Iileshomwa moka mwa za omayamukulo gomapulo ngoka ge li mokafo Onkalamwenyo yopaKriste niilonga yetu yokuuvitha
7-13 JANUALI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | IILONGA 21–22
“Ehalo lyOmuwa nali gwanithwe”
(Iilonga 21:8-12) Esiku lya landula otwa zi ko e tatu yi kuKesarea. Sho twa thiki ko, otwa yi megumbo lyomweevaangeli Filippus notwa kala puye. Filippus nguka okwa li gumwe gwaalumentu mbeyaka yaheyali ya hogololelwa muJerusalem. 9 Oye okwa li e na oyana aakadhona yane, mboka ya li haa popi elaka lyaKalunga. 10 Otse otwa menekele mo omasiku ogendji, sigo twa adhika mo komuhunganeki gumwe a za kuJudea, edhina lye Agabus. 11 Oye okwe ya kutse, a kutha epaya lyaPaulus e ti imanga nalyo komagulu nokomaako e ta ti: “Ombepo Ondjapuki [otayi] ti: ‘Mwene gwepaya ndika osho ta ka mangwa ngeyi kAajuda muJerusalem e taye ke mu gandja miikaha yaapagani.’” 12 Ano sho twe shi uvu pamwe nooyakwetu yaahwiyaka, otwa kumagidha Paulus, kaa ye ko nando kuJerusalem.
bt-KY ep. 177, okat. 15-16
“Ehalo lyOmuwa nali gwanithwe”
15 Sho Paulus a li megumbo lyaFilippus, omwa li mwe ya omuyenda gumwe ishewe a simanekwa, Agabus. Mboka ya li megumbo lyaFilippus oya li nale ye shi shi kutya Agabus omuhunganeki. Okwa li a hunganeka kutya pethimbo Klaudius ta pangele otaku ke ya ondjala onene. (Iil. 11:27, 28) Otashi vulika ya li tayi ipula taya ti: ‘Agabus okwi ila shike? Okwa eta onkundana yashike?’ Manga taye mu tala nawa, Agabus okwa kutha epaya lyaPaulus. Mepaya ndyoka aantu oya li haya vulu okuhumbatela mo iimaliwa niinima yilwe nolya li hali zalwa moshiya. Agabus okwe li kutha e ti imanga nalyo komagulu nokomaako e ta ti: “Ombepo Ondjapuki [otayi] ti: ‘Mwene gwepaya ndika osho ta ka mangwa ngeyi kAajuda muJerusalem e taye ke mu gandja miikaha yaapagani.’” — Iil. 21:11.
16 Ehunganeko ndyoka olya li lyu ulike shili kutya Paulus ota ka ya kuJerusalem. Olya li wo lyu ulike kutya okuuvithila kwe Aajuda okwa li taku ke mu ningitha a ‘gandjwe miikaha yaapagani.’ Ayehe mboka ya li pamwe naPaulus oya li ya gumwa noonkondo kehunganeko ndyoka. Lukas okwa ti: “Ano sho twe shi uvu pamwe nooyakwetu yaahwiyaka, otwa kumagidha Paulus, kaa ye ko nando kuJerusalem. Ihe okwe tu yamukula a ti: ‘Otamu ningi shike shono, sho tamu lili ngaaka notamu mbandapaleke omwenyo gwandje? Ngame ondi ilongekidha, hakumangwa akuke muJerusalem, ihe nokusa wo nokuli omolwedhina lyOmuwa Jesus.’” — Iil. 21:12, 13.
(Iilonga 21:13) Ihe okwe tu yamukula a ti: “Otamu ningi shike shono, sho tamu lili ngaaka notamu mbandapaleke omwenyo gwandje? Ngame ondi ilongekidha, hakumangwa akuke muJerusalem, ihe nokusa wo nokuli omolwedhina lyOmuwa Jesus.”
bt–KY ep. 178, okat. 17
“Ehalo lyOmuwa nali gwanithwe”
17 Kala ando wa fa wu wete aamwatate, mwa kwatelwa Lukas, taya kumagidha Paulus kaaye kuJerusalem. Yamwe otaya lili nokuli. Oku na ko nasha kwawo, okwa li kwi inyengitha Paulus e ya lombwele nombili ta ti kutya ‘otaya mbandapaleke omwenyo gwe.’ Ihe nonando ongaaka, okwa li a tokola toko a ye ngaashi a li e shi ningi sho a tsakanene naamwahe muTiro. Ka li e etha okulila kwawo nenge omakumagidho gawo ge mu imbe kaaye. Pehala lyaashono, okwe ya yelithile kutya omolwashike e na okuya kuJerusalem. Osha yela kutya Paulus okwa li e na omukumo nokwa tokola toko. Ngaashi Jesus a li a ninga, Paulus naye okwa li a tokola a ye kuJerusalem. (Heb. 12:2) Paulus ka li ando a hala okusila eitaalo lye, ihe ando osha ningilwe, ando okwe ke shi tala ko shi li uuthembahenda a se e li omulanduli gwaJesus Kristus.
(Iilonga 21:14) Ano sho twa nyengwa oku mu tompa, otwa mwena notwa ti: “Ehalo lyOmuwa nali gwanithwe.”
bt–KY ep. 178, okat. 18
“Ehalo lyOmuwa nali gwanithwe”
18 Aamwatate oya li yi inyenge ngiini ketokolo lyaPaulus? Oku shi popya paufupi, oya li ya simaneka etokolo lye. Ombiimbeli oya ti: “Ano sho twa nyengwa oku mu tompa, otwa mwena notwa ti: ‘Ehalo lyOmuwa nali gwanithwe.’” (Iil. 21:14) Mboka ya li taya kumagidha Paulus kaa ye kuJerusalem kaya li ye mu thiminike a ninge shoka ya hala. Oya li ya pulakene kuPaulus e taya taamba ko etokolo lye. Oya li ya zimine kutya etokolo lye olya li ehalo lyaKalunga, nonando kasha li oshipu kuyo. Paulus okwa li ta ka taalela eshongo ndyoka lya li tali ke mu fala sigo omeso. Osha li tashi ka kala oshipu kuye e li taalele, ando aamwahe mboka ye mu hole kaya li ya kambadhala oku mu shololitha.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Iilonga 21:23, 24) Ninga ano shoka tatu ku lombwele. Mpaka ope na aalumentu yane yu uvanekela Kalunga euvaneko noya hala oku li gwanitha. 24 Inda naalumentu mbaka e to holele omukalo gwawo gweiyogo e to ya futile ofuto yawo, opo ya vule okwiikululitha omitse dhawo. Nena ayehe otaa ka dhimbulula kutya nani iifundja ayike mbyoka ye yi lombwelwa, nani ngoye ho dhiginine ompango yaMoses.
bt-KY ep. 184-185, okat. 10-12
“Pulakeneni, sho tandi ipopile koshipala sheni”
10 Paulus okwa li a yaalela omaiyuvo gaamboka ya li yu uvite kutya oye na okudhigininina omikalondjigilile dhOshijuda, ngaashi okukala ihaaya longo mEsabati nenge okwiidhilika iikulya yontumba. (Rom. 14:1-6) Ka li wo e ya tulile po oompango dhi na ko nasha nepitotanda. Paulus okwa li a pititha Timoteus etanda, oshoka ka li a hala okupundukitha Aajuda, mboka ya li ye shi kutya he yaTimoteus Omugreka. (Iil. 16:3) Epitotanda olya li etokolo lyopaumwene. Paulus okwa li a lombwele Aagalati a ti: “Okukala wa fukalekwa nenge inoo fukalekwa, ayihe mbika itayi kwatha sha. Ihe shoka tashi kwatha, osho eitaalo ndyoka tali holoka mohole.” (Gal. 5:6) Ano shoka sha puka, osho okufukalekwa nenge okupita etanda nelalakano lyokuvulika kOmpango nenge nedhiladhilo kutya okwa pumbiwa, opo omuntu a kale a hokiwa kuJehova.
11 Nonando shoka Paulus a li ta popilwa kasha li shoshili, mboka yeitaalo lyOshijuda oya li ye shi yematela. Nomolwaashono aakuluntugongalo ya li ye mu lombwele taya ti: “Ninga ano shoka tatu ku lombwele. Mpaka ope na aalumentu yane yu uvanekela Kalunga euvaneko noya hala oku li gwanitha. Inda naalumentu mbaka e to holele omukalo gwawo gweiyogo e to ya futile ofuto yawo, opo ya vule okwiikululitha omitse dhawo. Nena ayehe otaa ka dhimbulula kutya nani iifundja ayike mbyoka ye yi lombwelwa, nani ngoye ho dhiginine ompango yaMoses.” — Iil. 21:23, 24.
12 Paulus okwa li ta vulu okutya uupyakadhi kawu na ko nasha nomitotolombo ndhoka a li ta popilwa, ihe onaamboka yeitaalo lyOshijuda mboka ya li ya kakatela kOmpango yaMoses. Pehala lyaashono, okwa li a tivuka e ta vulika kwaashoka a lombwelwa kaakuluntugongalo, oshoka kasha li tashi mu ningitha a yone omithikampango dhaKalunga. Paulus okwa nyolele ta ti: “Mokulonga mokati kAajuda onda kala ngaashi Omujuda, opo ndi likole Aajuda. Nonando ngame inandi pangelwa kompango yaMoses, ondi li kohi yompango.” (1 Kor. 9:20) Onkee ano, pompito ndjika, Paulus okwa li a longele kumwe naakuluntugongalo yomuJerusalem e ta kala a fa e li “kohi yompango.” Kungawo, okwe tu tulila po oshiholelwa oshiwanawa kunena shokukala hatu longele kumwe naakuluntugongalo, pehala lyokukondjitha tu ninge iinima momukalo ngoka twa hala. — Heb. 13:17.
(Iilonga 22:16) Nokuli ngashingeyi oto tegelele we shike? Thikama, u ithane edhina lye ngoye u [“ninginithwe,” NW], noondjo dhoye dhi dhimwe po.’”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wIil 22:16
ithana edhina lye, opo oondjo dhoye dhi dhimwe po: Nenge “ithana edhina lye, oondjo dhoye e tadhi dhimwa po.” Opo omuntu a dhiminwe po oondjo dhe, ke na owala okuninginithwa, ihe oku na okwiithana edhina lyaJesus. Shika osha kwatela mo okukala i itaala muJesus nokukala ha ulike eitaalo lye miilonga. — Iil 10:43; Jak 2:14, 18.
Elesho lyOmbiimbeli
(Iilonga 21:1-19) Nena otwe ya laleke ihe notwa yi. Okuza mpoka otu ukilile sigo okontutu yaKos. Esiku lya landula otwa thiki kuRodos nomokuza hoka otwa tsikile, sigo twa thiki kuPatara. 2 Hwiyaka otwa adha ko osikepa yu uka kuFoinikia notwa londo e tatu yi nayo. 3 Mokweenda kwetu otwe ya sigo oompoka twa vulu okumona ontuntu yaKipro, ndjoka otwe yi ende kombinga yokuumbugantu notu ukilile kuSiria. Sho twa thiki muTiro, otwa heluka, oshoka osikepa oya li yi na okuhelulwa ofulaha yayo. 4 Mwiyaka otwa adha mo ooitaali yamwe notwa kala puyo oshiwike shimwe. Mewiliko lyOmbepo Ondjapuki ooitaali oya kumagidha Paulus, kaa ye nando kuJerusalem. 5 Ihe ethimbo lyetu lyokukala puyo sho lya pu ko, otwe ya laleke notwa tsikile ondjila yetu. Nena ooitaali ayehe pamwe naakulukadhi naanona yawo oye tu thindikile sigo opondje yoshilando. Sho twa thiki komunkulo gwefuta, otwa tsu oongolo atuhe pamwe nayo e tatu galikana. 6 Opo ihe otwa lalekathana. Otse otwa londo mosikepa, ihe yo oya shuna komagumbo. 7 Otwa zi muTiro notwa yi kuPtolemais, hoka twa popitha ooitaali e tatu kala puyo esiku limwe. 8 Esiku lya landula otwa zi ko e tatu yi kuKesarea. Sho twa thiki ko, otwa yi megumbo lyomweevaangeli Filippus notwa kala puye. Filippus nguka okwa li gumwe gwaalumentu mbeyaka yaheyali ya hogololelwa muJerusalem. 9 Oye okwa li [e] na oyana aakadhona yane, mboka ya li haa popi elaka lyaKalunga. 10 Otse otwa menekele mo omasiku ogendji, sigo twa adhika mo komuhunganeki gumwe a za kuJudea, edhina lye Agabus. 11 Oye okwe ya kutse, a kutha epaya lyaPaulus e ti imanga nalyo komagulu nokomaako e ta ti: “Ombepo Ondjapuki [otayi] ti: ‘Mwene gwepaya ndika osho ta ka mangwa ngeyi kAajuda muJerusalem e taye ke mu gandja miikaha yaapagani.’” 12 Ano sho twe shi uvu pamwe nooyakwetu yaahwiyaka, otwa kumagidha Paulus, kaa ye ko nando kuJerusalem. 13 Ihe okwe tu yamukula a ti: “Otamu ningi shike shono, sho tamu lili ngaaka notamu mbandapaleke omwenyo gwandje? Ngame ondi ilongekidha, hakumangwa akuke muJerusalem, ihe nokusa wo nokuli omolwedhina lyOmuwa Jesus.” 14 Ano sho twa nyengwa oku mu tompa, otwa mwena notwa ti: “Ehalo lyOmuwa nali gwanithwe.” 15 Sho twa kala ko omasiku gamwe, otwa longele mo iinima yetu notwa thikama e tatu yi kuJerusalem. 16 Yamwe yomooitaali yomuKesarea oya yi pamwe natse. Oyo oye tu fala kaandjaMnason, gumwe gooitaali yotango a za kuKipro, oshoka oko nkoka twa li tu na okumenekela. 17 Ano sho twa thiki kuJerusalem, ooitaali ooyakwetu oye tu taamba nenyanyu enene. 18 Esiku lya landula Paulus okwa yi pamwe natse oku ka talela po Jakob, naakuluntu yegongalo ayehe oya gongalele ko. 19 Paulus okwe ya popitha nokwe ya hokololele naanaa ashihe shoka Kalunga e shi longo, sho e mu longitha mokati kaapagani.
14-20 JANUALI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | IILONGA 23–24
“Okwa li a lundilwa kutya omupiyaganeki nomuwiliki gwoshimpaga”
(Iilonga 23:12) Ongula yesiku lya landula Aajuda oya gongala noya pangele ompangela. Oyo oya gana egano kutya itaa li yo itaa nu nando osha, manga inaa dhipaga Paulus.
(Iilonga 23:16) Ihe omumati omutekulu gwaPaulus oku uvu ompangela ndjika. Oye okwa yi kepopilongulu nokwe shi lombwele Paulus.
bt-KY ep. 191, okat. 5-6
“Ikolelela!”
5 Paulus okwa li a tsuwa omukumo pethimbo lyo opala, oshoka esiku lya landula ko, aalumentu Aajuda ye vulithe 40 oya li ‘ya pangele ompangela noya gana egano kutya itaya li yo itaya nu nando osha, manga inaaya dhipaga Paulus.’ ‘Ompangela ndjoka ya li ya pangelwa’ oya ulika kutya Aajuda mboka oya li ya tokola toko ya dhipage omuyapostoli Paulus. Aalumentu mboka oya li yu uvite kutya ngele ompangela yawo yokudhipaga Paulus oya ponyo, otaya ka adhika komupya. (Iil. 23:12-15) Ompangela ndjoka oya li ya taambwa ko kaayambi aakuluntu nokaakuluntu yalwe. Aalumentu mboka Aajuda oya li ya hala Paulus i ithanwe ishewe komeho gOmpangu yoPombanda yAajuda a ka pulwapulwe, opo ando ku talike ngele shoka ta pangulilwa oshoshili. Opo nduno taya ponokele Paulus noku mu dhipaga, manga e li mondjila u uka kompangu.
6 Omutekulu gwaPaulus okwa li a uvu kombinga yompangela ndjoka, e te yi lombwele Paulus. Opo nduno Paulus okwe mu lombwele e ke shi lombwele omukuluntu gwetangakwiita lyaRoma, Klaudius Lisias. (Iil. 23:16-22) Shika otashi ulike kutya Jehova oku hole aagundjuka, ngaashi omutekulu gwaPaulus nguka inaa popiwa kedhina. Oku hole mboka haya pititha komeho onkalonawa yaapiya Ye komeho gonkalonawa yawo yene nohaya ningi ngaashi taya vulu ya humithe komeho iinima yUukwaniilwa.
(Iilonga 24:2) Paulus sho e etwa mo, Tertullus okwa tameke okupa Paulus uusama a ti: “Omusimanekwa Feliks! Sho wa lele noondunge ethimbo ele, oshe tu pe ombili. Omalunduluko ogendji omawanawa moluuwanawa woshilongo shetu oga ningwa.
(Iilonga 24:5, 6) Omulumentu nguka otwe mu mono kutya omupiyaganeki. Oye ota piyaganeke Aajuda muuyuni auhe noye omuwiliki gwoshimpaga shAanasareti. 6 Oye okwa li ta kambadhala nokuli okunyateka otempeli yetu, onkee otwe mu kwata.
bt-KY ep. 192, okat. 10
“Ikolelela!”
10 Sho Paulus a li muKesarea, okwa li ha kala a “langelwa mombala yaHerodes” a tegelela aalundili ye mboka ya li taya zi kuJerusalem. (Iil. 23:35) Konima yomasiku gatano, omuyambi omukuluntu Ananias, omunongompango gwedhina Tertullus naakuluntu yamwe oya li ya thiki. Tango Tertullus okwa li a pandula Feliks omolwiinima mbyoka a ningila Aajuda, tashi vulika a li te mu uvitha nawa, opo a kale e mu panda. Opo nduno okwa li a popi kombinga yaPaulus a ti: “Omulumentu nguka otwe mu mono kutya omupiyaganeki. Ota piyaganeke Aajuda muuyuni auhe noye omuwiliki gwoshimpaga shAanasareti. Okwa li ta kambadhala nokuli okunyateka otempeli yetu, onkee otwe mu kwata.” Aajuda ooyakwawo “oya koleke wo kutya iinima mbyoka ayihe oyoshili.” (Iil. 24:5, 6, 9) Omuntu okwa li ha vulu okutokolelwa eso, ngele otaku tiwa kutya ota tsu ondumo nepangelo, ota kwatele komeho oshimpaga sha nika oshiponga nenge ta nyateke otempeli.
(Iilonga 24:10-21) Opo ihe omuleli okwa pe Paulus ompito yokupopya, Paulus okwa popi a ti: “Onda tseya kutya owa kala omupangeli moshigwana shika oomvula odhindji, onkee onda nyanyukwa, sho ndi na ompito okwiipopila koshipala shoye. 11 Ngaashi naanaa ngoye mwene to vulu oku shi tseya, opwa piti ashike omasiku omulongo nagaali, ngame sho nda yile kuJerusalem oku ka galikana Kalunga motempeli. 12 Aajuda inaa mona ndje nando tandi ludhike nomuntu motempeli. Osho wo inaa mona ndje tandi tsu aantu omaminimini moosinagoga nenge peha lilwe lyontumba moshilando. 13 Nokuli itaa vulu nando oku ku pa etompelo lyiinima mbyoka taa tamanekele ndje. 14 Ihe otandi hempulula mpaka koshipala shoye: Ngame ohandi longele Kalunga kootate nokulandula ondjila ndjika taa ti kutya oya puka. Ondi itaala wo iinima ayihe mbyoka ya nyolwa mompango yaMoses nomomambo gaahunganeki. 15 Ondi na wo etegameno limwe pamwe nayo kutya Kalunga ota ka yumudha aantu ayehe kuusi, naawanawa naawinayi. 16 Onkee ohandi kambadhala aluhe okukala ndi na eiyuvo lya yela koshipala shaKalunga noshaantu. 17 “Ano sho nda ningi oomvula odhindji ndaa mo muJerusalem, onda yile ko okufaalela aantu yoshigwana shetu omagano giimaliwa nokuyambela Kalunga omayambo. 18 Ano manga nda li tandi longo iilonga mbika, oyi itsu ndje motempeli, nda adhika opo nda mana ko omasiku geiyogo. Kapwa li nando ongundu yaantu noinapu holoka epiyagano lyasha. 19 Opwa li ashike Aajuda yamwe ya za kuAsia. Naye ye yo yene mpaka koshipala shoye, ye ku hokololele, ngele ondi na uusama washa. 20 Nongele pamwe aalumentu mbaka ye li mpaka, oya monene ndje ondjo yasha, sho nda li tandi ipopile koshipala shawo moshigongi shaatokoli, nena naye shi popye. 21 Nenge pamwe osho ndi igidhile, manga nda thikama koshipala shawo nda ti: ‘One otamu pangula ndje, sho ndi itaala kutya aasi otaa ka yumudhwa.’”
bt-KY ep. 193-194, okat. 13-14
“Ikolelela!”
13 Paulus okwe tu tulila po oshiholelwa oshiwanawa tu shi landule uuna twa falwa komeho gaakwanepangelo omolweitaalo lyetu notatu lundililwa iinima ngaashi, okweetitha evundakano, okutsa ondumbo nepangelo nenge kutya otu li iilyo ‘yoshimpaga’ sha nika oshiponga. Paulus ka li a lombwele omupangeli oohapu oombwanawa, opo ando a kale e mu panda, ngaashi Tertullus a li a ningi. Paulus okwa kala a ngungumana nota popi nesimaneko. Okwa li a yelitha iinima nawa nokwa li a popi oshili. Okwa ti kutya “Aajuda yamwe ya za kuAsia” mboka ye mu lundile kutya ota nyateke otempeli kaya li ya thika natango nopo ya li ye na okukala paveta. Oya li ye na okukala po, opo u uve shoka taye mu tamanekele. — Iil. 24:18, 19.
14 Paulus ka li a kakadhala okugandja uunzapo wu na ko nasha neitaalo lye. Okwa li a popi natango nuulaadhi kutya okwa itaala meyumuko, shoka sha li she eta epiyagano mOmpangu yoPombanda yAajuda. (Iil. 23:6-10) Sho a li ti ipopile, Paulus okwa li a tsu omuthindo etegameno lye meyumuko. Omolwashike mbela? Omolwaashoka okwa li ta gandja uunzapo kombinga yaJesus nonokutya okwa yumuka kuusi, oshinima shoka aapataneki mboka ya li inaaya hala okwiitaala. (Iil. 26:6-8, 22, 23) Okwa li ta pangulwa molwaashoka i itaala muJesus nomeyumuko lye.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Iilonga 23:6) Ano Paulus sho a dhimbulula kutya nani yamwe yomongundu aasadukayi nooyakwawo aafarisayi, okwa popi mokule moshigongi e ta ti: “Aamwameme, ongame omufarisayi nomuna gwaafarisayi. Otandi pangulwa, oshoka ondi itaala kutya aasi otaa ka yumudhwa.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wIil 23:6
Ngame omufarisayi: Yamwe yomaapulakeni oya li ye shi Paulus. (Iil 22:5) Otashi vulika ya li yu uvite ko kutya sho Paulus i iyithana omuna gwaafarisayi, okwa li ta ulike kutya naye okwa li gumwe gwomuyo. Oya li yu uvite ko kutya ka li ta ti kutya ye Omufarisayi natango, oshoka Aafarisayi mboka ya li mOmpangu yoPombanda yAajuda oya li ye shi kutya okwa ninga Omukriste omulaadhi. Ihe movelise ndjika sho Paulus a ti kutya ye Omufarisayi otashi vulu okuuviwa ko momukalo gwi ili. Okwa li i iholola e li gumwe gwomAafarisayi, ihe ke shi Omusadukayi, oshoka Aafarisayi oya li nayo yi itaala meyumuko. Kungawo, okwa li a popi oshinima shoka ye nAafarisayi mboka ya li po, yi itaala musho. Okwa li a popi oshinima shika tashi eta oontamanana e na einekelo kutya iilyo yimwe yOmpangu yoPombanda yAajuda otayi ka ambidhidha edhiladhilo lye. Naashoka osho naanaa sha ningwa. (Iil 23:7-9) Oohapu dhaPaulus ndhoka tadhi adhika mIilonga 23:6 otadhi tsu kumwe naandhoka a li a popi, sho a li ti ipopile koshipala shomukwaniilwa Agrippa. (Iil 26:5) Sho a li muRoma okwa li a nyolele Aakriste yokuFilippi nokwa li natango a popi ethimbo sho a li Omufarisayi. (Fil 3:5) Oshindhindhilikwedhi wo okumona nkene Aakriste yalwe mboka nayo ya li Aafarisayi ya popiwa mIilonga 15:5. — Tala uuyelele wokukonakonwa wIil 15:5.
(Iilonga 24:24) Omasiku gamwe sho ga piti po, Feliks okwe ya pamwe nomukadhi Drusila, ngoka a li Omujuda. Feliks okwi ithana Paulus nokwe mu pulakene, sho ta hokolola okwiitaala Jesus Kristus shoka taku ti.
(Iilonga 24:27) Oomvula mbali sho dha piti po, Porkius Festus okwa ningi omuleli gwoshitopolwa shoka peha lyaFeliks. Ano Feliks sho a li a hala okuhokiwa kAajuda, okwa ethele Paulus mondholongo.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wIil 24:24
Drusilla: Okwa li omwanakadhona gwaHerodes Agrippa gwotango ngoka a popiwa mIilonga 12:1. Oye a li omwanakadhona omutitatu nomushona kuyakwawo. Okwa valelwe lwomomumvo 38 E.N., nokwa li omumwayina gwaAgrippa omutiyali naBernice. (Tala uuyelele wokukonakonwa wIil 25:13 nOshigwedhelwako, “Herodes.”) Omupangeli Feliks oye a li omusamane gwe omutiyali. Okwa li a hokanwa tango komukwaniilwa gwaSiria, Azizus gwokuEmesa, ihe konima okwe mu henge po e ta hokanwa kuFeliks lwomomumvo 54 E.N. Okwa li owala e na omimvo 16 lwaampono. Otashi vulika Drusilla opo a li sho Paulus a li ta popi naFeliks kombinga “yuuwanawa, eikwatonawa nesiku lyepangulo ndyoka tali ya.” (Iil 24:25) Sho Festus a yi koshipundi pehala lyaFeliks, Feliks okwa thigi Paulus mondholongo, oshoka okwa li “a hala okuhokiwa kAajuda.” Yamwe oya li taya dhiladhila kutya okwa li e shi ningi, opo a nyanyudhe omukadhi omugundjuka, ngoka a li Omujuda. — Iil 24:27.
Elesho lyOmbiimbeli
(Iilonga 23:1-15) Paulus okwa tongolola oshigongi shaatokoli Aajuda nokwa popi e ta ti: “Aamwameme! Sigo onena ndjika eiyuvo lyandje olya yela koshipala shaKalunga.” 2 Omuyambimukuluntu Ananias okwa lombwele aantu mboka ya thikama popepi naPaulus, ye mu kwate komilungu. 3 Ihe Paulus okwe mu lombwele ta ti: “Kalunga ne ku dhenge, kuma ngoye etokele lya thethengwa kombanda! Owa kuutumba mpoka, u pangule ndje ongaangoka nda yono ompango, ihe ngoye mwene oto yono ishewe ompango, sho to lombwele aantu, ya dhenge ndje!” 4 Aalumentu mboka ya li popepi naPaulus, oye mu lombwele noya ti: “Oto sheke omuyambimukuluntu gwaKalunga?” 5 Paulus okwa yamukula nokwa ti: “Aamwameme, inandi tseya, ngele oye omuyambimukuluntu. Oshoka enyolo otali ti: ‘Ino sheka omuleli gwoshilongo shaandjeni.’” 6 Ano Paulus sho a dhimbulula kutya nani yamwe yomongundu aasadukayi nooyakwawo aafarisayi, okwa popi mokule moshigongi e ta ti: “Aamwameme, ongame omufarisayi nomuna gwaafarisayi. Otandi pangulwa, oshoka ondi itaala kutya aasi otaa ka yumudhwa.” 7 Ano sho a popi ngeyi, aafarisayi naasadukayi oya tameke okuludhika, onkee oshigongi osha topoka. 8 (Oshoka aasadukayi otaa ti: “Aantu itaa ka yumudhwa kuusi, aayengeli noombepo kaye ko.” Ihe aafarisayi oyi itaala iinima mbika ayihe itatu.) 9 Nena euyagano olya ningi enene naalongimpango yamwe yomongundu yaafarisayi oya thikama e taa ludhike nuulaadhi taa ti: “Tse inatu dhimbulula uuwinayi washa momulumentu nguka. Pamwe okwa popithwa kombepo nenge komuyengeli.” 10 Omaludhi oga tana noonkondo, onkee omuwiliki omukuluntu gwaakwiita okwa tila kutya pamwe otashi vulika, aantu ya nyanyagule po Paulus. Onkee okwa lombwele aakwiita, ya ka kuthe mo Paulus mokati kongundu yaantu, ye mu fale mepopilongulu. 11 Ihe uusiku mbwiyaka wa landula Omuwa okwa thikama puPaulus nokwa ti: “Ikolelela! Ngaashi wa hokolola ndje muJerusalem, ou na oku shi ninga wo muRoma.” 12 Ongula yesiku lya landula Aajuda oya gongala noya pangele ompangela. Oyo oya gana egano kutya itaa li yo itaa nu nando osha, manga inaa dhipaga Paulus. 13 Aalumentu mboka ya pangele ompangela ndjika, oya li ye vule omilongo ne. 14 Nena oyo oya yi kaayambi aakuluntu nokaakuluntu e taye ya lombwele taa ti: “Otse otwa gana egano lya mana mo kutya itatu li nando osha, manga inaatu dhipaga Paulus. 15 Ano ne noshigongi ashihe shaatokoli, tumineni omuwilikikuluntu gwaakwiita Aaroma elaka kutya ne ete Paulus kune, ongaamboka mwa hala okumona natango uuyelele washa kombinga ye. Ihe tse otwi ilongekidha oku mu dhipaga, manga nokuli inaa thika kune.”
21-27 JANUALI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | IILONGA 25–26
“Paulus ti indile a ka pangulwe komupangeli Omuroma e ta gandja uunzapo komukwaniilwa Herodes Agrippa”
(Iilonga 25:11) Mpaka itandi indile ando, ndaa dhipagwe, ngele nani onda yona ompango nonda ninga sha, shoka sha gwana okugeelitha ndje neso. Ihe ngele iinima mbyoka taa tamanekele ndje, kaayi shi yoshili, nena kape na nando omuntu ta vulu okugandja ndje miikaha yawo. Ngame otandi igameke komupangeli Omuroma.”
bt–KY ep. 198, okat. 6
‘Otandi indile ndi ka pangulwe komupangeli Omuroma’
6 Ando Festus okwa gandjele Paulus a tokolwe kAajuda, opo e ya opalele, ando oshi na uupu ye mu dhipage. Onkee ano, Paulus okwa li a longitha uuthemba we e li omukwashigwana gwaRoma. Okwa li a lombwele Festus a ti: “Ngame onda thikama mompangu yomupangeli Omuroma nopo mpaka nda hala, ndi uthilwe oohapu dhandje. KAajuda inandi pogola ko nando osha, ngashika nangoye mwene u shi shi nawa. . . . Ngame otandi igameke komupangeli Omuroma.” Uuna omuntu a ninga eindilo lya tya ngawo, kalya li hali lundululwa nuupu. Festus okwa li a tsu omuthindo oshinima shoka sho a ti: “Ngoye sho wi igameke komupangeli Omuroma, onkee ano okuye wu na okuya.” (Iil. 25:10-12) Paulus okwa tulila po Aakriste yashili oshiholelwa kunena sho a li a pula a ka pangulwe komupanguli gwopombanda. Ngele aapataneki taya etele Oonzapo dhaJehova ‘uupyakadhi pampango,’ (NW) Oonzapo ohadhi longitha uuthemba wadho wopaveta dhi popile onkundana ombwanawa. — Eps. 94:20.
(Iilonga 26:1-3) Agrippa okwa lombwele ihe Paulus a ti: “Ou na ompito yokwiipopila.” Nena Paulus okwa yelutha oshikaha she nokwi ipopile ta ti: 2 “Omukwaniilwa Agrippa! Ondu uvite kutya ngame omunelago, sho nda pitikilwa okwiipopila koshipala shoye omolwiinima ayihe mbyoka Aajuda taa yi tamanekele ndje. 3 Eeno, shika oshoshili, oshoka ngoye owa tseya nawa oohedhi nomapulo gAajuda. Onkee otandi ku indile, u idhidhimike okupulakena ndje.
bt–KY ep. 198-201, okat. 10-16
‘Otandi indile ndi ka pangulwe komupangeli Omuroma’
10 Paulus okwa li a pandula nesimaneko omukwaniilwa Agrippa omolwompito ndjoka e na yokwiipopila koshipala she. Okwa popi kutya omukwaniilwa ngoka oku shi nawa omikalondjigilile adhihe dhAajuda niinima mbyoka haya tsu oompata kombinga yayo. Opo nduno okwa li a popi kombinga yonakuziwa ye a ti: “Onda kala gumwe gwomaafarisayi, mboka haa dhiginine nuulaadhi auhe eitaalo lyetu.” (Iil. 26:5) Sho Paulus a li Omufarisayi, okwa li e na etegameno kutya Mesiasa ote ke ya. Ihe pompito ndjoka sho a adhika a ninga Omukriste, okwa li a popya nuulaadhi kutya Jesus Kristus oye Mesiasa ngoka a li a tegelelwa ethimbo ele. Esiku ndyoka Paulus okwa li ta pangulwa omolwetegameno lya faathana naandyoka lya li li niwe kaalanduli ye li na ko nasha neuvaneko lyaKalunga ndyoka a li a uvanekela oohekulu. Shoka osha li sha ningitha Agrippa a kale a hala okuuva shoka Paulus a li ta popi.
11 Paulus okwa li a popya shi na ko na sha nankene a li ha hepeke Aakriste nonyanya a ti: “Nangame wo onda li ndu uvite kutya ondi na okukondjitha noonkondo adhihe edhina lyaJesus Omunasareti. . . . Onda li nde ya geele noonkondo, onkee onda yi sigo okiilando yokiilongo yilwe oku ya tidhagana.” (Iil. 26:9-11) Paulus ka li ta gwedhele sho a popi ngaaka. Aantu oyendji oya li ye shi nkene Paulus a li a hepeke nonyanya Aakriste. (Gal. 1:13, 23) Agrippa otashi vulika a li ti ipula kutya: ‘Oshike mbela sha kwathele omulumentu nguka a lundulule iikala ye?’
12 Paulus okwa li a yelitha kutya osha ende ngiini opo a lundulule iikala ye, a ti: “Nelalakano ndika onda yile kuDamaskus ndi na oonkondo nomapitikilo ga za kaayambi aakuluntu. Ano sho nda li mondjila pokati komutenya, omukwaniilwa omusimanekwa, onda mono uuyelele owindji u vule mboka wetango wa zi kegulu nowa kondeke ndje pamwe naalumentu mboka twa li nayo. Tse atuhe otwi ihata pevi, ngame nondu uvu ewi tali popitha ndje mOshihebeli tali ti: ‘Saulus, Saulus, omolwashike to tidhagana ndje? Ngoye oto ialula ngoye mwene, sho to thanga ondungu yegonga.’ Nena onde mu pula nda ti: ‘Ongoye lye, Omuwa?’ Oye okwa yamukula a ti: ‘Ongame Jesus ngoka to tidhagana.’” — Iil. 26:12-15.
13 Ethimbo Paulus a li ina holokelwa kuJesus pashikumithalonga, okwa li ta ‘thanga ondungu yegonga,’ oku shi popya pathaneko. Ngaashi owala iimuna mbyoka hayi longithwa momapya tayi vulu okwiiyehameka ngele tayi thanga ondungu yegonga nenge yoshiti shi na ondungu ya tsa, Paulus naye okwa li ti iyehameke mokukala e li ompinge nehalo lyaKalunga. Sho omuyumudhwa Jesus a li i ihololela Paulus mondjila yokuya kuDamaskus, okwa li a kwathele omulumentu omunamutimahenda ngoka a li a pukithwa a lundulule okudhiladhila kwe. — Joh. 16:1, 2.
14 Paulus okwa li a ningi lela omalunduluko ga kwata miiti monkalamwenyo ye. Okwa li a hempululile Agrippa a ti: “Ngame onda zimine okuvulika kemoniko lyomegulu. Onkee ondu uvithile tango muDamaskus nomuJerusalem, opo ihe onde shi ningi moshilongo shaJudea ashihe nomokati kaapagani wo. Onde ya lombwele, yi itedhulule, ye ethe uulunde noya galukile kuKalunga, ya longe iilonga mbyoka tayi holola kutya oyi itedhulula.” (Iil. 26:19, 20) Uule womimvo Paulus okwa kala ta gwanitha po nuudhiginini oshilonga shoka a li a pewa kuJesus Kristus memoniko esiku ndyoka moshanga shomutenya. Mbela oshizemo osha li shini? Aantu mboka ya taamba ko etumwalaka lyaPaulus oya li yi itedhulula mokweetha po okuninga iinima inaayi yogoka nokaayi li pauyuuki e taya galukile kuKalunga. Aantu ya tya ngawo oya ka kala aakwashigwana aanambili, haya vulika koompango nokomalandulathano giilongo moka ya li.
15 Aapataneki yaPaulus Aajuda kaya li ye na ko nasha niizemo iiwanawa ya tya ngaaka. Paulus okwa ti: “Ano omolwokuuvitha kwa tya ngeyi Aajuda oya kwata ndje, manga nda li motempeli, noya li taa kambadhala okudhipaga ndje. Ihe Kalunga okwa kwatha ndje, onkee sigo onena onda thikama mpaka notandi hololele aantu ayehe, naanamadhina naadhinwa, oshili.” — Iil. 26:21, 22.
16 Tu Ii Aakriste yashili, otu na ‘aluhe okukala tu shi okuyamukula kehe tuu ngoka te tu pula’ kombinga yeitaalo lyetu. (1 Pet. 3:15) Otatu vulu okuholela omukalo moka Paulus a li a popi naAgrippa naFestus uuna tatu popi naapangeli nosho wo naapanguli kombinga yeitaalo lyetu. Uuna tatu popi nayo nesimaneko kombinga yankene oshili yOmbiimbeli ye tu kwathela tu ninge omalunduluko nenge nkene ya kwathela yamwe mboka ye yi taamba ko ya kale aantu aahwepo, otashi vulika tu lundulule etaloko lyaanenentu ya tya ngaaka.
(Iilonga 26:28) Nena Agrippa okwa lombwele Paulus a ti: “Oto dhiladhila aniwa kutya oto vulu okuninga ndje omukriste mokathimbo okafupi ke thike mpoka?”
bt–KY ep. 202, okat. 18
‘Otandi indile ndi ka pangulwe komupangeli Omuroma’
18 Paulus okwa li a yamukula omupangeli Festus a ti: “Aawe, omusimanekwa Festus, inandi pilaala, ihe otandi popi oohapu dhoshili nodhi shi kwiinekelwa. Omukwaniilwa Agrippa, otandi vulu oku ku hokololela iinima mbika nomukumo aguhe. . . . Omukwaniilwa Agrippa, owi itaale tuu shoka sha nyolwa kaahunganeki? Eeno, ondi shi kutya owe shi itaala.” Opo nduno Agrippa okwa ti kuPaulus: ‘Oto dhiladhila aniwa kutya oto vulu okuninga ndje omukriste mokathimbo okafupi ke thike mpoka?’ (Iil. 26:25-28) Oohapu dha dhaAgrippa, kutya nduno okwe dhi popya tashi zi komutima nenge hasho, otadhi ulike kutya okwa li a gumwa noonkondo kuunzapo mboka a li pewa kuPaulus.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Iilonga 26:14) Tse atuhe otwi ihata pevi, ngame nondu uvu ewi tali popitha ndje mOshihebeli tali ti: ‘Saulus, Saulus, omolwashike to tidhagana ndje? Ngoye oto ialula ngoye mwene, sho to thanga ondungu yegonga.’
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wIil 26:14
okuthanga ondungu yegonga nenge yoshiti: Oshiti shoka osha li hashi kala shi na ondungu ya tsa nohashi longithwa shi tsaangidhe oshimuna. (Aatok 3:31) Uutumbulilo “okuthanga ondungu yegonga” nenge yoshiti eyeletumbulo hali adhika miinyolwa yOshigreka. Otali gandja ethano lyontsezi yi na omanganga ndjoka tayi tsaangidhwa, ihe inayi hala. Pehala lyaashono, ohayi kala tayi thanga kondungu yoshiti shoka, sigo yi iyehameke. Saulus okwa li i inyenge momukalo gwa faathana manga inaa ninga Omukriste. Sho a li ta kondjitha aalanduli yaJesus mboka ya li taya ambidhidhwa kuJehova Kalunga, okwa li ti iyehameke ye mwene. (Yelekanitha Iilonga 5:38, 39; 1 Timoteus 1:13, 14.) MOmuuvithi 12:11 “iishongitho” oya popiwa mo meityo lyopathaneko, tayi ulike koohapu dhomuntu omunawino ndhoka hadhi inyengitha ngoka te dhi pulakene a landule omayele ge.
nwt oshigwedhelwako
Ondungu yoshiti. Oshiti oshile shi na ondungu yoshitenda ya tsa shoka aaniimuna haya longitha ya tsaangidhe oshimuna. Otashi yelekanithwa noohapu dhomuntu omunawino ndhoka hadhi inyengitha ngoka te dhi pulakene a landule omayele ge. ‘Okuthanga ondungu yegonga’ nenge yoshiti ohaku popiwa ku ukithwa kontsezi yi na omanganga ndjoka tayi tsaangidhwa, ihe inayi hala. Ohayi kala tayi thanga kondungu yoshiti shoka, sigo yi iyehameke. — Iil 26:14; Aatok 3:31.
(Iilonga 26:27) Omukwaniilwa Agrippa, owi itaale tuu shoka sha nyolwa kaahunganeki? Eeno, ondi shi kutya owe shi itaala.”
w03 12/1 ep. 15, okat. 14
Kwathela yamwe ya taambe ko etumwalaka lyUukwaniilwa
14 Paulus okwa li e shi shi kutya Agrippa okwa li Omujuda kedhina. Mokugandja eitulomo kontseyo yaAgrippa yi na ko na sha neitaalo lyOshijuda, Paulus okwa popi kutya okuuvitha kwe okwa kwatela mo “naanaa shoka aahunganeki naMoses ya tile kutya onashi ka ningwa” shi nasha neso nosho wo neyumuko lyaMesiasa. (Iilonga 26:22, 23) Paulus okwa popi naAgrippa shu ukilila noku mu pula ta ti: ‘Omukwaniilwa Agrippa, owi itaala tuu shoka sha nyolwa kaahunganeki?’ Agrippa okwa li pokati kamumpaka namumpaka. Ngele okwa ti ina itaala maahunganeki, ita ka talika ko we e li omwiitaali Omujuda. Ihe ngele okwa tsu kumwe naPaulus, okwa li ta ka ulika montaneho kutya okwa zimina oohapu dhaPaulus notashi vulika a ithanwe Omukriste. Paulus okwa yamukula noondunge epulo lye mwene ta ti: “Eeno, ondi shi kutya owe shi itaala.” Omutima gwaAgrippa ogwe mu inyengitha a yamukule ngiini? Okwa yamukula ta ti: “Oto dhiladhila aniwa kutya oto vulu okuninga ndje omukriste mokathimbo okafupi ke thike mpoka?” (Iilonga 26:27, 28) Nonando Agrippa ina ka ninga Omukriste, osha yela kutya Paulus okwa gumu omutima gwe netumwalaka lye. — Aahebeli 4:12.
Elesho lyOmbiimbeli
(Iilonga 25:1-12) Konima yomasiku gatatu Festus sho a ningi omuleli gwoshitopolwa shoka, okwa zi mo muKesarea e ta yi kuJerusalem. 2 Nena aayambi aakuluntu naawiliki yAajuda oye ya kuFestus noya tameke oku mu hokololela uusama waPaulus mpoka u li. Oyo oyi indile ihe Festus, 3 e ya kwathe, a tume ko Paulus kuKesarea, e ye kuJerusalem, oshoka oya adhika ya pangela ompangela, ye mu dhipagele mondjila. 4 Ihe Festus okwe ya yamukula nokwa ti: “Paulus oku li muKesarea a kwatwa, nangame mwene otandi ka shuna mbala hwiyaka. 5 Aawiliki yeni naa ye kuKesarea pamwe nangame, ye ke mu tamanekele hwiyaka, ngele oku na shoka a yona. 6 Festus okwa menekele natango puyo uule womasiku gahetatu nenge omulongo nokwa shuna kuKesarea. Esiku lya landula okwa kuutumba koshipundi shepangulo nokwa lombwele aakwiita, ye ete mo Paulus. 7 Ano Paulus sho e ya mo, Aajuda mboka ya zi kuJerusalem, oye mu kundukidha noya tameke oku mu pa oondjo odhindji noondhigu, ihe oya nyengwa oku dhi monena omatompelo. 8 Oshoka Paulus okwi ipopile a ti: “Ongame inandi ninga nando osha sha tsa ondumbo nompango yAajuda nenge notempeli nenge nomupangeli Omuroma.” 9 Ihe Festus okwa li a hala okwoopalela Aajuda, onkee okwa pula Paulus ta ti: “Owa hala, tu ye kuJerusalem, ndi ka pulakene oohapu dhoye hwiyaka?” 10 Paulus okwe mu yamukula a ti: “Ngame onda thikama mompangu yomupangeli Omuroma nopo mpaka nda hala, ndi uthilwe oohapu dhandje. KAajuda inandi pogola ko nando osha, ngashika nangoye mwene u shi shi nawa. 11 Mpaka itandi indile ando, ndaa dhipagwe, ngele nani onda yona ompango nonda ninga sha, shoka sha gwana okugeelitha ndje neso. Ihe ngele iinima mbyoka taa tamanekele ndje, kaayi shi yoshili, nena kape na nando omuntu ta vulu okugandja ndje miikaha yawo. Ngame otandi igameke komupangeli Omuroma. 12 Festus sho a kundathana nomalenga ge, okwa lombwele Paulus a ti: “Ngoye sho wi igameke komupangeli Omuroma, onkee ano okuye u na okuya.”
28 JANUALI–3 FEBULUALI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | IILONGA 27–28
“Paulus ta yi kuRoma nosikepa”
(Iilonga 27:23, 24) Oshoka uusiku mbuka omuyengeli gwaKalunga kandje, Kalunga ngoka handi mu longele, okwa li ihololele ndje 24 nokwa lombwele ndje a ti: ‘Paulus, ino tila! Ongoye ou na kuka thikama koshipala shomupangeli Omuroma. Nokuli omolwoye Kalunga ota ka hupitha ayehe mboka ye li pamwe nangoye mosikepa.’
bt-KY ep. 208, okat. 15
“Kape na nando ogumwe gwomune ta kanitha omwenyo gwe”
15 Otashi vulika Paulus a li a uvithile aantu oyendji mboka ya li mosikepa kombinga ‘yomauvaneko ngoka ga uvanekwa kuKalunga.’ (Iil. 26:6; Kol. 1:5) Molwaashoka osikepa oya li pokuteka, Paulus okwa li a uvithile aantu kombinga yeuvaneko lyaKalunga li na sha nokuhupa moshiponga shoka. Okwa ti: “Uusiku mbuka omuyengeli . . . okwa li ihololele ndje nokwa lombwele ndje a ti: ‘Paulus, ino tila! Ongoye ou na kuka thikama koshipala shomupangeli Omuroma. Nokuli omolwoye Kalunga ota ka hupitha ayehe mboka ye li pamwe nangoye mosikepa.’” Paulus okwe ya kumagidha a ti: “Aalumentu ne, ikoleleleni! Oshoka ngame ondi inekela lela kutya Kalunga ota ka tsakanitha naanaa shoka e shi lombwele ndje. Tseni otatu ka falwafalwa kombepo sigo okomunkulo gwontuntu yontumba.” — Iil. 27:23-26.
(Iilonga 28:1, 2) Ano sho twa thiki nawa komunkulo, otu uvu kutya edhina lyontuntu ndjiyaka oMalta. 2 Aakali yokontuntu oye tu taamba nuukuume uunene. Oyo oya tema omulilo noye tu ithana, tu ka huhulukwe, oshoka omvula oya li tayi loko nokwa li ku na uutalala.
bt-KY ep. 209, okat. 18
“Kape na nando ogumwe gwomune ta kanitha omwenyo gwe”
18 Mboka ya hupu sho osikepa ya teka oya kala pontuntu Malta, yi li kuumbugantu waSisilia. (Tala oshimpungu “Ontuntu Malta oya li ya gama peni?” Aantu yomuMalta oya li ye ya taamba “nuukuume uunene.” (Iil. 28:2) Oya li ye ya temene omulilo, oshoka oya li ya tuta notaya kakama. Omulilo ogwa li gwe ya kwathele ya kale yu uvite omuyenye, nonando okwa li ku na omvula nuutalala. Pompito ndjoka, opwa li wo nokuli pwa longwa oshikumithalonga.
bt-KY ep. 210, okat. 21
“Kape na nando ogumwe gwomune ta kanitha omwenyo gwe”
21 Popepi nehala ndyoka opwa li pu na omapya gomulumentu omuyamba gwedhina Publius. Otashi vulika a li omunambelewa gwaRoma kontuntu Malta. Lukas okwa ti kutya oye ‘omukuluntu gwontuntu,’ ta longitha edhinasimaneko ndyoka tali adhika miinyolwa iyali yOshimalta. Publius okwa li a taamba nombili Paulus nayakwawo noya menekele puye uule womasiku gatatu. Ihe He yaPublius okwa li ta alukwa. Lukas okwa li a hokolola uuvu we kondandalunde, sho a ti kutya okwa li ta “alukwa e na olwiidhi noshimela shombinzi.” Paulus okwa li a galikana, e te mu tenteke iikaha nokwe mu aludha. Molwaashoka aantu oya li ya kuminwa oshikumithalonga shoka, oye eta aavu yalwe kuPaulus, opo e ya aludhe. Oya li wo ya pe Paulus naamboka ya li naye omagano ogendji. — Iil. 28:7-10.
(Iilonga 28:16, 17) Ano sho twa thiki muRoma, Paulus okwa pitikilwa okwiikalela e na omukwiita te mu tonatele. 17 Omasiku gatatu sho ga piti po, Paulus okwi ithana aakuluntu yAajuda koshigongi. Sho ya gongala, okwe ya lombwele ta ti: “Aamwameme! Ngame nando inandi yona sha koshigwana shetu nenge koompango ndhoka twe dhi thigulula kootate, aantu yomuJerusalem oya gandja ndje miikaha yAaroma.
bt-KY ep. 213, okat. 10
‘Ta gandja uunzapo nawanawa’
10 Sho Paulus nayakwawo ya thiki muRoma, ‘Paulus okwa pitikilwa okwiikalela e na omukwiita te mu tonatele.’ (Iil. 28:16) Opo oonkwatwa ndhoka dhi li monkalo ya fa yaPaulus kaadhi fadhuke po, odha li hadhi mangelwa elyenge lya mangelwa momukwiita ngoka te dhi tonatele. Nonando Paulus okwa li a mangelwa momukwiita ngoka te mu tonatele, shoka inashi mu imba a uvithe e li omuuvithi gwUukwaniilwa. Nomolwaashono konima yokuthuwa po omasiku gatatu sho ya zi molweendo, okwa li i ithana aakuluntu yAajuda yomuRoma, opo e ya lombwele kombinga ye noku ya pe uunzapo.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Iilonga 27:9) Opwa adhika pwa pita ethimbo ele, nosha ningi oshidhigu kutse okutsikila olweendo, oshoka esiku enene lyehanganitho nalyo wo olya adhika lya pita nale. Onkee Paulus okwe ya londodha a ti:
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wIil 27:9
[Okwiidhilika iikulya] mesiku enene lyehanganitho: Nenge “Okwiidhilika iikulya poshikufuthinge.” Tashi ti lelalela, “okwiidhilika iikulya.” Uutumbulilo woshigreka “okwiidhilika iikulya” otawu ulike owala kompango ndjoka ya li mompango yaMoses, ano okwiidhilika iikulya hoka kwa li haku ningwa omumvo kehe mEsiku lyehanganitho. Ohali ithanwa wo Yom Kippur (mOshihebeli, yohm hak·kip·pu·rimʹ, “esiku lyokudhiminwa po [oondjo]”). (Lev 16:29-31; 23:26-32; Num 29:7; tala Oshigwedhelwako, “Esiku lyehanganitho.”) Uutumbulilo wOshihebeli wopetameko mboka wa tolokwa ‘okwiidhilika iikulya’ muLevitikus 16:29 ohawu uviwa ko kutya otawu ti okwiihupula momikalo dhi ili nodhi ili. Omukalo gwa dhenga mbanda gokwiihupula ogwo okwiidhilika iikulya nokwa li haku ningwa mesiku lyEhanganitho. Esiku ndyoka olya li hali gwile pehulilo lyaSeptemba nenge petameko lyaKotoba.
(Iilonga 28:11) Oomwedhi ndatu sho dha piti po, otwa yi mosikepa yokuAleksandria hayi ithanwa ‘Ookalunga aakwanambwiyu,’ ndjoka ya kala montuntu ndjika okufu akuhe.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wIil 28:11
Ookalunga aakwanambwiyu: Moongano dhOshigreka nodhOshiroma, “Ookalunga aakwanambwiyu” mboka ohaya ithanwa oyanamati yaZeus (mOshigreka, Dioskouroi). Omadhina gawo ogo Castor naPollux noya li oyanamati aakwanambwiyu yoshikalunga Zeus (Jupiter) nomukwaniilwakiintu Leda gwokoSpartan. Ookalunga mboka oya li ya talika ko ye li aagameni yaamboka haya longo mefuta nohaya vulu okuhupitha aathayili yomefuta uuna ye li moshiponga. Uuyelele mbuka wu na ko nasha nedhina lyosikepa otawu ulike kutya ehokololo ndika olya nyolwa komuntu ngoka a li a mono iiningwanima mbyoka.
Elesho lyOmbiimbeli
(Iilonga 27:1-12) Ano sho pwa tokolwa kutya otu na okuya kuItalia nosikepa, Paulus noonkwatwa yalwe ooyakwawo oya gandjwa miikaha yomukuluntu gwaakwiita gumwe, edhina lye Julius. Oye okwa li omukuluntu gwetanga lyaakwiita yAaroma ndyoka haku tiwa “Etanga lyomupangeli Omuroma.” 2 Nena otse otwa londo mosikepa yokuAdramiti, ndjoka ya li pokuthikama yu uka pomahelulilo ngoka ge li komunkulo gwefuta moshitopolwa shaAsia, notwa yi ihe. Aristarkus Omumakedonia gwokuTessalonika okwa yi pamwe natse.. 3 Esiku lya landula otwa thiki kuSidoni. Julius okwa li e na ombili naPaulus nokwe mu pe epitikilo oku ka talela po ookuume, opo ye mu pe shoka te shi pumbwa. 4 Okuza muSidoni otwa tsikile olweendo nosikepa, ihe molwaasho ombepo oya li tayi tu dhenge noonkondo moshipala, otwa gama kombinga yontuntu yaKipro, opo tu henuke ombepo ndjoka onene. 5 Ano sho twa taaguluka efuta ndyoka lya gama komunkulo gwaKilikia naPamfilia, otwa thiki kuMira, oshilando shomuLikia. 6 Hwiyaka omukuluntu gwaakwiita okwa mono ko osikepa tayi zi kuAleksandria yu uka kuItalia nokwe tu lombwele, tu londe muyo. 7 Otse otwe ende kashona nakashona nuudhigu uunene, sigo lwahugunina otwa li ontega noshilando shedhina Knidos. Ihe ombepo sho ya li tayi tu dhenge moshipala, otwa nyengwa okuya koshilando shoka. Onkee otwa pitilile oshimpoko shaSalmone notwe ya popepi nontuntu yaKreta kombinga ndjoka ihaaku pepe ombepo ondhigu. 8 Otwe ende twi igameka popepi nomunkulo notwa thiki nuudhigu uunene peha ndyoka hali ithanwa “Omatulilo omawanawa,” popepi noshilando shaLasea. 9 Opwa adhika pwa pita ethimbo ele, nosha ningi oshidhigu kutse okutsikila olweendo, oshoka esiku enene lyehanganitho nalyo wo olya adhika lya pita nale. Onkee Paulus okwe ya londodha a ti: 10 “Aalumentu ne, ondi wete kutya olweendo lwetu okuza mpaka otalu ka kala oludhigu nolu udha iiponga oyindji. Nokuli osikepa yo yene nofulaha yayo otayi ka mona oshiponga oshinene, ihe noomwenyo dhaantu otadhi ka kana wo.” 11 Ihe omukuluntu gwaakwiita okwa li i inekela oohapu dhomuwiliki nodhamwene gwosikepa, onkee ina zimina shoka sha tiwa kuPaulus. 12 Nokuli ehelulilo ndyoka kalya li unene ewanawa okukalwa pethimbo lyokufu. Onkee oyendji yomaalumentu mboka ya li mosikepa, oya li yu uvite kutya ihwepo ashike, yi idhenge mefuta yo ya kambadhale ya tale, ngele taa thiki kuFoiniks. Ndika olyo ehelulilo lyomuKreta lya taalela uuningininombugantu nuuningininombangalantu, moka ya li taa vulu okukala mo pokufu.