¿Tikonmatia?

¿Kinextia tein kiajsinij tatemouanij ke Belsasar yekmelauj nemik uan tekiuajtik ompa Babilonia?

AKIN amo kineltokaj tein Biblia kijtoua, miak xiujmej kijtojkej ke tekiuaj Belsasar, akin ika motajtoua itech amatajkuilol Daniel, amo nemik (Dan. 5:1). Kijtouayaj nejon porin tatemouanij amo kiajsikaj nion teyi maj kinexti ke nejon tekiuaj yekmelauj nemik. Sayoj ke nejon mopatak itech xiuit 1854. ¿Keyej?

Itech nejon xiuit, taixyekankej británico John Taylor tachkuak kampa ne uejkauj moajsia altepet Ur, axkan kampa ika sur ompa Irak. Itech se ueyi tepamit kiajsik miak cilindros tein chijchiujtokej ika sokit uan ueyak kemej 10 centímetros. Kipiaj seki tajkuilolmej, uan itech semej moajsi se netataujtil kampa tajtaniaj maj uejkauak neminij tekiuaj babilonio Nabonido uan iokichpil akin tayekanaya, Belsasar. Hasta akin amo kineltokaj tein Biblia kijtoua monekik kijtoskej ke nejon kinextiaya ke Belsasar yekmelauj nemik.

Sayoj ke, Biblia amo sayoj kijtoua ke Belsasar nemik, ta no ke katka tekiuaj. Akin amo kineltokaj tein Biblia kijtoua no kijtojkej ke nejon amo melauak. Kemej neskayot, kemej itech xiuit 1875, tamatkej inglés William Talbot kijkuiloj ke sekin kijtouaj ke “Bel-sar-ussur [Belsasar] no tekiuajtik keman tekiuajtitoya ipopaj, Nabonido. Sayoj ke nion teyi kinextia ke nejon melauak”.

Monextij ke mopolojtoyaj keman okseki cilindros tein chijchiujtokej ika sokit kinextijkej ke tekiuaj Nabonido, ipopaj Belsasar, miak xiujmej amo yetoya Babilonia. ¿Akoni tekiuajtik keman amo yetoya? Encyclopaedia Britannica kijtoua: “Keman Nabonido yetoya itech okse altepet, kikauilij Belsasar itekiuajyo uan miakej itateuijkauan”. Nejin kinextia ke Belsasar tekiuajtik itech nejon xiujmej. Yejua ika, Alan Millard, akin momachtia keniuj peuak se tajtol uan no tatemojkej, kijtoj ke kinamiki maj amatajkuilol Daniel kijto ke Belsasar katka tekiuaj.

Sayoj ke, tiitekitikauan Dios tikmatij ke melauak tein kijtoua amatajkuilol Daniel uan ke Dios kichiuak maj moijkuilo, porin moajsi itech Biblia uan miak amatajkuilolmej itech Biblia ika tajtouaj Daniel (2 Tim. 3:16).