Mokauak maj Dios kiyolseui

1, 2. ¿Toni uejueyi tachiualismej kipanok Elías itech nejin tonal?

ELÍAS motaloua maski tel kioujtok uan okachi tayouayantia. Uejka kipolouaok achto ke ajsis Jezreel. Uan maski tel xiuejya, amo sioui ta kisentoka motaloua, porin “imay Jiova” kipaleuia. Amo keman achto kipiani nejin chikaualis. ¡Hasta kinpanauij uan kinkaujteuak caballos tein kitilanaj carro tein itech youi tekiuaj Acab! (Xikonixtajtolti 1 Reyes 18:46.)

² Axkan nejin tanauatijkej youi iselti uan kipolouaok uejka yas. At temoua itech iixko ijkon kemej kisentoka motaloua. Tein melauj, kipia miak taman tein itech tanemilis, ta yekin mochiuak seki taman tein amo keman kielkauas. Kiitak keniuj monextij katiyejua yekmelauj taueyichiualis uan akoni Dios akin melauak. Ikuapan tepet Carmelo kampa tel taejeka, axkan uejka mokauakya uan amo moyekitaok porin tel kioui uan onkak mixti. Itech nejin tepet, Elías ika inepaleuil Jiova, kinextij ika se ueyi tachiualis oso mouiskatekit ke taueyichiualis tein kichiuiliaj Baal amo melauak. Kinmiktijkej 450 tiopixkamej keman nesik inintakajkayaualis. Satepan, kemej amo kioujtoya panokaya eyi xiuit uan tajko, Elías kitataujtij Jiova maj amo tauaktook; uan ijkuak peuak kioui (1 Rey. 18:18-45).

3, 4. 1) ¿Keyej Elías xa kichiaya maj nochi moyektaliani? 2) ¿Toni netajtanilmej tiknankiliskej?

³ Keman yajtok nejon 30 kilómetros itech ojti tein kiajxitis xolal Jezreel maski tel kioujtok, xa kinemilia ke nochi mopatas porin akin kiueyichiuayaj Baal kinmiktijkej. ¡Acab monekis mopatas! Ika nochi tein panok itech tepet Carmelo, xa amo kiueyichiuasok Baal, kuali kiixyekanas inamik Jezabel, uan amo kitemosok kinmiktis itekitikauan Jiova.

⁴ Keman tikitaj ke nochi mochiua kemej tikchiaj, tiknekiskiaj maj nochipa ijkon kisentoka. Xa tiknemiliaj ke nochi moyektalis, uan ke hasta uejueyi kuejmolmej tein tikpiaj tamiskej. Yejua ika, uelis timonemiliskej ke Elías ijkon momachilij, ta yejua no “katka se tagat ten kipiaya nemilis keme tejuan” (Sant. 5:17). Sayoj ke, kisentokaskia kipiaskia miak kuejmolmejok. Seki hora satepan tel mouis uan tayokoyas hasta kinekis mikis. Sayoj ke ¿toni panok? ¿Uan keniuj Jiova kipaleuij maj oksepa moyolchikaua uan maj mochikaua itakuaujtamatilis?

Amo mochiuak tein kichiaya

5. ¿Toni kinextia ke tekiuaj Acab kisentokaya amo kipoujkaitaya Jiova maski kiitak tein mochiujka itech tepet Carmelo?

⁵ Keman Acab ajsi ichan itech xolal Jezreel, ¿kinextia ke mopatak? Biblia kijtoua: “Acab kiiluij Jezabel nochi tein Elías kichiujka uan nochi keniuj kinmiktij nochin tanauatianij ika espada” (1 Rey. 19:1). Xikonita ke tekiuaj amo ika tajtoua Jiova keman kitapouia inamik tein mochiuak. Yejua amo kiita teisa kemej Dios kiita, ta kijtoua ke nejon uejueyi tachiualismej oso mouiskatekimej “Elías kichiujka”. Moyekita ke amo kineki kipoujkaitas Jiova. ¿Uan toni kichiua Jezabel?

6. ¿Toni tanauatil Jezabel kititanilij Elías, uan toni kiajsikamatiltij?

⁶ Jezabel tel kualani. Yejua ika, kitenmojmoujtia Elías ika nejin tajtolmej: “¡Ijkon maj kichiuakan tiotsitsin, uan okachiok, komo mosta nejin hora amo nikchiua monemilis kemej ininnemilis sejsemej nochin yejuan!” (1 Rey. 19:2). Yejua kiixtalij kimiktis uan ijkon momakepas porin kinmiktij tanauatianij akin kiueyichiuayaj Baal. Hasta motenkaua ke komo amo kimiktia mostika, yejua monekis mikis. Xionmonemili tein kimachilij Elías keman kimatik. Nejon youak keman tel kioujtok, moajsi itech se kaltsin ompa Jezreel uan kochtok, uan ompa, kijxitiaj uan akin kititanik Jezabel kiiluia nejin tajtolmej tein kimoujtiaj. ¿Toni kimachilia keman kikaki?

Tel mouik uan tel tayokoyak

7. ¿Keniuj momachilij Elías keman Jezabel kitenmojmoujtij, uan toni kichiuak?

⁷ Komo Elías kinemiliaya ke amo akin kiueyichiuaskiaok Baal, niman kimati ke amo ijkon yeski keman kikaki nejon. Jezabel amo ijkon mokaua. Kichiuakya maj kinmiktikan miakej itanauatijkauan Jiova akin yolmelaujkej, uan axkan moita ke Elías no kimiktitij. ¿Toni kimachilij Elías keman Jezabel kitenmojmoujtij? Biblia kijtoua ke “mouik”. Xa peuak kinenemilia toni ueliskia kipanos uan hasta kiitaya keniuj kimiktiayaj, ijkon kemej Jezabel tanauatiaya. Komo kinemilijtoya nejin, yejua ika mouik. Kemej yeski, yejua “peuak youi uan ijkon kimakixtis inemilis”, tein kijtosneki ke choloj (1 Rey. 18:4; 19:3).

8. 1) ¿Toni kichiujkej Elías uan Pedro keman moajsikej itech se ouijkayot? 2) ¿Toni techmachtia ininneskayo?

⁸ Elías amo sayoj yejua takat akin mouik maski kipiaya takuaujtamatilis. Tatitanil Pedro no ijkon kipanok miak xiujmej satepan. Se tonal, keman Jesús kichiuak maj no nejnemi aixko, “moyolnemilij in Pedro kenin chikaukaejekaya”, yejua ika momoujtij uan peuak pankalaki (xikonixtajtolti Mateo 14:30). Ininneskayo Elías uan Pedro techmachtia se taman tein motelneki: komo tiknekij tiksentokaskej tiyeskij tiyolchikaujkej, moneki maj amo tiknemilijtokan nochi tein amo kuali tein uelis techpanos. Moneki titakuaujtamatiskej iuan Jiova, akin techpaleuia maj timoyolchikauakan uan maj tikitakan ke onkak se nechialis.

“¡Hasta nikanya!”

9. Xikonijto keniuj yajki uan keniuj katka ojti keman Elías cholojtoya uan keniuj momachiliaya.

⁹ Kemej tel moui, Elías ojtoka hasta Beer-seba kemej 150 kilómetros, nejin xolal moajsi itamiampa xolal Judá, kampa ika sur. Ompa kikaua itakeual uan youi iselti itech taluakyan. Biblia kijtoua ke ojtoka “se tonal”. Ueli tiknemiliaj keniuj peua ojtoka kualkantsin, uan nesi ke nion kiuika takual nion okseki taman tein moneki. Tel tona uan kemej tel tayokoxtok uan tel moujtok, ika miak ouijkayot nejnemi itech nejin tal kampa ouijkan uan amo teyi onkak. Ijkon kemej Tonaltsin motatia uan tapoyaui, Elías amo kipiaok chikaualis. Kemej sotaui, motalia itampa se kouit tein mapijpitsauak, ta amo onkak kani okseko mopaleuis itech nejon taluakyan (1 Rey. 19:4).

10, 11. 1) ¿Toni Elías kitataujtij Jiova? 2) Ika tajkuilolmej tein ixnesij itech Biblia, xikonijto tayokol tein kimachilijkej okseki itekitikauan Dios.

¹⁰ Kemej amo kimatiok toni kichiuas, Elías kitajtania Jiova maj kimikti. Kitsajtsilia: “Amo okachi nikuali takat ke nouejkaujtatuan”. Yejua kimati ke yejuan sayoj omit uan talnex, uan ke nion akin ueli kipaleuiaj (Ecl. 9:10). Elías kimachilia ke amo teyi ueli kichiua ijkon kemej yejuan. Yejua ika motajtania keyej yoltok. Kemej kimachilia ke amo taxikouaok, kijtoua: “¡Hasta nikanya!”.

¹¹ ¿Moneki tikmoujkaitaskej maj se itekitikauj Dios moteltayokoltiani? Amo. Itech Biblia ininka motajtoua miakej takamej uan siuamej yolmelaujkej akin keman tel tayokoxtoyaj kinekkej mikiskej, kemej Rebeca, Jacob, Moisés uan Job (Gén. 25:22; 37:35; Núm. 11:13-15; Job 14:13).

12. ¿Keniuj uelis tikchiuaskej ijkon kemej Elías keman timotayokoltijtoskej?

¹² Itech nejin tonalmej onkak “ueyi tajyouilis”, yejua ika miakej taltikpakneminij kemansa moteltayokoltiaj, hasta akin kitekitilijtokej Jiova ika melaujkayot (2 Tim. 3:1). Komo tejuatsin kemansa no ijkon tionmomachilia, xikonchiua kemej Elías kichiuak: ika se netataujtil xikonilui Jiova keniuj senkis tionmomachilia. Xikonelnamiki ke yejuatsin “Dios akin kitemaka nochi yolseuilis” (xikonixtajtolti 2 Corintios 1:3, 4, TNM). Maj tikitakan keniuj Jiova kiyolseuij Elías.

Jiova kiyekpia itanauatijkauj

13, 14. 1) ¿Keniuj Jiova kichiuak maj se ángel kipaleui tanauatijkej akin tayokoxtoya? 2) ¿Keyej techtelyolseuia tikmatiskej ke Jiova kuali techixmati uan kimati tein amo uelis tikchiuaskej toselti?

¹³ ¿Keniuj tikonnemilia ke momachilij Jiova keman kiitak itanauatijkauj akin kitasojta motataujtijtok maj miki ne koujtampa itech taluakyan? Biblia techiluia. Satepan keman Elías kochi, Jiova kititani se ángel maj kiitati, uan keman tepitsin kiolinia maj ijsa, kiiluia: “Ximeua, xitakua”. Uan Elías ijkon kichiua, porin ángel ika pakilis kichijchiuilij tein kikuas: pantsin yekin tachijchiuj uan at. Biblia kisentoka kijtoua ke tanauatijkej takua uan tatayi uan oksepa kochi. Amo kijtoua ke kitasojkamatilij ángel. Yejua xa tel tayokoxtok, yejua ika nion kineki tajtos. Kemej yeski, ángel oksepa kijxitia, xa keman talpantanesi, uan kiiluia: “Ximeua, xitakua”. Uan no kiiluia nejin tajtolmej tein kuali maj se kiyeknexti: “Porin semi uejka tiojtokati” (1 Rey. 19:5-7).

¹⁴ Kemej Dios kipaleuij nejin ángel maj kuali taixejeko, yejua kimati kani youi Elías. No ueli kiita ke Elías amo uelis ojtokas sayoj ika yejua ichikaualis. ¿Melauj ke techyolseuia tiktekitiliskej se Dios akin techixmati okachi kuali ke tejuan uan kimati tein tiknekij tikchiuaskej uan tein amo uelis tikchiuaskej toselti? (Xikonixtajtolti Salmo 103:13, 14.) Sayoj ke ¿keniuj kipaleuij Elías nejon takual?

15, 16. 1) ¿Keniuj takual tein kimakak Jiova kipaleuij Elías? 2) ¿Keyej moneki tiktasojkamatiskej tamachtilis tein Jiova techmaka itech nejin tonalmej?

¹⁵ Biblia kisentoka kijtoua: “Yejua meuak uan takuaj uan tatayik, uan kisentokak yajtoya ika ichikaualis nejon takual ome poual tonal uan ome poual youal hasta itepeuj Dios akin melauak, Horeb” (1 Rey. 19:8). Ijkon kemej kichiuak Moisés kemej seiscientos xiujmej achto uan Jesús kemej mil xiujmej satepan, Elías mosauak omepoual tonal uan omepoual youal (Éx. 34:28; Luc. 4:1, 2). Nejon takual amo kichiuak maj poliuikan ikuejmoluan, sayoj ke kipaleuij maj kisentoka yolto, porin Dios kichiuak maj ijkon pano. Xionmonemili keniuj nejon takat akin xiuejya nejnentiuj ika ouijkayot itech nejon taluakyan, panouaj tonalmej, semanas hasta ajsik ome poual tonalmej.

¹⁶ Jiova no kinyekpia itekitikauan itech nejin tonalmej, amo ika takual ijkon kemej kichiuak iuan Elías, ta ika se taman tein okachi moneki: tamachtilis tein kisa itech iTajtol, tein kemej yeskia takual (Mat. 4:4). Keman tikixmatij Dios itech iTajtol uan itech amaixmej, kemej yeskia tikuaskiaj takual uan nejon techpaleuia maj tiksentokakan tiktekitilijtokan. Nejin amo kichiuas maj poliuikan nochi tokuejmoluan, sayoj ke kemaj techpaleuis maj tikxikokan tein amo ueliskia tikxikoskej toselti komo amo yeskia ika nejon nepaleuil. Uan no, techpaleuis maj tikselikan “ne nachipa nemilis” (Juan 17:3).

17. ¿Kani ajsik Elías, uan toni mochiuaniya ompa?

¹⁷ Elías nejnemik kemej 320 kilómetros hasta ajsik itech tepet Horeb (oso tepet Sinaí). Itech nejin tepet mochiuak seki taman tein motelneki. Ompa kampa miak xiujmejya achto, Jiova ika inepaleuil se ángel monextij iixpan Moisés itech uitskoujtaktsoj uan no ompa yejuatsin motenkauak iniuan israelitas ika Tanauatil tein kinmakak. Axkan Elías mopaleuia nikan itech se tekoyok.

Jiova kiyolseuia uan kiyolchikaua itanauatijkauj

18, 19. 1) ¿Toni kinekia kimatis ángel, uan toni kinankilij Elías? 2) ¿Toni eyi taman kichiuaya maj Elías moteltayokoltiani?

¹⁸ Itech tepet Horeb, tajtol tein Jiova kiiluia Elías, xa itenkopa se ángel, sayoj katka se netajtanil tein amo ouij. Kineki kimatis toni kichiujtok ompa. Ángel xa kiyemankatajtanij, porin tanauatijkej kiita ke uelis kiiluis tein kimachilia uan kiiluia nejin tein kiyolkokoua: “Semi nimochikauani senkis niktekitilis Jiova Dios akin kinixyekana tateuianij; porin ikoneuan Israel kikaujkej monetenkaualis, moaltares kinuejuelojkej, uan motanauatijkauan kinmiktianij ika espada, uan sayoj nejua nimokaua; uan peua kitemouaj nonemilis porin kinekij nechmiktiskej” (1 Rey. 19:9, 10). Itajtoluan kinextiaj eyi taman keyej motelyolkokojtok.

¹⁹ Yekinika, kinemilia ke tekit tein kichiuani amo tapaleuiani. Maski miak xiujmejya ‘mochikauani senkis kitekitilis’ Jiova uan kiueyitalis itokay Dios tein yektik uan itaueyichiualis, kiita ke okachi mochiua tein amo kuali. Israelitas kisentokaj kemej ipa, taixnamikij uan amo kipiaj takuaujtamatilis, uan taneltokalis tein amo melauak okachi momoyaua. Ojpatika, kimachilia ke itelselti. Yejua kijtoua ika tayokol: “Sayoj nejua nimokaua”, porin kinemilia ke sayoj yejua itech nochi xolal akin kitekitilia Jiova. Uan expatika, moui. Miakej tanauatianij kemej yejua kinmiktijkejya, uan kiyekmati ke amo uejkaua no kimiktiskej. Xa ouij kikisa kijtos tein kimachilia, sayoj ke amo moueyineki nion mopinaujmati kiiluis. Keman ijkon kichiua, techkauilia se tel kuali neskayot tinochin (Sal. 62:8).

20, 21. 1) ¿Toni uejueyi taman kiitak Elías keman yetoya ikalakyan tekoyok? 2) ¿Toni kiajsikamatik Elías keman kiitak ichikaualis Jiova?

²⁰ ¿Keniuj Jiova kipaleuij Elías maj amo mouiok uan maj amo motekipachook? Biblia kisentoka kijtoua ke ángel kiiluia tanauatijkej maj motoki ikalakyan tekoyok. Yejua tatakamati maski amo kimati toni panoti. Satepan, peua tel chikauak taejeka. Nejon xa kichiua maj tel takakisti, porin kemej semi chikauak, kichiua maj tepemej uan tepejximej xijxitinikan. Xionmonemili keniuj Elías kitemoua mopaleuis maj amo kijtako nejon ejekat, moixtsakua uan kikitskia itaken tein chijchiujtok ika tojmit uan semi etik. Satepan, mochikaua amo uetsis porin tal peua moolinia. ¡Talolini kampa moajsi! Keman yekin moyolkui, moneki kalakis itech tekoyok uan ijkon moyekpias porin mochiua se ueyi tit (1 Rey. 19:11, 12).

²¹ Biblia kijtoua ke Jiova amo moajsi itech ejekat, itech talolinilis nion itech tit. Elías kimati ke Jiova amo se Dios kemej Baal, akin taltikpakneminij mokajkayauaj keman kiueyichiuaj uan kijtouaj ke yejua dios akin takiouiltia. Itech Jiova yekmelauj ualeujtok ueyi chikaualis tein kipia itachijchiualis, uan yejuatsin tel okachi ueyi ke nochi tein kichijchiuak. Tein melauj, itech iluikak amo aki iueyi chikaualis (1 Rey. 8:27). Sayoj ke ¿keniuj nochi nejin kipaleuia Elías? Maj tikelnamikikan ke yejua semi momoujtijka. Axkan ke kimati ke Dios akin kipia nochi uelilis kipaleuia, amo onkak keyej kinmouilisok Acab uan Jezabel (xikonixtajtolti Salmo 118:6).

22. 1) ¿Keniuj “tajtol yemanik uan amo chikauak” kiyekmatiltij Elías ke Jiova kitasojtaya? 2) ¿Akoni xa kinojnotsak Elías ika nejon “tajtol yemanik uan amo chikauak”? (Xikonita nota.)

²² Satepan ke panok tit, amo teyi mokakiok. Ompa Elías kikaki “se tajtol yemanik uan amo chikauak” tein kiolinia maj oksepa kijto tein kimachilia, yejua ika oksepa kijtoua tein kitekipachoua.a Maski Elías xa okachi yolseujtok, tein satepan kiiluia nejon “tajtol yemanik uan amo chikauak” xa okachi kiyolseuia: Jiova kiyekiluia ke kitasojta. ¿Keniuj kichiua? Kiiluia toni kiixtalijtok kichiuas satepan uan ijkon kitamis taueyichiualis tein kichiuiliaj Baal ompa Israel. Uan kemej amo teyi uelis kitsakuilis maj amo mochiua tein kiixtalijtok, moyekita ke tekit tein Elías kichiuani amo nenkajtik. Uan no, Jiova kisentoka kiita Elías kemej itanauatijkauj, porin kimaka se yankuik tekit uan kiiluia toni senkis moneki kichiuas (1 Rey. 19:12-17).

23. ¿Toni ome taman kichiuak Jiova uan ijkon kiyolchikauak Elías?

²³ ¿Uan toni kichiua Jiova uan ijkon kiyolseuia Elías akin momachilia iselti? Kichiua ome taman. Yekinika, kinauatia maj kiixtaliti Eliseo kemej tanauatijkej akin satepan kiixpatas. Nejin takat akin okachi telpoch iuan tekitis uan kipaleuis seki xiujmej. ¡Semi kuali maj moajsi aksa akin iuan mopaleuis! Ojpatika, Jiova kimatiltia nejin tel kuali tanauatil: “Nikauak maj chikome mil mokauakan itech Israel, nochin akin amo motankuaketskej iixpan Baal, uan nochin akin amo kipitsojkej” (1 Rey. 19:18). Kemaj: ¡Elías amo yetoya iselti! Xa tel yolpaki keman kimati ke nejon tel miakej israelitas yolmelaujkej amo kiueyichiuaj Baal. Yejuan moneki kiitaskej ke Elías kisentoka kitekitilijtok Jiova, ke amo kikaua maski mochiujtok tein amo kuali. Tajtolmej tein kiiluia akin Jiova kititanik, oso “tajtol yemanik uan amo chikauak”, xa kitelyolchikaua, ta kiitaya kemej yeskia Dios kinojnotstoskia.

24, 25. 1) ¿Keniuj uelis tejuan tikakiskej nejon “tajtol yemanik uan amo chikauak” tein kijtoua Jiova? 2) ¿Keniuj tikmatij ke Elías mokauak maj Jiova kiyolseui?

²⁴ Ijkon kemej Elías, kemansa tikmoujkaitaj chikaualis tein kipia tein Jiova kichijchiuak, kemej ejekat, at, tit uan okseki taman. Uan ijkon tikitaj porin nochi kinextia ke yejuatsin kitelpia chikaujkauelilis (Rom. 1:20). Jiova kisentoka kitekitiltia iueyi chikaualis uan ijkon kinyolchikaua itekitikauan yolmelaujkej (2 Crón. 16:9). Sayoj ke, axkan Jiova technojnotsa ika iTajtol (xikonixtajtolti Isaías 30:21). Uelis tikijtoskej ke Biblia tamati kemej nejon “tajtol yemanik uan amo chikauak” komo tikauaj maj techixyekana. Ika tein kijtoua, Jiova techmejmelaua, techyolchikaua uan techyekiluia ke techtasojta.

²⁵ ¿Mokauak Elías maj Jiova kiyolseui itech tepet Horeb? Kemaj. Nejon tanauatijkej yolchikauak uan yolmelauak niman peuak oksepa kitekitilia Dios uan kinnejmachtiaya taltikpakneminij maj amo kinueyichiuakanok tiotsitsin. Komo tejuan no ijkon tikseliaj itajtoluan Dios ika nochi toyolo, oso yolseuilis tein kitemaka itech iTajtol, uelis tiktojtokaskej neskayot ika takuaujtamatilis tein kikauak Elías (Rom. 15:4).