လေ့လာရန် အကြောင်းအရာ နံပါတ် ၄– သမ္မာကျမ်းစာနှင့် ၎င်း၏ ကျမ်းရင်းဝင် ကျမ်းစောင်များ

“ဘိုင်ဘယ်လ်” ဟူသောစကားလုံး၏ ဇာစ်မြစ်; ဘုရားသခင်၏ပေါင်းချုပ်စာအုပ်တွင် ပါဝင် သင့်သောစာစောင်များကို သတ်မှတ်ခြင်း; ကျမ်းပယ် (အပေါခရစ်ဖာ) များကို ငြင်းပယ်ခြင်း။

မှုတ်သွင်းခံကျမ်းစောင်များကို များသောအားဖြင့် ဘိုင်ဘယ်လ် (သမ္မာကျမ်းစာ) ဟုသမုတ်သည်ဖြစ်၍ “ဘိုင်ဘယ်လ်” ဟူသောစကားလုံး၏ဇာစ်မြစ်နှင့် အဓိပ္ပာယ်ကို စူးစမ်းလျှင် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ဖြစ်သည်။ ယင်းစကားလုံးသည် “စာအုပ်ငယ်များ” ဟုအဓိပ္ပာယ်ရှိသော ဘီဘလီယာဟူသည့် ဂရိစကားလုံးမှ ဆင်းသက်လာသည်။ ထိုစကားလုံးသည်လည်း ဘီဘလိုစ် ဟူသည့်စကားလုံးမှ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်ပြီး ရှေးအချိန်က စာရေး “စက္ကူ” ထုတ်လုပ်သော ပါပိုင်းရတ်စ်ကျူပင်၏ အတွင်းဘက်အပိုင်းကို ဖော်ပြသည့်စကားလုံးဖြစ်သည်။ (အီဂျစ်နိုင်ငံမှ ပါပိုင်းရတ်စ်ကျူများကို ဖိုနီးရှန်းဆိပ်ကမ်းမြို့ဖြစ်သော ဂေဗလမြို့မှတစ်ဆင့် တင်ပို့ခဲ့ရာ ယင်းမြို့ကို ဂရိဘာသာစကားဖြင့် ဘိုင်ဘလိုစ်ဟူ၍ ခေါ်ခဲ့ကြသည်။a ဤသို့သောကျူစာရွက်ပေါ်တွင် ရေးသားဆက်သွယ်မှုအမျိုးမျိုးကို ဘီဘလီယာဟူသည့်စကားလုံးဖြင့် သိလာကြသည်။ ထို့ကြောင့် ဘီဘလီယာသည် စာပေများ၊ စာလိပ်များ၊ စာအုပ်များ၊ စာရွက်စာတမ်းများ သို့မဟုတ် ကျမ်းစာစောင်များ၊ စာအုပ်ငယ်လေးများစုဆောင်းထားသော စာကြည့်တိုက်ကိုပင် ဖော်ပြအသုံးပြုလာခဲ့သည်။

^၂ အံ့သြဖွယ်မှာ “ဘိုင်ဘယ်လ်” (သမ္မာကျမ်းစာ) ဟူသောစကားလုံးကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့်ဖြစ်စေ၊ အခြားဘာသာဖြင့်ဖြစ်စေ ပြန်ဆိုသော ကျမ်းစာအုပ်များတွင် မတွေ့ရချေ။ သို့ရာတွင် ဘီ.စီ.အီး. နှစ်ရာစုသို့ရောက်သော် ဟေဗြဲကျမ်း၊ မှုတ်သွင်းခံစာစောင်အစုအစည်းကို ဂရိဘာသာစကားဖြင့် တားဘီဘလီယာဟု ရည်ညွှန်းလာခဲ့ကြသည်။ ဒံယေလ ၉:၂ တွင် ပရောဖက်က “ငါဒံယေလသည် . . . ကျမ်းစာ [“စာအုပ်များ၊” ကဘ] အားဖြင့် သိရသောကြောင့်” ဟုရေးသားဖော်ပြခဲ့၏။ ဤနေရာတွင် စက်ပ်တွားဂျင့်ကျမ်း၌ ဘီဘလိုစ်၏ အများကိန်းပုံစံဖြစ်သော ဘီဘလို့စ်ဟု သုံးနှုန်းထားသည်။ ၂ တိမောသေ ၄:၁၃ [ကဘ] တွင် ပေါလုက “စာလိပ်များ [ဂရိ၊ ဘီဘလီယာ] ကို . . . သင်သည်လာသောအခါ ယူခဲ့လော့” ဟုရေးသားခဲ့သည်။ ယင်းစကားလုံး၏ သဒ္ဒါပုံစံအမျိုးမျိုးဖြစ်သော ဂရိစကားလုံး ဘီဘလီယန် နှင့် ဘီဘလိုစ် စကားလုံးများကို ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစာတွင် အကြိမ် ၄၀ ကျော်ပါရှိပြီး အများအားဖြင့် “စာလိပ်(များ)” သို့မဟုတ် “စာစောင်(များ)” ဟုပြန်ဆိုခဲ့ကြသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဘီဘလီယာကို လက်တင်ဘာသာတွင် တစ်ခုပြကိန်းစကားလုံးအဖြစ် အသုံးပြုလာခဲ့ကြပြီး လက်တင်မှ “ဘိုင်ဘယ်လ်” (သမ္မာကျမ်းစာ) ဟူသည့်စကားလုံးသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။

^၃ ၎င်းသည်ဘုရားသခင့်နှုတ်ကပါဌ်တော်ဖြစ်၏။ ကျမ်းစာကို မှုတ်သွင်းရေးသားရာ၌ လူများစွာကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး မူရင်းဘာသာစကားများမှ ခေတ်သုံးစကားများသို့ ဘာသာပြန်ဆိုရာ၌လည်း အခြားလူများစွာပါဝင်ခဲ့သည့်တိုင် သမ္မာကျမ်းစာသည် လုံးလုံးလျားလျား ဘုရားသခင့်နှုတ်ကပါဌ်တော်၊ လူများအတွက် ကိုယ်တော်တိုင် မှုတ်သွင်းလှစ်ဟဖော်ပြတော်မူသော နှုတ်ကပါဌ်တော်ဖြစ်၏။ မှုတ်သွင်းခံကျမ်းရေးသူများကိုယ်နှိုက်က ထိုသို့ယူမှတ်ကြကြောင်း ဤစကားစုများက ဖော်ပြသည်– “ဘုရားသခင်မိန့်တော်မူသမျှအားဖြင့်” (တရား. ၈:၃)၊ “ထာဝရဘုရားမိန့်တော်မူသောစကား” (ယောရှု ၂၄:၂၇)၊ “ထာဝရဘုရား၏ ပညတ်စကား” (ဧဇ. ၇:၁၁)၊ “ထာဝရဘုရား၏ တရားတော်” (ဆာ. ၁၉:၇)၊ “ထာဝရဘုရား၏ နှုတ်ကပါဌ်တော်” (ဟေရှာ. ၃၈:၄)၊ “ဘုရားသခင်မိန့်တော်မူသမျှ” (မ. ၄:၄)၊ “သခင်ဘုရား၏ ဗျာဒိတ်တော်” (၁ သက်. ၄:၁၅)။

ဘုရားရေးရာဆိုင်ရာ စာကြည့်တိုက်

^၄ သမ္မာကျမ်းစာဟု ယနေ့လူတို့ သိထားကြသော စာအုပ်သည် အမှန်မှာ ဘုရားသခင်၏မှုတ်သွင်းခံ ရှေးကျမ်းစောင်များကို စုစည်းထားသည့် စာအုပ်တစ်အုပ်ဖြစ်သည်။ ၁၆ ရာစုကျော်ကြာသောကာလအတွင်း ရေးသားချက်များကို စုစည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းသို့ ကျမ်းစောင်များ အတူတကွစုစည်းထားသည့်စာအုပ်ကို ဂျရုမ်းက လက်တင်စကားဖြင့် ဘီဘလီရိုသီကာ ဒီဗိုင်နာ သို့မဟုတ် ဘုရားသခင်၏ပေါင်းချုပ်စာအုပ်ဟု ခေါ်ဆိုသည်။ ဤပေါင်းချုပ်စာအုပ်တွင် ယင်း၏နယ်ပယ်နှင့် အထူးအင်္ဂါရပ်တို့ကိုရည်ညွှန်းဖော်ပြသည့် စာစောင်များစာရင်း သို့မဟုတ် တရားဝင်စာရင်းတစ်ခု ပါရှိသည်။ တရားမဝင်သော ကျမ်းစောင်အားလုံးကို ဖယ်ထုတ်ထားသည်။ အဘယ်ကျမ်းစောင်ကို ထည့်သွင်းအပ်ကြောင်း အဆုံးအဖြတ်ပေးသူမှာ ယေဟောဝါဘုရားသခင်တည်းဟူသော မဟာစာကြည့်တိုက်မှူးဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ သမ္မာကျမ်းစာ၌ ကျမ်းစောင် ၆၆ စောင်ပါဝင်သော ပုံသေစာရင်းတစ်ခုပါရှိပြီး ၎င်းတို့အားလုံးသည် ဘုရားသခင်၏ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော် လမ်းညွှန်ရေးသားရာများဖြစ်သည်။

^၅ ကျမ်းစစ်ကျမ်းမှန်၊ မှုတ်သွင်းခံကျမ်းစောင်များအဖြစ် အသိအမှတ်ပြု စုဆောင်း သို့မဟုတ် စာရင်းပြုထားသည့် ကျမ်းစောင်များကို သမ္မာကျမ်းစာ ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များ (canon) ဟု ခေါ်လေ့ရှိသည်။ ရှေးယခင်က တိုင်းတာရန် သစ်သားပေတံ လက်ထဲမရှိပါက ကျူပင် (ဟေဗြဲ၊ ကာ-နက်ရှ်) ကိုအသုံးပြုသည်။ တမန်တော်ပေါလုက ဂရိစကားလုံး ကန်-နွန် (ka·nonʹ) ကို “နည်းဥပဒေသ” ဟူ၍လည်းကောင်း၊ သူ၏တာဝန်အဖြစ် တိုင်းထွာပေးထားသော “အငန်းအတာ” ဟူ၍လည်းကောင်း ဆက်စပ်ဖော်ပြခဲ့သည်။ (ဂလ. ၆:၁၆၊ [ကဘ] အောက်ခြေမှတ်ချက်; ၂ ကော. ၁၀:၁၃) သို့ဖြစ်၍ ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များသည် စစ်မှန်ပြီး မှုတ်သွင်းခံကျမ်းစောင်များဖြစ်သောကြောင့် မှန်ကန်သော ယုံကြည်ခြင်း၊ အယူဝါဒနှင့် အကျင့်အကြံတို့ကို သတ်မှတ်ပိုင်းဖြတ်ရာတွင် မျဉ်းတံအဖြစ် အသုံးပြုထိုက်သည်။ ချိန်သီးဆွဲထားသောမျဉ်းကဲ့သို့ “တော်တည့်ဖြောင့်မတ်မှု” မရှိသော ကျမ်းစောင်များကို ကျွန်ုပ်တို့ အသုံးပြုပါက ကျွန်ုပ်တို့၏ “အဆောက်အအုံ” သည် စည်းစနစ်ကျမည် မဟုတ်ပါ၊ တိုင်းတာစစ်ဆေးမှူး၏စစ်ဆေးမှုကို အောင်မြင်မည်မဟုတ်ပါ။

^၆ ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များဖြစ်ကြောင်း သတ်မှတ်ခြင်း။ သမ္မာကျမ်းစာတွင် ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင် ၆၆ စောင်ပါဝင်ကြောင်း သတ်မှတ်နိုင်သည့် လက္ခဏာအချို့ကား အဘယ်နည်း။ ဦးဆုံး၊ ကျမ်းစောင်များသည် ကမ္ဘာမြေကြီးနှင့်ပတ်သက်သော ယေဟောဝါ၏လုပ်ဆောင်မှုများအကြောင်း ဖော်ပြရမည်၊ လူတို့အား ကိုယ်တော်၏ဝတ်ပြုရေးသို့ လမ်းညွှန်ပေးရမည်၊ ကိုယ်တော်၏နာမတော်၊ ကမ္ဘာမြေနှင့်ပတ်သက်သော ကိုယ်တော့်အမှုတော်များနှင့် ရည်ရွယ်တော်မူချက်များအပေါ် နက်ရှိုင်းသော ရိုသေလေးစားမှု ဖြစ်ပေါ်စေရန် စေ့ဆော်နိုင်ရမည်။ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ဖြင့် ကိုယ်တော်မှုတ်သွင်းတော်မူကြောင်း အထောက်အထားရှိရမည်။ (၂ ပေ. ၁:၂၁) အယူသီးခြင်း သို့မဟုတ် ဖန်ဆင်းရာများကိုဝတ်ပြုခြင်းတို့ကို အမွှမ်းမတင်ရပါ၊ ယင်းအစား ဘုရားသခင်ကိုချစ်၍ အမှုဆောင်ခြင်းကိုသာ ချီးမြှင့်ရေးသားရမည်။ မည်သည့်ကျမ်းစောင်ကမျှ ကျမ်းစာတစ်အုပ်လုံး၏ အတွင်းသဘောညီညွတ်မှုနှင့် ဆန့်ကျင်မှုမရှိရပါ၊ ယင်းအစား ကျမ်းစောင်တိုင်းသည် အခြားကျမ်းစောင်များနှင့် သဘောညီညွတ်ခြင်းဖြင့် တစ်ပါးတည်းသောကျမ်းအာဘော်ရှင် ယေဟောဝါဘုရားသခင်၏ ရေးသားချက်ဖြစ်ကြောင်း ထောက်ခံရမည်။ ကျမ်းစောင်များသည် အသေးငယ်ဆုံးသော အသေးစိတ်အချက်အလက်များတွင် တိကျမှုရှိရန် ကျွန်ုပ်တို့ မျှော်လင့်ကြသည်။ ယင်းအခြေခံအချက်များအပြင် ကျမ်းစောင်တိုင်းတွင်ပါရှိသည့် အကြောင်းအရာများ၏ သဘောသဘာဝက မှုတ်သွင်းခံကျမ်းစစ်ဖြစ်ကြောင်း၊ ကျမ်းရင်းဝင်ဖြစ်ကြောင်း သာဓကပြသော အခြားလက္ခဏာရပ်များပါရှိပြီး ယင်းတို့ကို ဤစာအုပ် [လိပ်] အစပိုင်းတွင် ကျမ်းစာတစ်စောင်ချင်းစီနှင့်ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ ၎င်းပြင် ဟေဗြဲကျမ်းနှင့် ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းတို့နှင့်သက်ဆိုင်သော ထူးခြားသည့်အခြေအနေများကလည်း သမ္မာကျမ်းစာ ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များကို စုစည်းရာတွင် အထောက်အကူပြုသည်။

ဟေဗြဲကျမ်းစောင်များ

^၇ အဘယ်ကျမ်းသည် မှုတ်သွင်းခံကျမ်းဖြစ်ကြောင်း လက်ခံရန် ဟေဗြဲကျမ်းရင်းများ ပြီးပြည့်စုံသွားသည့် ဘီ.စီ.အီး. ငါးရာစုရောက်သည့်အထိ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရသည်ဟု မထင်မှတ်သင့်ပါ။ ဘုရားသခင့်ဝိညာဉ်တော် လမ်းညွှန်မှုအောက် မောရှေရေးသားသောကျမ်းများကို မြင့်မြတ်သောအာဘော်ရှင်၏ မှုတ်သွင်းခံကျမ်းများအဖြစ် အစအဦးကတည်းက ဣသရေလလူတို့ လက်ခံခဲ့သည်။ ရေးသားပြီးစီးခဲ့သည့်အခါ ပင်တကျွတ်ကျမ်းသည် ထိုအချိန်ကရှိခဲ့သော ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များဖြစ်သည်။ မှုတ်သွင်းခြင်းအားဖြင့် လူတို့အားပေးသော ဘုရားသခင့်ရည်ရွယ်ချက်များနှင့်ပတ်သက်သည့် ထပ်ဆင့်ဗျာဒိတ်တော်များသည် ပင်တကျွတ်ကျမ်းတွင်ပါသော စစ်မှန်သောဝတ်ပြုရေးဆိုင်ရာ အခြေခံမူများနှင့် လိုက်လျောညီထွေရမည်။ ကျမ်းစောင်အသီးသီးကို ဆန်းစစ်ကြည့်သောအခါ ထိုသို့ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ရသည်၊ အထူးသဖြင့် ၎င်းကျမ်းစောင်တို့သည် သမ္မာကျမ်းစာ၏ အဓိကအကြောင်းဖြစ်သော ကတိထားရာမျိုးနွယ်တော်၊ ခရစ်တော်လက်အောက်ရှိ နိုင်ငံတော်အားဖြင့် ယေဟောဝါ၏နာမတော် သန့်ရှင်းမြင့်မြတ်စေပြီး ကိုယ်တော်၏အချုပ်အခြာအာဏာ သင်္ကာယနကင်းရှင်းစေခြင်းဟူသော အချက်နှင့် တိုက်ရိုက်ပတ်သက်နေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။

^၈ ဟေဗြဲကျမ်းတွင် အထူးသဖြင့် ပရောဖက်ပြုချက်များနှင့် ပြည့်နှက်လျက်ရှိသည်။ မောရှေမှတစ်ဆင့် ယေဟောဝါကိုယ်တော်တိုင်က ပရောဖက်ပြုချက်သည် အမှန်တကယ် ဘုရားသခင်ထံမှဖြစ်ကြောင်းဟုတ်မဟုတ်သိရှိစေရန် အခြေခံကိုပေးခဲ့ပြီး ယင်းက ပရောဖက်ပြုချက်ကျမ်းစောင်ကို ကျမ်းရင်းဝင်အဖြစ်သတ်မှတ်ရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေသည်။ (တရား. ၁၃:၁-၃; ၁၈:၂၀-၂၂) ဟေဗြဲကျမ်းပါ ပရောဖက်ပြုချက်ကျမ်းစောင် တစ်စောင်ချင်းကို ကျမ်းတစ်အုပ်လုံးနှင့်သာမက လောကီသမိုင်းရာဇဝင်နှင့် ဆန်းစစ်သုံးသပ်သည့်အခါ သူတို့ပြောဆိုသော “စကား” သည် ယေဟောဝါ၏နာမတော်ဖြင့်ဖြစ်ကြောင်း၊ ယင်းစကား “ပြည့်စုံ” ခဲ့ကြောင်း၊ လုံးလုံးလျားလျားဖြစ်စေအနာဂတ်တွင် ဆက်လက်ပြည့်စုံရန်ဖြစ်လျှင် အသေးစား သို့မဟုတ် တစ်စိတ်တစ်ဒေသပြည့်စုံခဲ့ပြီး ယင်းက လူများကို ဘုရားသခင်ထံ လှည့်လာစေခဲ့ကြောင်း သံသယကင်းစွာ အတည်ပြုပေးသည်။ ထိုလိုအပ်ချက်များ ပြည့်မီခြင်းက ပရောဖက်ပြုချက်ကျမ်းသည် စစ်မှန်ပြီး၊ မှုတ်သွင်းခံဖြစ်ကြောင်း အတည်ပြုပေးခဲ့သည်။

^၉ ယေရှုနှင့် ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းရေးသူများ၏ ကိုးကားချက်များက ဟေဗြဲကျမ်းမှ ကျမ်းစောင်များစွာသည် ကျမ်းရင်းဝင်ဖြစ်ကြောင်း တိုက်ရိုက်အတည်ပြုသည်၊ သို့သော် ကျမ်းစောင်တိုင်းကို ကိုးကားခဲ့ခြင်းတော့မဟုတ်ပါ၊ ဥပမာ၊ ဧသတာနှင့် ဒေသနာကျမ်းများကို ကိုးကားခဲ့ခြင်းမရှိခဲ့ပါ။ သို့ဖြစ်၍ ကျမ်းရင်းဝင်ဟုတ်မဟုတ် သုံးသပ်ရာတွင် အရေးအကြီးဆုံးအချက်မှာ သမ္မာကျမ်းစာကျမ်းရင်းဝင် ကျမ်းစောင်အားလုံးနှင့်သက်ဆိုင်သည့် အချက်ကို စိတ်ထဲစွဲထားရမည်။ ယေဟောဝါအား ကိုးကွယ်ဝတ်ပြုရာတွင် သွန်သင်၊ တည်ဆောက်၊ အားပေးရန်အတွက် ကိုယ်တော်၏မြင့်မြတ်သောသတင်းစကားများကို ရေးသားဖို့ လူများကို မှုတ်သွင်းခဲ့သကဲ့သို့ပင် မှုတ်သွင်းခံစာစောင်များ စုစည်းခြင်း၊ သမ္မာကျမ်းစာ ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များ အတည်ပြုခြင်းတို့ကို ယေဟောဝါ လမ်းပြဦးဆောင်မည်ဟူသည့်အချက်မှာ ဆင်ခြင်တုံတရားနှင့်ညီပါသည်။ ကိုယ်တော်၏နှုတ်ကပါဌ်တော် သမ္မာတရားတွင် ပါဝင်စုစည်းသည့်အရာနှင့် စစ်မှန်သောဝတ်ပြုရေးကို တိုင်းတာသည့် မပျက်ယွင်းသောမျဉ်းတံတွင် ပါဝင်မည့်အရာတို့နှင့်ပတ်သက်၍ သံသယမဖြစ်စေရန် ကိုယ်တော် ပြုလုပ်တော်မူမည်။ မှန်ပါသည်၊ ဤနည်းအားဖြင့်သာ မြေကြီးပေါ်ရှိ သတ္တဝါများသည် ‘ဘုရားသခင်၏ နှုတ်ကပါဌ်တော်အားဖြင့် ဖြစ်ပွားသောမျိုးစေ့’ ဆက်လက်ပေးအပ်ခံရပြီး “ထာဝရဘုရား၏နှုတ်ကပါဌ်တရားမူကား ကာလအစဉ်အမြဲတည်” ကြောင်း သက်သေထူနိုင်ကြမည်ဖြစ်သည်။—၁ ပေ. ၁:၂၃၊ ၂၅။

^၁၀ ဟေဗြဲကျမ်း၏ ကျမ်းရင်းဝင် ကျမ်းစောင်များကို အတည်ပြုခြင်း။ ဂျူးထုံးတမ်းစဉ်လာအရ ဟေဗြဲကျမ်း၏ ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များကို အစပြု စုဆောင်းစာရင်းပြုစုသူမှာ ဧဇရဖြစ်ပြီး နေဟမိက ၎င်းကို အဆုံးသတ်သည်ဟု ယုံကြည်လက်ခံကြသည်။ ဧဇရသည် ယဇ်ပုရောဟိတ်၊ ကျမ်းပညာရှင်၊ တရားဝင်ကျမ်းကူးဆရာဖြစ်သည့်အပြင် ကိုယ်တိုင်လည်း မှုတ်သွင်းခံကျမ်းရေးသူတစ်ဦးဖြစ်သောကြောင့် ယင်းလုပ်ငန်းကို ကောင်းစွာလုပ်ကိုင်နိုင်သူဖြစ်သည်။ (ဧဇ. ၇:၁-၁၁) ဟေဗြဲကျမ်း၏ ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များကို ဘီ.စီ.အီး. ငါးရာစုတွင် အတည်ပြုမှုအပြီးသတ်ခဲ့သည်ဟူသော ဂျူးရှေးအဆိုကို သံသယဖြစ်စရာ အကြောင်းမရှိပါ။

^၁၁ ယနေ့ ဟေဗြဲကျမ်းတွင် ကျမ်းစောင် ၃၉ စောင်ရှိသည်၊ ထုံးတမ်းစဉ်လာ ဂျူးကျမ်းဂန်အရ ထိုကျမ်းစောင်များကို ၂၄ စောင်အဖြစ် ရေတွက်ကြသည်။ အခွင့်အာဏာရှိသူအချို့က ရုသကို တရားသူကြီးနှင့်လည်းကောင်း၊ ယေရမိမြည်တမ်းကို ယေရမိကျမ်းနှင့်လည်းကောင်း ပူးတွဲလိုက်ခြင်းဖြင့် ၂၂ စောင်အဖြစ် ရေတွက်ကြသည်၊ သို့သော် ရှိရင်းအတိုင်း ကျမ်းစာရင်းဝင် ကျမ်းစောင်အားလုံးကို အတိအကျ ခံယူထားဆဲဖြစ်သည်။b ယင်းသို့ရေတွက်ခြင်းက မှုတ်သွင်းခံကျမ်းစောင်အရေအတွက်နှင့် ဟေဗြဲဗျည်းအက္ခရာ အရေအတွက်ကို တူညီစေသည်။ ထုံးတမ်းစဉ်လာ ဂျူးတို့၏ ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင် ၂၄ စောင်၏စာရင်းမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

ပညတ္တိကျမ်း(ပင်တကျွတ်)

၁။ ကမ္ဘာဦး

၂။ ထွက်မြောက်ရာ

၃။ ဝတ်ပြုရာ

၄။ တောလည်ရာ

၅။ တရားဟောရာ

အနာဂတ္တိကျမ်းများ

၆။ ယောရှု

၇။ တရားသူကြီး

၈။ ဓမ္မရာဇဝင် (ပထမနှင့် ဒုတိယစောင်ကို ပေါင်းထား)

၉။ ဓမ္မရာဇဝင်(တတိယနှင့် စတုတ္ထစောင်ကို ပေါင်းထား)

၁၀။ ဟေရှာယ

၁၁။ ယေရမိ

၁၂။ ယေဇကျေလ

၁၃။ အနာဂတ္တိကျမ်း တစ်ဆယ့်နှစ်ကျမ်း (ဟောရှေ၊ ယောလ၊ အာမုတ်၊ သြဗဒိ၊ ယောန၊ မိက္ခာ၊ နာဟုံ၊ ဟဗက္ကုတ်၊ ဇေဖနိ၊ ဟဂ္ဂဲ၊ ဇာခရိ၊ မာလခိကျမ်းတို့ကို ပေါင်းထား)

ကျမ်းစောင်များ (Hagiographa၊ ဟေဂျီအိုဂရက်ဖာ)

၁၄။ ဆာလံ

၁၅။ သုတ္တံ

၁၆။ ယောဘ

၁၇။ ရှောလမုန်သီချင်း

၁၈။ ရုသ

၁၉။ ယေရမိမြည်တမ်း

၂၀။ ဒေသနာ

၂၁။ ဧသတာ

၂၂။ ဒံယေလ

၂၃။ ဧဇရ (ဧဇရကျမ်းထဲတွင် နေဟမိကျမ်းပါ ပါဝင်)

၂၄။ ရာဇဝင်ချုပ် (ပထမနှင့် ဒုတိယစာစောင်ကို ပေါင်းထား)

^၁၂ ၎င်းကျမ်းစာရင်း သို့မဟုတ် ကျမ်းရင်းဝင်များကို ခရစ်တော်ယေရှုနှင့် အစောပိုင်း ခရစ်ယာန်အသင်းတော်က မှုတ်သွင်းခံကျမ်းအဖြစ် လက်ခံခဲ့ကြသည်။ ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းရေးသူများသည် ၎င်းကျမ်းစောင်များမှသာ ကိုးကားခဲ့ကြသည်၊ ထိုကိုးကားချက်များတွင် “ကျမ်းစာလာသည်ကား” ဟူသောအသုံးအနှုန်းများ အစပြုဖော်ပြခြင်းအားဖြင့် ယင်းကျမ်းစောင်များသည် ဘုရားသခင့်နှုတ်ကပါဌ်တော်ဖြစ်ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့ကြသည်။ (ရော. ၁၅:၉) ယေရှုက မိမိအမှုဆောင်ချိန်အထိ ရေးသားပြီးဖြစ်သော မှုတ်သွင်းခံကျမ်းစာ အပြည့်အစုံနှင့်ပတ်သက်၍ ပြောဆိုသည့်အခါ ‘မောရှေ၏ပညတ္တိကျမ်းစာ၊ ပရောဖက်တို့၏ကျမ်းစာ၊ ဆာလံကျမ်းစာ” တို့တွင်မှတ်တမ်းတင်ထားသော အကြောင်းအရာများကို ရည်ညွှန်းခဲ့သည်။ (လု. ၂၄:၄၄) ဤတွင် ဟေဂျီအိုဂရက်ဖာမှ ပထမကျမ်းဖြစ်သော “ဆာလံကျမ်း” ဟူ၍သုံးနှုန်းထားခြင်းသည် ဟေဂျီအိုဂရက်ဖာ တစ်ပိုင်းလုံးကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဟေဗြဲကျမ်းစောင်တွင်ပါဝင်သော သမိုင်းဆိုင်ရာနောက်ဆုံး ကျမ်းစောင်မှာ နေဟမိကျမ်းဖြစ်သည်။ “ယေရုရှလင်မြို့ကို တစ်ဖန်တည်ထောင်ပြုစုစေခြင်းငှာ အမိန့်တော်ရှိသည်နေ့မှစ၍” မေရှိယပေါ်ထွန်းသည့်တိုင်အောင် ပရောဖက်ပြုချက်ဆိုင်ရာ ၆၉ သီတင်းကာလကြာမည်ဟူသော ဒံယေလ၏ ထင်ရှားသောပရောဖက်ပြုချက်ကို တွက်ချက်ရန် စတင်တွက်ချက်မည့်အချိန်ကို နေဟမိကျမ်းတစ်ကျမ်းတည်းတွင်သာ ဖော်ပြထားသောကြောင့် ဘုရားသခင့်ဝိညာဉ်တော်၏ လမ်းညွှန်မှုအောက်တွင် ရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိသာသည်။ (ဒံ. ၉:၂၅; နေ. ၂:၁-၈; ၆:၁၅) ၎င်းပြင် နေဟမိကျမ်းသည် နောက်ဆုံးအနာဂတ္တိကျမ်းဖြစ်သော မာလခိကျမ်းအတွက် နောက်ခံရာဇဝင်ကိုလည်း ဖော်ပြပေး၏။ မာလခိကျမ်းသည် မှုတ်သွင်းခံကျမ်းစောင်စာရင်းတွင် ပါဝင်ကြောင်း သံသယဖြစ်ဖွယ်မရှိပါ၊ ဘုရားသခင့်သားတော်၊ ယေရှုကိုယ်တိုင် ၎င်းကျမ်းကို အကြိမ်အတော်များများ ကိုးကားခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ (မ. ၁၁:၁၀၊ ၁၄) နေဟမိနှင့် မာလခိကျမ်းမတိုင်မီ ရေးသားခဲ့သော ကျမ်းစောင်များဖြစ်သည့် ဟေဗြဲကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များမှ အလားတူကိုးကားခဲ့ကြသော်လည်း ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းရေးသူများသည် နေဟမိနှင့် မာလခိနောက်ပိုင်းအချိန်မှ ခရစ်တော်ခေတ်အချိန်အထိ ရေးသားခဲ့သော မှုတ်သွင်းခံကျမ်းဟု ပြောဆိုကြသည့် ကျမ်းများမှ လုံးဝကိုးကားခြင်းမရှိပါ။ ယင်းအချက်က ဂျူးတို့၏ ရှေးအစဉ်အလာယူဆချက်ကိုလည်းကောင်း၊ ဟေဗြဲကျမ်းသည် နေဟမိနှင့် မာလခိကျမ်းစောင်တို့ဖြင့် နိဂုံးချုပ်သည်ဟူသော စီ.အီး. ပထမရာစု ခရစ်ယာန်အသင်းတော်၏ ယုံကြည်ချက်ကိုလည်းကောင်း အတည်ပြုထောက်ခံသည်။

ဟေဗြဲကျမ်းစောင် ကျမ်းပယ်များ

^၁၃ ကျမ်းပယ်များ (အပေါခရစ်ဖာ) ဟူသည် အဘယ်နည်း။ သမ္မာကျမ်းစာအဝင်ဖြစ်သည်ဟူ အချို့သူများ ယူမှတ်ကြသော စာစောင်များဖြစ်သည်၊ သို့သော် ဘုရားသခင် မှုတ်သွင်းတော်မူသည့်အထောက်အထား မရှိသောကြောင့် အခြားသူများ၏ ငြင်းပယ်မှုကိုခံခဲ့ရသည်။ ဂရိစကားလုံး အပေါခရစ်ဖာသည် ‘ဂရုတစိုက်ဝှက်ထား’ သောအရာများကို ဆိုလိုသည်။ (မာ. ၄:၂၂; လု. ၈:၁၇; ကော. ၂:၃) စာရေးသူမည်သူမည်ဝါဖြစ်ကြောင်း မသေချာသော စာစောင်များကို ထိုသို့သမုတ်ကြသည်၊ ၎င်းစာစောင်တို့သည် ကိုယ်ပိုင်ဖတ်ရန်အတွက် တန်ဖိုးတချို့ရှိသော်လည်း မှုတ်သွင်းခြင်းခံရသည်ဟူသည့် သက်သေအထောက်အထားမရှိပါ။ ၎င်းတို့ကို သီးသန့်ထားပြီး လူထုရှေ့ဖတ်ပြခြင်းမရှိပါ၊ ထို့ကြောင့် “ဝှက်” ထားသည့်သဘောသက်ရောက်သည်။ ဘီ.စီ.အီး. ၃၉၇ ခုနှစ်တွင် ကားသေ့ခ်ျမြို့၌ကျင်းပသော ကောင်စီစည်းဝေးပွဲ၌ ကျမ်းစာရင်းဝင် ကျမ်းစောင်များဖြစ်သော ဧသတာနှင့် ဒံယေလကျမ်း ဖြည့်စွက်ကျမ်းများနှင့်အတူ ကျမ်းပယ် ခုနစ်စောင်ကို ဟေဗြဲကျမ်းတွင် ထပ်ထည့်ရန် အဆိုတင်သွင်းခဲ့ကြသည်။ သို့ရာတွင် ၁၅၄၆ ခုနှစ်ရောက်မှ ထရင့်ကောင်စီစည်းဝေးတွင် ရိုမန်ကက်သလစ်အသင်းက အဆိုပါစာစောင်များကို ကျမ်းစာအုပ်စာရင်းတွင် အတည်ပြုလက်ခံခဲ့သည်။ အဆိုပါစာစောင်များမှာ တိုးဘိ၊ ဂျူးဒစ်သ်၊ ဧသတာနောက်ဆက်တွဲ၊ ဉာဏ်ပညာ၊ အက်ကလီစီယပ်စ်တစ်ကပ်စ်၊ ဗာရုတ်၊ ဒံယေလနောက်ဆက်တွဲသုံးစောင်၊ မက္ကဘီး ပထမစောင်နှင့် မက္ကဘီး ဒုတိယစောင်တို့ဖြစ်သည်။

^၁၄ မက္ကဘီးပထမစာစောင်သည် မှုတ်သွင်းခံကျမ်းအဖြစ် မည်သို့သောနည်းဖြင့်မျှ သတ်မှတ်ခြင်းမခံရသော်လည်း သမိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်များ ပါရှိသည်။ ဘီ.စီ.အီး. ဒုတိယရာစုအတွင်း မက္ကဘီးတို့၏ ယဇ်ပုရောဟိတ်ဆိုင်ရာမိသားစု၏ ဦးစီးမှုအောက်တွင် ဂျူးလူမျိုးတို့ လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲမှတ်တမ်းကို ဖော်ပြထားသည်။ ကျန်အပေါခရစ်ဖာစာစောင်များမူ ဒဏ္ဍာရီ၊ အယူသီးမှု၊ အမှားအယွင်းတို့နှင့် ပြည့်နှက်နေသည်။ ယေရှုဖြစ်စေ၊ ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းရေးသူများဖြစ်စေ ၎င်းတို့မှ ရည်ညွှန်းကိုးကားခြင်း တစ်ခါမျှမပြုခဲ့ကြပါ။

^၁၅ စီ.အီး. ပထမရာစုမှ ဖလေးဗီးယပ်စ် ဂျိုစီဖတ်စ်ဆိုသူ ဂျူးသမိုင်းဆရာက သူ၏စာအုပ်ဖြစ်သော အေပိုင်ယန်အားရင်ဆိုင်လျက် (I၊ ၃၈-၄၁ [၈]) တွင် ဟေဗြဲလူတို့ ယုံကြည်လက်ခံထားသော စာစောင်အားလုံးကို ဘုရားကျမ်းဂန်အဖြစ် ရည်ညွှန်းရေးသားခဲ့သည်။ သူဤသို့ရေးခဲ့၏– “တစ်စောင်နှင့်တစ်စောင် သဘောချင်းမတိုက်ဆိုင်၊ ဖီလာဆန့်ကျင်သောစာစောင်အမြောက်အမြား ကျွန်ုပ်တို့၌မရှိပါ။ တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုထားသည့် ကျမ်းစောင်နှစ်ဆယ့်နှစ်စောင် [အပိုဒ် ၁၁ ၌တင်ပြထားသည့်အတိုင်း ယနေ့ကျွန်ုပ်တို့၏ ၃၉ စောင်နှင့် ကိုက်ညီ] သာရှိပြီး ခေတ်တစ်လျှောက်လုံး၏ မှတ်တမ်းများပါဝင်သည်။ ယင်းတို့ထဲတွင် ကျမ်းငါးကျမ်းသည် ပညတ်တရားများနှင့် လူကိုဖန်ဆင်းချိန်မှ ပညတ်ပေးသူသေဆုံးချိန်အထိ ထုံးတမ်းစဉ်လာသမိုင်းပါဝင်သည့် မောရှေ၏ကျမ်းများဖြစ်သည်။ . . . မောရှေနောက်ပိုင်း ပရောဖက်များက မောရှေသေဆုံးချိန်မှစ၍ ပါးရှားဘုရင် ဇခ်စိဇ်နေရာတွင်ဆက်ခံသော အာတဇေရဇ်အချိန်အထိ သူတို့ခေတ်ကာလနှင့်ပတ်သက်သည့် သမိုင်းကြောင်းအဖြစ်အပျက်များကို ကျမ်းစောင်ဆယ့်သုံးစောင်တွင် ရေးသားခဲ့ကြသည်။ ကျန်လေးစောင်တွင် ဘုရားသခင်ကို ကျူးဧသည့်ဓမ္မသီချင်းများနှင့် လူ့အသက်တာ အမူအကျင့်နှင့်ဆိုင်သော ကျင့်ထုံးများပါရှိသည်။” သို့ဖြစ်၍ ဂျိုစီဖတ်စ်က ဟေဗြဲကျမ်း၏ ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များသည် စီ.အီး. ပထမရာစုမတိုင်မီ ကြာမြင့်စွာကတည်းက အပြီးသတ်စုစည်းပြီးဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

^၁၆ စီ.အီး. ၄၀၅ ခုနှစ်ခန့်တွင် လက်တင်ဗားလ်ဂိတ်ကျမ်းကို အပြီးသတ်ဘာသာပြန်ခဲ့သူ ကျမ်းပညာရှင် ဂျရုမ်းသည် အပေါခရစ်ဖာကျမ်းပယ်များနှင့်ပတ်သက်၍ ပြတ်သားသည်။ ဂျိုစီဖတ်စ်ရေတွက်ခဲ့သကဲ့သို့ပင် မှုတ်သွင်းခံကျမ်းစောင် ၃၉ စောင်ကို ဟေဗြဲကျမ်းစောင် ၂၂ အဖြစ် ရေတွက်ကာ မှုတ်သွင်းခံကျမ်းစောင်များကို စာရင်းပြုစုပြီးနောက် ဗားလ်ဂိတ်ကျမ်းပါ ဓမ္မရာဇဝင် ပထမစောင်မှ စတုတ္ထစောင်၏ ကျမ်းစကားချီးတွင် ဤသို့ရေးထား၏– “သို့ဖြစ်၍ ကျမ်းစောင် နှစ်ဆယ့်နှစ်စောင်ရှိသည်။ . . . ကျမ်းစာပါ ဤစကားချီးကို ဟေဗြဲမှ လက်တင်သို့ကျွန်ုပ်တို့ပြန်ဆိုသော ကျမ်းစာအားလုံးအတွက် ခိုင်လုံသော စိတ်ချနိုင်ရာအဖြစ် အသုံးပြုနိုင်သည်; ထိုထက်ပိုသောကျမ်းများကို အပေါခရစ်ဖာကျမ်းပယ်စာရင်း၌ သွင်းရမည်။”

ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစာ

^၁၇ ရိုမန်ကက်သလစ်အသင်းက သမ္မာကျမ်းစာ ကျမ်းစာရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များအဖြစ် မည်သည့်စာစောင်ကို ထည့်သွင်းသင့်သည်နှင့်ပတ်သက်၍ ဆုံးဖြတ်ရန်မှာ မိမိတို့၏ တာဝန်ဖြစ်သည်ဟုဆိုကာ ကျမ်းစောင်စာရင်းကို ပြုစုခဲ့သည့် ကားသေ့ခ်ျမြို့၌ကျင်းပသော ကောင်စီစည်းဝေးပွဲ (စီ.အီး. ၃၉၇) ကို ထောက်ပြကြသည်။ သို့သော် ထိုသို့မဟုတ်ပါ၊ အကြောင်းမှာ ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းပါ ကျမ်းစောင်စာရင်းအပါအဝင် ကျမ်းစာရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များသည် ယင်းအချိန်က စီစဉ်ဖွဲ့စည်းပြီးဖြစ်သည်—မည်သည့်ကောင်စီစည်းဝေး ထုတ်ပြန်ချက်ကြောင့်မျှမဟုတ်ဘဲ အစကတည်းက ထိုကျမ်းစောင်များကို မှုတ်သွင်းရေးသားစေခဲ့သော ဘုရားသခင့်သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ လမ်းညွှန်မှုကြောင့်ဖြစ်သည်။ နောက်ပိုင်း မှုတ်သွင်းခြင်းမခံရသော ကျမ်းစာရင်းပြုစုသူများ၏ သက်သေထွက်ဆိုချက်သည် သမ္မာကျမ်းစာ ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များမှာ ဘုရားသခင့်ဝိညာဉ်တော် အခွင့်ဖြင့်ဖြစ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုချက်အဖြစ်သာ တန်ဖိုးရှိသည်။

^၁၈ အစောပိုင်း ကျမ်းစောင်စာရင်းများ၏ သာဓက။ ပူးတွဲပါဇယားချပ်ကိုကြည့်လျှင် အထက်ဖော်ပြပါ ကောင်စီအစည်းအဝေးမတိုင်မီ ရက်စွဲများဖြစ်သော လေးရာစုမှ ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်း ကျမ်းစောင်စာရင်း အတော်များများသည် ကျွန်ုပ်၏လက်ရှိကျမ်းစောင်များနှင့် အတိအကျ တူညီကာ တချို့စာရင်းများတွင် ဗျာဒိတ်ကျမ်းကိုသာ ချန်လှပ်ထားကြောင်းဖော်ပြသည်။ ဒုတိယရာစုမကုန်မီအချိန်တွင် ခရစ်ဝင်ကျမ်းလေးစောင်၊ တမန်တော်ကျမ်းနှင့် တမန်တော်ပေါလု၏စာ ၁၂ စောင်ကို ကမ္ဘာချီလက်ခံပြီးဖြစ်သည်။ ကျမ်းစောင်ငယ်အနည်းငယ်ကိုသာ တချို့နေရာများ၌ သံသယဝင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုကျမ်းစောင်များသည် အကြောင်းရင်းတစ်ခုခုကြောင့် အစပိုင်းဖြန့်ချိရာတွင် အကန့်အသတ်ရှိခဲ့သဖြင့် ကျမ်းစာရင်းဝင်ကျမ်းစောင်အဖြစ် လက်ခံရန် အချိန်အတော်ကြာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပေမည်။

^၁၉ စိတ်ဝင်စားဖွယ်အကောင်းဆုံး အစောပိုင်းကျမ်းစောင်စာရင်းတစ်ခုမှာ အီတလီနိုင်ငံ၊ မီလန်မြို့၊ အမ်ဘရိုစီယန် စာကြည့်တိုက်တွင် အယ်လ်. အေ. မူရေတိုရီ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော အပိုင်းအစဖြစ်ပြီး ၁၇၄၀ ပြည့်နှစ်တွင် သူထုတ်ဝေခဲ့သည်။ အစပိုင်းမှာ မရှိတော့သော်လည်း လုကာကျမ်းကို တတိယမြောက်ခရစ်ဝင်ကျမ်းအဖြစ် ဖော်ပြထားခြင်းက မဿဲနှင့် မာကုသည် ပထမကျမ်းများဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ လတ်တင်ဘာသာစကားဖြင့် မူရေတိုရီယန်အပိုင်းအစသည် စီ.အီး. ဒုတိယရာစုနှောင်းပိုင်း ရက်စွဲဖြင့်ဖြစ်သည်။ ယင်းသည် စိတ်ဝင်စားဖွယ်အကောင်းဆုံး မှတ်တမ်းဖြစ်ကြောင်း အောက်ပါဘာသာပြန်ချက် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းက ဖော်ပြသည်– “လုကာအရ တတိယမြောက်ခရစ်ဝင်ကျမ်းမှာ ယင်းဖြစ်သည်။ နာမည်ကျော်သမားတော် လုကာသည် မိမိ၏နာမည်ဖြင့် ယင်းကိုရေးခဲ့သည်။ . . . စတုတ္ထမြောက် ခရစ်ဝင်ကျမ်းမှာ တပည့်တော်တစ်ဦးဖြစ်သော ယောဟန်၏ကျမ်းဖြစ်သည်။ . . . ခရစ်ဝင်ကျမ်းတစ်စောင်ချင်းစီသည် အချက်အလက်များမှ ခြားနားသောရွေးချယ်ချက်များကို ကောက်နုတ်ဖော်ပြထားကြသော်လည်း ယုံကြည်သူများ၏ ယုံကြည်ခြင်းကို ကွဲလွဲစေခြင်းမရှိပါ၊ အကြောင်းမှာ ကိုယ်တော်ဖွားမြင်ခြင်း၊ ခံစားခဲ့ရသည့်ဝေဒနာ၊ ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း၊ တပည့်တော်များနှင့်ပြောခဲ့သည့် စကားများနှင့် နှစ်ကြိမ်ကြွလာခြင်းဖြစ်သည့် ပြည့်စုံပြီးဖြစ်သည့် ရှုတ်ချခံရခြင်းကြောင့် အရှက်တကွဲဖြင့် ပထမအကြိမ်ကြွလာခြင်းနှင့် မပြည့်စုံသေးသော ဘုရင့်ဘုန်းတန်ခိုးအာနုဘော်ဖြင့် ဒုတိယအကြိမ်ကြွလာခြင်းတို့နှင့်ပတ်သက်သည့် အကြောင်းအရာအားလုံးကို ဝိညာဉ်တော်လမ်းညွှန်ထားသည့် [ယင်းကျမ်းများ] အားလုံးတွင် ဖော်ပြခဲ့၍ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် ယောဟန်က ယင်းအကြောင်းအရာအတော်များများကို သူ၏သြဝါဒစာတွင် တစ်သမတ်တည်း ကိုးကားဖော်ပြခြင်းမှာ အလွန်အံ့သြဖွယ်ဖြစ်သည်၊ သူကိုယ်တိုင် ဤသို့ပြော၏– ‘ငါတို့သည် ကိုယ်မျက်စိနှင့်မြင်ခဲ့သည့်အရာများ၊ ကိုယ်တိုင်နားနှင့် ကြားခဲ့သည့်အရာများ၊ လက်နှင့်စမ်းသပ်ခဲ့ပြီးသောအရာများကို ရေးသားဖော်ပြခြင်းဖြစ်၏။’ ယင်းအချက်က သူသည် သခင်၏အံ့ဖွယ်အမှုအားလုံးကို အစီအစဉ်လိုက် မျက်မြင်သက်သေဖြစ်ခဲ့ရုံသာမက ကြားခဲ့သူ၊ ပြန်ပြောပြခဲ့သူလည်းဖြစ်ကြောင်း ဝန်ခံနေခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် တမန်တော်အားလုံး၏ လုပ်ဆောင်မှုအစုစုကို ကျမ်းစောင်တစ်ခုထဲတွင် ရေးသားထားသည်။ လုကာသည် အလွန်မြတ်သော သော်ဖိလုအတွက် ယင်းတို့အားလုံးကို ပေါင်းစုရေးသားခဲ့သည်။ ယခု ပေါလု၏သြဝါဒစာများသည် အဘယ်အရာဖြစ်ကြောင်း၊ မည်သည့်ဒေသ သို့မဟုတ် မည်သည့်အကြောင်းကြောင့် ရေးပို့ကြောင်းကို ယင်းစာများဖတ်ရှုရုံဖြင့် နားလည်သဘောပေါက်စေသည်။ ဦးဆုံး အယူလွဲဂိုဏ်းဂဏခွဲမှုကို ဆီးတားရန် ကောရိန္သုသို့ စာရှည်ရေးခဲ့သည်၊ ထို့နောက် ဂလာတိသို့ အရေဖျားလှီးခြင်း [မပြုလုပ်] ရန်၊ ရောမသို့ ကျမ်းစာအစီအစဉ်ကို သိစေပြီး ယင်းတွင် ခရစ်တော်သည် အဓိကဖြစ်ကြောင်း—ယင်းတို့တစ်ခုစီကို ကျွန်ုပ်တို့ဆွေးနွေးသုံးသပ်ဖို့ လိုအပ်သည်၊ ကောင်းချီးခံစားရသော တမန်တော်ပေါလုကိုယ်တိုင် သူ၏ရှေ့ပြေးဖြစ်သော ယောဟန်၏နမူနာကို လိုက်လျှောက်ကာ အသင်းတော်ခုနစ်ခုထံထက်မပိုဘဲ အောက်ပါအစီအစဉ်အလိုက်အမည်ဖြင့်ရေးခဲ့သည်– ကောရိန္သု (ပထမ)၊ ဧဖက် (ဒုတိယ)၊ ဖိလိပ္ပိ (တတိယ)၊ ကောလောသဲ (စတုတ္ထ)၊ ဂလာတိ (ပဉ္စမ)၊ သက်သာလောနိတ် (ဆဋ္ဌမ)၊ ရောမ (သတ္တမ) တို့ဖြစ်သည်။ အမှားပြင်ဆင်ပေးရန်အတွက် ကောရိန္သုနှင့် သက်သာလောနိတ်သို့ နှစ်ကြိမ်စီ စာရေးခဲ့သော်လည်း ကမ္ဘာတစ်ဝန်းပျံ့နှံ့နေသည့် ချာ့ခ်ျတစ်ခုသာရှိကြောင်းဖော်ပြသည်၊ [?ဥပမာ၊ ဤကျမ်းခုနစ်စောင်ဖြင့်] ယောဟန်သည်လည်း သူ၏ အပေါကလစ်ဗျာဒိတ်ကျမ်းတွင် ချာ့ခ်ျခုနစ်ခုထံရေးခဲ့သော်လည်း အားလုံးကိုပြောနေခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် ကျမ်းစောင်တစ်စောင်ကို ဖိလေမုန်အတွက်၊ နောက်တစ်စောင်ကို တိတုအတွက်နှင့် နှစ်စောင်ကို တိမောသေအတွက် မေတ္တာဖြင့် [သူရေးသားခဲ့သည်]; [ယင်းတို့ကို] ချာ့ခ်ျက ဘုရားကျမ်းဂန်အဖြစ် အလွန်ရိုသေလေးမြတ်ခဲ့ကြသည်။ . . . ထို့ပြင် ယုဒသြဝါဒစာနှင့် ယောဟန်အမည်နှင့်ကျမ်းနှစ်စောင်ကိုလည်း ကျမ်းစောင်စာရင်းသတ်မှတ်ထားသည်။ . . . ယောဟန်၏ဗျာဒိတ်ကျမ်းနှင့် ပေတရုကျမ်းတို့ကိုလည်း လက်ခံရရှိသည်၊ ယင်း [ပေတရု] ကျမ်းစောင်ကို ကျွန်ုပ်တို့ထဲမှ တချို့သည် ချာ့ခ်ျတွင် မဖတ်ပြလိုပါ။”—ဘာသာရေးအသိပညာဆိုင်ရာ သည်နယူးရှဖ်အက်စော့ဖ်စွယ်စုံကျမ်း၊ ၁၉၅၆၊ အတွဲ ၈၊ စာမျက်နှာ ၅၆။

^၂၀ မူရေတိုရီယန် အပိုင်းအစ၏ နိဂုံးပိုင်းတွင် ယောဟန်၏ သြဝါဒစာနှစ်စောင်သာ ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ သို့ရာတွင် ဤအချက်နှင့်ပတ်သက်၍ အထက်ဖော်ပြပါစွယ်စုံကျမ်း၊ စာမျက်နှာ ၅၅ တွင် ယောဟန်၏ သြဝါဒစာနှစ်စောင်သည် စာရေးသူက မိမိကိုယ်ကို ‘အသက်ကြီးသူ’ ဟုခေါ်ဆိုထားသော “ဒုတိယစောင်နှင့် တတိယစောင်သာဖြစ်နိုင်သည်။ ပထမစောင်ကို စတုတ္ထမြောက်ခရစ်ဝင်ကျမ်းနှင့် ဆက်စပ်၍ အလျဉ်းသင့်၍ ဖော်ပြပြီးဖြစ်ရာ ယင်းကို ယောဟန်ရေးသားသောကျမ်းများအဖြစ် လုံးလုံးယုံကြည်စိတ်ချကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သဖြင့် စာရေးသူသည် ဤတွင် ကျမ်းစောင်ငယ်နှစ်စောင်ဟု ဖော်ပြခြင်းဖြစ်မည်။” ပေတရု၏ ပထမသြဝါဒစာစောင်အကြောင်း မည်သည့်ဖော်ပြချက်မျှ မပါရှိခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ယင်းစာအုပ်တွင် ဤသို့ဆက်ဆိုထား၏– “အဖြစ်နိုင်ဆုံးမှာ ၁ ပေတရုနှင့် ယောဟန်၏အပေါကလစ်ဗျာဒိတ်ကျမ်းတို့ကို လက်ခံရရှိသည်ဟုဖော်ပြထားသည့် စကားလုံးတချို့၊ ဝါကျတစ်ကြောင်း ပျောက်ဆုံးနေခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။” ထို့ကြောင့် မူရေတိုရီယန် အပိုင်းအစ၏ရှုထောင့်မှနေ၍ ဤစွယ်စုံကျမ်း စာမျက်နှာ ၅၆ တွင် ဤသို့နိဂုံးချုပ်ထားသည်– “ဓမ္မသစ်ကျမ်းကို ခရစ်ဝင်ကျမ်းလေးစောင်၊ တမန်တော်ကျမ်း၊ ပေါလု၏သြဝါဒစာ ဆယ့်သုံးစောင်၊ ယောဟန်၏ အပေါကလစ်ဗျာဒိတ်ကျမ်း၊ သူ၏သြဝါဒစာ သုံးစောင်ဖြစ်နိုင်ပြီး၊ ယုဒ၊ ၁ ပေတရု ဖြစ်နိုင်သည့် စာစောင်များနှင့်ဖွဲ့စည်းထားသည်ဟု သတ်မှတ်သည်၊ သို့သော် အခြားပေတရုစာစောင်နှင့်ပတ်သက်၍ ငြင်းခုံဆဲဖြစ်သည်။”

^၂၁ စီ.အီး. ၂၃၀ ပြည့်နှစ်ခန့်လောက်က သြရီဂျင်သည် မူရေတိုရီယန် အပိုင်းအစတွင် ပျောက်နေသော ဟေဗြဲနှင့် ယာကုပ်ကျမ်းစောင်များကို မှုတ်သွင်းခံကျမ်းများအဖြစ် လက်ခံခဲ့သည်။ အချို့သူများက ယင်းကျမ်းတို့ကို ကျမ်းရင်းဝင် ကျမ်းစောင်အဖြစ်သတ်မှတ်ရန် သံသယဝင်ကြောင်း ဖော်ပြသော်လည်း ယင်းအချက်ကိုယ်နှိုက်က ထိုအချိန်လောက်တွင် ဂရိကျမ်းစောင်အများစုကို ကျမ်းရင်းဝင် ကျမ်းစောင်များအဖြစ် လက်ခံပြီးဖြစ်ကြောင်း၊ လူသိနည်းသော သြဝါဒစာစောင်အချို့ကို လူအနည်းငယ်မျှသာသံသယဖြစ်ကြောင်း တင်ပြသည်။ နောက်ပိုင်း အာသန်နေစီယပ်စ်၊ ဂျရုမ်းနှင့် သြဂတ်စတင်းတို့သည် ယခုကျွန်ုပ်တို့တွင်ရှိသော ၂၇ စောင်နှင့် အတူတူပင်ဖြစ်သည့် ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များကို သတ်မှတ်ခြင်းဖြင့် အစောပိုင်း သတ်မှတ်ချက်စာရင်းများကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။c

^၂၂ ဇယားချပ်ပါစာရင်းအများစုမှာ ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များအဖြစ် မည်သည့်ကျမ်းစောင်များကို လက်ခံကြောင်း သတ်သတ်မှတ်မှတ်စာရင်းပြု ဖော်ပြထားသည်။ အိုင်ရင်နီးယပ်စ်၊ အလက်ဇန္ဒြီးယားမြို့မှ ကလီးမင့်၊ တာတူလျန်နှင့် သြရီဂျင်တို့နှင့်ပတ်သက်၍ ကျမ်းစောင်များကို မည်သို့သဘောထားကြောင်းတင်ပြသည့် သူတို့၏ရည်ညွှန်း၊ ကိုးကားချက်များပေါ်မူတည်ပြီး ဇယားကို ဖြည့်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် အစောပိုင်းသမိုင်းဆရာ ယူစီဘီးယပ်စ်၏ မှတ်တမ်းများမှလည်း ထပ်ဆင့်ယူခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် ထိုသူတို့က ကျမ်းရင်းဝင် ကျမ်းစောင်အချို့ကို မဖော်ပြခဲ့ခြင်းမှာ ယင်းတို့ကို ကျမ်းရင်းဝင် ကျမ်းစောင်များအဖြစ် မသတ်မှတ်ခြင်း မဟုတ်ပါ။ ကျမ်းစောင်များကို သူတို့ရည်ညွှန်းရာတွင် သက်သက်မဖော်ပြမိခြင်း သို့မဟုတ် သူတို့ဆွေးနွေးနေသည့် အကြောင်းအရာများနှင့် မပတ်သက်သောကြောင့် မရည်ညွှန်းခဲ့ခြင်းသာဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်လျှင် မူရေတိုရီယန် အပိုင်းအစထက်စောသော ကျမ်းစောင်စာရင်းအတိအကျကို အဘယ်ကြောင့် မတွေ့ရသနည်း။

^၂၃ စီ.အီး. ဒုတိယရာစု အလယ်လောက်တွင်မှ မာစီယန်ကဲ့သို့သော ဝေဖန်ရေးသမားများ ပေါ်လာသောကြောင့် ခရစ်ယာန်များသည် မည်သည့်ကျမ်းစောင်ကို လက်ခံသင့်သည်နှင့်ပတ်သက်သော အရေးကိစ္စတစ်ရပ် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ မာစီယန်သည် သူ၏သွန်သင်ချက်များနှင့် ကိုက်ညီသည့် သူ၏ကိုယ်ပိုင် ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များကို စုစည်းခဲ့သည်၊ တမန်တော်ပေါလု၏စာ တချို့ကိုသာယူပြီး လုကာခရစ်ဝင်ကျမ်းထဲမှ သူ့အယူဝါဒနှင့် ညှိစွန်းသည့်အရာများကို ဖယ်ထုတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းပြင် အပေါခရစ်ဖာကျမ်းပယ်များစွာလည်း ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ပျံ့နှံ့နေသောကြောင့် ကျမ်းစောင်စာရင်းပြုစုသူများသည် မည်သည့်ကျမ်းစောင်ကို ကျမ်းရင်းဝင် ကျမ်းစောင်များအဖြစ် သတ်မှတ်သင့်သည်ကို ဖော်ပြရန် အကြောင်းဖန်စေခဲ့သည်။

^၂၄ အပေါခရစ်ဖာကျမ်းပယ်များ။ မှုတ်သွင်းခံခရစ်ယာန်စာစောင်များနှင့် ကျမ်းတု သို့မဟုတ် မှုတ်သွင်းခြင်းမခံရသော စာစောင်တို့၏ သိသိသာသာကွဲပြားခြားနားချက်ကို ၎င်းတို့၏ အတွင်းအထောက်အထားက ပေါ်လွင်စေသည်။ အပေါခရစ်ဖာကျမ်းပယ်များသည် အလွန်အဆင့်အတန်းနိမ့်ပြီး စိတ်ကူးယဉ်ဆန်သည်၊ ကလေးဆန်သည်။ အများအားဖြင့် တိကျမှုမရှိပါ။d ကျမ်းရင်းဝင် ကျမ်းစောင်များမဟုတ်သော ထိုစာစောင်များနှင့်ပတ်သက်၍ ကျမ်းပညာရှင်တို့၏ အောက်ပါပြောဆိုချက်များကို သတိပြုပါလေ–

“တစ်စုံတစ်ယောက်က ယင်းကျမ်းတို့ကို ဓမ္မသစ်ကျမ်းမှ ဖယ်ထုတ်လိုက်သည်ဟု ဒွိဟမဖြစ်ချေ– ယင်းကျမ်းတို့ကိုယ်နှိုက်က ဖယ်ထုတ်ခြင်းဖြစ်သည်။”—အမ်. အာရ်. ဂျိမ်းစ်၊ အပေါခရစ်ဖာ ဓမ္မသစ်ကျမ်း၊ စာမျက်နှာ ၁၁၊ ၁၂။

“ဓမ္မသစ်ကျမ်းတစ်အုပ်လုံးနှင့် ထိုသို့သောအခြားစာစောင်များ၏ ကွာဟခြားနားချက် မည်မျှကြီးမားသည်ကို သိရှိရန်အတွက် ယင်းတို့ကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ဖို့သာလိုသည်။ ကျမ်းစာရင်းဝင်မဟုတ်သော ခရစ်ဝင်ကျမ်းစောင်များသည် ဧကန်စင်စစ် ကျမ်းစာရင်းဝင်ကျမ်းစောင်များအတွက် အကောင်းဆုံးအထောက်အထားဖြစ်သည်ဟု ဆိုလေ့ရှိကြသည်။”—ဂျီ. မီလီဂန်၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစောင်များ၊ စာမျက်နှာ ၂၂၈။

“ချာ့ခ်ျ၏ အစောပိုင်းအချိန်ကာလမှစ၍ ယနေ့ကျွန်ုပ်တို့အချိန်အထိ ဓမ္မသစ်ကျမ်းမှလွဲ၍ ထပ်သွင်းနိုင်သည့်ကျမ်းစောင်ဟူ၍ ဘာမျှမရှိပါ။”—ကေ. အလန်း၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်း ကျမ်းဂန်စုအဝင်ကျမ်းစောင်များ၏ ပြဿနာများ၊ စာမျက်နှာ ၂၄။

^၂၅ မှုတ်သွင်းခံကျမ်းရေးသူများ။ ဤထပ်ဆင့်အချက်သည် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းရေးသူအားလုံးသည် ယေရှုကိုယ်တော်တိုင် ရွေးချယ်ခဲ့သော တမန်တော်များပါဝင်သည့် ခရစ်ယာန်အသင်းတော်၏ မူလအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့နှင့် တစ်နည်းမဟုတ်တစ်နည်း အနီးကပ်ဆက်နွှယ်မှုရှိကြသည်။ မဿဲ၊ ယောဟန်နှင့် ပေတရုသည် မူလတမန်တော် ၁၂ ပါးအဝင်ဖြစ်ခဲ့ကြသည်၊ ပေါလုသည် နောက်ပိုင်းတွင် တမန်တော်တစ်ပါးအဖြစ် ရွေးချယ်ခံရခဲ့သည်၊ သို့သော် တမန်တော် ၁၂ ပါးအဝင်အဖြစ် ရေတွက်ခြင်းမခံရခဲ့ချေ။e ပေါလုသည် ဝိညာဉ်တော် အထူးသွန်းလောင်းသည့် ပင်တေကုတ္တေပွဲနေ့၌ မရှိခဲ့သော်လည်း မဿဲ၊ ယောဟန်နှင့် ပေတရုသည် ယာကုပ်၊ ယုဒတို့နှင့်အတူ ရှိနေကြသည်၊ မာကုပင်ရှိနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ (တ. ၁:၁၃၊ ၁၄) ပေတရုက ပေါလုရေးသောစာများကို “ကြွင်းသောကျမ်းစာ” တို့နှင့်အတူ သတ်သတ်မှတ်မှတ် ရေတွက်ဖော်ပြခဲ့သည်။ (၂ ပေ. ၃:၁၅၊ ၁၆) မာကုနှင့် လုကာတို့သည် ပေါလုနှင့် ပေတရုတို့၏ ရင်းနှီးသောအပေါင်းအသင်း၊ ခရီးသွားဖော်များဖြစ်ကြသည်။ (တ. ၁၂:၂၅; ၁ ပေ. ၅:၁၃; ကော. ၄:၁၄; ၂ တိ. ၄:၁၁) ၎င်းကျမ်းရေးသူအားလုံးသည် ပင်တေကုတ္တေပွဲနေ့၌ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော် အထူးသွန်းလောင်းခြင်းအားဖြင့်ဖြစ်စေ၊ ပေါလုသည် ဘာသာပြောင်းစဉ်ကဖြစ်စေ (တ. ၉:၁၇၊ ၁၈)၊ ယုံမှားဖွယ်မရှိသော လုကာကိစ္စရပ်မှာကဲ့သို့ပင် တမန်တော်များ၏ လက်တင်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်စေ (တ. ၈:၁၄-၁၇)၊ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ ထူးကဲသောစွမ်းရည်များ အပ်နှင်းခံရသူများဖြစ်ကြသည်။ ဝိညာဉ်တော်၏ အထူးဆုကျေးဇူးများခံရသည့် ကာလပိုင်း၌ ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းအားလုံးကို ရေးသားပြီးစီးခဲ့သည်။

^၂၆ အနန္တတန်ခိုးရှင် ဘုရားသခင်သည် နှုတ်ကပါဌ်တော်ကိုမှုတ်သွင်း၍ တည်တံ့စေတော်မူသော အရှင်ဖြစ်ကြောင်း ယုံကြည်ခြင်းက ကျမ်းစာစုစည်းခြင်းအမှုကိုလည်း ကိုယ်တော်ညွှန်ကြားခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ ယုံကြည်စိတ်ချစေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ၃၉ စောင်သော ဟေဗြဲကျမ်းများနှင့်တကွ ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစာ ၂၇ စောင်ကို တစ်ပါးတည်းသောအာဘော်ရှင်၊ ယေဟောဝါဘုရားသခင်၏ သမ္မာကျမ်းစာအဖြစ် ကျွန်ုပ်တို့ ယုံကြည်စိတ်ချစွာ လက်သင့်ခံကြသည်။ ၆၆ စောင်ပါသော ကိုယ်တော့်နှုတ်ကပါဌ်တော်သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ လမ်းညွှန်ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့၏ အကြွင်းမဲ့ညီညွတ်မှုနှင့် မျှတမှုတို့က ၎င်းကျမ်းစာ ပြီးပြည့်စုံကြောင်း သက်သေထူသည်။ တုနှိုင်းမရနိုင်သောဤစာအုပ်ကို ဖြစ်ထွန်းစေတော်မူသော ယေဟောဝါဘုရားသခင်ကို လူသူအားလုံး ချီးမွမ်းကြစေ! ၎င်းစာစောင်သည် ကျွန်ုပ်တို့ကို စေ့စပ်စုံလင်စေပြီး ကျွန်ုပ်တို့၏ခြေကို အသက်လမ်းပေါ် ရှိစေနိုင်သည်။ အခွင့်အခါရရှိတိုင်း ၎င်းကို ပညာရှိစွာ အသုံးပြုကြပါစို့။

[အောက်ခြေမှတ်ချက်များ]

[စာမျက်နှာ ၇ ပါ ဇယား]

ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစာ၏ ထူးခြားထင်ရှားသော အစောပိုင်းကျမ်းစောင်စာရင်းများ

လ -ကျမ်းရင်းဝင် ကျမ်းစောင်အဖြစ် လုံးလုံးလက်ခံ

သ -အချို့အရပ်များတွင် သံသယရှိ

သလ -အချို့အရပ်များတွင်သံသယရှိ သော်လည်း ကျမ်းစောင်စာရင်းပြုစု သူများက ကျမ်းရင်းဝင်ကျမ်းစောင် အဖြစ်လက်ခံ

? - ကျမ်းစောင်ပါစာသားများ သို့မဟုတ် ဖော်ပြပါကျမ်းစောင်ကို မည်သို့ရှုမြင်သည်ကို ကျမ်းပညာရှင်များ မသေချာ

□ -ကွက်လပ်နေရာများက ကျမ်းစောင်ကို ထိုပညာရှင် အသုံးမပြုခဲ့ သို့မဟုတ် မဖော်ပြခဲ့ကြောင်း တင်ပြ

အမည် နှင့် နေရာ

အနီးစပ်ဆုံး

စီ. အီး. နေ့စွဲ ၁၇၀ ၁၈၀ ၁၉၀ ၂၀၇

မဿဲ လ လ လ လ

မာကု လ လ လ လ

လုကာ လ လ လ လ

ယောဟန် လ လ လ လ

တမန်တော် လ လ လ လ

ရောမ လ လ လ လ

၁ ကောရိန္သု လ လ လ လ

၂ ကောရိန္သု လ လ လ လ

ဂလာတိ လ လ လ လ

ဧဖက် လ လ လ လ

ဖိလိပ္ပိ လ လ လ လ

ကောလောသဲ လ လ လ လ

၁ သက်သာလောနိတ် လ လ လ လ

၂ သက်သာလောနိတ် လ လ လ လ

၁ တိမောသေ လ လ လ လ

၂ တိမောသေ လ လ လ လ

တိတု လ လ လ လ

ဖိလေမုန် လ လ

ဟေဗြဲ သ သလ သလ

ယာကုပ် ?

၁ ပေတရု လ? လ လ လ

၂ ပေတရု သ? လ

၁ ယောဟန် လ လ သလ လ

၂ ယောဟန် လ လ သလ

၃ ယောဟန် လ?

ယုဒ လ

ဗျာဒိတ် လ လ လ လ

အမည် နှင့် နေရာ

အနီးစပ်ဆုံး

စီ. အီး. နေ့စွဲ ၂၃၀ ၃၂၀ ၃၄၈ ၃၆၅

မဿဲ လ လ လ လ

မာကု လ လ လ လ

လုကာ လ လ လ လ

ယောဟန် လ လ လ လ

တမန်တော် လ လ လ လ

ရောမ လ လ လ လ

၁ ကောရိန္သု လ လ လ လ

၂ ကောရိန္သု လ လ လ လ

ဂလာတိ လ လ လ လ

ဧဖက် လ လ လ လ

ဖိလိပ္ပိ လ လ လ လ

ကောလောသဲ လ လ လ လ

၁ သက်သာလောနိတ် လ လ လ လ

၂ သက်သာလောနိတ် လ လ လ လ

၁ တိမောသေ လ လ လ လ

၂ တိမောသေ လ လ လ လ

တိတု လ လ လ လ

ဖိလေမုန် လ လ လ လ

ဟေဗြဲ သလ သလ လ

ယာကုပ် သလ သလ လ

၁ ပေတရု လ လ လ လ

၂ ပေတရု သလ သလ လ သ

၁ ယောဟန် လ လ လ လ

၂ ယောဟန် သလ သလ လ သ

၃ ယောဟန် သလ သလ လ သ

ယုဒ သလ သလ လ

ဗျာဒိတ် လ သလ လ

အမည် နေရာ

အနီးစပ်ဆုံး

စီ. အီး. နေ့စွဲ ၃၆၇ ၃၆၈ ၃၇၀ ၃၇၀

မဿဲ လ လ လ လ

မာကု လ လ လ လ

လုကာ လ လ လ လ

ယောဟန် လ လ လ လ

တမန်တော် လ လ လ လ

ရောမ လ လ လ လ

၁ ကောရိန္သု လ လ လ လ

၂ ကောရိန္သု လ လ လ လ

ဂလာတိ လ လ လ လ

ဧဖက် လ လ လ လ

ဖိလိပ္ပိ လ လ လ လ

ကောလောသဲ လ လ လ လ

၁ သက်သာလောနိတ် လ လ လ လ

၂ သက်သာလောနိတ် လ လ လ လ

၁ တိမောသေ လ လ လ လ

၂ တိမောသေ လ လ လ လ

တိတု လ လ လ လ

ဖိလေမုန် လ လ လ လ

ဟေဗြဲ လ လ လ သလ

ယာကုပ် လ လ လ လ

၁ ပေတရု လ လ လ လ

၂ ပေတရု လ လ လ သ

၁ ယောဟန် လ လ လ လ

၂ ယောဟန် လ လ လ သ

၃ ယောဟန် လ လ လ သ

ယုဒ လ လ လ သ

ဗျာဒိတ် လ သလ သ

အမည် နေရာ

အနီးစပ်ဆုံး

စီ. အီး. နေ့စွဲ ၃၈၃ ၃၉၄ ၃၉၇ ၃၉၇

မဿဲ လ လ လ လ

မာကု လ လ လ လ

လုကာ လ လ လ လ

ယောဟန် လ လ လ လ

တမန်တော် လ လ လ လ

ရောမ လ လ လ လ

၁ ကောရိန္သု လ လ လ လ

၂ ကောရိန္သု လ လ လ လ

ဂလာတိ လ လ လ လ

ဧဖက် လ လ လ လ

ဖိလိပ္ပိ လ လ လ လ

ကောလောသဲ လ လ လ လ

၁ သက်သာလောနိတ် လ လ လ လ

၂ သက်သာလောနိတ် လ လ လ လ

၁ တိမောသေ လ လ လ လ

၂ တိမောသေ လ လ လ လ

တိတု လ လ လ လ

ဖိလေမုန် လ လ လ လ

ဟေဗြဲ သလ သလ လ လ

ယာကုပ် လ သလ လ လ

၁ ပေတရု လ လ လ လ

၂ ပေတရု လ သလ လ လ

၁ ယောဟန် လ လ လ လ

၂ ယောဟန် လ သလ လ လ

၃ ယောဟန် လ သလ လ လ

ယုဒ လ သလ လ လ

ဗျာဒိတ် သလ သလ လ လ

[စာမျက်နှာ ၁၀၊ ၁၁ ပါ ဇယား]

ကျမ်းစာစောင်များ စာရင်းဇယား

(အချို့ ရက်စွဲများ [နှင့် ရေးသည့်နေရာများ] သည် မသေချာပါ။ အမှတ်အသား န. သည် “နောက်ပိုင်း”; မ. သည် “မတိုင်မီ”; နှင့် ခ. သည် “ခန့်” သို့မဟုတ် “ဝန်းကျင်ခန့်” ကိုဆိုလိုပါသည်။)

ခေတ်သက္ကရာဇ်မတိုင်မီ (ဘီ.စီ.အီး.) ဟေဗြဲကျမ်းစာစောင်များ

ကျမ်းစာစောင်အမည် ကျမ်းရေးသူ ရေးသည့်နေရာ ရေးသားပြီးစီးချိန် ငုံမိသည့်ကာလ

ကမ္ဘာဦး မောရှေ တောကန္တာရ ၁၅၁၃ “အစအဦးမှ” ၁၆၅၇ အထိ

ထွက်မြောက်ရာ မောရှေ တောကန္တာရ ၁၅၁၂ ၁၆၅၇-၁၅၁၂

ဝတ်ပြုရာ မောရှေ တောကန္တာရ ၁၅၁၂ ၁ လ (၁၅၁၂)

တောလည်ရာ မောရှေ တောကန္တာရ/မောဘလွင်ပြင် ၁၄၇၃ ၁၅၁၂-၁၄၇၃ ၁၄၇၃ ၁၅၁၂-၁၄၇၃

တရားဟောရာ မောရှေ မောဘလွင်ပြင် ၁၄၇၃ ၂ လ (၁၄၇၃)

ယောရှု ယောရှု ခါနာန် ၁၄၅၀ ခ. ၁၄၇၃-၁၄၅၀ ခ.

တရားသူကြီးမှတ်စာ ရှမွေလ ဣသရေလ ၁၁၀၀ ခ. ၁၄၅၀ ခ.-၁၁၂၀ ခ.

ရုသ ရှမွေလ ဣသရေလ ၁၀၉၀ ခ. တရားသူကြီးအုပ်ချုပ်သည့် ၁၁ နှစ်

၁ ဓမ္မရာဇဝင် ရှမွေလ; ဂဒ်; နာသန် ဣသရေလ ၁၀၇၈ ခ. ၁၁၈၀ ခ.-၁၀၇၈

၂ ဓမ္မရာဇဝင် ဂဒ်; နာသန် ဣသရေလ ၁၀၄၀ ခ. ၁၀၇၇-၁၀၄၀ ခ.

၃ နှင့် ၄ ဓမ္မရာဇဝင် ယေရမိ ယုဒ/အီဂျစ် ၅၈၀ ၁၀၄၀ ခ.-၅၈၀

၁ နှင့် ၂ ရာဇဝင်ချုပ် ဧဇရ ယေရုရှလင် (?) ၄၆၀ ခ. ၅ ရာ. ၉:၄၄ ပြီးနောက်၊ ၁၀၇၇-၅၃၇

ဧဇရ ဧဇရ ယေရုရှလင် ၄၆၀ ခ. ၅၃၇-၄၆၇ ခ.

နေဟမိ နေဟမိ ယေရုရှလင် ၄၄၃ န. ၄၅၆-၄၄၃ န.

ဧသတာ မော်ဒကဲ ရှုရှန်၊ ဧလံ ၄၇၅ ခ. ၄၉၃-၄၇၅ ခ.

ယောဘ မောရှေ တောကန္တာရ ၁၄၇၃ ခ. နှစ်ပေါင်း ၁၄၀ ကျော်အတွင်း ၁၆၅၇ နှင့် ၁၄၇၃

ဆာလံ ဒါဝိဒ်နှင့် အခြားသူများ ၄၆၀ ခ.

သုတ္တံ ရှောလမုန်; အာဂုရ; လေမွေလ ယေရုရှလင် ၇၁၇ ခ.

ဒေသနာ ရှောလမုန် ယေရုရှလင် ၁၀၀၀ မ.

ရှောလမုန်သီချင်း ရှောလမုန် ယေရုရှလင် ၁၀၂၀ ခ.

ဟေရှာယ ဟေရှာယ ယေရုရှလင် ၇၃၂ န. ၇၇၈ ခ.-၇၃၂ န.

ယေရမိ ယေရမိ ယုဒ/အီဂျစ် ၅၈၀ ၆၄၇-၅၈၀

ယေရမိမြည်တမ်း ယေရမိ ယေရုရှလင်မြို့အနီး ၆၀၇

ယေဇကျေလ ယေဇကျေလ ဗာဗုလုန် ၅၉၁ ခ. ၆၁၃-၅၉၁ ခ.

ဒံယေလ ဒံယေလ ဗာဗုလုန် ၅၃၆ ခ. ၆၁၈-၅၃၆ ခ.

ဟောရှေ ဟောရှေ ရှမာရိ (နယ်) ၇၄၅ န. ၈၀၄ မ.-၇၄၅ န.

ယောလ ယောလ ယုဒ ၈၂၀ ခ. (?)

အာမုတ် အာမုတ် ယုဒ ၈၀၄ ခ.

သြဗဒိ သြဗဒိ ၆၀၇ ခ.

ယောန ယောန ၈၄၄ ခ.

မိက္ခာ မိက္ခာ ယုဒ ၇၁၇ မ. ၇၇၇ ခ.-၇၁၇

နာဟုံ နာဟုံ ယုဒ ၆၃၂ မ.

ဟဗက္ကုတ် ဟဗက္ကုတ် ယုဒ ၆၂၈ ခ. (?)

ဇေဖနိ ဇေဖနိ ယုဒ ၆၄၈ မ.

ဟဂ္ဂဲ ဟဂ္ဂဲ ယေရုရှလင် ၅၂၀ ၁၁၂ ရက် (၅၂၀)

ဇာခရိ ဇာခရိ ယေရုရှလင် ၅၁၈ ၅၂၀-၅၁၈

မာလခိ မာလခိ ယေရုရှလင် ၄၄၃ န.

ခေတ်သက္ကရာဇ် (စီ.အီး.) အတွင်း ရေးသားသော ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစာစောင်များ

ကျမ်းစာစောင်အမည် ကျမ်းရေးသူ ရေးသည့်နေရာ ရေးသားပြီးစီးချိန် ငုံမိသည့်ကာလ

မဿဲ မဿဲ ပါလက်စတိုင်း ၄၁ ခ. ဘီ.စီ.အီး. ၂-စီ.အီး. ၃၃

မာကု မာကု ရောမ ၆၀ ခ.-၆၅ စီ.အီး. ၂၉-၃၃

လုကာ လုကာ ကဲသရိမြို့ ၅၆ ခ.-၅၈ ဘီ.စီ.အီး. ၃-စီ.အီး. ၃၃

ယောဟန် တမန်တော် ယောဟန် ဧဖက်၊ သို့မဟုတ် အနီး ၉၈ ခ. စကားချီးပြီးနောက်၊ စီ.အီး. ၂၉-၃၃ 

တမန်တော် လုကာ ရောမ ၆၁ ခ. စီ.အီး.၃၃-၆၁ ခ.

ရောမ ပေါလု ကောရိန္သု ၅၆ ခ.

၁ ကောရိန္သု ပေါလု ဧဖက် ၅၅ ခ.

၂ ကောရိန္သု ပေါလု မာကေဒေါနိ ၅၅ ခ.

ဂလာတိ ပေါလု ကောရိန္သု သို့မဟုတ် ရှုရိပြည်အန္တိအုတ်မြို့ ၅၀ ခ.-၅၂

ဧဖက် ပေါလု ရောမ ၆၀ ခ.-၆၁

ဖိလိပ္ပိ ပေါလု ရောမ ၆၀ ခ.-၆၁

ကောလောသဲ ပေါလု ရောမ ၆၀ ခ.-၆၁

၁ သက်သာလောနိတ် ပေါလု ကောရိန္သု ၅၀ ခ.

၂ သက်သာလောနိတ် ပေါလု ကောရိန္သု ၅၁ ခ.

၁ တိမောသေ ပေါလု မာကေဒေါနိ ၆၁ ခ.-၆၄

၂ တိမောသေ ပေါလု ရောမ ၆၅ ခ.

တိတု ပေါလု မာကေဒေါနိ (?) ၆၁ ခ.-၆၄

ဖိလေမုန် ပေါလု ရောမ ၆၀ ခ.-၆၁

ဟေဗြဲ ပေါလု ရောမ ၆၁ ခ.

ယာကုပ် ယာကုပ် (ယေရှု၏ညီ) ယေရုရှလင် ၆၂ မ.

၁ ပေတရု ပေတရု ဗာဗုလုန် ၆၂ ခ.-၆၄

၂ ပေတရု ပေတရု ဗာဗုလုန် (?) ၆၄ ခ.

၁ ယောဟန် တမန်တော်ယောဟန် ဧဖက်၊ သို့မဟုတ် အနီး ၉၈ ခ.

၂ ယောဟန် တမန်တော် ယောဟန် ဧဖက် သို့မဟုတ် အနီး ၉၈ ခ.

၃ ယောဟန် တမန်တော် ယောဟန် ဧဖက်၊ သို့မဟုတ် အနီး ၉၈ ခ.

ယုဒ ယုဒ (ယေရှု၏ညီ) ပါလက်စတိုင်း (?) ၆၅ ခ.

ဗျာဒိတ် တမန်တော် ယောဟန် ပတ်မု ၉၆ ခ.