लालनपालन र शिक्षा

योकेबेदले “बालकलाई लगिन्‌, र त्यसलाई दूध खुवाउने गरिन्‌। बालक ठूलो भयो, र तिनले त्यसलाई फिरऊनकी छोरीकहाँ ल्याइन्‌। औ त्यो तिनको छोरो भयो।” (प्रस्थान २:९, १०) मोशा आफ्नो जन्म दिने आमाबाबुसँग कतिन्जेल बसे भनेर बाइबलले बताउँदैन। कसै-कसैले तिनलाई दुई वा तीन वर्षको उमेरमा दूध नछुटाएसम्म आमाबाबुसँगै बसे होलान्‌ भन्छन्‌ तर त्योभन्दा लामो समय बसेका पनि हुन सक्छन्‌। प्रस्थानले केवल तिनी “ठूलो भयो” भन्छ र यसले कुनै पनि उमेरलाई बुझाउन सक्छ। जेहोस्‌, अम्राम र योकेबेदले आफ्नो छोरालाई तिनको हिब्रू मूलबारे थाह दिनुका साथै यहोवाबारे सिकाए भन्‍नेबारे कुनै शंका छैन। मोशाको हृदयमा धार्मिकताप्रति विश्‍वास र प्रेम गाड्‌न कत्तिको सफल भए भन्‍ने कुरा समयले मात्र बताउनेछ।

[पृष्ठ ११-मा भएको पेटी

धाईआमाको प्रबन्ध

साधारणतया आमाहरूले आफ्नै बच्चालाई मात्र स्तनपान गराउँछन्‌। तथापि, जर्नल अफ बिब्लिकल लिटरेचर-मा ब्रेभर्ड चाइल्ड्‌स नाउँ गरेका शास्त्रविद्‌ले बताएअनुसार “[पूर्वका] केही घरानियाँ परिवारहरूले स्तनपान गराउन धाईआमा राख्थे। त्यस्तो केही विशेष कारणले आमा बच्चालाई दूध खुवाउन असमर्थ हुँदा वा बच्चाको आमा थाह नहुँदा पनि धाईआमा राख्ने गरिन्थ्यो। धाईआमाले बच्चाको लालनपालन गर्नुका साथै केही निश्‍चित समयको निम्ति दूध खुवाउने जिम्मा पनि लिन्थिन्‌।” केही पपाइरसहरूमा स्तनपान गराउने धाईआमाहरूको प्रबन्धसम्बन्धी प्रमाणहरू भेटिएका छन्‌। ती कागजातहरूले सुमेरी समयदेखि मिश्रको युनानी समयसम्म व्याप्त चलनको प्रमाण दिन्छ। यी कागजातहरूमा एउटा सामान्य कुरा, त्यस कामको समयावधि, काम गर्ने अवस्था, खुवाउनुपर्ने कुराहरूको विवरण, ज्याला र पैसा कसरी तिरिने जस्ता कुराहरू थिए। चाइल्ड्‌सका अनुसार “धाईआमाको काम साधारणतया दुई वा तीन वर्ष लामो हुन्थ्यो। धाईले आफ्नै घरमा बच्चाको स्याहारसुसार गर्थिन्‌ तर समय-समयमा मालिककहाँ देखाउन लैजानुपर्थ्यो।”