Mayo

Satepan ke tatitanil Juan kinita akin youij iluikak, no kinitak “uel miak tagayot”. Sayoj ke yejuan semi miakej uan amo ixyetok kanachimej. ¿Toni moijtoua de yejuan? Juan kiluijkej: “Yejuan [...] mopanouilijke ya ne ueyi tatsakuiltilis tech taltikpak. Uan […] moyolchipauke ika esyotsin de […] ichkatsin, ijkon keme kuak se kipaka tilma uan pochinia” (Apoc. 7:14). Satepan ke momakixtiskej itech okachi ueyi tajyouilis, “uel miak tagayot” nemiskej itech taltikpak uan kiseliskej miak tatiochiualismej (Sal. 37:​9-11, 27-29; Prov. 2:​21, 22; Apoc. 7:​16, 17). Komo tikchiaj tiaskej iluikak oso tinemiskej nikan taltikpak, tinochin monekiskia timoitaskej itech “taixkopin” tein ika motajtoua itech Apocalipsis capítulo 7. Ijkuak, semi yolpakiskej akin yaskej iluikak uan akin nemiskej nikan taltikpak. Uan no semi tiyolpakiskej porin tikixtalijkej tikpaleuiskej itaixyekanalis Jiova (Mat. 24:21). w22.05 16 § 6, 7

¿Tikonixpejpenani se taman tein semi moneki? Kemej tikonmatia ke monekia tamatilis, tikontajtanij Jiova (Sant. 1:5). Tekiuaj Salomón kijkuiloj: “Tamatilis yejua tein okachi moneki” (Prov. 4:7). Yejua amo ika tajtojtoya tein yeski tamatilis, ta tein kitemaka Jiova. Sayoj ke, ¿uelis techpaleuis tamatilis tein kitemaka Jiova maj tikixnamikikan kuejmolmej tein tikpiaj axkan? Kemaj. Nejin tamachtilis techpaleuis. Komo yekmelauj tiknekij tiyeskij titamatinij, moneki timomachtiskej uan tikchiuaskej tein tamachtijkej ome takamej akin semi tamatinij katkaj. Yekinika, Salomón. Biblia kijtoua ke “Dios kimakak Salomón miak tamatilis uan kuali taixejekolis” (1 Rey. 4:29). Uan ojpatika, tein kichiuak Jesús, takat akin okachi tamatkej akin nemini nikan taltikpak (Mat. 12:42). Itech Biblia moijtojka de Jesús: “Uan ichikaualis Jiova itech moajsis. Yejua ika yeski tamatkej, nochi kiajsikamatis” (Is. 11:2). w22.05 20 § 1, 2

Komo tixiuejkejya, maj amo tiknemilikan ke amo uelisok tikixtaliskej tikchiuaskej seki taman. Tein kipanok Beverley, se tokniuj siuat akin kipia 75 xiujmej kinextia ke uelisok se kichiuas tein se kiixtalia. Amo uelia yeknejnemia porin mokokouaya. Sayoj ke semi kinekia tapaleuis keman motayoleuaskia maj mosentilikan keman moelnamikiskia imikilis Cristo. Yejua ika, kiixtalij kichiuas seki taman uan semi yolpakik keman uelik kichiuak, nejon kinyolchikauak oksekin maj okachi tanojnotsanij. Nejin kinextia ke Jiova semi kipatiuita nochi tein kichiuaj tokniuan akin xiuejkejya, maski amo ueli kichiuajok miak taman (Sal. 71:17). Maj tikixtalikan tein uelis tikchiuaskej. Maj tiknextikan kualneskayomej tein kiyolpaktiaj Jiova. Maj tiuelikan tikchiuakan seki taman uan ijkon uelis tikseliskej okachi tekimej itech inechikol Jiova. Maj tiktemokan keniuj uelis okachi tikinpaleuiskej tokniuan. Komo tikchiuaj nochi nejin, Jiova techtatiochiuis uan nochin kiitaskej ke okachi titakuaujtamatij ijkon kemej Timoteo (1 Tim. 4:15). w22.04 27 § 18, 19

Maski semi namochikaujkej nankinpaleuiskej namokoneuan, xa semej kijtos ke amo kinekiok kitekitilis Jiova. Sayoj ke amo xiknemilikan ke amo nankipaleuijkej kemej monekia. Jiova techkaua tinochin maj tikixpejpenakan ox tiktekitiliskej oso amo, uan namokoneuan no uelis kiixpejpenaskej nejon. Amo xiknemilikan ke amo mokepasok. Xikelnamikikan tein kipanok telpoch akin kiauilchiuak itomin tein ika tajtoj Jesús (Luc. 15:​11-19, 22-24). Maski nejon telpoch kichiuak miak taman tein amo kuali, satepan mokepak. Tetatmej, axkan nankiniskaltijtokej akin satepan yeskij itekitikauan Jiova, uan nejon se ueyi tatiochiualis tein yejuatsin namechmakatok (Sal. 78:​4-6). Tikmatij ke ouij tekit tein nankipiaj, sayoj ke semi kuali tein nankichiuaj. Xikinpaleuikan namokoneuan maj kitasojtakan Jiova uan maj kitakamatikan. Komo nankichiuaj, uelis nankiyolpaktiskej toTajtsin Jiova (Efes. 6:4). w22.05 30, 31 § 16-18

Komo tinochin timochikauaj tikmakaskej Jiova tein okachi kuali, titapaleuiskej maj nochin kuali mouikakan uan maj amo moxexelokan itech nechikol. Yejua nejon tein kichiujkej tokniuan itech yekinika siglo. Yejuan tataman tekimej kipiayaj uan tataman tein uelia kichiuayaj (1 Cor. 12:​4, 7-11). Sayoj ke amo monekia motataniskej iniuan oksekin nion kichiuaskej maj oksekin moxexelokan. Keman Pablo kintajkuilouilij tokniuan akin nemiaj Éfeso kiniluij maj sejsemej mochikauanij kichiuaskej tein tapaleuiskia “maj moskalti inakayo Cristo”. Uan no kijtoj: “Keman sejse kiyekchiua tekit tein kipia tapaleuia maj nochi kuali moskalti uan maj motasojtakan se iuan okse” (Efes. 4:​1-3, 11, 12 TNM). Keman kichiujkej nejon, tapaleuijkej maj tokniuan kuali mouikanij uan maj amo moxexelouanij uan nejin no mochiua axkan itech nechikolmej. Xikonixtali amo tikonitas tein oksekin kichiuaj ika tein tejuatsin tikonchiua, ta okachi kuali xikonita tein kichiuak Jesús uan xionmochikaua tikonnextis kualneskayomej tein yejua kipiaya. Xikonelnamiki ke “Yejuatsin Yolmelauaktsin. lka ya nojon Yejuatsin amo keman kelkauatiu” nochi tein tejuatsin tikonchiuani porin tikontekitilia (Heb. 6:10). Yejuatsin kipatiuita nochi tein tikonchiua. w22.04 14 § 15, 16

Semi timotasojkamatij porin amo tejuan moneki tikixtaliskej ox Jiova kitapojpoluis aksa oso amo. Sayoj ke onkak se taman tein tejuan moneki tikixtaliskej. Aksa uelis techchiuilis teisa tein amo kuali, uelis yeski se ueyi tajtakol uan xa techiluis maj tiktapojpoluikan, oso amo teyi techiluis. Maski ijkon, uelis tikixpejpenaskej tiktapojpoluiskej uan amo tikualantoskejok iuan. Nejin xa ouij techkisas uan amo niman uelis tikchiuaskej, okachiok komo semi amo kuali tein techchiuilijkej. Amaix La Atalaya 15 de septiembre de 1994 kijtoua: “Keman tiktapojpoluiaj aksa, amo kijtosneki ke tikitaj ke kuali tein kichiuak. Keman se tokniuj tetapojpoluia, kinextia ke takuaujtamati ke Jiova kichiuas tein moneki. Yejuatsin kinmelaua nochin uan kiitas maj mochiua tein kuali keman monekis”. w22.06 9 § 6, 7

Jiova achtook kijtojka ke itech nejin tonalmej kinsentiliskia miakej akin seseko kayomej uan akin tajtouaj tataman tajtolmej, para maj kisenueyichiuakan kemej yejuatsin kineki. Yejuan tein axkan tikinixmatij kemej “uel miak tagayot” (Apoc. 7:​9, 10). Uan maski ompa pouij takamej, siuamej uan konemej akin tatamamej nochin kuali mouikaj (Sal. 133:1; Juan 10:16). Nochin kiuelitaj kinnojnotsaskej akin kinekij kinkakiskej uan kiniluiaj ke kichiaj okachi kuali nemiskej (Mat. 28:​19, 20; Apoc. 14:​6, 7; 22:17). Komo tejuatsin no tionpoui iniuan xa no semi tikonpatiuita tein tikchiaj. Satanás amo kineki maj tikchiakan tein kuali. Kineki maj tiknemilikan ke Jiova amo toka motekipachoua uan ke amo kichiuas tein motenkaua. Komo Satanás kichiua maj ijkon titanemilikan amo tiyolchikaujkejok yeski uan xa amo tiktekitiliskejok Jiova. w22.06 20, 21 § 2, 3

Kemej tikchiaj okachi kuali tinemiskej, techpaleuia maj tiyolseujtokan. Maj tikelnamikikan ke Jesús kijtoj ke techtajyouiltiskej (Juan 15:20). Keman itech titanemiliaj tein tikchiaj techpaleuia maj tiksentokakan tiktekitilikan Jehová. Maj tikitakan keniuj tein kichiaya Jesús kipaleuij maj amo kikauani Dios maski kimatia ke semi kitajyouiltiskiaj keman kimiktiskiaj. Itech Pentecostés xiuit 33, tatitanil Pedro ika tajtoj se salmo tein kinextiaya ke Jesús yolseujtoskia uan takuaujtamatiskia: “Nejua nitakuaujtamattinemis mouan, porin amo tinechkauas itech Miketekoch, nion tikauas maj uejueliui inakayo motekitikauj akin amo mitskaua. […] Tikchiuas maj semi niyolpaki moixpan” (Hech. 2:​25-28; Sal. 16:​8-11). Jesús senkis kineltokaya ke Dios kichiuaskia maj oksepa nemi uan ke mokepaskia iluikak para yetoskia iuan iTajtsin (Heb. 12:​2, 3). w22.10 25 § 4, 5

Se tonal, ome itatitaniluan, Santiago uan Juan, kiluijkej ininmomaj maj kitajtani Jesús maj kinmakani uejueyi tekimej keman taixyekantoskia (Mat. 20:​20, 21). Nejin ome tatitanilmej kinextijtoyaj ke moueyimatiaj uan ke katkaj xijxikuimej (Prov. 16:18). Nejon tonal, amo sayoj Santiago uan Juan kinextijkej ke moueyimatiaj. Maj tikitakan toni kichiujkej okseki tatitanilmej: “Keman oksekin majtakti kimatkej nejin, kinkualantij tein kichiujkej nejon ome iknimej” (Mat. 20:24). Xa tiknemiliaj keniuj semi mokualantijkej. Okseki tatitanilmej xa kiniluijkej Santiago uan Juan. ¿Toni kichiuak Jesús? Yejua amo kualanik. Amo kiniluij itatitaniluan ke kinixpataskia uan kinixpejpenaskia okseki takamej akin okachi yolyemankej katkaj uan okachi tetasojtayaj. Ta iniuan tajtoj ika nejmachkayot uan kintanemililtij porin kimatia ke kinekiaj kichiuaskej tein kuali (Mat. 20:​25-28). Jesús nochipa katka kualtakat iniuan. w23.03 28, 29 § 10-13

Xiknemili nochi tein tikchiuani, timomachtiani Biblia miak xiujmej, nejon kichiuani xikneltoka ke iTajtol Dios. Axkan tikixmati uan tiktasojta akin kichiuak maj moijkuilo nejon amaix uan yejua tein okachi moneki. Semi tiktasojta Jiova yejua ika tikixtalij timotemaktis uan timoauis. ¡Semi kuali tein tikchiuak! Achto ke timoauiskia xa tikpanok ouijkayomej tein kichiuak maj ouij mitskisa tiktakamatis Jiova. Sayoj ke tiksentokas tikpanos ouijkayomej porin Satanás kineki amo xiktasojtaok Jiova nion xiktekitiliok (Efes. 4:14). Amo xikaua maj Satanás kichiua tein kineki. ¿Toni mitspaleuis amo xikaua Jiova uan xiksentoka xikchiua kemej tikijtoj keman timotemaktij? Moneki okachi tiktekitilis Jiova, oso ‘amo ompa timokauas, ta okachi titakuaujtamatis’ iuan (Heb. 6:​1, TNM). w22.08 2 § 1, 2

Iniuan tochankauan. Onkak seki taman tein panoua tokalijtik tein amo moneki tikijtoskej. Kemej neskayot, se tokniuj takat xa kinemilia ke se taman tein kichiua isiuatsin teuetskitij, sayoj ke amo kintapouiskia oksekin porin kitasojta uan amo kineki kipinaujtis oso kiyolkokos (Efes. 5:33). Tetatmej moneki kielnamikiskej ke telpochmej uan ichpochmej kinekij maj kinpoujkaitakan, yejua ika amo kintapouiskiaj oksekin seki taman tein amo ueli kiyekchiuaj uan ika kinpinaujtiskej (Col. 3:21). Konemej amo no monekiskia kijtoskej seki taman tein ueliskia kipinaujtis semej ininchankauan. Kalyetouanij okachi kuali mouikaskej komo nochin mochikauaj amo kijtoskej seki taman tein panoua ininkalijtik. w22.09 10 § 9

Kinojnotsak uan kiluij ke yejuatsin semi tamatkej uan kiyekpia ika netasojtalis nochi tein kichijchiuak. Ika tajtoj seki tapialmej tein semi se kinmoujkaita (Job 38:​1, 2; 39:​9, 13, 19, 27; 40:15; 41:​1, 2). Uan no, Jiova kititanik Elihú maj kiyolchikaua uan maj kiyolseui Job. Elihú kielnamiktij ke Jiova kintatiochiuia akin taxikouaj uan amo kikauaj. Sayoj ke Jiova no kinekia maj Elihú kiyolmajxiti. Ika netasojtalis, kipaleuij maj amo sayoj itech tanemili porin kielnamiktij ke Jiova, akin kichijchiuak nochi tein onkak semi ueyichiujkej, uan ke tejuan amo teyi tichiuanimej iixpan. Satepan Jiova kiluij Job maj ininka motataujti eyi takamej akin iniuan mouikaya porin tajtakojkaj (Job 42:​8-10). Uan axkan, ¿keniuj techpaleuia Jiova keman tikpanouaj ouijkayomej? Jiova amo technojnotsaok kemej kinojnotsak Job, ta technojnotsa ika Biblia (Rom. 15:4). w22.08 11 § 10, 11

Itech nechikol tein moajsia Roma, kampa mosentiliayaj tokniuan judíos uan akin okseko kayomej. Kemej amo monekiaok kitakamatiskej iTanauatil Moisés, amo ixyetoyaok toni amo ueliskia kikuaskej (Mar. 7:19). Seki tokniuan judíos kinemiliayaj ke ueliskia kikuaskej tein yeski, sayoj ke okseki tokniuan judíos kiitayaj ke amo kuali yetoskia komo ijkon kichiuayaj. Nejin kichiuak maj tokniuan moxexelokan. Tatitanil Pablo kinextij ke monekia kuali mouikaskej. Ika tein kiniluij, kinpaleuij maj kiitakan ke tein kichiujtoyaj ueliskia kinijtakos yejuan uan okseki tokniuan (Rom. 14:​19, 20). Hasta Pablo kipatak seki taman tein kichiuaya para amo kinuetsiltis oksekin (1 Cor. 9:​19-22). Ijkon kemej Pablo, tejuan no uelis tikinyolchikauaskej tokniuan uan titapaleuiskej maj tinochin kuali timouikakan komo amo tiktemouaj maj mochiua teisa kemej tejuan tiknekij. w22.08 22 § 7

Keman tikixtaliaj tikchiuaskej teisa para okachi tiktekitiliskej Jiova, timochikauaj hasta ke ueli tikchiuaj. No ijkon moneki timochikauaskej keman tiktemouaj tikchiuaskej tein Jiova kijtoua ke kuali yetok. Yejuatsin amo yolijsiuis uan techpaleuis maj okachi kuali tikchiuakan (Sal. 84:​5, 7). Kemej Jiova techtasojta techelnamiktia ke tein yejuatsin technauatia amo ouij se kitakamatis (1 Juan 5:3). Nejin techpaleuia mojmostaj. Maj itech titanemilikan keman Pablo ika tajtoj tein Dios techmakatok tein kemej yeskia ika se tateuia (Efes. 6:​14-18, TNM). “Teposkoton tein teyolixtsakua tein kiixnextia tein kuali yetok”, kiixnextia itanauatiluan Jiova. Ijkon kemej se “teposkoton” kiyekpia iyolo aksa, itanauatiluan Jiova kiyekpia tein tiknemiliaj uan tein tiknejnekij. Yejua ika, moneki maj nochipa tikuikan teposkoton tein teyolixtsakua (Prov. 4:23). w22.08 29 § 13, 14

Miak xiujmejya, iTajtol Dios semi kinpaleuiani itekitikauan Jehová. ¿Keniuj ueli mochiuani nejin? Jehová kichiuak maj miakpa kimaijkuilouanij iTajtol. Tajkuilouanij katkaj tajtakolejkej, sayoj ke kitemojkej kuali kijkuiloskej. Keman se motelmachtijkej ika tajtojtoya Escrituras Hebreas, kijtoj: “Tikyekmatij ke nion se amatajkuilol tein no moijkuiloj ne uejkauj kipia nochi tanemililmej ijkon kemej Biblia”. Maski ijkon, tikmatij ke tein axkan tikixtajtoltiaj itech Biblia kipia itanemililuan Jehová, akin kichiuak maj moijkuilo. “Nochi tatiochiualismej tein kuali uan tein amo teyi kinpoloua” ualeua de Jehová, uan se taman tein okachi kualtsin tein techtayokolij yejua Biblia (Sant. 1:17). Tein techtayokolia aksa kinextia ox kuali techixmati uan ox kimati tein techpoloua. No ijkon panoua ika Biblia, keman timomachtiaj okachi tikixmatij Jehová, tikmatij ke kuali techixmati uan kimati tein techpoloua. w23.02 2, 3 § 3, 4

Semi kualtsin yeski tein panos keman Jesús taixyekantos Mil xiujmej. Peuas oksepa nemiskej nikan taltikpak akin momikilijkej. Komo momikilij aksa akin tiktasojtaj xa semi tiknekij oksepa tikitaskej, uan Jehová no kineki oksepa kiitas (Job 14:15). Itech nochi taltikpak nochin yolpakiskej keman oksepa kinitaskej akin momikilijkej. “Akin kichiujkej tein kuali” uan ijkuiliujtokejya itech amatajkuilol kampa ixnesij akin nemiskej, “nemiskej nochipaya” (Hech. 24:15; Juan 5:29). Xa miakej akin tikintasojtaj yeskij sekin akin yekinika oksepa nemiskej. Uan no, “akin amo yolmelaujkej” oksepa nemiskej uan “kiixtaliskej tein kinnamiki kiseliskej”. Yejuan akin amo uelik kiixmatkej Jehová uan amo uelik kitekitilijkej. Onkak miak taman tein monekis momachtiskej akin oksepa nemiskej (Is. 26:9; 61:11). Yejua ika monekis tel miakej kinmachtiskej kemej amo keman mochiuani (Is. 11:10). w22.09 20 § 1, 2

Jehová kinextiani ke okachi ueyichiujkej ke tekiuanij akin mosenpaleuiaj para tateuiskej. Kinpaleuij israelitas para ueliskia moaxkatiliskej seki xolalmej tein pouiaj itech Tal tein motenkaujka kinmakas (Jos. 11:​4-6, 20; 12:​1, 7, 24). Jehová miakpa kinextiani ke yejua okachi Ueyichiujkej. Nabucodonosor akin tekiuajtia Babilonia, kijtouaya ke chikauak katka uan kipiaya tanauatil uan ke ueyichiujkej katka, amo kijtoj ke monekia kiueyitaliskej Jehová. Yejua ika, Dios kichiuak maj kuatapolo. Keman pajtik, Nabucodonosor kiueyitalij Jehová uan kijtoj ke sayoj yejuatsin kinamiki taixyekanas nochipaya. No kijtoj ke amo akin uelis kitsakuilis maj kichiua tein yejuatsin kineki (Dan. 4:​30, 33-35). Akin kijkuiloj se salmo kijtoj: “¡Yolpaki xolal akin iDios yejua Jehová, xolal tein yejuatsin kiixpejpenak maj iaxka!” (Sal. 33:12). Nejin kichiua maj amo tiknekikan tikauaskej Jehová. w22.10 15, 16 § 13-15

Keman tikitaj ke mochiujtok miak taman tein Biblia achto kijtojka, techpaleuia maj okachi tikneltokakan ke satepan no mochiuas tein Dios kijtoua. Timomachiliaj kemej akin kijkuiloj se salmo, akin kiluij Jehová: “Niktelneki xinechmakixti porin nitakuaujtamati itech motajtol” (Sal. 119:81). Jehová semi techtasojta, yejua ika itech Biblia techiluia ke uelis tikchiaskej tein kuali (Jer. 29:11). Amo akin uelis kichiuas maj tikchiakan tein kuali, ta sayoj Jehová. Maj tiksentokakan kuali timomachtikan tein Biblia kijtojka ke mochiuaskia porin nejon techpaleuis maj okachi titakuaujtamatikan itech iTajtol Dios. Tein kijtoua Biblia kinpaleuia akin kichiuaj tein tayolmajxitia, uan nejon se taman tein no kichiua maj itech titakuaujtamatikan (Sal. 119:​66, 138). Sekin akin kipiaj ininnamik uan kinekiaj mokauaskej ininixpan tekiuanij, axkan kuali mouikaj uan yolpakij porin kichiujkej tein Biblia tayolmajxitia. Uan no, konemej yolpakij porin inintatuan kintasojtaj uan kinyekpiaj (Efes. 5:​22-29). w23.01 5 § 12, 13

¿Kemansa tiknemilianij keniuj mochiuaniya tein Jehová motenkauak touan? Kemej neskayot, Jesús motenkauak ke iTajtsin techpaleuiskia maj ueli timoixpanoltikan (Mat. 6:​32, 33). Jesús no kijtoj ke Jehová techmakaskia ichikaualis komo tiktajtaniaj (Luc. 11:13). Jehová kichiuaniya tein motenkauak. Uan xa tikelnamikij okseki taman tein kijtoj ke kichiuaskia. Yejua kijtoj ke techtapojpoluiskia, techyolseuiskia uan techmakaskia tein techpaleuiskia maj kuali timouikakan iuan (Mat. 6:14; 24:45; 2 Cor. 1:3). Komo itech titanemiliaj keniuj Jehová techpaleuianiya, okachi titakuaujtamatiskej ke kichiuas tein motenkaua. Senkis tikmatij ke Jehová kichiuas tein motenkauak. Kemej kijtoj se salmista: “Yolpaki akin […] takuaujtamati iuan iDios, Jehová, […] akin nochipa kichiua tein kijtoua” (Sal. 146:​5, 6). w22.10 27 § 15; 28 § 17

Achtook moijtojka ke oksepa kiueyichiuaskiaj Jehová kemej kiyolpaktia, ¿mochiuani nejon axkan? Kemaj. Itech xiuit 1919 hasta axkan, millones kisanij de Ueyi Babilonia, tein kijtosneki nochi taneltokalismej tein amo melaujkej. Kinpaleuianij maj moajsikan kemej yeskia itech se xochital tein okachi kuali ke Tal tein Jehová kinmakaka israelitas (Is. 51:3; 66:8). Itech xiuit 1919 hasta axkan, tokniuan taixpejpenalmej oso taijitalmej yolpakinij kisenueyichiuaskej Jehová. Yejua ika, maski kampa yeski tinemiskej tinochin uelis timoajsiskej ompa sayoj komo tikueyichiuaj Jehová kemej kiyolpaktia. w22.11 11, 12 § 12-15

¿Ouij mitsonkisa tikonajsikamatis ke Jehová se Dios akin “nemi nochipaya”? (Is. 40:28). Amo sayoj tejuatsin ijkon mitsonpanoua, ta keman Elihú ika tajtoj Dios kijtoj: “Amo ueli tikajsikamatij kanachi xiujmej nemini” (Job 36:26). Sayoj ke, maski teisa amo tikajsikamatij amo kijtosneki ke amo melauj. Kemej neskayot, xa amo tikyekajsikamatij keniuj tekiti tit oso luz, sayoj ke nejon amo kijtosneki ke amo yekmelauj onkak. No ijkon, tejuan xa amo keman senkis tikajsikamatiskej keniuj Jehová achto ipa nemini uan nochipa nemis. Sayoj ke nejon amo kijtosneki ke amo melauj. Komo amo tikyekajsikamatij teisa de Dios amo kijtosneki ke amo melauak (Rom. 11:​33-36). Uan no, Dios ipa nemiaya achto ke kichijchiuaskia nochi tein onkak, kemej Tonaltsin uan okseki sitalimej. Uan no kijtoua: “Kichijchiuak iluikak” (Jer. 51:15). w22.12 2, 3 § 3, 4

Kemansa xa techiluiskej maj tikchiuakan netataujtil ininixpan oksekin. Kemej neskayot, se tokniuj siuat akin kimachtia aksa ika Biblia xa kiluis maj kichiua netataujtil tokniuj siuat akin iuan tamachtia. Sayoj ke, kemej nejon tokniuj amo semi kiixmati akin kimachtiaj, xa kiitas ke okachi kuali kichiuas netataujtil keman motamimachtiskej, porin ijkon uelis kimatis toni okachi kipaleuis akin kimachtijtokej. Kemansa tokniuan takamej kiniluiaj maj kichiuakan netataujtil itech nechikolmej oso achto ke peuas titanojnotsaskej. Nejon tokniuan moneki kielnamikiskej keyej mochiua nejon nechikol, no moneki kielnamikiskej ke itech netataujtilmej amo moneki tayolmajxitiskej nion kitematiltiskej teisa. Itech seki nechikolmej tein mochiuaj ixyetok 5 minutos tein ika timokuikatiskej uan tein ika mochiuas netataujtil. Yejua ika, tokniuj akin kichiua netataujtil amo moneki uejkauak tajtos, okachiok keman kichiuas netataujtil achto ke peuas nechikol (Mat. 6:7). w22.07 24 § 17, 18

Jesús kijtojka ke itech itamian tonalmej “miakkan” onkaskia tetsaujkakokolismej (Luc. 21:11). Tikmatiskej nejin techpaleuia maj tiyolseujtokan porin ipa tikmatiajya ke ijkon panoskia. Tikitaj ke tein Jesús kijtojka senkis mochiujtok, yejua ika tikchiuaj nejin tein kijtoj: “Amo ximomoujtikan”. Keman mochiua se ueyi kokolis, mopata miak taman tein tikchiuayaj. Sayoj ke maski miak taman mopatas moneki tiksentokaskej timomachtiskej Biblia toselti uan tiaskej nechikolmej. Itech toamaixuan uan videos tikitaj keniuj seki tokniuan kisentokaj kitekitiliaj Jehová maski kipanouaj ouijkayomej kemej tejuan. w22.12 17 § 4, 6

Nochin kimatiaj ke Jacob semi kitasojtaya ikoneuj José (Gén. 37:​3, 4). Yejua ika iikniuan José akin tayekanayaj peuak kinexikoluiaj. Nejon kinuikak maj kinamakanij iniuan seki madianitas tanamakanij. Nejon takamej kiuikakej José ompa Egipto, tein semi uejka moajsia uan ompa kinamakiltijkej Potifar, akin kinixyekanaya soldados akin kiyekpiayaj faraón. Niman mopatak kemej nemia José; amo yetoyaok iuan ipopaj akin kitasojtaya, axkan katka se takeual ompa Egipto (Gén. 39:1). Kemansa tikpiaj ouijkayomej tein oksekin no kipiaj (1 Cor. 10:13). Xa techkejkeloskej, techixnamikiskej oso hasta techtajyouiltiskej porin tiktojtokaj Jesús (2 Tim. 3:12). Maski tein yeski ouijkayot tein tikixnamiktoskej, Jehová uelis techpaleuis maj kuali kisa tein tikchiuaskej. w23.01 14, 15 § 3, 4

Kemansa xa monekis iuan titajtoskej tokniuj akin techyolkokoj. Sayoj ke, achto ke tikchiuaskej moneki timotajtaniskej seki taman. “¿Nikmati nochi tein panok?” (Prov. 18:13). “¿Yekmelauj kinekia nechyolkokos?” (Ecl. 7:20). “¿Amo keman niteyolkokouani?” (Ecl. 7:​21, 22). “Komo iuan nitajtoua tokniuj, ¿nikchiuas maj okachi ueyia kuejmol?”. Komo itech titanemiliaj nejin netajtanilmej, xa tikitaskej ke okachi kuali maj tiknextikan ke tiktasojtaj akin techyolkokoj uan maj tiktapojpoluikan. Uan tisejsemej no tiknextiaj nejon komo tikintasojtaj tokniuan maski mopoloskej. Komo ijkon tikchiuaj, oksekin uelis kiitaskej katiyejua taneltokalis tein melauak uan kinekiskej no kiueyichiuaskej Jehová, Dios akin tetasojta. Yejua ika, maj tikixtalikan tiksentokaskej titetasojtaskej kemej akin yekmelauj kichiuaj kemej Cristo. w23.03 31 § 18, 19

Biblia techmatiltia toni tein okachi kualtsin kinextia Jehová: ke tetasojta. Kemej Jehová techteltasojta, amo techmaka tamachtilis tein amo moneki (Juan 21:25). Jehová techpoujkaita keman technojnotsa, ijkon no kinextia ke techtasojta. Amo techmaka itech Biblia miak tanauatilmej kampa kinextia toni moneki tikchiuaskej itech sejse taman, ta kichiuak maj moijkuilo tein yekmelauj panok, seki taman tein kualtsin tein achto moijtojka ke mochiuaskia uan tayolmajxitilis tein techpaleuiskia maj kuali titaixpejpenakan. Ijkon Biblia techyolchikaua maj tiktasojtakan Dios uan maj tiktakamatikan. Biblia kinextia ke Jehová semi toka motekipachoua. Tikmatij nejin porin itech iTajtol ijkuiliujtok keniuj momachiliayaj sekin. Uelis tikmatiskej keniuj momachiliayaj akin ininka motajtoua itech Biblia porin ‘katkaj kemej tejuan’ (Sant. 5:17). Uan no, keman tikitaj keniuj mouikak iniuan akin katkaj kemej tejuan, okachi tikmatij ke “Jehová semi tetasojta uan teiknelia” (Sant. 5:11). w23.02 6 § 13-15

Uan ipeujyan amatajkuilol Apocalipsis kijtoua: “Nejin yejua tein Dios kinextilij Jesucristo, para maj kinnextili itakeualuan tein amo uejkaua moneki mochiuas” (Apoc. 1:1). Yejua ika tiknekij tikmatiskej toni mochiujtok itech taltikpak uan keniuj nejin kinextia ke mochiujtokya tein Biblia kijtojka. Uan xa hasta tikuelitaj ika titajtoskej nejon iniuan tokniuan. Keman ika titajtoskej keniuj mochiujtokya tein Biblia kijtojka, amo moneki tikijtoskej tein tejuan tiknemiliaj. ¿Keyej? Porin tokniuan ueliskia moxexeloskej. Xa tikakiskej ke seki taixyekananij itech nochi taltikpak peua kijtouaj keniuj kiyektaliskej se kuejmol uan kichiuaskej maj tiyolseujkanemikan uan maj kuali tiyetokan. Amo kuali yeskia maj tiknemilikan ke nejon kinextia ke mochiujtokya tein kijtoua 1 Tesalonicenses 5:​3, ta okachi kuali maj tiktemokan tikmatiskej toni yankuixtok kitematiltiani inechikol Jehová. Komo nochi tein tikijtouaj yejua tein kimelauani inechikol, titapaleuiaj maj amo tixexeliujtokan uan maj tikpiakan “sayoj se tanemilil” (1 Cor. 1:10; 4:6). w23.02 16 § 4, 5

¿Keyej tikontasojta Jesucristo? Jesús kineki maj tiyolyemankej, maj mochiua tein melauak uan tein kuali yetok. Yejua ika komo tejuatsin no tikonneki maj mochiua nejin, kijtosneki ke tikontasojta Jesús. Xikonnemili keniuj Jesús kinextij ke katka yolchikauak keman kitemoj maj mochiua tein melauak uan tein kuali yetok (Juan 18:37). ¿Keniuj Jesús techpaleuia maj tiyolyemankej? Jesús techpaleuia maj tiyolyemankej ika tein kichiuak uan tein kijtoj. Yejua nochipa kiueyitalia iTajtsin uan amo keman kitemoua maj yejua kiueyitalikan (Mar. 10:​17, 18; Juan 5:19). ¿Toni tikonmachilia keman tikonita ke Jesús yolyemanik? ¿Melauj ke tikonneki okachi tikontasojtas iKonetsin Dios uan tikonchiuas kemej yejua? ¿Uan keyej Jesús semi yolyemanik? Porin Jehová yolyemanik uan kemej Jesús kitasojta iTajtsin, no kinextia tein yejuatsin kinextia (Sal. 18:35; Heb. 1:3). ¿Melauj ke nejin kichiua okachi xionmotoki iuan Jesús? w23.03 3, 4 § 6, 7

Biblia ininka tajtoua sekin akin momikilijkejya uan oksepa nemiskej nikan taltikpak, “akin yolmelaujkej uan akin amo yolmelaujkej”. “Akin yolmelaujkej” yejuan akin nochipa kitekitilijkej Jehová. Uan “akin amo yolmelaujkej” yejuan akin amo kitekitilijkej Jehová achto ke momikiliskiaj. Sekin senkis kitapanauilijkej itanauatiluan Jehová ika tein kichiuayaj. Kemej yejuan oksepa nemiskej, ¿kijtosneki ke inintokay ijkuiliujtok itech amatajkuilol kampa ixnesij akin nemiskej? Achto ke momikiliskiaj “akin yolmelaujkej”, ijkuiliujtoyaya inintokay itech amatajkuilol kampa ixnesij akin nemiskej. ¿Ixpoliuik inintokay itech amatajkuilol keman momikilijkej? Amo, porin Jehová kisentoka kinelnamiki. “Yejua amo ininDios mikemej, ta ininDios akin yoltokej, porin yejua kinita ke nochin yejuan yoltokej” (Luc. 20:38). Keman akin yolmelaujkej oksepa nemiskej, inintokay ijkuiliujtos itech amatajkuilol. Sayoj ke yekinika kemej yeskia ika lápiz (Luc. 14:14). w22.09 16 § 9, 10

Jehová kinekia maj yekinika takat yolpakini ika tein yejuatsin kichijchiuak. Yejua ika kitalij Adán itech se kualtsin xochital para maj kiixmatini, tatokani uan maj kiueyiltiani (Gén. 2:​8, 9). Xikonnemili keniuj momachilij Adán keman kiitak ke ixuayaj uan moskaltiayaj xochimej. Kiyekpias xochital Edén katka se tatiochiualis. Jehová no kinauatij Adán maj kintokaytiani tapialmej (Gén. 2:​19, 20). Jehová ueliskia iselti kichiuas nejon, sayoj ke kinauatij maj Adán kichiuani. Xa Adán achto ke kiixtaliskia keniuj kintokaytiskia tapialmej, kuali kinitak keniuj tamatiaj uan tein kichiuayaj. Tikmatij ke semi kualtsin katka nejon tekit uan kipaleuij maj kiitani ke iTajtsin semi tamatkej, kimati kichiuas miak taman uan nochi tein kichijchiua semi kualtsin. w23.03 15 § 3

Nejin ueyi tekiuajyot Reino Unido uan Estados Unidos moixnextia ika imetsuan ueyi takat tamachijchiuj (Dan. 2:​31-33). Nejin kijtosneki ke kemej kijtojka Biblia, satepan amo nesisok okse ueyi tekiuajyot. Uan itech Armagedón Dios kiixpolos nejin uan okseki tekiuajyomej (Apoc. 16:​13, 14, 16; 19:​19, 20). ¿Keniuj techpaleuia nejin tein achtook moijtojka? Tein achtook kijtojka Daniel kinextia ke tinemij itech itamian tonalmej. Panoua 2,500 xiujmej achto, kijtoj ke satepan ke ixpoliuiskia Babilonia nesiskiaj okseki naui uejueyi tekiuajyomej akin no taixyekanaskiaj kampa nemiskiaj itekitikauan Dios. No kijtoj ke ueyi tekiuajyot Reino Unido uan Estados Unidos nesiskia keman Cristo peuaskia taixyekanaskia. Nejin techyolchikaua uan techpaleuia maj tikchiakan tein kuali porin iTekiuajyo Dios kinixpolos nochi tekiuajyomej uan sayoj yejua taixyekanas itech taltikpak. w22.07 4 § 9; 5 § 11, 12