Iinima mbyoka tayi ku kwathele opo u popye nakuume koye kopandjokana
MBELA opwa li ompito yimwe wa li u uvite nayi konima sho wa popi nakuume koye kopandjokana to ti: ‘Kanda li ndi na oku shi tya,’ nenge: ‘Inandi shi popya sha yela nawa’? Okupopya oko uunkulungu mboka wa pumbiwa okwiilongwa. Ngaashi owala shi li shi na ko nasha nuunkulungu kehe, aantu yamwe ohayi ilongo mbala uunkulungu mboka, omanga kuyamwe shi li oshidhigu. Nonando ngoye ou li gumwe gwomwaamboka ye wete oshidhigu kuyo, oto vulu okwiilonga okukala ho popi omadhiladhilo goye momukalo omwaanawa nogu uvitiwe ko.
Omathimbo gamwe, omaputuko ohaga nwetha mo aantu ya kale nookuume kawo kopandjokana pamikalo dhontumba. Otashi vulika aalumentu ya lombwelwa taku ti: ‘Opo u kale omulumentulumentu, inashi pumbiwa u kale ho popyapopya.’ Aalumentu haya popyapopya otashi vulika ya kale ya dhinika noya talika ko kutya ihaya popi oshili. Odhoshili kutya Ombiimbeli otayi ti: “Kehe gumwe na kale ha pulakene mbala, ihe ohi ikwata mokupopya.” (Jakob 1:19) Ihe omayele ngaka oga kwatela mo aantu ayehe aalumentu naakiintu notagu ulike kutya oonkundathana kadhi shi owala shampa aantu taa popi. Aantu yaali otashi vulika ya popye ethimbo ele, ihe ongiini mbela ngele kapu na ngoka ta pulakene kumukwawo? Osha yela kutya okupopya hoka otaku ka kala kwaahe na oshilonga. Ngaashi enyolo lya tetekele lye shi ulike, opo tu pondole mokupopya kwetu, otu na okukala hatu pulakene nawa.
Okupopya nopwaahe na oohapu
Momaputuko gamwe, aakulukadhi inaya pitikwa ya popye shoka taya dhiladhila. Aasamane oye na okukala kaaye na ko nasha nuukwanegumbo. Momaputuko ngoka, omusamane nomukulukadhi ihaya kala ye shi naanaa kutya oshike ookuume kawo kopandjokana ya hala okuningilwa. Aakulukadhi yamwe ohaya vulu okundhindhilika nziya oompumbwe dhaasamane yawo nohaye endelele oku dhi gwanitha po. Momukalo gwa tya ngaaka, omusamane nomukulukadhi ohaya kala taa popi nopwaahe na oohapu. Olundji, okupopya kwa tya ngaaka nopwaahe na oohapu ohaku popiwa owala kugumwe gwomuyo. Nonando omukulukadhi ohi ilongo okumona shoka omusamane gwe ta dhiladhila nenge nkene e uvite, omusamane iha tegelelwa naanaa a tseye omaiyuvo gomukulukadhi gwe.
Momaputuko gamwe aasamane ohaa tala koompumbwe dhopamaiyuvo dhaakulukadhi yawo nohaya kambadhala oku dhi gwanitha po. Ihe momaputuko ngoka, aaihokani oyendji otaa ka mona uuwanawa ngele ohaya popi nookuume kawo.
Okupopya okwa pumbiwa
Okupopya wa manguluka otaku vulu okukeelela opo pwaaha kale oontamanana nokwaauvathana. Nalenale mondjokonona yAaisraeli, ezimo lyaRuben, lyaGad netata lyezimo lyaManasse ngoka ga li haga kala kuuzilo womulonga gwaJordan, oga li ga tungu “oshiyambelo oshinene” puJordan. Omazimo galwe oga li gu uvu ko oshinima shoka pombambo. Molwaashoka oga li taga dhiladhila kutya aamwayina mboka ye li handiyaka yaJordan oya li ya longo oshilonga shuushunimonima, omazimo gokuuninginino oga li gi ilongekidha okuhingila iita mboka ye li aniwa aanashipotha. Ihe manga inaa hinga iita, oya li ya tumu aatumwakalelipo opo ya ka popye nomazimo ngoka gokuuzilo. Kaya li tuu ya katuka pandunge! Oya li ya mono kutya oshiyambelo kasha li shokuningilwa omafikiloyambo ngoka kaage li pampango. Pehala lyaashono, omazimo gokuuzilo oga li ga tila kutya monakuyiwa omazimo gamwe otage ke ya lombwela taga ti: “Ne kamu na sha nOMUWA.” Onkee ano oshiyambelo osha li owala endhindhiliko kutya nayo wo oya li aalongeli yaJehova. (Josua 22:10-29) Oya li ya luku oshiyambelo shoka Onzapo, tashi vulika molwaashoka osha li shi li endhindhiliko kuyo kutya Jehova okwa li Kalunga kashili.—Josua 22:34.
Okuyelitha kwawo oshinima shoka okwa li ku uvitha ko omazimo galwe, ngoka ga li ga lundulula omadhiladhilo gago okuponokela ezimo lyaRuben, lyaGad netata lyezimo lyaMannase. Eeno, okupopya kwawo ya manguluka okwa li kwa keelele iita. Konima yethimbo, sho Aaisraeli ya li ya tsu ondumbo naJehova Kalunga, ngoka a li omusamane gwawo gwopathaneko, okwa li e ya lombwele kutya ota ka popya nayo “noohapu dhomaheko gohole.” (Hosea 2:14) Kashi shi tuu oshiholelwa oshiwanawa kwaamboka ye li aaihokani! Eeno, ninga oonkambadhala u adhe omutima gwakuume koye kopandjokana opo a vule okukala e uvite ko omaiyuvo goye. Shika oshi li sha simana, unene tuu ngele oshinima shoka tashi kundathanwa osha guma omaiyuvo geni. Pattie Mihalik, omunyoliifo gwomIilongohangano, okwa ti: “Yamwe otaya ti kutya oohapu otadhi vulu okupopiwa nuupu dho itaadhi ti sha, ihe otadhi vulu wo okukala dhi na ongushu onene. Nonando yamwe ohaye shi mono oshidhigu okupopya nkene ye uvite, ngele taye shi ningi otashi vulu oku ye etela eliko olindji li vule oshimaliwa shoka shi li mombaanga.”
Hwepopaleka okupopya nakuume koye kopandjokana
Aaihokani yamwe ohaya popi taa ti: ‘Ondjokana yetu oya kala itaayi ende nawa okuza petameko.’ Yamwe otashi vulika ye ye pehulithodhiladhilo taya ti: ‘Ondjokana yetu kayi na esiku inayi teka.’ Aaihokani yalwe ohaya kala taya dhiladhila kutya oshi li itaashi wapa opo ya hwepopaleke okupopya kwawo konima yohango. Ihe dhiladhila owala kwaamboka ye li miigwana moka oondjokana hadhi longekidhwa kaakwanezimo yawo. Oyendji momaputuko ga tya ngaaka hugunina ohaye shi pondola mokupopya ya mangulukilathana moondjokana dhawo.
Moshilongo shimwe shokUuzilo, aaihokani yamwe, Isak naRebekka, oya li ya longekidhilwa ondjokana yawo. Omupiya okwa li a pulwa a ye molweendo olule opo a ka kongele Isak omukiintu. Nonando ongaaka, aaihokani mboka ya li ko nale konyala uule woomvula 4 000 dha piti, oya li yu ulike omukalo gwa dhenga mbanda gwokukala haya popi. Isak okwa li a ka tsakaneka omupiya naangoka ta ka kala omukiintu gwe melundu. Omupiya okwa li a “hokololele Isak ashihe e shi ningi.” Ehokololo lyOmbiimbeli li na ko nasha nondjokana ndjika otali tsikile tali ti: “Nena Isak okwa fala Rebekka metsali moka yina Sara a li ha kala e ta ningi omukadhi [onkatu ndjoka oya li endhindhiliko lyondjokana yopaveta]. Isak okwa li e hole Rebekka.”—Genesis 24:62-67.
Ndhindhilika kutya Isak okwa li u uvu tango ehokololo nokonima yaashoka Rebekka okwa ningi omukulukadhi gwe. Omupiya ngoka a li a tumwa okwa li omwiinekelwa nokwi igandja kuJehova Kalunga, ngoka a li ha longelwa kuIsak. Isak okwa li e na etompelo ewanawa okukala i inekela omulumentu ngoka. Konima yaashoka, Isak “okwa li e hole” Rebekka, ngoka a li a hokana naye.
Mbela Isak naRebekka oya li ngaa haya kundathana? Konima sho omwanamati gwawo Esau a li a hokana aakadhona yaali Aaheti, megumbo omwa li mwa holoka uupyakadhi wa kwata miiti. Rebekka okwa li ‘a lombwele’ Isak a ti: “Omwenyo gwandje ogwa vulithwa kaakiintu mbaka yaEsau aakwiilongo. Jakob [ngoka omushona] ngele ota ka hokana ishewe aakadhona mbaka Aaheti, otandi si owala.” (Genesis 26:34; 27:46) Osha yela kutya Rebekka okwa li a popi shu ukilila shoka a li ti ipula nasho.
Isak okwa li a lombwele Jakob, ngoka omukwanambwiyu naEsau, opo kaa hokane nando ogumwe gwomaakadhona Aakanaan. (Genesis 28:1, 2) Rebekka oshinima okwa li e shi popi sha yela nawa. Aaihokani mbaka oya li ye shi pondola okupopya oshinima shoka sha li shiyemateka muukwanegumbo wawo noye tu tulile po oshiholelwa oshiwanawa kunena. Ihe oshike shi na okuningwa po ngele aaihokani itaya tsu kumwe moshinima shontumba?
Uuna pwa holoka okwaatsakumwe
Uuna pokati keni nakuume koye kopandjokana pwa holoka okwaatsakumwe kwa kwata miiti, kehe gumwe ina kala owala a tya thilu. Shoka otashi ulikile kuume koye sha yela kutya ino nyanyukwa nowa hala naye a kale wo inaa nyanyukwa. Ihe nonando ongaaka, otashi vulika kuume koye kee uvite ko naanaa omaiyuvo goye naashoka wa hala.
Ngoye nakuume koye kopandjokana omu na okukuutumba e tamu popi oshinima nawa. Ngele oshinima shoka oshe mu yemateka, otashi vulika shi kale kaashi shi oshipu okupopya nombili. Oshikando shimwe, aakuluntu yaIsak, Abraham naSara, oya li ya taalelwa konkalo ondhigu. Molwaashoka Sara okwa li omuntimbe, okwa li a landula omukalondjigilile gwopethimbo ndyoka okugandja omupiya gwe Hagar kuAbraham opo e mu valele aanona. Hagar okwa li a valele Abraham okanona kokamati, Ismael. Ihe konima yethimbo Sara okwa ningi omusimba e ta valele Abraham okanona kokamati, Isak. Sho Isak a li pokutoya, Sara okwa li a mono nkene Ismael a li ta sheke omwanamati. Onkee ano, sho Sara a li a mono kutya omwanamati oku li moshiponga, okwa li a pula Abraham opo a tidhe po omupiya Hagar naIsmael. Osha yela kutya Sara okwa li a popi shu ukilila nkene a li e uvite. Ihe shoka a li a pula osha li shu uvitha Abraham omwenyo omwiinayi.
Mbela oontamana ndhika odha li dha kandulwa po ngiini? Ehokololo lyOmbiimbeli otali ti: “Kalunga okwa ti kuAbraham: ‘Ino ipyakidhila nomumati nonomupika gwoye Hagar. Gwanitha shoka Sara te ku lombwele, oshoka muIsak omo to mono oluvalo nde lu ku uvanekele.’” Abraham okwa li a pulakene kelombwelo lyaJehova Kalunga nokwa li a ningi ngaashi a lombwelwa.—Genesis 16:1-4; 21:1-14.
Otashi vulika u popye to ti: ‘Andola Kalunga okwa li ha popi natse okuza megulu, ando ohatu uvathana nuupu!’ Shoka otashi tu eta poshinima shilwe shoka tashi ke tu kwathela okukandula po oontamanana ndhoka hadhi holoka moondjokana. Aaihokani otaa vulu okupulakena kuKalunga. Ngiini? Omokulesha pamwe Oohapu dhe nokutaamba ko kutya shoka tadhi ti osho ewiliko lye.—1 Aatessalonika 2:13.
Omukulukadhi gumwe Omukriste ngoka a pyokoka okwa ti: “Olundji uuna omukulukadhi omugundjuka te ya kungame okupula omayele kombinga yondjokana ye, ohandi mu pula ngele ye nomusamane gwe oya kala ngaa haya lesha Ombiimbeli pamwe. Oyendji mboka ye na omaupyakadhi moondjokana dhawo kaye na omukalondjigilile ngoka okulesha Ombiimbeli pamwe.” (Titus 2:3-5) Atuheni otatu vulu okumona uuwanawa mwaashoka a ti. Kala aluhe ho lesha Ombiimbeli pamwe nakuume koye kopandjokana. Ngele tamu shi ningi, otamu ku “uva” oohapu dhaKalunga tadhi mu lombwele nkene mu na okwiihumbata esiku nesiku. (Jesaja 30:21) Ihe ou na okukala wa kotoka waaha longithe Ombiimbeli yi li olunwa lwokudhenga nalwo kuume koye kopandjokana noku mu ulikila okuza momanyolo kutya ita gwanitha po oshinakugwanithwa she. Pehala lyaashono, kehe gumwe na kambadhale okumona nkene tamu vulu okutula miilonga shoka mwa lesha.
Ngele otamu kambadhala okukandula po uupyakadhi wa kwata miiti, omolwashike itaamu tala moWatch Tower Publications Indexa kombinga yomukundu ogwo tuu ngoka? Otashi vulika to sile aavali aakulupe oshimpwiyu, noshinima shoka otashi etitha ehilathano mondjokana yeni. Pehala lyokukala to gandja ombedhi kwaashoka kuume koye e na okuninga nenge shoka kee na okuninga, omolwashike itaamu kuutumba e tamu tala o-Index mu li amuhe pamwe? Tango, taleni oshipalanyolo oshinene tashi ti “Parents” (Aavali). Kohi yoshipalanyolo shoka, tamu tala ihe uupalanyolo, ngaashi “okusila oshimpwiyu aavali mboka ya kulupa” e tamu tala miileshomwa mbyoka yu ulikwa po. Lesheni pamwe iitopolwa yi na ko nasha noshinima shika miileshomwa yOonzapo dhaJehova. Oto ka kala wa kumwa okumona nkene ngoye nakuume koye kopandjokana tamu ka mona mo uuwanawa muuyelele wa kankamena kOmbiimbeli mboka wa kwathela Aakriste oyendji ye na omitima dhu uka.
Okutala kiileshomwa mbyoka noku yi lesha pamwe otashi ke mu kwathela opo mu tale ko uupyakadhi weni pamukalo omwaanawa. Otamu ka mona mo omanyolo ngoka tage mu pe etaloko lyaKalunga kombinga yuupyakadhi weni. Taleni omanyolo ngoka mOmbiimbeli noku ga lesha pamwe. Kungeyi otamu ku uva shoka Kalunga ta ti kombinga yuupyakadhi mboka we mu taalela.
Kaleni hamu kundathana
Mbela owa yelekela nale okweegulula omweelo ngoka pwa pita ethimbo inaagu longithwa? Otashi vulika gu eguluke nuudhigu tagu kudhile omolwiikogo. Ihe mbela ongiini ngele omweelo ogwa kala hagu longithwa aluhe nomakandula gagwo ohaga gwayekwa aluhe ongilishe? Ohagu eguluka nuupu. Oshi li sha faathana shi na ko nasha nokupopya. Ngele omwa kala hamu kundathana aluhe e tamu gwedha po ohole yopaKriste, otashi ka kala oshipu unene okupopya omadhiladhilo geni nuuna pu na okwaatsakumwe kwa kwata miiti.
Nonando petameko okupopya otaku pula oonkambadhala odhindji, longela ko kudho. Otashi vulika ito ka hwepopala nziya, ihe konima yethimbo oto ke shi pondola. Opo ihe oto ka nyanyukilwa ekwatathano ewanawa nakuume koye kopandjokana ndyoka tali fala sigo omokuuvathana kwaaluhe.
[Enyolo lyopevi]
a Ya nyanyangidhwa kOonzapo dhaJehova.
[Ethano pepandja 7]
Uuna okwaatsakumwe kwa holoka po, mbela otamu ka konga ewiliko kuKalunga?