¿Melauak okatka xochitlali Edén?

MIAKEJ kimatij tlen okinpanok Adán uan Eva itech xochitlali Edén pero amo kimatij tlen melauak kijtoua Biblia. ¿Tleka amo tiktlajtoltia axkan? Xiktlajtolti tlen kijtoua Génesis 1:26–3:24. Ompa kijtoua tlen opanok.

Jehová okichijchi achto tlakatl ika tlali, okitokayoti Adán uan okitlali itech xochitlali Edén.a Nin xochitlali toTajtsin Dios okiyektlali, okipiaya miak atl uan kuajmej tlen okitemakayaj tlakilotl. Itlajkotia xochitlali, toTajtsin Dios okitlali “kuauitl tlen kitekauilia makimatikan tlen kuali uan tlen amo kuali” uan okinmilui amo makikuakan porque mikiskiaj. Se tonal Jehová okonanki se iomisekuil Adán uan ika okichijchi achto siuatl, Eva. Satepan okinmilui xikmaluikan xochitlali, xikinpiakan namokoneuan uan xiktemitikan tlaltikpak.

Se tonal ijkuak Eva okatka iselti se kouatl iuan omotlapoui uan okilui makikua tlakilotl. Okilui toTajtsin Dios kikajkayajtok uan uelis yetoskia ken Dios. Eva okineltokili uan okikua tlakilotl. Adán noijki ijkon okichi. Jehová san niman okijto tlen kinpanoskia Adán, Eva uan kouatl. San niman okinkixtijkej Adán uan Eva itech xochitlali uan para ayakmo kalakiskiaj okintlali sekimej ángeles.

Yiuejkika miakej ixtlamatkej uan akinmej omomachtiayaj Biblia okineltokayaj nin tlamantli. Pero axkan miakej ayakmo kineltokaj, ¿tleka amo kineltokaj? Tikitaskej naui tlamantli tlen motlajtlaniaj.

1. Tla melauak okatka xochitlali Edén, ¿kanin okatka?

Miak xiuitl satepan ixtlamatkej okijtouayaj xochitlali Edén xamo ok kanaj kajki. Pero satepan itech teopan opejki tlamachtiaj ken omokuayejyekouayaj Platón uan Aristóteles, yejuan okatkaj filósofos griegos, okijtouayaj nochipa kajki tlen amo kuali.b Satepan teólogos okijtouayaj xochitlali xamo kajki iluikak. Oksekimej okijtouayaj xamo kajki ikuapak se tepetl uejkapantik noso xamo kajki ik polo norte noso sur, oksekimej kijtouaj xamo kajki ik kanin kajki metstli. Ijkon opejki miakej ayakmo kineltokaj xochitlali. Axkan miakej ixtlamatkej amo kineltokaj tlen kijtoua Biblia itech xochitlali uan kijtouaj amo melauak okatka.

Biblia kijtoua melauak okatka xochitlali Edén, itech Génesis 2:​8-14 kiyekijtoua okatka ik oriente itech se altepetl tlen omotokayotiaya Edén ompa opanouaya miak atl tlen omoxejxelouaya uan omokopaya naui aueyatl. Noijki ken omotokayotiaya sejse aueyatl uan kijtoua ik kanin opanouayaj. Yimiak xiuitl miakej ixtlamatkej yomokuatlamijkej itech ninmej versículos porque kinekij kimatiskej kanin kajki xochitlali pero tlatlamantli mokuayejyekouaj uan amitlaj kajsij. ¿Non kijtosneki amo melauak tlen kijtoua Biblia itech xochitlali Edén?

Matikitakan seki tlamantli. Nochi tlen Biblia kijtoua itech xochitlali Edén opanok yikanaj seis mil xiuitl. Noijki xamo Moisés okijkuilo tlen okiluijkej noso xamo okikixti itech se amatl uan ijkuak okijkuilo yopanoka kanaj dos mil quinientos xiuitl. Ik non, ye okijkuilo tlen yiuejkika opanok. ¿Mopatla tlaltikpak ijkuak panoua miak xiuitl? Kema, tlaltikpak mopatlati. Itech altepetl kanin xamo okatka Edén axkan sapanoua tlalolini. Noijki ijkuak otlatenki nochi omopatlak itech tlaltikpak.c Ik non, atl uan okseki tlamantli ayakmo kajki ken okatka.

Génesis kijtoua melauak okatka xochitlali Edén. Ompa kijtoua okatkaj ome atl tlen intoka Éufrates uan Tigris noso Hidequel, hasta axkan ok katej uan noijki ok panouaj ik kanin opanouayaj. Israelitas okimatiayaj melauak ijkon opanok ken kijtoua Génesis.

Cuentos uan leyendas amo kijtouaj nochi tlen panoua. Seki tlamantli tlen amo kinpaleuia uan uelis kinmijtlakos amo kijtouaj. Ik non, ualeua san kijtoua: “Se tonal kanin sapanoua uejka, sapanoua uejka...”. Pero ijkuak Biblia tlajtoua itech xochitlali Edén, kiyekijtoua kanin okatka porque itlajtol toTajtsin Dios.

2. ¿Ken uelis tikneltokaskej toTajtsin Dios okichijchi Adán ika tlali uan Eva ika se iomisekuil Adán?

Ixtlamatkej kijtouaj tocuerpo chijchitok ika seki tlamantli tlen onka nikan tlaltikpak ken hidrógeno, oxígeno uan carbono. ¿Akin okichi nochi nin tlamantli mamosetili uan mamokopa se tlakatl?

Miakej ixtlamatkej kijtouaj san ijkon opejki tinesij. Opanok miak xiuitl uan miak tlamantli opejki mopatlati hasta otineskej. Pero ¿uelis ikaj ijkon kipanos? Itech tocuerpo tikpiaj seki tlamantli tsikitsitsintin tlen moixmati ken células uan nin amo mopatla. Ik non, amo ikaj ueli kiteititia kox itlaj yomopatlak noso kox uelis mopatlas. Nochi tlen tikitaj technextilia ikaj otlachijchi uan sapanoua ixtlamatki (Romanos 1:20).d

Matikijtokan tika kanin kualtsin tlakuikaj uan tlatsotsonaj, tikita se kualtsin pintura, tikkua itlaj uelik noso tikita se teléfono tlen yikin okiski. ¿Tikijtoskia san iselti omochijchi tlakuali, pintura noso teléfono? Tinochtin tikmatij ikaj okichijchi. Noijki ijkon tocuerpo tetlajtlachialti ken chijchitok, okichijchi akin sapanoua ixtlamatki. ¿Uelis tikijtoskej amikaj otechchijchi? Génesis kiyekijtoua toTajtsin Dios otechchijchi ijkon ken ye (Génesis 1:26). Tejuan miak tlamantli ueli tikchiuaj, seki tlamantli sapanoua tetlajtlachialti, nochi nin ueli tikchiuaj porque totajtsin Dios ijkon otechchijchi uan ye miak tlamantli kimati kichiuas. Pero ¿tleka miakej amo kineltokaj toTajtsin Dios otechchijchi ika tlali ijkuak ayamo itlaj okatka?

¿Melauak toTajtsin Dios okichijchi Eva ika se iomisekuil Adán? Kema, toTajtsin Dios amo oui ijkon okichi.e Ye uelis kichiuaskia ken ye kinekiskia pero ijkon okinchijchi porque okinekiaya nochipa san sekan mayetokan. Monamiktiskiaj Adán uan Eva uan “mochiuaskej san se tlalnakayotl” (Génesis 2:24). ToTajtsin Dios okichijchi tlakatl uan siuatl para mamosetilikan, kuali mamouikakan, mamotlasojtlakan uan mamomaluikan. ¿Uelis tikijtoskej toTajtsin Dios ijkon otechchijchi porque ixtlamatki uan tetlasojtla?

Ixtlamatkej kijtouaj okse tlamantli tlen noijki tetlajtlachialti, ijkuak kitaj ADN tlen tikpiaj, kajsikamatij tinochtin tiuitsej san itech se tlakatl uan se siuatl. Ik non, tlen kijtoua Génesis uelis tikneltokaskej.

3. ¿Tleka okatka kuauitl tlen ika uelis kimatiskej tlen kuali uan tlen amo kuali uan okse para yoltoskej?

Biblia amo kijtoua kox kuajmej tlen okatkaj okipiayaj chikaualistli. Ninmej kuajmej amo itlaj okipiayaj, Jehová san ijkon okijto uan itlaj kijtosneki.

Ualeua tejuan noijki tikijtouaj seki tlamantli tlen itlaj kijtosneki. Matikijtokan se juez tlanauatia makitsakuakan se tlakatl tlen amo okitlakamatki tribunal, ¿kijtosneki amo okitlakamatki mesas, sillas noso tepamitl tlen kajki itech tribunal? Amo. Kijtosneki amo okintlakamatki tlen kijtouaj tekiuajkej uan okichi itlaj tlen amo kuali. Noijki sekimej tekiuajkej kitekitiltiaj se corona ijkon oksekimej kitaj yejuan tlanauatiaj.

¿Tlen kineskayotia ninmej kuajmej tlen okatkaj itech xochitlali Edén? Miakej kineltokaj miak tlamantli uan ualeua motlapololtiaj. Pero uelis tikmatiskej tlen kijtosneki, amo oui uan sapanoua ipati. Kuauitl tlen okatka itech xochitlali Edén tlen ika uelis kimatiskiaj tlen kuali uan tlen amo kuali, kijtosneki san toTajtsin Dios uelis techiluis tlen kuali uan tlen amo kuali (Jeremías 10:23). Ik non, Jehová okilui Adán uan Eva amo makikuakan tlakilotl tlen okipiaya non kuauitl porque san Jehová kinamiki kinmiluis tlen kuali uan tlen amo kuali. Kuauitl tlen okitemakaya yolilistli kijtosneki san toTajtsin Dios uelis kijtos kox tiyoltoskej nochipa (Romanos 6:23).

4. ¿Ken se kouatl okitlapoui Eva?

Tla amo tikintlajtoltiaj okseki textos, amo tikajsikamatiskej tleka Génesis kijtoua ijkon opanok. Biblia techyekiluia nochi tlen opanok.

¿Akin okichi matlajto kouatl? Israelitas kuali okimatiayaj tlen opanok uan akin okichi matlajto kouatl. Yejuan okimatiayaj seki espíritus uelis kichiuaskiaj mamota tlajtoua se yolkatl. Moisés okijkuilo tlen opanok ijkuak se ángel okichi matlajto iburro Balaam (Números 22:​26-31; 2 Pedro 2:​15, 16).

Israelitas okimatiayaj amo kuali ejekamej —ángeles tlen amo okitlakamatkej toTajtsin Dios⁠— noijki okipiayaj chikaualistli. Ompa Egipto Moisés okinmitak sekimej teopixkej okichijkej seki milagros, okichijkej se kuauitl mamokopa kouatl, ¿ken okichijkej nin tlamantli? Ika inchikaualis amo kuali ejekamej (Éxodo 7:​8-12).

Noijki israelitas okipiayaj amochtli Job tlen okijkuilo Moisés. Nin amochtli kijtoua akin Satanás, ye kikokolia toTajtsin Dios uan kintlajyouiltia akinmej kitekichiuiliaj (Job 1:​6-11; 2:​4, 5). Ik non, israelitas kuali okimatiayaj Satanás ye akin okikajkaya Eva uan okichi ayakmo makitlakamati Jehová.

Kajki okseki tlamantli tlen technextilia Satanás okitekitilti kouatl para ika kikajkayauas Eva. Jesús okijto ijkuak okatka nikan tlaltikpak, Satanás “tlakajkayawa porke ye non iteki. Iwa ye n teta de nochteh non tlakajkayawah” (Juan 8:44). ¿Tleka Jesús okinotski Satanás “teta de nochteh non tlakajkayawah”? Porque okimatiaya Satanás ye akin achto otlakajkaya. ToTajtsin Dios okijto mikiskia Adán uan Eva tla kikuaskiaj itlakilo kuauitl pero kouatl okinkajkaya ijkuak okinmilui: “Amo melauak nanmikiskej” (Génesis 3:4). Seki xiuitl satepan Jesús okilui apóstol Juan, “koatl non yowejka kajki” ye Satanás (Apocalipsis 1:1; 12:9).

¿Uelis tikneltokaskej se espíritu okichi matlajto se kouatl? Kema, porque noijki ijkon kichiuaj akinmej kinchijchiuaj películas. Yejuan kichiuaj oksekimej makineltokakan tlajtouaj yolkamej.

Uelis tikneltokaskej

Tlen otimomachtijkej kiteititia melauak tlen kijtoua Génesis uan onka miak tlamantli tlen ijkon kiteititia. Matikitakan okse.

Biblia kijtoua Jesucristo nochipa kijtoua tlen melauak opanok (Apocalipsis 3:14). Ye amo okatka tlajtlakole, nochipa okijto tlen melauak uan amikaj okikajkaya. “Ijkuak ayamó okatka n tlaltíkpaktli” ye okatka iluikak iuan iTajtsin, Jehová (Juan 17:5). Ijkuak okichijchijkej achto tlakatl, Jesús yokatka, ik non, tlen okijto miak ipati. ¿Okijto melauak okatka xochitlali Edén?

Jesús okijto melauak okatkaj Adán uan Eva. Hasta okijto tlen Jehová okinnauati ijkuak okinnamikti (Mateo 19:3-6). Tla amo melauak tlen kijtoua Génesis, Jesús san otlakajkaya noso san okikajkayajkej. Pero Jesús amo otlakajkaya nion okikajkayajkej porque nochi okitak ijkuak okatka iluikak. Ik non, uelis tikneltokaskej melauak okatka xochitlali Edén.

Tla amo tikneltokaj tlen kijtoua Génesis amo uelis tikijtoskej tikneltokaj Jesús. Noijki amo uelis tikneltokaskej tlen kijtoua Biblia nion tlen toTajtsin Dios kijtoua kichiuas satepan. Matikitakan tleka ijkon tikijtouaj.

[Notas]