Armagedon etameko linyanyudha
OSHITYA “Armagedon” osha za kuutumbulilo wOshihebeli tau ti “Har–Magedon” nenge “ondundu yaMegiddo.” Otashi adhika mEhololo 16:16, ndyoka tali ti: “Oombepo odha gongele aakwaniilwa pehala ndyoka hali ithanwa mOshihebeli Armagedon.” Osha yela kutya aakwaniilwa oyo taya gongelwa. Ihe omolwashike? Ehololo 16:14 otali ti: ‘Opo ya ka hinge iita mesiku enene lyaKalunga Omunankondoadhihe.’ Osha yela kutya oohapu ndhoka otadhi pendutha omapulo ga hokitha. Openi ‘aakwaniilwa’ mbaka taya ka kondjela? Otaya ka kondjela shike, notaya ka kondja nalye? Mbela otaya ka longitha iilwitho mbyoka hayi vulu okuhanagula po aantu oyendji poshikando, ngaashi oyendji yi itaala? Mbela otapu ka kala ngaa aahupipo puArmagedon? Ombiimbeli oyo nayi gandje omayamukulo.
Mbela uutumbulilo “ondundu yaMegiddo” otau ulike kutya Armagedon ota ka kondjelwa kondundu yontumba yi li mUuzilo woPokati? Hasho. Shotango, ondundu ya tya ngaaka kayi ko shili—puMegiddo shonale opu na owala okatuntu ke na oometa 20 oku uka pombanda ke vule esilu ndyoka lya tegama nako. Kakele kaashono, oshitopolwa shoka sha kundukidha Megiddo oshishona noonkondo nokukala ‘aakwaniilwa yokombanda yevi nomatanga gaakwiita’ ayehe. (Ehololo 19:19) Ihe Megiddo osha li ehala li li mpoka omalugodhi omanenenene itaaga nuwa omeya ga li ga kondjelwa mondjokonona yokUuzilo woPokati. Onkee ano edhina Armagedon oli lile po endhindhiliko lyomaipumomumwe moka sha yela kutya omu na owala gumwe oye ha sindana.—Tala oshimpungu “Megiddo—endhindhiliko tali opalele,” pepandja 5.
Armagedon itashi vulika shi kale owala eipumomumwe pokati kiigwana yokombanda yevi, molwaashoka Ehololo 16:14 otali ti kutya ‘aakwaniilwa yokombanda yevi alihe’ otaya ka hangana ya “hinge iita mesiku enene lyaKalunga Omunankondoadhihe.” Mehunganeko lye lya nwethwa mo kuKalunga, Jeremia okwa ti kutya “mboka ya dhipagwa kOMUWA” otaya ka langathana “okuza kooha dhuuyuni sigo okooha oonkwawo.” (Jeremia 25:33) Onkee ano, Armagedon ke shi iita tayi hingwa kaantu mehala owala lyontumba mUuzilo woPokati. Oyo iita yaJehova, notayi ka hingwa kombanda yevi alihe.
Ihe ndhindhilika kutya mEhololo 16:16, Armagedon oti ithanwa ‘ehala.’ MOmbiimbeli ‘ehala’ otali vulu okuulika konkalo nenge kompito, nomoshinima shino otali ulike kutya uuyuni auhe otau ka hangana nokutsila ondumbo Jehova. (Ehololo 12:6, 14) PuArmagedon iigwana ayihe kombanda yevi otayi ka hangana okukondjitha “omatanga gaakwiita yomegulu” kohi yelombwelo lyondjai yiita “Omukwaniilwa gwaakwaniilwa nOmuwa gwaawa,” Jesus Kristus.—Ehololo 19:14, 16.
Mbela ongiini shi na ko nasha naashoka taku tiwa kutya Armagedon otali ka kala edhipago enenenene moka mwa kwatelwa iilwitho yopalute nenge eipumomumwe lyiinima yomegulu? Mbela Kalunga omunahole ota ka pitika ngaa ehulilo enyanyalithi lya tya ngawo kaantu nehala lyawo lyokukala, evi? Hasho. Okwe shi ulike sha yela sho a ti kutya ye ina shita evi “li mbugale” ihe oli kale “ehala lyokukala aantu.” (Jesaja 45:18; Episalomi 96:10) PuArmagedon, Jehova ita ka fika po evi. Pehala lyaashono, ota ka ‘hanagula po mboka taa yonagula po evi.’—Ehololo 11:18.
Armagedon—mbela uunake?
Omathelemimvo ga piti opwa holokele epulo lye endelela ndyoka lye etitha po omalimbililo ogendji kutya: Mbela uunake Armagedon te ya? Okukonakona embo lyEhololo tatu longitha uuyelele wiitopolwa yilwe yOmbiimbeli otaku vulu oku tu kwathela opo tu mone kutya uunake olugodhi ndoka lwa simana noonkondo talu ka kondjwa. Ehololo 16:15 otali faathanitha Armagedon nokuya kwaJesus ngaashi omufuthi. Ethaneko ndyoka olya longithwa wo kuJesus mokuhokolola okuya kwe okupangula onkalelo ndjika yiinima.—Mateus 24:43, 44; 1 Aatessalonika 5:2.
Ngaashi shu ulikwa momahunganeko gOmbiimbeli, okuza mo 1914 otu li momasiku gahugunina gonkalelo ndjika yiinima.a Oshitsa shahugunina shomasiku gahugunina otashi ka kala ethimbo ndyoka Jesus i ithana “uudhigu unene.” Ombiimbeli itayi popi kutya ethimbo ndyoka otali ka kala uule wethimbo li thike peni, ihe omaupyakadhi ngono tage etwa kuwo otaga ka kala omanene inaaga monika mo nando onale muuyuni. Uudhigu mboka uunene otau ka hula puArmagedon.—Mateus 24:21, 29.
Molwaashoka Armagedon ‘iita mesiku enene lyaKalunga Omunankondoadhihe,’ kapu na shoka aantu taya vulu okuninga po opo ye li kaleke. Jehova okwa tula po “esiku” moka iita mbyoka yi na okutameka. “Lyo itali kalelele ko.”—Habakuk 2:3, OB-1954.
Kalunga omuyuuki ta hingi iita yi li pauyuuki
Omolwashike Kalunga ta ka hinga iita kombanda yevi alihe? Armagedon okwa pambathana lelalela nuukwatya umwe womomaukwatya ge ga simanenena, uuyuuki. Ombiimbeli otayi ti: “OMUWA oku hole shoka shu uka.” (Episalomi 37:28) Okwa kala nokumona iilonga ayihe yokwaahe na uuyuuki tayi longwa mondjokonona yaantu. Shika otashi mu geyitha omolwaashoka ye omuyuuki. Onkee ano okwa langeka po Omwana opo a hinge iita yi li pauyuuki okuhulitha po onkalelo ndjika ayihe yiinima yuukolokoshi.
Jehova oye owala ta vulu okuhinga iita yi li lela pauyuuki notayi vulu okuhulitha po owala aakolokoshi nokuhupitha aayuuki, kutya nduno oye li peni kombanda yevi. (Mateus 24:40, 41; Ehololo 7:9, 10, 13, 14) Ye oye owala e na uuthemba okudhika uunamapangelo we kombanda yevi alihe, molwaashoka olyo eshito lye.—Ehololo 4:11.
Iinima yini Jehova ta ka longitha okukondjitha aatondi ye? Tse katu shi shi. Shoka tu shi osho kutya ye oku na shoka sha pumbiwa okuhanagula po thiluthilu iigwana iikolokoshi. (Job 38:22, 23; Sefanja 1:15-18) Ihe aalongeli yaKalunga yokombanda yevi itaya ka kutha nando ombinga miita mbyoka. Emoniko lyomEhololo 19 otali ulike kutya omatanga owala gomegulu taga ka kutha ombinga pamwe naJesus Kristus mokuhinga iita mbyoka. Kapu na nando omupiya gwaJehova Omukriste kombanda yevi ta ka kutha ombinga miita mbyoka.—2 Ondjalulo 20:15, 17.
Kalunga ngoka e na uunongo okwa gandja omalondodho ga gwana
Ongiini kwaamboka taya ka hupa po? Kehe gumwe oku na ompito yoku ka hupa puArmagedon. Omuyapostoli Petrus okwa ti: “Omuwa . . . ina hala, ku kale nando ogumwe ta geelwa, ihe okwa hala, aantu ayehe ye ethe uulunde wawo.” (2 Petrus 3:9) Omuyapostoli Paulus naye okwa ti kutya Kalunga ‘okwa hala, aantu ayehe ya hupithwe noya tseye oshili.’—1 Timoteus 2:4.
Opo shi ningwe, Jehova okwa ningi omalongekidho opo ‘elaka ndika etoye lyUukwaniilwa’ li uvithilwe aantu apuhe momalaka omathele. Aantu apuhe otaya pewa ompito yokuhupithwa. (Mateus 24:14, yelekanitha KB; Episalomi 37:34; Aafilippi 2:12) Mboka tayi inyenge nawa konkundana ombwanawa otaya ka hupa puArmagedon notaya ka kala nomwenyo sigo aluhe moparadisa kombanda yevi. (Hesekiel 18:23, 32; Sefanja 2:3; Aaroma 10:13) Mbela shino hasho twa tegelela kuKalunga ngoka oye ohole?—1 Johannes 4:8.
Kalunga omunahole ota vulu mbela okuhinga iita?
Oyendji otayi ipula kutya molwashike Kalunga ngoka e li omunahole a shiga ko ta ka etitha eso nehanagulo kaantu oyendji. Onkalo otayi vulu okuyelekwa negumbo ndyoka lyu udha oomwe. Ito zimine mbela kutya omunegumbo ngoka e na ko nasha ota ka gamena uukolele waanegumbo lye mokudhipaga oomwe?
Sha faathana, omolwohole yaJehova onene yokuhola aantu, iita yaArmagedon yi na okukondjwa. Elalakano lye olyo okuninga evi oparadisa nokweetela aantu egwaneneno nombili ‘nokapu na ngoka te ya halutha we.’ (Mika 4:3, 4; Ehololo 21:4) Oshike ano shi na okuningilwa mboka taya piyaganeke ombili negameno yaantu ooyakwawo? Kalunga omolwuuwanawa waayuuki oku na okuhulitha po aantu mboka ya fa “oomwe,” sha hala okutya, aakolokoshi mboka inaaya hala okulunduluka.—2 Aatessalonika 1:8, 9; Ehololo 21:8.
Omaipumomumwe ogendji nokutilahi ombinzi kunena ohayi etithwa kokupangela kwaantu inaaya gwanenena nosho wo kokulalakanena nokwiihola mwene uuwanawa wopaukwashigwana. (Omuuvithi 8:9) Molwaashoka omapangelo gaantu otaga kambadhala okwiindjipaleka enwethomo lyago, kage na ko nasha nandonando nUukwaniilwa waKalunga mboka wa dhikwa po. Kapu na sha shoka tashi ulike kutya otaga ka etha uunamapangelo wago noku u pa Kalunga naKristus. (Episalomi 2:1-9) Onkee ano omapangelo ngoka oge na okukuthwa po opo shi kale tashi wapa pu kale epangelo li li pauyuuki lyUukwaniilwa waJehova miikaha yaKristus. (Daniel 2:44) Iita yaArmagedon oyi na okukondjwa opo ompata yi na ko nasha nokutya olye e na uuthemba okupangela opulanete ndjika evi nosho wo aantu, yi kandulwe po sigo aluhe.
Okukatukila iinima onkatu kwaJehova puArmagedon otaku ka kala omolwuuwanawa waantu. Molwaashoka oonkalo ndhika dhuuyuni otadhi nayipala, epangelo owala lyaKalunga tali ka gwanitha po oompumbwe dhaantu. Okupitila owala mUukwaniilwa we, ombili yashili nehepuluko tayi ka kala po. Ando Kalunga oku kale inaa katuka onkatu sigo aluhe, ando oonkalo dhuuyuni otadhi kala ngiini? Mbela uutondwe, elongithonkondo niita itayi tsikile nokuhepeka aantu ngaashi sha kala nokuningwa momathelemimvo komapangelo gopantu? Iita yaArmagedon oyo oshinima shimwe shoka oshiwanawa tashi vulu oku tu ningilwa!—Lukas 18:7, 8; 2 Petrus 3:13.
Iita mbyoka tayi ka hulitha po iita ayihe
Armagedon ota ka gwanitha shoka iita yilwe inaayi shi gwanitha po nando onale, sha hala okutya, okuhulitha po iita ayihe. Olye inaa halelela esiku uuna iita itaayi ka kala po we? Ihe oonkambadhala adhihe dhaantu odha nyengwa okuhulitha po iita. Okunyengwa aluhe hoka koonkambadhala dhaantu okuhulitha po iita otaku tsu owala omuthindo oohapu dhaJeremia ndhoka tadhi ti: “Omuwa, ondi shi shi kutya omuntu iha vulu okupangela shoka u uthilwa; kaku na omuntu hu utha okukalamwenyo kwe.” (Jeremia 10:23) Shi na ko nasha naashoka Jehova ta ka gwanitha, Ombiimbeli otayi uvaneke tayi ti: “Ota hulitha po omalugodhi kombanda yevi alihe; ota teya omatati, ta ndonyona omagonga, niikandekitho ote yi fike po.”—Episalomi 46:8, 9.
Sho iigwana tayi ka longitha iilwitho yayo iidhipagi okudhipagathana nokutula omudhingoloko moshiponga, Omushiti gwevi ota ka katuka onkatu—puArmagedon ngoka ta popiwa mOmbiimbeli. (Ehololo 11:18) Onkee ano, iita mbika otayi ka gwanitha shoka aantu aatilikalunga yomomathelemimvo ga piti ya kala ya tegelela. Otayi ka yukipalitha uuthemba waMwene gwevi, Jehova Kalunga okupangela eshito lye alihe.
Onkee ano, iita yaArmagedon inayi pumbwa okutilika kaantu mboka ye hole uuyuuki. Pehala lyaashono otayi ya pe etompelo okukala netegameno. Iita yaArmagedon otayi ka yogola po uulingilingi nuukolokoshi auhe kombanda yevi opo pu kale onkalelo ompe yiinima yi li pauyuuki kohi yepangelo lyUukwaniilwa waKalunga wopaMessias. (Jesaja 11:4, 5) Pehala lyokukala ehulilo tali tilitha unene, Armagedon ota ka kala endhindhiliko lyetameko linyanyudha lyaantu aayuuki mboka taya ka kala nomwenyo sigo aluhe moparadisa kombanda yevi.—Episalomi 37:29.
[Enyolo lyopevi]
a Tala embo Ontseyo Ndjoka Tayi Fala kOmwenyo Gwaaluhe, ontopolwa 11, lya nyanyangidhwa kOonzapo dhaJehova.
[Oshimpungu/Ethano pepandja 5]
Megiddo—endhindhiliko tali opalele
Megiddo shonale osha li shi li pehala li li puuwanawa. Osha li sha gama koshitopolwa shokuuninginino wesilu lya lyata nawa lyaJesreel muIsraeli gwokuumbangalantu. Osha li sha tonatele oondjila dhopaigwana dhi na ko nasha nokungeshefa nosho wo nuukwiita ndhoka dha pita moka. Ano Megiddo osha ningi ehala moka omalugodhi omanene ga li ga kondjelwa. Omuprofesoli Graham Davies okwa nyola membo lye Cities of the Biblical World—Megiddo, a ti: “Oshilando shaMegiddo . . . osha li hashi vulu okuyiwa nuupu kaalandithi nokaatembauki okuza koombinga adhihe; ihe nonando ongaaka sho osha li shi na oonkondo dha gwana okutonatela kutya oolye ye na okweenda moondjila ndhoka nomolwaashoka osha li tashi vulu okuutha nkene oongeshefa niita ya li tayi ke enda. Onkee ano, itashi kumitha sho sha li . . . ondjambi ndjoka olundji hayi kondjelwa kiigwana nongele ye shi sindana, oye shi gamene noonkondo.”
Ondjokonona onde yaMegiddo oya tameke nale pwa pita oomvula 3 500 lwaampono sho omupangeli gwaEgipiti Thutmose omutitatu a li a sindi aapangeli Aakaanana. Oya tsikile uule womathelemimvo sigo omo 1918 sho ondjayi yiita yaBritania Edmund Allenby ya li ya sindi thiluthilu etangakwiita lyAaturiki. Osha li puMegiddo mpoka Kalunga a li a kwathele omutokolihapu Barak opo a vule okuhanagula po thiluthilu omukwaniilwa gwaKaanana Jabin. (Aatokolihapu 4:12-24; 5:19, 20) Momudhingoloko moka omutokolihapu Gideon okwa li a sindi Aamidian. (Aatokolihapu 7:1-22) Omo wo moka omukwaniilwa Ahasja naJosia ya li ya dhipagelwa.—2 Aakwaniilwa 9:27; 23:29, 30.
Onkee ano oshe eleka sho Armagedon ta popiwa metsokumwe nomudhingoloko ngoka, molwaashoka ogwa li ehala lyomalugodhi ogendji omanene. Oshi li endhindhiliko tali opalele lyesindano lyaKalunga okusinda thiluthilu omatanga agehe ngoka tage mu kondjitha.
[Edhina lyomuthaneki]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Omathano pepandja 7]
Armagedon ota ka kala etameko linyanyudha
[Ethano pepandja 7]
Muuyuni auhe, aantu otaya londodhwa noya pewa ompito opo ya hupe puArmagedon