Oohapu dhaJehova odhi na omwenyo
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaMarkus
EVAANGELI efupifupi kwaagehe gane olyaMarkus. Olya nyolwa kuJohannes yaMarkus oomvula 30 lwaampono konima yeso neyumuko lyaJesus Kristus noli na iiningwanima oyindji tayi nyanyudha kombinga yuukalele waJesus wuule woomvula ndatu netata.
Embo lyaMarkus osha yela kutya olya nyolelwa mboka kaaye shi Aajuda, unene tuu Aaroma. Otali popi kutya Jesus oye Omwana gwaKalunga nomulongi gwiikumithalonga ngoka a li a ningi oshikonga shokuuvitha sha kwata miiti. Otali tsu omuthindo shoka Jesus a li a ningi, ihe hakwaashoka a li a longo aantu. Okupulakena kEvaangeli lyaMarkus otaku koleke eitaalo lyetu muMesiasa notashi tu inyengitha tu kale aauvithi aalaadhi yetumwalaka lyaKalunga muukalele wopaKriste.—Heb. 4:12.
UUKALELE WA DHENGA MBANDA MUGALILEA
Markus okwa li a tameke nokuhokolola iilonga yituntula yuukalele waJesus muGalilea konima sho a mana okuhokolola iilonga yaJohannes Omuninginithi nosho wo okukala kwaJesus mombuga uule womasiku 40 shoka sha hokololwa moovelise 14. Okweendulula uutumbulilo “mbalambala” otashi gandja edhiladhilo kutya shoka tashi hokololwa osha li she endelela.—Mark. 1:10, 12, yelekanitha NW.
Jesus okwa li a mana iikonga ye itatu yokuuvitha muGalilea muule woomvula inaadhi adha pundatu. Markus iiningwanima oyindji yomehokololo ndyoka lyiikonga okwa li e yi hokolola melandulathano moka ya ningwa. Euvitho lyokOndundu nosho wo iipopiwa oyindji iile yaJesus inayi kwatelwa mo mehokololo lyaMarkus.
Omapulo gopamanyolo taga yamukulwa:
1:15—Mbela ‘ethimbo olya thika’ opo shike shi gwanithwe? Jesus okwa li ta popi kutya ethimbo olya thika opo a tameke uukalele we. Molwaashoka okwa li e li pokulangekwa po e li Omukwaniilwa, Uukwaniilwa waKalunga owa li wa hedha popepi. Aantu mboka ye na omitima dhu uka oya li yi inyengithwa kiilonga ye yeuvitho e taya katuka oonkatu ndhoka tadhi ya hokitha kuKalunga.
1:44; 3:12; 7:36—Omolwashike Jesus a li inaa hala iikumithalonga mbyoka a longo yi popiwe? Jesus okwa li a hala aantu yi imonene ko yo yene kutya oye Kristus nokuninga etokolo lyopaumwene lya kankamena kwaashoka ya mona, pehala lyokuthika pehulithodhiladhilo lya kankamena komahokololo gomutoto nenge kaage shi goshili. (Jes. 42:1-4; Mat. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luk. 5:14) Omulumentu gwokoshilongo shAagerasa ngoka a li e niwe koompwidhuli oye owala a li a lombwelwa a popye shoka a ningilwa. Jesus okwa li e mu lombwele a ye kegumbo e ke shi lombwele yaandjawo. Aantu yomomikunda dhAagerasa oya li yi indile Jesus a ze mo moshilongo shawo, onkee ano ka li naanaa e na ekwatathano nayo. Okukala po kwomulumentu ngoka nokuhokolola kwe kutya Jesus oye e mu aludha oya li ya vulu okuningitha aantu kaaya kale ya geya omolwiingulu mbyoka ya sa.—Mark. 5:1-20; Luk. 8:26-39.
2:27—Omolwashike Jesus ti ithanwa ‘omuwa gwEsabati’? Omuyapostoli Paulus okwa nyola a ti: “Mompango yAajuda omu na owala efano lya dhimeya lyiinima iiwanawa tayi ke ya.” (Heb. 10:1) Ngaashi Ompango tayi shi popi, esiku lyEsabati olya li hali landula omasiku gahamano giilonga, na Jesus okwa li a aludha aantu oyendji mesiku ndyoka. Shika osha li tashi thaneke ombili nomayambeko galwe ngoka aantu taya ka mona kohi yElelo lyOomvula Eyuvi lyaKristus ngele epangelo lyonyanya lyaSatana lya hulu po. Onkee ano, Omukwaniilwa gwUukwaniilwa mboka oye wo “omuwa gwEsabati.”—Mat. 12:8; Luk. 6:5.
3:5; 7:34; 8:12—Ongiini Markus a li a tseya nkene Jesus a li u uvite moonkalo dhi ili nodhi ili? Markus ka li gumwe gwomaayapostoli 12 nenge omweendi pamwe naJesus. Pamahokololo gonale gOshijuda otaku tiwa kutya Markus iinima oyindji mbyoka yi li membo lye okwa li e yi uvu komuyapostoli Petrus ngoka a li kuume ke kopothingo.—1 Pet. 5:13.
6:51, 52—‘Oshiningwanima shiikwiila shoka aalongwa ya li ya nyengwa okuuva ko’ osha li tashi ti shike? Oowili owala dhontumba manga Jesus inaa popya oohapu ndhoka okwa li a kutitha aalumentu 5 000 niikwiila itano noohi mbali inaamu yalulilwa aakiintu naanona. “Oshiningwanima shiikwiila shoka” aalongwa ya li ye na okukala yu uva ko okuza poshiningwanima shoka, osho kutya Jesus okwa li a pewa oonkondo kuJehova Kalunga a longe iikumithalonga. (Mark. 6:41-44) Andola oya li yu uva ko uunene woonkondo ndhoka Jesus a pewa, ando inaya kala ya kumwa unene sho a li te ende kombanda yomeya pashikumithalonga.
8:22-26—Omolwashike Jesus a li a tsikulula omulumentu omuposi moku mu guma lwiikando iyali? Jesus otashi vulika a li e shi ningi molwaashoka okwa li e mu yaalela. Okwaaludha omulumentu omuposi kashona nakashona ngoka a kala uule wethimbo i igilila owala omilema otashi vulika sha li she mu ningitha a vule okwiigilila uuyelele wa tsa woonte dhetango.
Iiyilongomwa kutse:
2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Markus okwa li a yelitha kombinga yomikalondjigilile, omautumbulilo, omaitaalo nomahala ngoka ga li kaage shiwike kaaleshi mboka kaaye shi Aajuda. Okwa li a yelitha kutya Aafarisayi oya li hayi “idhilike iikulya,” kutya Korban otashi ti ‘shoka sha pewa Kalunga’ nokutya Aasadukayi ‘ohaya ti kaku na eyumuko’ nosho wo kutya ngele wu li ‘kOndundu yooholivi’ oto vulu okumona otempeli. Markus ka li a popi sha kombinga yezimo lyaMesiasa molwaashoka aapulakeni ye mboka kaaye shi Aajuda kaya li ye na ohokwe nasho. Kungeyi okwe tu tulile po oshiholelwa. Otu na okukala tu na ko nasha nomaputuko gaapulakeni yetu uuna tu li muukalele wopaKriste nenge ngele tatu gandja iipopiwa pokugongala.
3:21. Aapambele yaJesus kaya li ooitaali. Onkee ano, okwa li ha yaalele mboka haya patanekwa nenge haya shekwa omolweitaalo lyawo kiilyo yuukwanegumbo waandjawo mbyoka kaayi shi ooitaali.
3:31-34. Sho Jesus a ninginithwa, okwa ningi Omwana gwaKalunga, na “Jerusalem shomegulu” osha ningi yina. (Gal. 4:26) Okuza mpono, aalongwa ye oya ningi ookuume ke kopothingo nokwa li e ya hole shi vulithe aapambele ye yopanyama. Shika otashi tu longo okupititha komeho iinima yopambepo monkalamwenyo yetu.—Mat. 12:46-50; Luk. 8:19-21.
8:32-34. Otu na okukala hatu dhimbululula nziya uunambili kehe wa puka tatu ulukilwa kuyalwe noku wu tinda. Omulanduli gwaKristus oku na ‘okwiidhimbwa ye mwene,’ sha hala okutya, okweekelahi omahalo nomalalakano gopaumwene. Oku na okukala a hala ‘okwiitsika omuti gwomahepeko,’ sha hala okutya, okumona iihuna ngele sha pumbiwa, nenge okusithwa ohoni nenge okuhepekwa nenge nokuli okudhipagwa omolwokukala Omukriste. Oku na wo ‘okulandula’ Jesus, mokutsitha kumwe onkalamwenyo ye noyaJesus. Okukala omulongwa otaku pula tu kale tu na ombepo yeiyambo ya fa yaJesus Kristus.—Mat. 16:21-25; Luk. 9:22, 23.
9:24. Katu na okukala twa sa ohoni okulombwela yalwe kombinga yeitaalo lyetu nenge okwiindila eitaalo lyetu li gwedhelwe.—Luk. 17:5.
OMWEDHI GWAHUGUNINA
Okuuka lwokehulilo lyomumvo 32 E.N., Jesus okwa li e ya “komikunda dhaJudea handiyaka yaJordan,” noongundu dhaantu odha li dhe ya ishewe kuye. (Mark. 10:1) Konima yokuuvitha moka, okwa li a yi kuJerusalem.
Momasiku 8 gaNisan, Jesus okwa li e li muBetania. Okwa li a kuutumba poshililo sho omukiintu a li e ya mo nokwa tile omugwayo gwa nika nawa komutse gwe. Iiningwanima yokuza pokuya kwaJesus muJerusalem a sindana sigo opeyumuko lye, oya hokololwa melandulathano moka ya ningwa.
Omapulo gopamanyolo taga yamukulwa:
10:17, 18—Omolwashike Jesus a li a pukulula omulumentu gumwe ngoka a li e mu ithana “Muhongi omwaanawa”? Jesus sho a tindi okwiithanwa edhinasimaneko lyokambweenga, oku ukitha esimano kuJehova noku ulike kutya Kalunga kashili oye onzo yiinima ayihe iiwanawa. Kakele kaashono, Jesus oku ukitha eitulomo koshili yopetameko kutya Omushiti gwiinima ayihe, Jehova Kalunga, oye awike e na uuthemba woku tu lombwela kutya omithikampango dhini omiwanawa naandhoka omiwinayi.—Mat. 19:16, 17; Luk. 18:18, 19.
14:25—Jesus okwa li a hala okutya shike sho a lombwele aayapostoli ye aadhiginini a ti: “Itandi nu we omaviinu sigo esiku ndyoka tandi ke ga nwa omape [mUukwaniilwa waKalunga, KB]”? Jesus ina tya kutya megulu omu na omaviinu go genegene. Ihe molwaashoka omathimbo gamwe okunyanyukwa ohaku thanekwa nomaviinu, Jesus okwa li ta popi enyanyu lyokukala mUukwaniilwa pamwe naalanduli ye aagwayekwa mboka ya yumuka.—Eps. 104:15; Mat. 26:29.
14:51, 52—Olye a li omulumentu omugundjuka ngoka a “yi ontuku e li olutu lwowala”? Markus oye owala a popya kombinga yoshiningwanima shoka, onkee ano oshi li pandunge okuthika pehulithodhiladhilo kutya okwa li ta popi kombinga ye mwene.
15:34—Mbela oohapu dhaJesus kutya “Kalunga kandje, Kalunga kandje, omolwashike we ekelehi ndje” odha li tadhi ulike kutya ke na eitaalo? Hasho. Nonando katu na naanaa uushili kutya oshike sha li shi inyengitha Jesus opo a popye ngawo, oohapu dhe otashi vulika dha li tadhi ulike kutya Jehova okwa li a kutha po egameno lye puye opo okukakatela uudhiginini kwOmwana ku vule okumakelwa lelalela. Otashi vulika wo Jesus a li a popi oshinima shika molwaashoka okwa li a hala okugwanitha po shoka sha hunganekwa mEpisalomi 22:1 kombinga ye.—Mateus 27:46.
Iiyilongomwa kutse:
10:6-9. Elalakano lyaKalunga olyo aaihokani kaaya topoke. Onkee ano, pehala lyokweendelela ya hengathane, omusamane nomukulukadhi oye na okukambadhala ya tule miilonga omakotampango gOmbiimbeli opo ya vule okukandula po uupyakadhi kehe mboka tashi vulika wu holoke mondjokana yawo.—Mat. 19:4-6.
12:41-44. Oshiholelwa shomuselekadhi ohepele otashi tu longo kutya katu na okukala aaluya mokuyambidhidha kwetu elongelokalunga lyashili pashimaliwa.
[Ethano pepandja 31]
Omolwashike Jesus a li a lombwele omulumentu nguka a ye kegumbo a ka lombwele yaandjawo ashihe shoka a ningilwa?