Tein tapaleuia maj namikuanij amo mokauakan

1, 2. 1) ¿Kanachi tonalmej moixtalij maj senyetokan namikuanij? 2) ¿Keniuj uelis mochiuas nejon?

KEMAN Dios kinnamiktij yekinika takat uan yekinika siuat, amo teyi kiteajsikamatiltij ke senyetoskiaj sayoj seki tonalmej. Adán uan Eva monekia senyetoskej nochipaya (Génesis 2:24). Nemilis kemej namikuanij tein Dios kiixtalij yejua keman mosentiliaj se takat uan se siuat. Biblia kijtoua ke aksa uelis kitsayanas amat ininixpan tekiuanij uan oksepa monamiktis sayoj komo inamik auilnemik (Mateo 5:32).

² ¿Uelis namikuanij sennemiskej ika yolpakilis nochipaya? Kemaj, uan Biblia kinextia ome taman tein tel tapaleuia. Komo namikuanij kichiuaj nejon, yolpakiskej uan kiseliskej miak tatiochiualismej. ¿Katiyejua nejin ome taman?

YEKINIKA TAMAN TEIN TAPALEUIA

3. ¿Katiyejua eyi taman netasojtalis moneki mopialiskej namikuanij?

³ Yekinika taman tein tapaleuia yejua netasojtalis. Biblia ika tajtoua naui taman netasojtalis. Semej yejua netasojtalis tein mopialiaj akin tel kuali mouikaj (Juan 11:3). Okse yejua netasojtalis tein mopialiaj kalyetouanij (Romanos 12:10, TNM). Expatika yejua netasojtalis tein mopialiaj se takat uan se siuat (Proverbios 5:15-20). Namikuanij moneki mopialiskej nochi nejin tataman netasojtalis. Sayoj ke, moajsi okse taman netasojtalis tein okachi moneki.

4. ¿Katiyejua okse taman netasojtalis moajsi?

⁴ Itech tajtol tein ika moijkuiloj Escrituras Griegas Cristianas, keman ika motajtoj naujpatika taman netasojtalis mokuik tajtol a·gá·pe. Yejua nejin tajtol mokui itech 1 Juan 4:8, kampa kijtoua: “Dios Yejuatsin tetasojtatinemi”. Tein melauj, “tejuan tiktasojtaj Dios porin Yejuatsin achto techtasojtak” (1 Juan 4:19). Akin kichiua kemej Cristo moneki kipialis nejin taman netasojtalis yekinika Jiova Dios uan ompa taltikpakneminij (Marcos 12:29-31). Tajtol a·gá·pe no mokui itech Efesios 5:2, kampa tikixtajtoltiaj: “Ma timoyoltasojtatinemikan se uan okse ijkon keme Cristo Jesús techyoltasojtatinemi. Porin Yejuatsin kitenextij itetasojtalis kuak motemaktij ma kimiktikan por tejuan”. Jesús kijtoj ke nejin taman netasojtalis yejua tein kinixnextiskia akin yekmelauj itatojtokakauan: “Komo namejuan nanmoyoltasojtatinemij [a·gá·pe], ijkuakon nochi in taltikpakuani kajsikamatiske ke melau nannomomachtijkauan” (Juan 13:35). Maj no tikitakan keniuj mokui a·gá·pe itech 1 Corintios 13:13: “Ma titakuautamatiyakan uan ma tikyolikachiakan uan ma titetasojtatiyakan. Uan nijin eyi taman tamachilis amo keman tajtamitiu. Pero in tamachilis ten kachi ueyi, yejua nijin in tetasojtalis [a·gá·pe]”.

5, 6. 1) ¿Keyej netasojtalis okachi tayekantok ke takuaujtamatilis uan nechialis? 2) ¿Itech toni tapaleuia netasojtalis maj namikuanij kisentokakan senyetokan?

⁵ ¿Keyej netasojtalis a·gá·pe okachi tayekantok ke takuaujtamatilis uan nechialis? Porin moixyekana ika tanemililmej tein melaujkej, tein moajsij itech iTajtol Dios (Salmo 119:105). Nejin netasojtalis tapaleuia maj se kineki se kinchiuilis oksekin tein kuali iixpan Dios, maski akin se kipaleuia kinamiki kiselis oso amo. Kinolinia namikuanij maj kichiuakan nejin tein kijtoua Biblia: “Ximopaleuikan ika tetasojtalis se uan okse. Uan xikiniknelikan se uan okse. Uan no ximotapojpoluikan se uan okse ijkon keme Totajtsin Dios namechtapojpoluilij ya namotajtakoluan” (Efesios 4:32). Namikuanij akin motasojtaj kitakamatij nejin tanauatil: “Ximosepantasojtakan se uan okse ika nochi namotanejnekilis porin ika ne tetasojtalis [a·gá·pe] namejuan kachi uelis nankintapojpoluiske aksame” (1 Pedro 4:8). Nikan tikitaj ke netasojtalis tapaleuia maj ueli tikintapojpoluikan oksekin. Sayoj ke netasojtalis amo kijkuania tajtakolmej, porin tinochin titajtakouanij uan timopolouaj (Salmo 130:3, 4; Santiago 3:2).

⁶ Keman namikuanij kipialiaj Dios uan no mopialiaj yejuan nejin taman netasojtalis, kinpaleuia maj kisentokakan senyetokan uan maj yolpakikan, porin “tetasojtalis, yejua ne amo keman [tami]” (1 Corintios 13:8). “Tetasojtalis techsepanpoualtia [oso techsentilia] se uan okse.” (Colosenses 3:14.) ¿Keniuj namikuanij uelis mopialiskej nejon taman netasojtalis? Komo kisenixtajtoltiaj iTajtol Dios uan ika monojnotsaj; komo momachtiaj keniuj Jesús tetasojtak uan mochikauaj tanemiliskej uan kichiuaskej kemej yejua. No kinpaleuis komo youij nechikolmej, kampa motamachtia ika Biblia, uan komo kitajtaniaj Dios maj kinpaleui maj kinextikan nejin taman netasojtalis, tein moajsi itech itakilo yektikatsin espíritu (Proverbios 3:5, 6; Juan 17:3; Gálatas 5:22; Hebreos 10:24, 25).

OJPATIKA TAMAN TEIN TAPALEUIA

7. ¿Toni moneki kinextiskej namikuanij?

⁷ Komo namikuanij yekmelauj motasojtaj, no mopoujkaitaskej, uan nejin yejua ojpatika taman tein kinpaleuis maj yolpakikan. ITajtol Dios kinyolmajxitia nochin akin kichiuaj kemej Cristo, uan ompa no pouij akin kipiaj ininnamik: “Ximomouiskapoutinemikan se uan okse ika ueyi chipaukamouisyot” (Romanos 12:10). Pedro, se itatojtokakauj Cristo, kijkuiloj: “Namejuan nanteyokichuan, moneki xinentinemikan iuan namosiuauan ika chipaukatamachilis. Uan moneki xikinmouiskapiakan namosiuauan porin yejuan kachi amo kipiaj chikaualis” (1 Pedro 3:7). Biblia kijtoua ke “cada se tesiuau moneki ma momouiskauika iuan iyokich”, oso maj kipoujkaita inamik (Efesios 5:33). Komo tiknekij tiknextiliskej aksa ke tikpoujkaitaj, tikualtakamej iuan, tiktakachiuaj uan tikakij tein kinemilia, uan nochipa keman uelis, timotemakaj tikchiuaskej tein kiyolpaktis.

8-10. ¿Keniuj uelis tapaleuis poujkaitalis maj kuali mouikakan uan maj yolpakikan namikuanij?

⁸ Namikuanij akin kinekij yolpakiskej mopoujkaitaj, uan kichiuaj tein kijtoua nejin tajkuilol: “Amo xiktemojtinemikan de keniu nanmopaleuijtinemiske namejuan san. Ta, kachi ok xiktemojtinemikan de keniu [nankipaleuiskej nanmonamik]” (Filipenses 2:4). Amo tanemiliaj sayoj itech tein yejuan kinpaleuis, porin ijkon kinextijtoskiaj ke sayoj inintech tanemiliaj, ta kitemouaj kichiuaskej tein okachi kipaleuis ininnamik. Uan amo sayoj nejon, ta kitayekanaltiaj tein kiyolpaktia ininnamik.

⁹ Poujkaitalis kinpaleuia namikuanij maj kikakikan tein kinemilia ininnamik, maski amo nochipa yeski kemej yejuan tanemiliaj. Amo taixejekol se kichias maj omen nochipa kipiakan sayoj se tanemilil. Tein takat kiitas ke okachi moneki, siuat xa amo ijkon kiitas, uan tein siuat kiuelita, takat xa amo kiuelitas. Sayoj ke sejse moneki kipoujkaitas tein kinemilia uan kiuelita inamik, komo nejin amo kitapanauilia itanauatiluan Jiova (1 Pedro 2:16; no xikonita Filemón 14). Uan no, moneki kipoujkaitas inamik, uan amo kijtos teisa tein ika kikejkelos oso kipijpinaujtis senteixtenoj nion keman yetoskej ininselti.

¹⁰ Kemej tikitaj, netasojtalis tein namikuanij kipialiskej Dios uan netasojtalis uan poujkaitalis tein mopialiskej yejuan semi kinpaleuis maj kuali mouikakan. ¿Keniuj uelis kinextiskej nejin itech seki taman tein okachi moneki itech ininnemilis kemej namikuanij?

TAIXYEKANALIS KEMEJ CRISTO

11. ¿Akoni kijtoua Biblia ke kiixyekana siuat?

¹¹ Biblia kijtoua ke Dios kichijchiuak takat ika nochi tein kipaleuiskia maj kuali kinixyekana ichankauan. Yejua ika, tanankiliskia iixpan Jiova komo inamik uan ikoneuan amo kuali moajsij nion kipiaj se kuali uikalis iuan Dios. Monekia kitemos kichiuas itanejnekilis Dios keman taixpejpenaskia uan monekia kikauas se kuali neskayot kemej monejnemiltis. “Namejuan, tesiuauan, moneki ximotekauilikan ma namechyekanakan namoyokichuan, ijkon keme namotekauiliaj ma namechyekana Totekotsin Cristo. Porin teyokich ma kiyekantinemi isiuau ijkon keme Cristo kinyekantinemi itaneltokakauan.” (Efesios 5:22, 23.) Sayoj ke, Biblia kijtoua ke takat no kipia se taixyekankej akin moneki kitakamatis. Pablo, se itatojtokakauj Cristo, kijkuiloj: “Nikneki xikajsikamatikan nijin tanojnotsalis ke in Totajtsin Dios, Yejuatsin kiyekantinemi Cristo. Uan in Cristo Yejuatsin kinyekantinemi itaneltokakauan [takamej]. Uan no ijkon mochiuas ke in taneltokakke teyokich, yejua ne kiyekantinemi isiuau” (1 Corintios 11:3). Takat namikej akin kinextia tamatilis kitemoua taixyekanas kemej Cristo Jesús, akin kiixyekana yejua.

12. ¿Toni tel kuali neskayot kitemakak Jesús kemej moneki se tatakamatis uan se taixyekanas?

¹² Jesús no kipia se itaixyekankauj, Jiova, akin kitakamati kemej moneki. Jesús kijtoj: “Amo niktemoa ke nikchiutinemi de nejua niknektinemi san. Ta, niktemoa nikchiutinemis sayo ten kimonekiltia Notajtsin Dios naken nechualtitanik” (Juan 5:30). ¡Kikauak tel kuali neskayot! Jesús, “tayekankakonet itech nochi tachijchiualis”, mochiuako Mesías (Colosenses 1:15, TNM). Yaya mochiuati Taixyekankej itech nechikol kampa pouij tokniuan taixpejpenalmej uan no yeskia Tekiuaj akin Dios kiixtalij maj taixyekana itech iTekiuajyo. Yeskia okachi ueyichiujkej ke nochin ángeles (Filipenses 2:9-11, TNM; Hebreos 1:4). Maski yeskia ueyichiujkej uan kipiaskia se ueyi tanauatil, Jesús amo katka yoltakuauak, amo kitemouaya maj mochiua sayoj tein yejua kinekia uan kipataya itanemilil keman monekia. Amo ininka mauiltiaya itatojtokakauan nion nochipa kinelnamiktiaya ke monekia kitakamatiskej. Semi kintasojtaya uan kinikneliaya oksekin, okachiok akin tajyouiayaj. Yejua kijtoj: “Xiualakan nouan, nochi namejuan naken nanmotekitiltijtokke uan nantamamatokke [...], uan Nejuatsin namechmakas ne yolseuilis. [...] Uan ika kuali ximomachtikan de nejua, porin Nejuatsin niyolyemankatagat; uan niyolkualtagat uan ijkon nankajsiske ne yolseuilis tech namoyolojuan. Porin in yugo de namechtalilis, yejua ne semi amo etik. Uan in tamamal ten Nejuatsin namechmakas, yejua ne semi amo no tesiouti” (Mateo 11:28-30). Nochin semi kualtsin momachiliayaj keman iuan yetoyaj.

13, 14. ¿Keniuj moneki taixyekanas takat komo kitojtoka ineskayo Jesús?

¹³ Takat akin kineki yolpakis iniuan ikalyetouanij moneki kiitas tein kuali tein kinextij Jesús. Takat akin kinextia tamatilis amo yoltakuauak nion kichikaujkauia inamik maj kitakamati porin yejua itaixyekankauj uan amo kimojmoujtia, ta kitasojta uan kipoujkaita. Komo Jesús katka ‘yolyemankatakat’, takat namikej okachi moneki ijkon yeski, porin yejua kemaj mopoloua, uan yejua ika kitemoua maj kiajsikamati inamik. Yejua ika, takat akin yolyemanik kijtoua keman mopoloua, maski kemansa ouij kikisas kijtos: “Xinechtapojpolui, kuali yetoya tein tikijtouaya”. Komo takat moueyineki uan amo kineki kipatas itanemilil, siuat namikej okachi kiouijmakas mokauas maj kiixyekana inamik, sayoj ke amo ijkon panos komo takat yolyemanik. Sayoj ke no, siuat akin kipoujkaita inamik no kitajtania maj kitapojpolui keman mopoloua.

¹⁴ Dios kichijchiuak siuat kemej kinextis miak taman tein kuali tein uelis ika tapaleuis maj yolpakikan kemej namikuanij. Takat akin kinextia tamatilis kimati nejin uan amo kiita inamik ke amo teyi chiujkej. Siuat okachi teiknelia uan tetasojta, nejon tapaleuia maj kuali kinyekpia ikalyetouanij uan maj kuali mouikakan iniuan oksekin. Miakpa, siuat kiuelita tachijchiuas ichan kemej kualtsin ompa se nemis. “Tel kuali siuat” akin ika motajtoua itech Proverbios capítulo 31, kinextiaya miak taman tein kuali uan uelia kichiuaya miak taman, tein semi kinpaleuij ikalyetouanij. ¿Keyej? Porin itakauj iuan takuaujtamatik ika nochi iyolo (Proverbios 31:10, 11).

15. ¿Keniuj takat uelis kitasojtas uan kipoujkaitas inamik?

¹⁵ Itech seki xolalmej mochiua sayoj tein takat kijtoua uan moita ke amo se kipoujkaita hasta komo sayoj se kichiuilia se netajtanil. Itech nejin xolalmej kuali moita maj takat kiita inamik kemej se takeual. Nejon amo kuali yetok, porin kichiua maj amo kuali mouika iuan inamik, uan no iuan Dios (no xikonita 1 Juan 4:20, 21). Sayoj ke no, seki takamej amo taixyekanaj uan kikauaj maj ininnamik taixyekana kalijtik. Takat akin mokaua maj Cristo kiixyekana amo kiteltekitiltia inamik nion kinextia ke amo kipoujkaita. Okachi kuali, tetasojta kemej Jesús uan kichiua kemej Pablo kinyolmajxitij takamej: “Moneki xikintasojtatiyakan namosiuauan ijkon keme Totekotsin Cristo kinyoltasojta itaneltokakauan. Uan Cristo Jesús kinteltasojtak nochi itaneltokakauan hasta motemaktij ma kimiktikan” (Efesios 5:25). Cristo semi kintasojtak itatojtokakauan, yejua ika ininka momikilij. Takat akin kitasojta inamik moneki kipias nejon tanemilil uan kitemoua tein okachi kipaleuis inamik uan amo kichikaujkauia maj mochiua tein yejua kineki. Keman takat mokaua maj Cristo kiixyekana uan tetasojta uan tapoujkaita kemej yejua, siuat mokaua maj kiixyekana (Efesios 5:28, 29, 33).

SIUAT MONEKI MOKAUAS MAJ KIIXYEKANA ITAKAUJ

16. ¿Keniuj moneki mouikaskej takat uan siuat itech ininnemilis kemej namikuanij?

¹⁶ Satepan keman kichijchiuak Adán, “Jiova Dios kijtoj: ‘Amo kuali yetok maj takat kisentoka iselti. Nikchijchiuiliti se itapaleuijkauj, kemej itamajsikayo’” (Génesis 2:18). Dios kichijchiuak Eva kemej “itamajsikayo” inamik, amo kichijchiuak maj iuan motatani. Nemilis kemej namikuanij monekia amo yeski kemej se barco tein omen kinekij kinejnemiltiskej. Takat monekiskia taixyekanas ika netasojtalis, uan siuat monekiskia kinextilis itakauj ke kitasojta, kipoujkaita uan mokauaskia maj kiixyekana.

17, 18. ¿Keniuj siuat uelis yekmelauj kipaleuis inamik?

¹⁷ Sayoj ke, siuat akin kitasojta inamik amo sayoj mokaua maj kiixyekana, ta kitemoua yekmelauj yeski se tapaleuijkej itech tein kiixpejpena inamik. Tein melauj, nejon okachi amo ouij yeski komo no kinemiliaya maj yejua nejon kiixpejpenakan. Sayoj ke keman amo ijkon yeski, komo kipaleuia tein kiixpejpenak inamik, uelis tapaleuis maj okachi kuali kisa.

¹⁸ Moajsi okseki taman kemej siuat uelis kipaleuis inamik maj kuali taixyekana. Uelis kitasojkamatilis porin mochikaua kuali taixyekanas uan amo kijijtos oso kichiuas maj kimachili ke amo keman kiyolpaktia tein kichiua. Keman nochipa kipaleuia inamik, moneki kielnamikis ke “kuak yejua yolyemankanentinemi uan yolseutinemi [...], Dios kipoua semi kachi kipia ipatiu”, uan amo sayoj iixpan takat (1 Pedro 3:3, 4; Colosenses 3:12). ¿Uan komo takat amo kipia itaneltokalis siuat? Maski ijkon, Biblia kijtoua ke nochin siuamej moneki “kintasojtatinemiske ninyokichuan uan no [...] kintasojtatiyaske ninkonetsitsin. [...] Ma yolmajsitinemikan uan ma kipiakan ne yolchipaualis. Uan no moneki ma kuali motekitilikan tech ninkalyetolis, uan ma no kipiakan teiknelilis. Uan no moneki ma kintakamatikan ninyokichuan [...] para ma amo aken uelis kiuijuikaltis in Tajtoltsin de Dios ika por yejuan” (Tito 2:4, 5). Komo takat kiluia inamik maj kichiua se taman tein Biblia amo senkis kijtoua ke amo kuali, sayoj ke siuat kinemilia ke komo kichiua uelis kijtakos ikuali uikalis iuan Dios, inamik xa okachi kiajsikamatis tein kinemilia komo kimelauilia “ika yolyemanalis uan ika mouisyot”. Biblia kijtoua: “Kuak namoyokichuan ten amo taneltokani kitaske ke namejuan nanchipaukanemij uan ke nantatakamatinemij, ijkuakon yejuan kineltokaske in Tajtoltsin de Dios” (1 Pedro 3:1, 2, 15; 1 Corintios 7:13-16).

19. ¿Toni moneki kichiuas siuat komo inamik kiluia maj kichiua se taman tein Dios kijtoua ke amo kuali yetok?

¹⁹ Komo takat kiluia inamik maj kichiua teisa tein Dios kijtoua ke amo kuali yetok, ¿toni moneki kichiuas siuat? Komo ijkon, moneki kielnamikis ke Jiova yejuatsin Taixyekankej akin yekinika moneki kitakamatis, uan kichiuas kemej itatojtokakauan Cristo keman tekiuanij kinnauatijkej maj kitapanauilianij itanauatil Dios. Hechos 5:29 kijtoua: “Pedro uan in tatitanilme de Cristo kinnankilijke in tayekanani ijkuin: ‘Pero tejuan semi moneki ke ma tiktakamatikan Totajtsin Dios uan ma amo achto tikintakamatikan in tagayot’”.

MONEKI KUALI MONOJNOTSASKEJ

20. ¿Itech toni taman itech nemilis kemej namikuanij semi tapaleuia netasojtalis uan poujkaitalis?

²⁰ Netasojtalis uan poujkaitalis semi tapaleuiaj itech okse taman, uan nejin yejua keman monojnotsaj. Takat akin kitasojta inamik kikaki keman kitapouia tein kichiua, tein kinemilia, kuejmolmej tein kipia uan okseki taman. Siuat kuali momachilia keman inamik kichiua nejon. Takat akin kixeloua tiempo iuan tajtos inamik uan yekmelauj kikaki kinextia ke kitasojta uan kipoujkaita (Santiago 1:19). Seki siuamej kijtouaj ke amo kinyolpaktia maj ininnamik amo iniuan tajtokan, uan nejon semi tetayokoltij. Melauak ke itech nejin tonalmej keman miakej kipiaj miak tekit, xa miakej takamej youij tekititij miak horas, uan kemej ouij se moixpanoltia, xa siuamej no moneki tetekitiliskej. Sayoj ke namikuanij moneki kixeloskej tiempo uan monojnotsaskej. Komo amo ijkon kichiuaj, uelis amo semi moitaskej uan ininsejselti kichiuaskej miak taman, uan uelis kinualkuilis uejueyi kuejmolmej komo semej kitemoua maj aksa akin amo inamik kiajsikamati.

21. ¿Keniuj uelis tapaleuis maj yolpakikan namikuanij keman kikuij tajtolmej tein amo teyolxokoliaj?

²¹ Ijkon kemej moiluiskej teisa no motelneki. “Tajtolmej tein teyolpaktiaj [...], teyolseuiaj uan kipajtiaj se iomiyouan.” (Proverbios 16:24.) Takat oso siuat akin inamik poui itech itaneltokalis oso amo, moneki kichiuas nejin tein kijtoua Biblia: “Namotajtolis nachipa ma monextijtiu ika ne iteiknelilis, uan amo aken xikinyolxokolijtiyakan” (Colosenses 4:6). Keman takat oso siuat kipanok tein amo kuali itech tonal, uelis kitelpaleuis komo inamik kikui kuali tajtolmej keman kinojnotsa uan kiajsikamati. “Kemej manzanas tein chijchiujtok ika oro itech tapalkat tein chijchiujtok ika plata, ijkon tamati se tajtol tein moijtoua keman moneki.” (Proverbios 25:11.) Kemej se tajtoua uan tein se kijtoua motelneki. Kemej neskayot, xa takat oso siuat kichikaujkailuia inamik: “¡Xitatsakua!”. Sayoj ke, komo ika yolseuilis kiluia “¿Ueliskia titatsakuas, ika kualtakayot?”, itajtoluan amo kiyolxokolis inamik.

22. ¿Toni uelis kinpaleuis namikuanij maj kisentokakan kuali monojnotsakan?

²² Komo namikuanij kikuij kuali tajtolmej, kualtsin moixitaj, monextiliaj kualtakayot, taajsikamatilis uan netasojtalis kintelpaleuia maj uelikan monojnotsakan. Komo takat uan siuat mochikauaj kuali monojnotsaskej, kimachiliskej ke uelis moiluiskej tein kinpoloua, uan uelis mosenpaleuiskej keman amo mochiuas tein kichiayaj oso keman amo kuali momachiliskej. ITajtol Dios tayolmajxitia: “Xikinyolchikauakan nekes ten yolkuetautinemij” (1 Tesalonicenses 5:14). Kemansa, takat uelis amo kuali momachilis, uan kemansa yeski inamik akin yolkuetaujtos. Keman ijkon momachiliskej semi kinpaleuis komo moiluiaj tajtolmej tein ika ‘moyolchikauaskej’ (Romanos 15:2).

23, 24. ¿Keniuj namikuanij uelis kinpaleuis netasojtalis uan poujkaitalis keman amo sayoj se tanemilil kipiaskej? Xikonijto se neskayot.

²³ Namikuanij akin motasojtaj uan mopoujkaitaj amo kiitaskej kemej se ueyi ouijkayot keman amo kipiaskej sayoj se taman tanemilil. Yejuan kitemoskej ‘amo moyolxokoliskej’ (Colosenses 3:19). Moneki kielnamikiskej ke “tanankilil, keman motemaka ika yolseuilis, kijkuania kualanyot” (Proverbios 15:1). Moneki amo keman tikchiuaskej maj tonamik kimachili ke amo teyi chiujkej nion tikiluiskej ke amo kuali tein kijtoua keman techiluis ika nochi iyolo tein kimachilia, ta maj tikitakan nejon kemej se taman tein techpaleuis maj okachi kuali tikajsikamatikan. Tiomen moneki timochikauaskej tiksenyektaliskej tataman tanemililmej tein tikpiaskej uan tiksenixpejpenaskej tein okachi tapaleuis.

²⁴ Maj tikelnamikikan keman Sara kiluij inamik, Abrahán, maj kichiuani se taman tein ika kiyektaliskia se kuejmol, tein Abrahán amo kiuelkakik. Sayoj ke, Dios kiluij Abrahán: “Xiktajtolkaki” (Génesis 21:9-12). Abrahán ijkon kichiuak, uan Jiova kitatiochiuij. No ijkon, komo siuat kiluia inamik se taman kemej uelis kichiuaskej teisa, sayoj ke amo ijkon kemej tein takat kinemiliaya, yejua moneki maski sayoj kikakis. Uan no, siuat moneki amo sayoj yejua tajtos, ta moneki kikakis tein inamik kinemilia (Proverbios 25:24). Komo semej namikuanij nochipa kitemoua maj mochiua kemej yejua kijtoua amo kinextijtos netasojtalis nion poujkaitalis.

25. ¿Keniuj keman namikuanij kuali monojnotsaj kinpaleuia maj yolpakikan keman mosentekaskej?

²⁵ Namikuanij no moneki ika tajtoskej uan kiixejekoskej kemanian uelis mosentekaskej uan kemanian amo. Komo sayoj kitayekanaltiaj inintanejnekilis uan amo kitsakuiliaj tein kimachiliaj uelis amo kipiaskej yolpakilis keman mosentekaskej. Motelneki maj moyeknojnotsakan, uan no maj moajsikamatikan. Keman takat uan siuat kitemouaj maj ininnamik kuali momachili, amo mochiuas se kuejmol keman mosentekaskej. Itech nejin taman uan itech okseki, moneki “ma amo tiktemokan sayo tapaleuilis para tejuan san”, ta maj itech titanemilikan tonamik (1 Corintios 7:3-5; 10:24).

26. ¿Keniuj tein tayolmajxitia iTajtol Dios uelis kinpaleuis namikuanij maj yolpakikan maski kipanouaj ouijkayomej?

²⁶ ITajtol Dios kitemaka okachi kuali tayolmajxitilis. Melauak ke nochin namikuanij kipanouaj ouijkayomej. Sayoj ke keman mochikauaj kichiuaskej kemej kijtoua Biblia, kampa ixnesi keniuj tanemilia Jiova, uan motasojtaj uan mopoujkaitaj, uelis takuaujtamatiskej ke kisentokaskej senyetoskej uan yolpakiskej. Ijkon amo sayoj mopoujkaitaskej yejuan, ta no kinextiskej ke kipoujkaitaj Jiova Dios, akin kiixtalij nemilis kemej namikuanij.