यसको अर्थ के हो?

छोराछोरीसित दोहोरो कुराकानी गरेर अनि विचार र भावना एकअर्कालाई व्यक्‍त गरेर खुलस्त कुराकानी गर्न सकिन्छ।

यस विषयमा किन चासो राख्नुपर्छ?

विशेषगरि किशोरावस्थाका छोराछोरीसित कुराकानी गर्न गाह्रो हुन सक्छ। सानो छँदा तिनीहरूले तपाईँलाई सबै कुरा खुलेर बताउँथे होला। तर किशोरावस्थामा पुगेपछि त्यसो गर्दैनन्‌ होला। तिनीहरूको मनभित्रको कुरा र सोचाइ बुझ्नै गाह्रो हुन्छ। मानौँ, ठूलो नदीको एकातिरको किनारामा तपाईँ उभिरहनुभएको छ अनि अर्कोतिर तपाईँका छोराछोरी। तिनीहरू कुरा गर्न नचाहलान्‌ तर यस्तो बेला कुराकानी गर्नु झनै आवश्‍यक छ।

तपाईँ के गर्न सक्नुहुन्छ?

छोराछोरीले चाहेको बेला कुराकानी गर्न तयार हुनुहोस्‌। तिनीहरूसित कुराकानी गर्न जुनसुकै बेला तयार हुनुपर्छ, चाहे राती अबेरसम्म बस्नुपर्ने अवस्था नै किन नआओस्‌।

“तपाईँलाई कहिलेकाहीँ यस्तो भन्‍न मन लाग्ला, ‘तिमीलाई अहिले कुरा गर्नुपऱ्‍यो? दिनभरि सँगै थियौँ त!’ तर तिनीहरू त्यही बेला कुरा गर्न चाहन्छन्‌ भने किन कुरा नगर्ने? हामी आमाबुबाले चाहेको पनि त्यही होइन र?”—लिसा

“मलाई समयमै सुत्न मन पर्छ। तर कहिलेकाहीँ अबेरसम्म बसेर छोराछोरीसित कुरा गर्दा खुलस्त कुराकानी हुन सकेको छ।”—हबर्ट

बाइबलको सिद्धान्त: “हरेकले आफ्नो होइन तर अर्को मानिसको फाइदा खोज्ने गरोस्‌।”—१ कोरिन्थी १०:२४.

ध्यान दिएर सुन्‍नुहोस्‌। छोराछोरीको कुरा ध्यान दिएर सुन्‍न गाह्रो भएको एक जना बुबा स्विकार्छन्‌। तिनी भन्छन्‌: “छोराछोरी मसित कुरा गरिरहेका हुन्थे तर मेरो मन भने कता-कता डुलिरहन्थ्यो। तिनीहरूको कुरा सुनिरहेको भए पनि खासै ध्यान दिएको छैनँ भनेर थाह पाइहाल्थे!”

टिभी वा मोबाइलले गर्दा छोराछोरीको कुरामा ध्यान दिन गाह्रो भइरहेको छ भने ती कुराहरू पन्छाउनुहोस्‌। छोरा वा छोरीले भनिरहेको कुरा खासै महत्त्वपूर्ण नलागे पनि ध्यान दिएर सुन्‍नुहोस्‌।

“हामीले छोराछोरीको भावनाको ख्याल राख्छौँ भनेर तिनीहरूलाई ढुक्क बनाउनुपर्छ। नत्र तिनीहरूले सबै कुरा मनभित्रै गुम्साएर राख्छन्‌ वा मदत पाउन अरू नै तरिका अपनाउँछन्‌।”—मारान्डा

“छोराछोरीको सोचाइ गलतै भए पनि आपत्ति जनाउन हतार नगर्नुहोस्‌।”—एन्थोनी

बाइबलको सिद्धान्त: “तिमीहरू कसरी सुन्छौ, ध्यान देओ।” —लूका ८:१८.

खुलस्त कुराकानी गर्ने मौका खोज्नुहोस्‌। आमने-सामने बसेर भन्दा घरको काम गर्दै छोराछोरीसँग कुराकानी गर्दा तिनीहरूलाई सजिलो महसुस हुन सक्छ।

“हामी गाडीमा कतै जाँदा कुराकानी गर्ने गर्छौँ। आमने-सामनेभन्दा छेउमा बसेर गफ गर्दा खुलस्त कुराकानी हुन सकेको छ।”—निकोल

कुराकानी गर्ने अर्को राम्रो मौका खाना खाने बेला पनि हो।

“साँझ खाना खाँदा त्यस दिनको राम्रो र नराम्रो कुराबारे पालैपालो बताउँछौँ। यस्तो बानीले गर्दा एकअर्काको नजिक हुन सकेका छौँ। अनि गाह्रो अवस्था आउँदा त्यसको सामना एक्लैले गर्नुपर्दैन, मदत गर्ने कोही छ भनेर ढुक्क बनाउँछ।”—रोबिन

बाइबलको सिद्धान्त: “सुन्‍नमा छिटो [र] बोल्नमा ढीलो . . . हुनुपर्छ।”—याकूब १:१९.

यसको अर्थ के हो?

अनुशासन भनेको डोऱ्‍याउनु वा सिकाउनु हो। यसमा छोराछोरीको नराम्रो आनीबानीलाई सुधार्नु पनि समावेश छ। त्यति मात्र होइन, छोराछोरीलाई नैतिक शिक्षा दिएर जीवनमा सही निर्णय गर्न मदत गर्नु पनि अनुशासनको एउटा पक्ष हो।

यस विषयमा किन चासो राख्नुपर्छ?

केही दशक यता कतिपय परिवारमा आमाबुबाले छोराछोरीलाई सुधार्नै छोडेजस्तो देखिन्छ। किनभने छोराछोरीलाई सुधार्दा तिनीहरूको आत्मबल घट्‌ने हो कि भनेर आमाबुबा डराउँछन्‌। तर बुद्धिमान्‌ आमाबुबाले छोराछोरीका लागि केही व्यावहारिक नियम बनाउँछन्‌ र तिनीहरूलाई त्यसैअनुसार चल्न तालिम दिन्छन्‌।

“के गर्नु हुन्छ र के गर्नु हुँदैन भनेर स्पष्टसित तोकिदिँदा छोराछोरी परिपक्व वयस्क बन्‍न सक्छन्‌। अनुशासन नपाएको छोराछोरी पतवार नभएको डुङ्‌गाजस्तै हो, जुन गलत दिशातिर जान सक्छ वा पल्टिन पनि सक्छ।”—पामेला

तपाईँ के गर्न सक्नुहुन्छ?

अडिग रहनुहोस्‌। नियमअनुसार नचल्दा कस्तो नतिजा भोग्नुपर्छ भनेर छोराछोरीलाई स्पष्टै बताउनुहोस्‌ अनि चलेनन्‌ भने त्यसैअनुसार गर्नुहोस्‌। अर्कोतर्फ, नियमअनुसार चलेमा प्रशंसा गर्न कन्जुस्याइँ नगर्नुहोस्‌।

“आजकलका थुप्रै केटाकेटीले भनेको फिटिक्कै टेर्दैनन्‌। तर मेरा छोराछोरी त्यस्ता छैनन्‌। तिनीहरू मैले भनेको मान्छन्‌ अनि तिनीहरूको प्रशंसा गर्ने गर्छु। यसो गर्दा तिनीहरूलाई अनुशासन स्विकार्न सजिलो हुन्छ।”—क्रिस्टिन

बाइबलको सिद्धान्त: “मानिसले जे छर्दैछ, त्यसैको कटनी पनि गर्नेछ।”—गलाती ६:७.

व्यावहारिक हुनुहोस्‌। छोराछोरीको उमेर, क्षमता र गल्तीको गम्भीरता हेरेर कसरी सुधार्नुपर्ने हो, विचार गर्नुहोस्‌। कुनै गलत काम गर्दा कस्तो नतिजा भोग्नुपर्छ भनेर तिनीहरूलाई स्पष्टसित बताउनुहोस्‌। जस्तै: छोराछोरीले फोनको दुरुपयोग गरे भने केही समय फोन चलाउन पाउँदैनन्‌ भनेर बताउन सक्नुहुन्छ। तिनीहरूले सानोतिनो कुरामा दिक्क पाऱ्‍यो भन्दैमा त्यसलाई ठूलो समस्या नबनाउनुहोस्‌।

“मेरो छोराले जानाजानी गल्ती गरेको हो कि अनजानमा गल्ती गर्न पुगेको हो, पत्ता लगाउने कोसिस गर्छु। कुनै-कुनै गल्ती औँल्याइदिए मात्र पुग्छ तर कुनै-कुनै चाहिँ सुधार्नै पर्ने खालको हुन्छ।”—वेन्डेल

बाइबलको सिद्धान्त: “आफ्ना छोराछोरीहरूलाई नचिढ्याओ, ताकि तिनीहरू हताश नहोऊन्‌।”—कलस्सी ३:२१.

मायालु हुनुहोस्‌। आमाबुबाले माया गरेकोले नै अनुशासन दिनुभएको हो भनेर छोराछोरीले बुझे भने तिनीहरूले सहजै अनुशासन स्विकार्छन्‌ र त्यसैअनुसार गर्छन्‌।

“छोराले गल्ती गर्दा उसले पहिला-पहिला गरेको सही निर्णयले हामीलाई साँच्चै खुसी बनाएको थियो भनेर सम्झाउँथ्यौँ। गल्ती भइहाल्यो भन्दैमा ऊ हाम्रो नजरमा खराब मान्छे हुने त होइन, बरु त्यसलाई सच्याउन प्रयास गर्दा असल व्यक्‍ति बन्‍न सकिन्छ भनेर पनि बताउँथ्यौँ। अनि उसलाई मदत गर्न हामी सधैँ उसको साथमा छौँ भनेर प्रोत्साहन दिन्थ्यौँ।”—डानिएल

बाइबलको सिद्धान्त: “प्रेम धीरजी र दयालु हुन्छ।” —१ कोरिन्थी १३:४.

यसको अर्थ के हो?

तपाईँ जुन सिद्धान्तहरूअनुसार जीवन बिताउनुहुन्छ, ती नै तपाईँका “स्तरहरू” हुन्‌। जस्तै: तपाईँ इमानदार हुनुहुन्छ भने छोराछोरीलाई पनि त्यस्तै हुन सिकाउनुहुन्छ नि, होइन र?

नैतिक स्तरबारे सिकाउनुमा सामाजिक मूल्यमान्यताबारे सिकाउनु समावेश छ। नैतिकवान्‌ मानिस मेहनती, निष्पक्ष र विचारशील हुन्छ। छोराछोरीलाई सानैदेखि यी गुणहरू विकास गर्न सिकाउनुपर्छ।

बाइबलको सिद्धान्त: “बालकलाई ठीक बाटोमा लगाऊ, र वृद्धावस्थामा पनि त्यसले त्यो त्याग्दैन।”—हितोपदेश २२:६.

यस विषयमा किन चासो राख्नुपर्छ?

यस प्रविधिको युगमा नैतिकवान्‌ हुनु महत्त्वपूर्ण छ। कारेन नामकी एउटी आमा भन्छिन्‌: “मोबाइल र ट्‌याब्लेटले छोराछोरीलाई बिगार्न सक्छ। तिनीहरू हाम्रै छेउमा बसेर मोबाइल वा ट्‌याब्लेटमा अश्‍लील कुरा हेरिरहेको हामीलाई पत्तै नहुन सक्छ!”

बाइबलको सिद्धान्त: ‘परिपक्व मानिसहरूले आफ्नो सोच्ने-बुझ्ने क्षमता चलाएर त्यसलाई सही र गलत छुट्ट्याउन तालिम दिएका हुन्छन्‌।’—हिब्रू ५:१४.

सामाजिक मूल्यमान्यताबारे सिकाउनु पनि महत्त्वपूर्ण छ। छोराछोरीलाई अरूको आदर गर्न र साँचो चासो देखाउन सिकाउनुपर्छ। जस्तै: “कृपया” वा “धन्यवाद” भन्‍न, अभिवादन गर्न, आदि। आजकल यस्तो असल चालचलन भएका मानिसहरू कमै भेटिन्छन्‌। किनभने तिनीहरू मानिसमा भन्दा इलेक्ट्रोनिक साधनमा बढी चासो राख्छन्‌।

बाइबलको सिद्धान्त: “मानिसहरूले तिमीहरूलाई जे जसो गरून्‌ भन्‍ने तिमीहरू चाहन्छौ, तिमीहरूले पनि तिनीहरूलाई त्यसै गर।”—लूका ६:३१.

तपाईँ के गर्न सक्नुहुन्छ?

आफ्नो नैतिक स्तरबारे बताउनुहोस्‌। अनुसन्धानले देखाएअनुसार किशोरकिशोरीलाई विवाहअघि यौनसम्बन्ध राख्नु गलत हो भनी स्पष्टसित बताउनुपर्छ। यसो गर्दा तिनीहरू अनैतिक सम्बन्ध राख्नदेखि अलग रहन सक्छन्‌।

सुझाव: हालसालैको घटनाबारे बताउँदै छोराछोरीलाई नैतिकताबारे सिकाउनुहोस्‌। जस्तै: कसैको हत्या भएको सुन्‍नुभयो भने यसो भन्‍न सक्नुहुन्छ: “मानिसहरू रिसको झोकमा अरूलाई मार्छन्‌। कस्तो नराम्रो! तिम्रो विचारमा के कारणले गर्दा मान्छे यस्तो काम गर्न पुग्छ?”

“छोराछोरीलाई सही र गलतबारे ज्ञानै छैन भने तिनीहरूले कसरी सही र गलत छुट्ट्याउन सक्छन्‌ र!”—ब्रान्डोन

सामाजिक मूल्यमान्यताअनुसार चल्न सिकाउनुहोस्‌। साना केटाकेटीले समेत “कृपया” र “धन्यवाद” भन्‍न सिक्न सक्छन्‌ र आदर गरेको देखाउन सक्छन्‌। छोराछोरी हुर्काउने सन्दर्भमा एउटा किताब भन्छ: “केटाकेटीले आफू परिवार, स्कुल वा समाजको भाग हुँ भन्‍ने महसुस गरे भने अरूलाई मदत गर्न र अरूको हित हुने काम गर्न जुरमुरिन्छन्‌।”

सुझाव: छोराछोरीलाई घरको काम गर्न अह्राउनुहोस्‌। यसो गर्दा तिनीहरूले अरूको लागि केही गर्नुपर्छ भनेर सिक्न सक्छन्‌।

“घरको काममा सहयोग गर्ने छोराछोरी भविष्यमा आफ्नै खुट्टामा उभिन सक्छन्‌। तिनीहरू जिम्मेवार हुन सिकिसकेका हुन्छन्‌।”—तारा

यसको अर्थ के हो?

उदाहरणीय आमाबुबाले छोराछोरीलाई जे सिकाउँछन्‌, आफू पनि त्यही गर्छन्‌। जस्तै: तपाईँ घरमै हुँदा साथी आयो। तर तपाईँ कुरा गर्न चाहनुहुन्‍न। छोरा वा छोरीलाई “म घरमा छैनँ” भन्‍न लगाउनुभयो भने के उसले साँचो कुरा बोल्न सिक्छ?

“मानिसहरू प्रायः यसो भन्छन्‌, ‘मैले गरेजसो होइन, भनेजसो गर।’ तर छोराछोरीलाई त्यसो भनेर हुँदैन। तिनीहरू स्पन्जजस्तै हुन्छन्‌, हामीले भनेको र गरेको सबै कुराको सिको गर्छन्‌। आमाबुबाले भन्‍ने र गर्ने कुरा फरक भयो भने तिनीहरूले याद गरेर भनिहाल्छन्‌।”—डेभिड

बाइबलको सिद्धान्त: “तिमी जो ‘नचोर्नू’ भनी प्रचार गर्छौ, के आफैचाहिँ चोर्छौ?”—रोमी २:२१.

यस विषयमा किन चासो राख्नुपर्छ?

साना र किशोरावस्थाका छोराछोरीले समेत आमाबुबाको देखासिकी गर्छन्‌। तिनीहरूले साथीबाट भन्दा आमाबुबाबाट धेरै कुरा सिक्छन्‌। त्यसैले छोराछोरीलाई सही बाटोमा हिँड्‌न सिकाउने मुख्य जिम्मेवारी तपाईँ आमाबुबाकै हो। तपाईँ तिनीहरूलाई जे सिकाउनुहुन्छ, आफू पनि त्यही गर्नुहोस्‌।

“छोराछोरीलाई सयौँ पटक ‘यसो गर, त्यसो गर’ भनेर सम्झाउँछौँ होला। तर तिनीहरूले सुने कि सुनेनन्‌ भनेर ठम्याउनै गाह्रो! हामीले एक चोटि मात्र आफूले भनेजसो गरेनौँ भने तिनीहरूले औँल्याइहाल्छन्‌। हामीले खासै याद नगरे पनि हाम्रो हरेक काम तिनीहरूले ध्यान दिएर हेरिरहेका हुन्छन्‌।”—निकोल

बाइबलको सिद्धान्त: “माथिबाट आउने बुद्धि पाउने मानिस . . . ढोँग गर्दैन।”—याकूब ३:१७.

तपाईँ के गर्न सक्नुहुन्छ?

तपाईँ कस्तो व्यक्‍ति हुनुहुन्छ, केलाउनुहोस्‌। तपाईँ कस्तो टिभी कार्यक्रम वा फिल्म हेर्नुहुन्छ? आफ्नो जीवनसाथी र छोराछोरीसित कस्तो व्यवहार गर्नुहुन्छ? तपाईँको सङ्‌गत कस्तो छ? के तपाईँ विचारशील हुनुहुन्छ? निचोडमा भन्‍नुपर्दा छोराछोरी जस्तो व्यक्‍ति बनेको चाहनुहुन्छ, के तपाईँ त्यस्तै व्यक्‍ति हुनुहुन्छ?

“हामी जुन सिद्धान्तमा चल्दैनौँ, छोराछोरीलाई ती पालन गर्न कर गर्दैनौँ।”—क्रिस्टिन

गल्ती गर्दा माफी माग्नुहोस्‌: आमाबुबाले पनि गल्ती गर्छन्‌ भनेर छोराछोरीले बुझेका हुन्छन्‌। त्यसैले गल्ती हुँदा छोराछोरी र जीवनसाथीसित माफी माग्नुहोस्‌। “मलाई माफ गरिदेऊ” भन्‍न नहिचकिचाउनुहोस्‌। यसो गर्दा छोराछोरीले इमानदार र नम्र हुन सिक्नेछन्‌।

“गल्ती स्विकार्ने र माफी माग्ने बानी हामीमा छ भनेर छोराछोरीले देख्नुपर्छ। तर त्यस्तो बानी छैन भने तिनीहरूले आफ्नो गल्ती ढाकछोप गर्नुपर्छ भनेर सिक्छन्‌।”—रोबिन