ONGULUMAMBO MOINTANETA yiileshomwa yopaMbiimbeli
ONGULUMAMBO MOINTANETA
yiileshomwa yopaMbiimbeli
Oshindonga
  • OMBIIMBELI
  • IILESHOMWA
  • OKUGONGALA
  • w06 2/1 ep. 28-ep. 31 okat. 11
  • Omanenedhiladhilo okuza membo lyaNehemia

Oshitopolwa shika kashi na okavidio.

Opu na epuko lyasha, okavidio itaka yi komeho.

  • Omanenedhiladhilo okuza membo lyaNehemia
  • Oshungolangelo tayi tseyitha uukwaniilwa waJehova—2006
  • Uupalanyolo uushona
  • Uuyelele wa faathana
  • KONIMA YETHIMBO ‘EDHINGILILOKUMA ALIHE OLYA LI LYA PU’
  • (Nehemia 1:1–6:19)
  • “DHIMBULUKWA NDJE, KALUNGA KANDJE, NOKUYAMBEKA NDJE!”
  • (Nehemia 7:1–13:31)
  • Okuhokiwa kuJehova okwa simanenena
  • ‘Finda owii nouwa’
    Oshungolangelo tayi tseyitha uukwaniilwa waJehova—2007
  • Omankolokuma gaJerusalem
    Embo Lyandje lyOmahokololo gOmbimbeli
  • Omadhingililokuma gaJerusalem
    Embo lyandje lyokwiilonga Ombiimbeli
  • Omwa Yapulwa
    Oshungolangelo tayi tseyitha uukwaniilwa waJehova—2013
Tala uuyele wa gwedhwa po
Oshungolangelo tayi tseyitha uukwaniilwa waJehova—2006
w06 2/1 ep. 28-ep. 31 okat. 11

Oohapu dhaJehova odhi na omwenyo

Omanenedhiladhilo okuza membo lyaNehemia

OPWA li pwa piti oomvula 12 okuza sho iiningwanima yahugunina mbyoka ya nyolwa membo lyOmbiimbeli lyaEsra ya li ya ningwa. Ethimbo olya li li li popepi opo ‘elombwelo lyokutungulula Jerusalem li gandjwe’—oshiningwanima shoka tashi ndhindhilikitha etameko lyiiwike yomimvo 70 mbyoka ya fala sigo opokuya kwaMesiasa. (Daniel 9:24-27) Embo lyaNehemia olyo ondjokonona yoshigwana shaKalunga ya kwatela mo etungululo lyedhingililokuma lyaJerusalem. Otali hokolola ethimbo lya simanenena lyoomvula dhi vulithe po 12, okuza mo 456 K.E.N. sigo okonima yo 443 K.E.N.

Embo lya nyolwa komunashikandjo Nehemia olyo ehokololo lituntula lyankene elongelokalunga lyashili lya li lya tumbalekwa sho aantu ya li ya katuka oonkatu itaaya kakadhala yi inekela thiluthilu muJehova Kalunga. Otali ulike sha yela nkene Jehova hu ukitha iinima opo ehalo lye li gwanithwe. Oli li wo ehokololo lyomuwiliki omunankondo nomulaadhi. Etumwalaka lyembo lyaNehemia otali gandja iiyilongomwa yi na oshilonga kaalongelikalunga ayehe yashili yonena, “oshoka oohapu dhaKalunga odhi na omwenyo nodhi na oonkondo.”—Aahebeli 4:12.

KONIMA YETHIMBO ‘EDHINGILILOKUMA ALIHE OLYA LI LYA PU’

(Nehemia 1:1–6:19)

Nehemia okwa li e li moshilandohote Susa, ha longele omukwaniilwa Artakserkses Longimanus e li pondondo ya simana. Sho Nehemia a li u uvu onkundana kutya oshigwana shawo ‘oshi li muudhigu uunene notashi talika nondhino, nosho wo omadhingililokuma gaJerusalem oga kumunwa po nomiyelo dhasho odha fikwa po,’ okwa li a yemata noonkondo. Okwa li a galikana a mana mo kuKalunga omolwewiliko. (Nehemia 1:3, 4) Konima yethimbo omukwaniilwa okwa li a mono kutya Nehemia okwa yemata, nonkee ano okwa li e mu pe ompito a ye kuJerusalem.

Konima sho Nehemia a li a thiki kuJerusalem, okwa li a konakona edhingililokuma uusiku, nokwa li a tseyithile Aajuda edhiladhilo lye oku li tungulula. Iilonga yokutunga oya li ya tameke. Ihe oya li tayi patanekwa. Nonando ongaaka, kohi yeladhipiko lyomuwiliki Nehemia, konima yethimbo ‘edhingililokuma alihe olya li lya pu.’—Nehemia 6:15.

Omapulo gopamanyolo taga yamukulwa:

1:1; 2:1—Mbela ‘omumvo omutimilongombali’ ngoka gwa tumbulwa moovelise ndhoka mbali ogwa li gwa tameke okuyalulwa okuza pethimbo limwe alike? Eeno, omumvo omuti-20 ogwo ngoka gwepangelo lyomukwaniilwa Artakserkses. Ihe omukalo gwokuyalula ngoka gwa longithwa moovelise ndhoka ogwa yoolokathana. Euliko lyopandjokonona otali ulike kutya Artakserkses okwa li a yi koshipangelapundi mo 475 K.E.N. Molwaashoka aalongimpango Aababilonia pandjigilile oya li haya yalula omimvo dhokupangela kwaakwaniilwa Aapersia okuza muNisan (pokati kaMaalitsa naApilili) sigo omuNisan, omumvo gwotango gwokupangela kwaArtakserkses ogwa li gwa tameke mo 474 K.E.N. Onkee ano, omumvo omuti-20 gwepangelo ngoka gwa tumbulwa muNehemia 2:1, ogwa li gwa tameke muNisan gwomumvo 455 K.E.N. Omwedhi Kislev (pokati kaNovomba naDesemba) ngoka gwa tumbulwa muNehemia 1:1 osha yela kutya ogwa li Kislev gwomumvo gwa tetekele, sha hala okutya mo 456 K.E.N. Nehemia okwa li a popi kutya omwedhi ngoka ogwa li wo momumvo omuti-20 gwepangelo lyaArtakserkses. Otashi vulika moshinima shino a li a yalula oomvula okuza pesiku lyokuya koshipangelapundi shomukwaniilwa ngoka. Otashi vulika wo Nehemia a li a yalula ethimbo ndyoka Aajuda hayi ithana nena omumvo gwopashigwana, ngoka hagu tameke momwedhi Tishri, ngoka gu li pokati kaSeptemba naKotoba. Kutya nduno okwa li a yalula ngiini, omumvo moka elombwelo lya li lya gandjwa kutya Jerusalem nashi tungululwe, ogwa li mo 455 K.E.N.

4:17, 18—Ongiini omuntu a li ta vulu okulonga iilonga yokutunga noshikaha shimwe owala? Shoka kasha li uupyakadhi kwaamboka ya li aahumbati yiitungithi. Ngele oondongelwa dha tulwa komitse dhawo nenge komapepe gawo, oya li haya vulu oku dhi kwatela ko nuupu noshikaha shimwe ashike omanga ‘ye na egonga moshikaha shimwe.’ Aatungi mboka ya li ya pumbwa okulongitha iikaha ayihe iyali okulonga iilonga yawo, oya li ‘ya zala egongamwele moshiya’ manga ya li taya tungu. Oya li yi ilongekidha okukondja ngele aatondi taye ya ponokele.

5:7—Omondunge yini Nehemia a li a tameke ‘okunyenyetela aawiliki nomalenga goshigwana’? Aalumentu mboka oya li ya thininike Aajuda ooyakwawo ya fute ontanitho, shoka sha li tashi yono Ompango ndjoka ya li ya pewa Moses. (Levitikus 25:36; Deuteronomium 23:19) Kakele kaashono, iihohela mbyoka ya li ya pula, oya li oyindji noonkondo. Ando “oshitithele shiimaliwa” osha pulilwe kehe omwedhi, ando osha kala shi thike pamwe noopelesenda 12 komvula. (Nehemia 5:11, KB) Osha li tashi ulike onyanya okuthininikila aantu oshinima shoka mboka ya li ya lulilwa nale komitengi omidhigu dhokufuta iifendela oyindji nosho wo okukala kaaye na iikulya. Nehemia okwa li a nyenyetele aayamba mokulongitha Ompango yaKalunga, te ya pukulula noku ya ganda nokungawo okwa li a tula pomutenya omayono gawo.

6:5—Molwaashoka oontumwafo dhomeholamo odha li hadhi tulwa aluhe mekutu lya patwa, omolwashike Sanballat a li a tumine Nehemia ‘ontumwafo yomontaneho’? Sanballat otashi vulika a li a hala okuholola montaneho omapopyo giifundja ngoka ga li ga popiwa moku ga tuma montumwafo yomontaneho. Otashi vulika a li e na etegameno kutya shoka otashi ka geyitha Nehemia noonkondo opo a thige po iilonga yokutunga e ti igamene. Nenge Sanballat ngono tashi vulika a li e na edhiladhilo kutya oshikalimo shontumwafo osha li tashi ka mbandameka noonkondo Aajuda e taye etha po thiluthilu iilonga. Nehemia ka li a tilithwa koshinima shoka nokwa li a tsikile a ngungumana niilonga mbyoka a li a pewa kuKalunga.

Iiyilongomwa kutse:

1:4; 2:4; 4:4, 5. Uuna twa taalelwa koonkalo oondhigu nenge uuna tatu ningi omatokolo ga simana, otu na ‘okudhiginina okugalikana’ nokukatuka metsokumwe newiliko lyopakalunga.—Aaroma 12:12.

1:11–2:8; 4:4, 5, 15, 16; 6:16. Jehova oha yamukula omagalikano gaapiya ye ngoka taga zi komutima.—Episalomi 86:6, 7.

1:4; 4:19, 20; 6:3, 15. Nonando Nehemia okwa li omunalukeno, okwa li a tula po oshiholelwa oshiwanawa e li omulumentu ngoka ha katuka oonkatu noiha kakadhala okulonga uuyuuki.

1:11–2:3. Shoka sha li hashi nyanyudha unene Nehemia, kasha li ondondo ye yopombanda e li omupindi gwoondjupa dhuuwa. Osha li ehumokomeho lyelongelokalunga lyashili. Mbela okulongela Jehova naashihe shoka tashi ku humitha komeho kashi na okukala oshinima sha simana noonkondo kutse noshi li onzo onene yenyanyu lyetu?

2:4-8. Jehova okwa li a ningitha Artakserkses a pe Nehemia epitikilo okuya a ka tungulule edhingililokuma lyaJerusalem. Omayeletumbulo 21:1 otaga ti: “Omutima gwomukwaniilwa ogu li miikaha yOMUWA ngaashi omikanka dhomeya; ote gu gameke hoka a hala.”

3:5, 27. Katu na okutala ko iilonga yokomake mbyoka ya longwa molwelongelokalunga lyashili yi li inaayi simana kutse, ngaashi “aawiliki yoshilando” shaTekoa. Pehala lyaashono, otatu vulu okuholela aantu yowala yomuTekoa mboka ya li ye yi longo nehalo ewanawa.

3:10, 23, 28-30. Nonando yamwe otaya vulu okutembukila hoka ku na ompumbwe onene yaauvithi yUukwaniilwa, oyendji yomutse ohatu yambidhidha elongelokalunga lyashili momudhingoloko moka tu li. Otatu vulu okuninga ngawo mokukutha ombinga miilonga yokutunga Iinyanga yUukwaniilwa nokuninga oonkambadhala dhokugandja omakwatho ngele pwa holoka iiponga iinene ihe unene tuu okukutha ombinga miilonga yokuuvitha Uukwaniilwa.

4:14. Uuna twa taalelwa komapataneko, natse wo otatu vulu okusinda uumbanda nokudhimbulukwa nkene “OMUWA omunene nomutilithi.”

5:14-19. Omunashikandjo Nehemia okwa tulile po aatonateli Aakriste oshiholelwa dhingi sheifupipiko, shokwaaihola mwene noshokuyaalela yalwe. Nonando okwa li omulaadhi mokushilipaleka kutya Ompango yaKalunga ohayi dhigininwa kaantu, ina pangela yalwe molwokwiilikolela sha. Pehala lyaashono, okwa li e na ko nasha naamboka ya li ya thininikwa nosho wo oohepele. Nehemia okwa tulile po aapiya yaKalunga ayehe oshiholelwa dhingi shokugandja.

“DHIMBULUKWA NDJE, KALUNGA KANDJE, NOKUYAMBEKA NDJE!”

(Nehemia 7:1–13:31)

Sho edhingililokuma lya li lya pu okutungwa, Nehemia okwa li a tula po omiyelo nokwa li a ningi omalongekidho opo oshilando shi kale sha gamenwa. Okwa li a ningi omusholondondo gwomazimo gaantu. Sho oshigwana ashihe sha li sha gongala “mehalandjandja lyopOsheelo shomeya,” omusaaseri Esra okwa li e shi leshele embo lyOmpango ndjoka ya li ya pewa Moses, na Nehemia nosho wo Aalevi oya li ya yelithile oshigwana Ompango ndjoka. (Nehemia 8:1) Sho shu uvu kombinga yOshituthi shOmatsali, oshe shi ningitha shi shi dhane nenyanyu.

Okugongala kulwe okwa li kwa landula ko, nopethimbo lyakwo ‘aavalwa Aaisraeli’ oya li ya hempulula oondjo dhawo nAalevi oya li ya hokolola ishewe eendathano lyaKalunga naIsraeli, noshigwana osha li sha gana kutya otashi ka “kala pampango yaKalunga.” (Nehemia 9:1, 2, OB-1954; 10:29) Molwaashoka muJerusalem omwa li natango aantu aashona, oya li yu umbu iihogololitho opo ya hogolole omuntu gumwe gwomaantu 10 ngoka a kala pondje yoshilando e ye a kale moshilando. Konima yaashoka, edhingililokuma olya li lya lala nenyanyu ‘nomawi goondigolo oga li gu uvika kokule naJerusalem.’ (Nehemia 12:43) Konima yoomvula 12 sho Nehemia a li a thiki muJerusalem, okwa li a zi mo e ta shuna kiilonga ye kuArtakserkses. Nziya okwaahenuuyogoki okwa li kwi iyakele mAajuda. Mokugaluka kwe kuJerusalem, Nehemia okwa li a katuka oonkatu dha mana mo opo o opaleke onkalo ndjoka. Omolwe mwene, okwa li i indile neifupipiko ta ti: “Dhimbulukwa ndje, Kalunga kandje, nokuyambeka ndje!”—Nehemia 13:31, OB-1954.

Omapulo gopamanyolo taga yamukulwa:

7:6-67—Omolwashike omusholondondo gwaNehemia gwoshihupe shaamboka ya li ya galukile kuJerusalem pamwe naSerubbabel gwa yooloka ko kugwaEsra momiyalu dhuukwanegumbo kehe? (Esra 2:1-65) Eyooloko otashi vulika li li po molwaashoka Esra naNehemia oya li ya longitha oonzo dhuuyelele dha yoolokathana. Pashiholelwa, omwaalu gwaamboka ya li ya nyolwa ya galuke, otashi vulika gwa li gwa yooloka ko kugwaamboka ya li ya galuka lela. Omahokololo gaali otashi vulika ga li wo ga yoolokathana molwaashoka Aajuda yamwe mboka nale ya li itaaya vulu okugandja omusholondondo gwomazimo gawo, konima yethimbo oye ke shi ninga. Ihe nonando ongaaka, omahokololo agehe gaali otaga tsu kumwe moshinima shimwe: Omwaalu gwaamboka ya li ya galuka petameko ogwa li 42 360, kakele kaapika naaimbi.

10:34—Omolwashike oshigwana sha li sha pulwa shi tyaye iikuni? Okutyaya iikuni omolwomafikilondjambo kakwa li oshipango shomOmpango ndjoka ya li ya pewa Moses. Oshitegelelwa shoka osha li she ya po owala omolwompumbwe. Opwa li pwa pumbiwa iikuni oyindji opo pu ningwe omafikilondjambo koaltari. Osha yela kutya kapwa li Aanethinim ya gwana, mboka ya li aapika yomotempeli kaaye shi Aaisraeli. Onkee ano, opwa li pu umbwa oshihogololitho okushilipaleka opo pu kale aluhe iikuni.

13:6—Uule wethimbo li thike peni Nehemia a li kee mo muJerusalem? Ombiimbeli otayi ti owala kutya “sho pwa piti omasiku,” Nehemia okwa li a pula a ze po uule wethimbo pomukwaniilwa a shune kuJerusalem. Onkee ano, oshi li itaashi wapa okutseya kutya okwa li a kala kee po uule wethimbo li thike peni. Ihe sho Nehemia a li a galukile kuJerusalem, okwa li a adha iilonga yuusaaseri ihaayi longwa we, nompango yEsabati kaya li we hayi dhigininwa. Aalumentu oyendji oya li ya hokana aakulukadhi aakwiilongo, naanona yawo kaya li nokuli haya popi elaka lyOshijuda. Osha yela kutya Nehemia okwa li a za po ethimbo ele noonkondo nomolwaashono onkalo ya li ya nayipala ngaaka.

13:25, 28 (Yelekanitha OB-1954.)—Kakele ‘kokunyenyetela’ Aajuda mboka ya li ya shuna monima, Nehemia okwa li a katuka ishewe oonkatu dhini? Nehemia okwa li e “ya thingi” moku ya lombwela omapangulo ngoka taga adhika mOmpango yaKalunga. Okwa li a “dhenge” yamwe yomuyo, tashi vulika mokugandja elombwelo kutya naya katukilwe onkatu. Oku “ya tudha omafufu gawo” okwa li taku ulike kutya okwa li a geela okwaahe na uuyogoki kwawo. Okwa li wo a tidha mo omutekulu omumati gwomusaaseri omukuluntu Elijashib, ngoka a li a hokana omwanakadhona gwaSanballat Omuhoroni.

Iiyilongomwa kutse:

8:8. Tu li aalongi yOohapu dhaKalunga, ohatu ‘dhi fatululile’ aantu moku dhi lesha newi lya yela nawa noku dhi tsa omuthindo nosho wo okuyelitha Omanyolo shi li mondjila nokuulika nkene taga vulu okutulwa miilonga.

8:10. “Enyanyu ndyoka OMUWA te li gandja” ohali zi mokutseya ompumbwe yetu yopambepo noku yi palutha nosho wo mokulandula ewiliko lyopakalunga. Inashi simanenena tuu okukala hatu konakona Ombiimbeli nuudhiginini, okukala aluhe pokugongala kwopaKriste nokukutha ombinga nuulaadhi miilonga yokuuvitha Uukwaniilwa noyokuninga aantu aalongwa!

11:2. Okuthiga po kwomuntu uuthiga we e ta tembukile kuJerusalem okwa li kwa kwatela mo oofuto odhindji nosho wo omaupyakadhi galwe. Mboka ya li ye shi ningi, oya li yu ulike ombepo yokwiiyamba. Natse wo otatu vulu okuulika ombepo ya tya ngaka uuna oompito tadhi holoka po, ngele tatu iyamba okuyakula yalwe piigongi nosho wo poompito dhilwe.

12:31, 38, 40-42, yelekanitha OB-1954. Okwiimba oko omukalo omwaanawa gwokuhambelela Jehova nokuulika olupandu lwetu kuye. Otu na okwiimba tashi zi komutima pokugongala kwopaKriste.

13:4-31. Otu na okukala twa kotokela okweetha ohole yokuhola omaliko, uulingilingi nuushunimonima opo kaayi nwethe mo onkalamwenyo yetu.

13:22. Nehemia okwa li a tseya nawa kutya oku na okwiihokolola kuKalunga. Natse wo otwa pumbwa okutseya kutya otu na okwiihokolola kuJehova.

Okuhokiwa kuJehova okwa simanenena

Omupisalomi okwi imbi a ti: “OMUWA ngele ita tungu egumbo, aatungi yalyo otaa ihepeke owala.” (Episalomi 127:1) Embo lyaNehemia itali ulike tuu nawa oshili yoohapu ndhoka!

Osha yela kutya oshiilongomwa shoka tatu ilongo mo, osho kutya: Ngele otwa hala okupondola mwaashoka tatu kambadhala okuninga, otu na okushilipaleka kutya shoka tatu ningi osha hokiwa kuJehova. Mbela otatu vulu okutegelela Jehova e tu laleke nuuyamba ngele itatu pititha komeho elongelokalunga lyashili monkalamwenyo yetu? Ngaashi Nehemia, ano natu ningeni okulongela Jehova noku ku humitha komeho oshinima sha simanenena monkalamwenyo yetu.

[Ethano pepandja 28]

“Omutima gwomukwaniilwa ogu li miikaha yOMUWA ngaashi omikanka dhomeya”

[Ethano pepandja 29]

Nehemia ngoka a li omulumentu ha katuka oonkatu nomunalukeno, okwa li e ya kuJerusalem

[Omathano pepandja 30, 31]

Mbela ou shi ‘okufatulula’ Oohapu dhaKalunga?

    Ndonga Publications (1987-2025)
    Za mo
    Inda mo
    • Oshindonga
    • Tumina yalwe
    • Hogolola
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ngele to longitha ongulumambo yetu
    • Uuyelele wiinima yopaumwene
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Inda mo
    Tumina yalwe