Nghee hatu dulu okupopya ‘nOmuudi womailikano’
“Oove, Omuudi womailikano, ombelela aishe i nokuuya kuove.” — EPSALME 65:3.
1. Oshike sha yoolola ko ovanhu koishitwa ikwao yokombada yedu, naasho ohashi va dulifa va kale noufembanghenda ulipi?
MOKATI koishitwa aishe omayovi yokombada yedu, oyo i na omwenyo, ovanhu ovo ashike hava dulu okulongela Omushiti. Ovanhu ovo ashike ve na omhumbwe yopamhepo nohava kala ve na ehalo oku i fila oshisho. Omolwoukwatya oo, ohatu dulu okuhafela oufembanghenda mukumwifi wokukala nekwatafano lopofingo naTate yetu womeulu.
2. Okunyona kwovanhu okwa kuma nai ngahelipi ekwatafano lavo nOmushiti wavo?
2 Kalunga okwa shita ovanhu noukwatya wokudula okupopya naye meilikano. Adam naEva ova li va shitwa va wanenena, nokungaha, ova li tava dulu okupopya naKalunga va manguluka ngaashi ashike ounona hava kala va manguluka okupopya nooxe. Ndele konima eshi va nyona, ova li ve likanifila oufembanghenda oo munene. Omolwokuhadulika, ova li va nyona po filufilu ekwatafano lavo lopofingo naKalunga. (Genesis 3:8-13, 17-24) Mbela osho osha li sha hala kutya oludalo laAdam inali wanenena itali dulu nande okukala hali popi naKalunga meilikano? Hasho, molwaashi Kalunga okwa efa oludalo olo li kale hali mu ilikana, shimha ashike tali wanifa po oiteelelwa yonhumba. Oiteelelwa oyo oilipi mbela?
Oiteelelwa i na sha nokupopya naKalunga meilikano
3. Oiteelelwa ilipi ovanhu inava wanenena va pumbwa okuwanifa po opo va dule okwiilikana kuKalunga, noshihopaenenwa shilipi tashi ulike koiteelelwa oyo?
3 Oshiningwanima shimwe osho sha li sha kwatela mo ovanamati vaAdam vavali otashi tu kwafele tu mone kutya ovanhu inava wanenena ove na okuninga shike opo va dule okupopya naKalunga meilikano. Kain naAbel ova li va ninga eenghendabala dokweehena popepi naKalunga moku mu yambela omayambo. Kalunga okwa li a hokwa eyambo laAbel, ndele ka li a hokwa eyambo laKain. (Genesis 4:3-5) Eyooloko ola li peni pokati komayambo oo? Ovaheberi 11:4 otava ti: “Meitavelo Abel okwa yambela Kalunga eyambo liwa li dule eli laKain, [nomolwalo] a pewa ehepaululo nokutya, oye omuyuki.” Hano osha yela kutya otwa pumbwa okukala neitavelo opo Kalunga a kale ha udu omailikano etu. Oshiteelelwa shimwe vali oshi liwetikile mwaasho Jehova a li a lombwela Kain, eshi a ti: “Ngenge to longo ouwa to shiiva okuyelula omutwe woye.” Heeno, ngeno Kain okwa li e lialuluka ndele ta longo ouwa, ngeno Kalunga okwa dula okupwilikina komailikano aye. Kain ka li a tambula ko omayele aKalunga, nokudja opo okwa ka dipaa Abel, nohauxuuninwa Kain okwa ka ninga omutewatewi. (Genesis 4:7-12) Kungaha, okudja pehovelo londjokonona yovanhu, osha li sha yela mo nawa kutya opo Kalunga a kale ha udu omailikano etu otwa pumbwa okukala neitavelo nokukala hatu longo ouwa.
4. Oshike tu na okudimina ngeenge otwa hala okukala hatu popi naKalunga meilikano?
4 Osha fimanenena yo okudimina kutya inatu wanenena, ngeenge otwa hala okukala hatu popi naKalunga meilikano. Ovanhu aveshe ove na oulunde, noulunde otau dulu oku tu imba tu popye naKalunga meilikano. Omuprofeti Jeremia okwa li a shanga kombinga yOvaisrael a ti: “Ofye otwa tauluka . . . Ove mwene we lituvikila noshilemo, opo eindilo nande limwe itali dulu okupitila mo.” (Omaimbilokemo 3:42, 44) Ndele nonande ovanhu inava wanenena, Kalunga okwa ulika mondjokonona aishe yovanhu kutya oku na ehalo okupwilikina komailikano aavo tave mu ilikana ve na eitavelo nosho yo oikala yomitima ya yuka nohava dulika koipango yaye. (Epsalme 119:145) Vamwe vomwaavo omailikano avo a li haa udika ova li oolyelye, noshike hatu dulu okulihonga momailikano avo?
5, 6. Oshike hatu lihongo monghedi omo Abraham a li ha popi naKalunga momailikano?
5 Abraham okwa li umwe womovanhu ovo omailikano avo a li haa udika kuKalunga. Osho osha yela, molwaashi Kalunga okwa ifana Abraham ‘kaume kaye.’ (Jesaja 41:8) Oshike hatu lihongo monghedi omo Abraham a li ha popi naKalunga momailikano? Tatekulululwa oo omudiinini okwa li a ilikana kuJehova shi na sha nomufyuululi, a ti: “Ove to pe nge shike, osheshi ame handi i ndi he noludalo?” (Genesis 15:2, 3; 17:18) Pomhito imwe vali, Abraham okwa li a popya kombinga yomalipulo aye shi na nongeenge Kalunga okwa li ta ka xupifa ngoo ovanhu vonhumba eshi ta ka hanauna po ovakolokoshi muSodom naGomorra. (Genesis 18:23-33) Abraham okwa li yo ha ilikanene ovanhu vakwao. (Genesis 20:7, 17) Ngaashi Abel, omailikano aAbraham omafimbo amwe okwa li haa endele pamwe nomayambo. — Genesis 22:9-14.
6 Peemhito adishe odo Abraham okwa li e udite a manguluka okupopya naJehova. Ndele nonande okwa li e na emanguluko lokupopya, okwa li e lininipika koshipala shOmushiti waye. Tala eendjovo daye odo a li a popya nelininipiko, odo di li muGenesis 18:27, tadi ti: “Tala, ame ndi nouladi okupopya nOmwene, nande aame ondwi nomute.” Kai fi tuu oikala iwa oyo hatu dulu okuhopaenena!
7. Ootatekulululwa ova li va ilikana kuJehova kombinga yashike?
7 Ootatekulululwa ova li hava ilikana kombinga yoinima i lili noku lili, na Jehova okwa li ha udu omailikano avo. Jakob okwa li a ilikana ta anene Kalunga eano. Konima yokupula ekwafo kuKalunga, okwa ana a ti: “[Mwaashishe] Ove to pe nge, ame ohandi ke ku pa shili oshitimulongo.” (Genesis 28:20-22) Konima yefimbo, eshi Jakob a li ta ka shakeneka mumwaina, okwa indila Jehova e mu amene, a ti: “Xupife nge meke lomumwameme, meke laEsau, osheshi ame ohandi mu tila.” (Genesis 32:9-12) Tatekulululwa Job okwa li ha ilikanene oukwaneumbo waye nokuyamba omayambo ponhele yao. Eshi ookaume kaJob vatatu va li va popya oinima inai yuka, Job okwa li e va ilikanena, “nOmwene okwa li a fila Job onghenda.” (Job 1:5; 42:7-9) Oihopaenenwa oyo otai tu kwafele tu mone kutya oshike hatu dulu okukwatela momailikano etu. Otwa mona yo kutya Jehova okwe lilongekida okupwilikina komailikano aavo tave mu ilikana monghedi ya yuka.
Nghee Jehova a li ha ilikanwa koshi yehangano lOmhango
8. Koshi yehangano lOmhango, oolyelye va li hava ilikanene oshiwana shaIsrael kuJehova?
8 Konima eshi Jehova a li a mangulula Ovaisrael muEgipti, okwa li a ninga navo ehangano nokwe va pa Omhango. Omhango oya li ya ufa Ovalevi ovo va li va nangekwa po ve li ovapristeri va kale hava ilikanene ovanhu kuKalunga. Ngeenge pa li pa holoka oshinima osho sha kuma oshiwana ashishe, ohamba ile omuprofeti ova li hava ilikana kuKalunga kombinga yoshinima osho, ve li ovakalelipo voshiwana. (1 Samuel 8:21, 22; 14:36-41; Jeremia 42:1-3) Pashihopaenenwa, peyapulo lotembeli, ohamba Salomo oya li ya ilikana kuJehova tashi di komutima, i li omukalelipo woshiwana. Jehova okwa li a ulika kutya okwa uda eilikano laSalomo mokuyadifa otembeli oyo noshinge shaYe nosho yo eshi a popya a ti: ‘Omatwi ange otaa ka pwilikina eilikano lomonhele ei.’ — 2 Omafimbo 6:12–7:3, 15.
9. Ovapristeri ova li ve na okuwanifa po oshiteelelwa shilipi opo va ilikane Jehova monghedi ya yuka konhele iyapuki?
9 Omhango oyo ya li ya pewa Ovaisrael oya li yo ya popya oshiteelelwa shimwe shi na sha nokwiilikana Jehova konhele iyapuki. Oshiteelelwa osho osha li shike? Kakele kokuyamba omayambo oinamwenyo, omupristeri omukulunhu okwa li e na okuxwikila Jehova omatwimino edimba liwa ongula keshe nonguloshi keshe. Konima yefimbo, ovapristeri vakwao navo ova li va pewa oufembanghenda wokuxwikila Jehova omatwimino, kakele ashike mEfiku lEkwatakanifo. Ngeenge ovapristeri va dopa okulonga oilonga oyo yokufimaneka Jehova, Jehova ka li ha hokwa oilongayakulo yavo. — Exodus 30:7, 8; 2 Omafimbo 13:11.
10, 11. Oumbangi ulipi tau ulike kutya Jehova okwa li ha tambula ko omailikano oohandimwe?
10 MuIsrael shonale, mbela ovanhu okwa li ashike hava dulu okupopya naKalunga okupitila movakalelipo ovo va li va nangekwa po? Hasho, molwaashi Omishangwa otadi ulike kutya Jehova okwa li ha pwilikine nohokwe komailikano ovanhu pauhandimwe. Eshi Salomo a li ta ilikana shi na sha neyapulo lotembeli, okwa li a pula Jehova a ti: “Ndele pe nomunhu, keshe umwe, ile oshiwana shoye ashishe shOvaisrael tashi ilikana ndee tashi indile onghenda . . . ndele tava yelulile ongulu ei omake avo — uda hano meulu.” (2 Omafimbo 6:29, 30) Ehokololo laLukas otali tu lombwele kutya eshi Sakaria, xe yaJohannes Omuninginifi, a li ta xwike omatwimino mouyapuki, eemhunga dovalongeli vaJehova ovo va li vehe fi ovapristeri oda li tadi ‘ilikana pondje.’ Osha yela kutya ovanhu ova li ve na onghedindjikilile yokwoongala pondje youyapuki va ilikane ofimbo omatwimino taa xwikilwa Jehova koaltari yoshingoli. — Lukas 1:8-10.
11 Kungaha, osha yela kutya ngeenge Jehova a li a ilikanwa monghedi ya yuka, okwa li ha tambula ko nehalo liwa omailikano oo a li haa ilikanwa kovakalelipo voshiwana ashishe shaIsrael nosho yo aavo va li have mu ilikana pauhandimwe. Kunena fye katu li koshi yehangano lOmhango. Ndele nande ongaho, ohatu dulu okulihonga oilihongomwa yonhumba ya fimanenena i na sha neilikano meenghedi omo Ovaisrael vonale va li hava ilikana Kalunga.
Nghee Jehova e na okwiilikanwa melongekido lopaKriste
12. Elongekido lilipi Jehova a paka po li na sha nokwiilikana kwOvakriste?
12 Kunena otu li koshi yelongekido lopaKriste. Kape na vali etungo lotembeli omo ovapristeri hava ka ilikanena oshiwana shaKalunga ile oko hatu dulu okukala twa taalela ngeenge hatu ilikana kuKalunga. Ndele nande ongaho, Jehova okwa tula po natango elongekido omo hatu dulu okupopya naye. Elongekido olo olilipi? Eshi Kristus a vaekwa mo 29 O.P., nokwa nangekwa po e li Omupristeri Omukulunhu, otembeli yopamhepo oya li ya hovela okulonga.a Otembeli oyo yopamhepo oya li elongekido lipe li na sha nanghee Jehova e na okwiilikanwa pakanghameno lekuliloyambo laJesus Kristus la wanenena. — Ovaheberi 9:11, 12.
13. Efaafano lilipi li li pokati kaasho sha li hashi ningwa motembeli muJerusalem nosho yo motembeli yopamhepo kunena ngeenge tashi uya peilikano?
13 Oinima ihapu oyo ya li hai ningwa motembeli muJerusalem oya li tai faneke omafiloshisho omotembeli yopamhepo, mwa kwatelwa oinima oyo ya pamba eilikano. (Ovaheberi 9:1-10) Pashihopaenenwa, oshike sha li tashi fanekwa kokuxwika omatwimino ongula nonguloshi koaltari yomatwimino mOuyapuki wotembeli? Embo lEhololo otali ti: ‘Omwifi womatwimino oo omailikano ovayapuki.’ (Ehololo 5:8; 8:3, 4) David okwa li a nwefwa mo a shange ta ti: “Eindilo lange nali talwe kuove, olo etwimino.” (Epsalme 141:2) Onghee hano, omatwimino edimba liwa otaa faneke omailikano nosho yo omahambelelo oo Jehova ta hokwa melongekido lopaKriste. — 1 Ovatessaloniki 3:10.
14, 15. (a) Ovakriste ovavaekwa ove na oufembanghenda ulipi ngeenge tashi uya pokwiilikana Jehova? (b) Ongahelipi shi na sha ‘needi dimwe’?
14 Oolyelye tava dulu okupopya naKalunga meilikano motembeli yopamhepo? Motembeli oyo ya li muJerusalem, ovapristeri nOvalevi ovo va li ve na oufembanghenda wokuya moshihale shomeni, ofimbo ovapristeri ovo aveke va li hava dulu okuya mOuyapuki. Oshihale shomeni nOuyapuki oya li tai faneke onghalo yopamhepo ye likalekelwa yOvakriste ovavaekwa ovo ve na eteelelo lokuya meulu, oyo tai va dulifa va ilikane nova hambelele Kalunga.
15 Ongahelipi shi na sha ‘needi dimwe’ odo di na eteelelo loku ka kala nomwenyo waalushe kombada yedu? (Johannes 10:16, OB-1986) Omuprofeti Jesaja okwa li a ulika kutya ovanhu vomoiwana ihapu otave ke uya kelongelokalunga lashili “pomaxulilo omafiku.” (Jesaja 2:2, 3) Jesaja okwa li yo a xunganeka kutya ‘ovanailongo’ otave ke uya kuJehova. Jehova okwa ulika kutya okwa li ta ka tambula ko omailikano avo eshi a ti: “Ohandi ke . . . va hafifa mongulu yange yeilikano.” (Jesaja 56:6, 7) Ehololo 7:9-15 otali yandje ouyelele wa wedwa po, tali popi kombinga ‘yongudu inene’ ya dja ‘moiwana aishe,’ oyo tai longele Kalunga noku mu ilikana “omutenya noufiku” i li moshihale shopondje shotembeli yopamhepo. Itashi hekeleke tuu okushiiva kutya ovapiya vaKalunga aveshe vokunena otava dulu okupopya naye va manguluka, ve na elineekelo filufilu kutya ota udu omailikano avo!
Jehova oha udu omailikano elipi?
16. Oshike hatu lihongo momailikano Ovakriste vonale?
16 Ovakriste vonale ova li ve na ondjikilile yokwiilikana. Ova li hava ilikana kombinga yashike? Ovakulunhuongalo Ovakriste ova li hava pula ewiliko kuJehova opo va hoolole noukeka ovalumenhu ovo va wana okulineekelelwa oinakuwanifwa yopahangano. (Oilonga 1:24, 25; 6:5, 6) Epafras okwa li a ilikanena ovaitaveli vakwao. (Ovakolossi 4:12) Oilyo yeongalo lomuJerusalem oya li ya ilikanena Petrus eshi a li modolongo. (Oilonga 12:5) Ovakriste vonale ova li va pula Kalunga e va kwafele va kale ovaladi nonande opa li omapataneko, va ti: “Omwene, tala, nhumbi tava popi nomaaneko, Ove u pe ovapiya voye okupopya nouladi aushe eendjovo doye.” (Oilonga 4:23-30) Omuhongwa Jakob okwa li a ladipika Ovakriste va kale hava ilikana kuKalunga e va pe ounongo ngeenge tava hangwa komayeleko. (Jakob 1:5) Mbela oho kwatele mo oinima ya tya ngaho momailikano oye ngeenge to ilikana kuJehova?
17. Jehova oha pwilikine komailikano elipi?
17 Kalunga iha pwilikine keilikano keshe. Ngeenge osho shi li ngaho, oshike tu na okuninga opo Kalunga a pwilikine komailikano etu? Ovanhu ovadiinini vomomafimbo onale, ovo omailikano avo a li haa udika kuKalunga, ova li hava ilikana va mana mo nova li ve na oikala yomitima ya yuka. Ova li ve na eitavelo nova li hava longo oilonga iwa. Onghee hano, ohatu dulu okukala noushili kutya Jehova ota ka pwilikina komailikano aavo have mu ilikana kunena noikala ya faafana naayo ya popiwa metetekelo.
18. Opo omailikano Ovakriste a udike, oshiteelelwa vali shimwe shilipi ve na okuwanifa po?
18 Opo omailikano etu a kale taa udika, otu na okuwanifa po oshiteelelwa vali shimwe. Omuyapostoli Paulus okwa yelifa oshiteelelwa osho eshi a ti: “Omolwaye ofyeni atusheni tu nomhito kuTate mOmhepo imwe.” Outumbulilo oo “omolwaye” otau ulike kulyelye? Otau ulike kuJesus Kristus. (Ovaefeso 2:13, 18) Heeno, ohatu dulu ashike okupopya naTate yetu meilikano twa manguluka okupitila muJesus. — Johannes 14:6; 15:16; 16:23, 24.
19. (a) Omolwashike omafimbo amwe Jehova a li ha kala ina hokwa omatwimino Ovaisrael? (b) Oshike tu na okuninga opo omailikano etu a kale a fa omatwimino edimba liwa kuJehova?
19 Ngaashi sha popiwa nale metetekelo, omatwimino oo a li haa xwikwa kovapristeri Ovaisrael okwa li taa faneke omailikano ovapiya vaKalunga ovadiinini. Ndele omafimbo amwe Jehova ka li ha kala a hokwa omatwimino Ovaisrael. Pashihopaenenwa, Jehova ka li a hokwa omatwimino Ovaisrael oo va li tave mu xwikile kotembeli eshi va li have linyongamene oikalunga. (Hesekiel 8:10, 11) Sha faafana, nokunena Jehova ita hokwa omailikano aavo have liti kutya ota ve mu longele ndele oilonga yavo kai li metwokumwe neemhango daye. (Omayeletumbulo 15:8) Onghee hano, natu twikileni okukala twa koshoka mokukalamwenyo kwetu akushe, opo omailikano etu a kale a fa omatwimino edimba liwa kuKalunga. Kalunga oha hokwa omailikano aavo hava ende meendjila daye douyuki. (Johannes 9:31) Ndele ope na omapulo makwao a pamba eilikano oo inatu kundafana. Omapulo oo ongaashi kutya: Otu na okwiilikana ngahelipi? Otu na okwiilikana kombinga yashike? Kalunga oha nyamukula ngahelipi omailikano etu? Omapulo oo nosho yo makwao amwe otaa ka kundafanwa moshitukulwa tashi landula.
[Eshangelo lopedu]
a Tala Oshungonangelo (yOshiingilisha) yo 15 Mei 2001, epandja 27.
Oto dulu okuyelifa?
• Ongahelipi ovanhu inava wanenena tava dulu okupopya naKalunga meilikano monghedi oyo ta hokwa?
• Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena ootatekulululwa vopefimbo lOmbibeli ngeenge tashi uya pokwiilikana?
• Oshike hatu lihongo momailikano Ovakriste vonale?
• Oshike tu na okuninga opo omailikano etu a kale a fa omatwimino edimba liwa kuKalunga?
[Efano pepandja 23]
Omolwashike Kalunga a li a tambula ko eyambo laAbel, ndele ina tambula ko laKain?
[Efano pepandja 24]
“Aame ondwi nomute”
[Efano pepandja 25]
“Ame ohandi ke ku pa shili oshitimulongo”
[Efano pepandja 26]
Mbela omailikano oye okwa fa ngoo omatwimino edimba liwa kuJehova?