoma e Nabali wino wamutusile ponga na wonsi wakwe. (1 Sam. 25:​9-13) Pano calinji wo-o, e Abigel nga wasamazilevye nu kuleka e Davidi akome e Nabali. Lelo wo-o asa vino wacisile. Wapapasile e Davidi ukuti atakakome e Nabali. (1 Sam. 25:​23-27) Acani cino calenzile acite wo-o?

10. Avyani vino vyalenzile e Abigel atwalilile ukwikala mwi twala nanti aca kuti mwalinji intazi?

¹⁰ E Abigel wakunzile nkaninye e Yehova swinya wacindisile na masundo yakwe yano yakalanda pitwala. Afwile wamanyile vino Yehova walanzile pano watwazyanga awantu wakutalicila, e Adamu ne Eva. (Inta. 2:24) Wamanyile ukuti e Yehova akalola itwala ukuti alitele. Acino walondanga ukusecelesya e Yehova. Vyo-o, avino vyalenzile ayelezye ukufika pano papelezile amaka yakwe, ukupususya awa mu ng’anda yakwe, ukuwikako nu mulume nye, e Nabali. Atalemile na kwi sote ukucitapo cimwi pa kutivye e Davidi atakakome e Nabali. Swinya wayikundizile nu kuya mu kulambilizya pa ciluwo cino ataluvinye. Ukwasowa nu kuvwilika e Yehova wakunzile nkaninye we-e umwanaci wino walinji amucenjele swinya wino atayikunzile. Avyani vino awalume na waci wangasambililako kwe Abigel?

11. (a) Avyani vino Yehova akalonda awatwalane wacita? (Waefeso 5:33) (b) Avyani vino mukusambililako kwe vino Carmen wacisile pakucinjilila itwala lyawo? (Lolani ni cikope.)

¹¹ Vino tungasambililako. E Yehova akalonda awatwalane wakwikala ponga nanti aca kuti mwitwala lyawo muli intazi. Swinya akakwivwa icete nkaninye nga walola wakuwombela ponga ukumala intazi, nu kutwalilila ukucindikana nu kukundana. (Wazyani Waefeso 5:33.) Lekani tulandeko pe nkazi Carmen. Pa nsizi yakumala imyaka mupipi ne 6 mwitwala, wizile atalika ukusambilila Baibolo ni Nte zya kwe Yehova swinya mukupita kwa mpindi wizile abatizwa. Walanzile ukuti: “E wakwane ativwile icete pe vino napinguzilepo. Wafulwanga pa mulandu wa kuti nasumba impindi iyikulu ku kuwombela e Yehova. Wantukanga intusi nu kuntinya ukuti wandi andeke.” Lelo nanti ciwe wo-o, e Carmen atalekine nu mulume. Pa myaka 50 watwalilizilevye ukulanjizya ulukundo nu mucinzi ku mulume. Walanzile nu kuti: “Mukupita kwa mpindi apano nizile imanya vino wakwane wayivwanga na vino ningalanda nawe mu cikuku. Pa mulandu wakumanya ukuti e Yehova akalola itwala ukuti alitele, nawombesyanga na maka yane yonsinye ukulicinjilila. Ntalondangapo nanti katicinye ukulekana ne wakwane amuno nakunda e Yehova.”c Nga cakuti mwawa ni ntazi mwitwala, mungasuwila ukuti e Yehova wandi awamitunjilila swinya wandi awamyavwa ukutwalilila ukukundana.

NGA MUKWIVWA UWUWI PE VINO MULUVINYE

12. Uzye mpindi zimwi tungayivwa wuli nga ca kuti twacita uluwembu ulukulu?

¹² Intazi. Mpindi zimwi tungayivwa uwuwi nkaninye nga cakuti twacita uluwembu ulukulu. E Baibolo yikalanda ukuti uluwembu lungalenga umuntu ukuwa “nu mwezo wawulanda nu kusakamikwa.” (Amalu. 51:17) Ku cakulolelako, umwanawitu wumwi uwizina lyakuti Robert wawombesizye nkaninye pa myaka imivule pa kuti afikepo ukuwa amuwomvi wino akatumicila. Lelo wizile acita uluwembu ulukulu lyo amuwomvi wino akatumicila luno lwalenzile awayivwa ukuti apondocezile e Yehova. Watili: “E kampingu yancuzyanga ica kuti nayivwanga ngati injelwa zinjilicizizye. Nivwile uwuwi nkaninye, nalilanga nu kupepa kwe Yehova. Impindi yimwi natalisile ukwelenganya ukuti e Yehova atanga ateyelezye ku mapepo yane, amuno mupondocezile.” Nga cakuti twacita uluwembu ulukulu, tungayivwa uwuwi nu kulola ukuti casila tutalitela tuwepo swe viwuza ne Yehova swinya tutalitela tumuwombelepo. (Amalu. 38:4) Nga cakuti avino mukayivwa, ukusambilila pa muntu wumwi uwa mu Baibolo wino watwalilizile ukuwombela Yehova asa mulandu nu kuti wacisile uluwembu ulukulu, kwandi kumyavwe.

13. Aviluwo ci vino Peter wacisile swinya vyalenzile acite luwembu ci?

¹³ Ica kulolelako ca mu Baibolo. Uwusiku pano e Yesu walinji mupipi nu kufwa, e Peter wacisile iviluwo ivivule vino vyalenzile acite nu luwembu. Icakutalicila, wayisuwizile nkaninye swinya wayivwanga ukuti atalinji nu kusya e Yesu nanti aca kuti awatumwa wanji wamusya. (Mar. 14:​27-29) Icaciti wili aca kuti, pano walinji mu Getisemani, waposilwe ukutwalilila ukuwa amulole pa miku imivule. (Mar. 14:​32, 37-41) Ne pano iwumba lya wantu wano walinji na panga ni vintu vinji wizile mukulema e Yesu, e Peter wasamazile. (Mar. 14:50) Na mukulecelezya wizile akana e Yesu imiku yitatu ukuti atamumanyile ko-o lyo akulapa nu kulapa pakukana. (Mar. 14:​66-71) Uzye wayivwile wuli pano wizile ayiluka ukuti aluli uluwembu luno wacisile? Wivwile uwuwi nkaninye ica kuti waponile pasi atalika nu kulila. (Mar. 14:72) Yelenganyani vino wayivwile pano kwasyazilevye amaawala yatici ukuti wakome e Yesu e ciwuza wakwe. Ukwasowa nu kuvwilika afwile wayilolangavye ukuti awavye!

14. Acani cino cavwizye e Peter ukutwalilila ukuwombela e Yehova? (Lolani ni cikope pa nkupo.)

¹⁴ Kwalinji ivivule vino vyalenzile e Peter atwalilile ukuwombela Yehova. Atayipawuzile kwe wanji, lelo wanenileko awasambi wawuye pe vino vyacitisile swinya nawo wamusansamusizye. (Luk. 24:33) Swinya pano Yesu wazyulupusile, walolecezile kwe weliwe pa kuti amuwomelezye. (Luk. 24:34; 1 Kor. 15:5) Cinji aca kuti, atatalisile ukumusyowola pe vino waluvinye, lelo wamupile imilimo nayinji iya kuwomba. (Yoha. 21:​15-17) Kweni e Peter wamanyile ukuti wacisile uluwembu ulukulu, nomba atalesile ukwelezya na maka ukucita ivizima. Amulandu ci? Amuno wamanyile ukuti e Yesu acili wamukunda. Swinya na wina Klistu wawuyenye watwalilizile ukumutunjilila. Avyani vino tungasambililako kwe Peter?

15. Avyani vino Yehova akalonda tusuwile nga cakuti twaluvyanya? (Amalumbo 86:5; Waroma 8:​38, 39) (Lolani ni cikope.)

¹⁵ Vino tungasambililako. E Yehova akalonda tumanye ukuti watukunda swinya akalondesya ukututetela. (Wazyani Amalumbo 86:5; Waroma 8:​38, 39.) Kweni nga twacita uluwembu tukakwivwa uwuwi. Acacikwatilwa ukuyivwa wo-o swinya avino cizipizile ukuwa. Lelo tutazipizile twalola ngati e Yehova atatukunda swinya atanga atutetele. Cino tuzipizilevye ukucita ngatwaluvyanya, akulenga ukwavwa paponye. E Robert wino tulanzilepo kaali watili: “Nizile incita uluwembu pa mulandu wakuti nayisuwizile ukuti ningacimvya uwelezyo uwuli wonsinye.” Lelo wizile ayiluka ukuti wazipizile ukunena wa eluda pa luwembu luno wacisile. Watili: “Pano nanenile wa eluda, wanjavwizye ukumanya ukuti e Yehova acili wankunda swinya nawonye wankunda. Cinji acakuti, wanjavwizye ukusuwila ukuti e Yehova atandecelezizye.” Nasweswenye tungasuwila ukuti e Yehova acili watukunda swinya atutetezile, cikuluvye nga twalapila, twalenga ukuti wanji watwavwe swinya tukwelezya na maka ukukana nyocezyapo iciluwo icili conganye. (1 Yoh. 1:​8, 9) Nga twasuwila ukuti e Yehova watukunda swinya akavwambisya ukututetela, tutalileka ukumuwombela ngatwaluvyanya.

16. Amulandu ci wuno mukuvwambisya ukutwalilila ukuwombela Yehova?

¹⁶ E Yehova akasalifya nkaninye wo-o vino tukakwelezya na maka yitu yonsinye ukumuwombela mwe ya-a amanda amatale. Nga cakuti e Yehova watwavwa, tungatwalilila ukumuwombela asa mulandu tungapanga iciluwo nanti wanji wangatuluvyanya. Swinya tungatwalilila ukukunda awanawitu na wankazi nu kuwatetela asa mulandu nu kuti watuluvyanya. Cinji aca kuti, tungalanjizya vino twakunda e Yehova na vino twacindika amasundo yakwe yano yakalanda pitwala ukupitila mukwelezya na maka ukumala intazi zino twawa nazyo mwi twala litu. Ne nga cakuti twacita uluwembu, tuzipizile ukulenga Yehova ukutwavwa nu kusuwila ukuti watukunda swinya akavwambisya ukututetela apano nu kutwalilila ukumuwombela. Tungasuwila ukuti e Yehova alitulambula nkaninye nga ca kuti tutatonsile “ukuchita ivizima.”—Gal. 6:9.