Kalunga okwa pa aantu etegameno lyokukala nomwenyo sigo aluhe kombanda yevi
“Kehe shimwe shomeshito osha gandjwa monkalo yaa na ekwatho . . . ihe nando ongaaka, okwa kala etegameno.”—ROM. 8:20.
1, 2. (a) Omolwashike etegameno lyokukala nomwenyo sigo aluhe kombanda yevi lya simana kutse? (b) Omolwashike aantu oyendji inaayi itaala kutya otaya ka kala nomwenyo sigo aluhe kombanda yevi?
OTASHI vulika to dhimbulukwa nkene wa li wa nyanyukwa sho wi ilongo oshikando shotango kutya aantu monakuyiwa yi li popepi itaya ka kulupa we nokusa, ihe otaya ka kala nomwenyo sigo aluhe. (Joh. 17:3; Eh. 21:3, 4) Otashi vulika wa li wa nyanyukwa okulombwela yalwe kombinga yetegameno ndyoka lyopamanyolo. Etegameno lyokukala nomwenyo sigo aluhe oli li shili oshitopolwa sha simanenena shonkundana ombwanawa ndjoka hatu uvitha. Ohali nwetha mo etaloko lyetu lyonkalamwenyo.
2 Miitopolwa oyindji, omalongelokalunga gUukwakriste inaga longa aantu kombinga yetegameno ndyoka. Nonando Ombiimbeli otayi longo kutya omwenyo ohagu si, oongeleka odhindji ohadhi longo kutya omwenyo ihaagu si nohagu tsikile okukala mehala moka mu na iishitwa yopambepo. (Hes. 18:20, OB-1954) Onkee ano, aantu oyendji inayi itaala kutya otaya ka kala nomwenyo sigo aluhe kombanda yevi. Otashi vulika tu ipule: Mbela Ombiimbeli otayi popile ngaa shili etegameno ndyoka? Ngele osho, uunake Kalunga a li e li hololele aantu tango?
‘Eshito olya gandjwa monkalo yaa na ekwatho, ihe oku na etegameno’
3. Elalakano lyaKalunga olya li li iwetikile ngiini okuza petameko lyondjokonona yaantu?
3 Jehova okwa li a yelitha nawa elalakano lye kombinga yaantu petameko konima sho e ya shiti. Okwe shi popi sha yela kutya Adam ota ka kala nomwenyo sigo aluhe ngele ta vulika. (Gen. 2:9, 17; 3:22) Nopwaahe na omalimbililo, oluvalo lwaAdam lwopetameko olwa li lu uvu nkene aantu yotango ya kanitha egwaneneno nolwa mono iilanduliko yaashoka. Osheelo shokuya moshikunino shaEden osha li sha keelelwa, naantu oya tameke okukulupa nokusa. (Gen. 3:23, 24) Mokweendela ko kwethimbo, omimvo dhonkalamwenyo yaantu odhe ende tadhi shonopala. Adam okwa li a kala nomwenyo omimvo 930. Sem ngoka a hupu mEyelu, okwa kala nomwenyo omimvo 600 owala, nomwanamati Arpakshad omimvo 438. Terak, he yaAbraham, okwa li a kala nomwenyo omimvo 205. Abraham okwa li a kala nomwenyo omimvo 175, omwana Isak omimvo 180 naJakob omimvo 147. (Gen. 5:5; 11:10-13, 32; 25:7; 35:28; 47:28) Aantu oyendji oya li ye shi dhimbulula kutya okukala nomwenyo omimvo omishona otashi ulike kutya etegameno lyomwenyo gwaaluhe olya li lya kanithwa. Mbela oya li ngaa ye na etegameno lyoku ke gu mona ishewe?
4. Oshike sha kwathele aalumentu aadhiginini yonale ya kale yi itaala kutya Kalunga ote ke eta omayambeko ngoka Adam a kanitha?
4 Oohapu dhaKalunga otadhi ti: “Kehe [omuntu gwomeshito okwa] gandjwa monkalo yaa na ekwatho . . . ihe nando ongaaka, okwa kala etegameno.” (Rom. 8:20) Oye na etegameno lyashike? Ehunganeko lyotango mOmbiimbeli otali ulike kutya otapu ke ya “oluvalo” ndoka talu ka ‘nyanyagula omutse gweyoka.’ (Lesha Genesis 3:1-5, 15.) Oluvalo ndoka lu uvanekwa olwa li lwa pe aadhiginini etegameno kutya Kalunga ita ka kala inaa gwanitha po elalakano lye li na ko nasha naantu. Olwa ningitha Abel naNoowa ya kale neinekelo kutya Kalunga ote ke etulula omayambeko ngoka ga kanithwa kuAdam. Aalumentu mboka otashi vulika ya li ye shi kutya ‘okutsuwa moshithi shompadhi yoluvalo’ okwa kwatela mo etiko lyombinzi.—Gen. 4:4; 8:20; Heb. 11:4.
5. Oshike tashi ulike kutya Abraham okwa li e na eitaalo meyumuko?
5 Tala koshiholelwa shaAbraham. Sho a makelwa, “okwa li i ilongekidha okuyamba po omuvalwa gwe awike,” Isak. (Heb. 11:17) Omolwashike a li i ilongekidha oku shi ninga? (Lesha Aahebeli 11:19.) Okwa li i itaala meyumuko nokwa li e na omatompelo oku li itaala. Jehova okwa li a mwenyopaleke iilyo yoluvalo yaAbraham noyomukulukadhi gwe Sara, shoka she ya ningitha ya vule okumona okanona mepipi lyuukulupe. (Gen. 18:10-14; 21:1-3; Rom. 4:19-21) Natango, Jehova okwa li e mu uvanekele a ti: “MuIsak omo to mono oluvalo nde lu ku uvanekele.” (Gen. 21:12) Onkee ano, Abraham okwa li e na omatompelo ga kola kutya Kalunga ota ka yumudha Isak.
6, 7. (a) Ehangano lini Jehova a li a ningi naAbraham? (b) Ongiini euvaneko ndyoka Jehova u uvanekele Abraham lya pe aantu etegameno?
6 Molwaashoka Abraham okwa li e na eitaalo lya dhenga mbanda, Jehova okwa ningi ehangano naye shi na ko nasha ‘noluvalo’ lwe. (Lesha Genesis 22:18.) Konima yethimbo osha ka yela mo nawa kutya Jesus Kristus oye oshitopolwa sha simanenena ‘sholuvalo.’ (Gal. 3:16) Jehova okwa li a lombwele Abraham kutya “oluvalo” lwe otalu ki indjipala “lwa fa oonyothi dhokegulu nenge ehekevi lyomooha dhefuta,” omwaalu ngoka Abraham ka li e gu tseya. (Gen. 22:17) Ihe konima yethimbo omwaalu ngoka ogwa li gwa hololwa. Jesus Kristus naamboka taya ka pangela pamwe naye mUukwaniilwa we 144 000 oyo “oluvalo” ndoka. (Gal. 3:29; Eh. 7:4; 14:1) “Aantu yomiigwana ayihe otaa ka lalekwa nuuyamba” okupitila mUukwaniilwa wopaMesiasa.
7 Abraham ka li ta vulu okuuva ko thiluthilu shoka ehangano ndyoka Jehova a ningi naye tali ti. Ihe nonando ongaaka, Ombiimbeli otayi ti: “Okwa li a tegelela oshilando shoka shi na omikanka dha kolelela.” (Heb. 11:10) Oshilando shoka Uukwaniilwa waKalunga. Abraham opo a ka mone omayambeko gUukwaniilwa mboka, oku na okuyumudhwa. Opo nduno, ota ka vula okukala nomwenyo sigo aluhe kombanda yevi. Mboka taya ka hupa puArmagedon naamboka taya ka yumudhwa otaya ka kala ye na ompito yokukala nomwenyo sigo aluhe.—Eh. 7:9, 14; 20:12-14.
“Ombepo otayi thiminike ndje”
8, 9. Omolwashike embo lyaJob kali shi owala ehokololo kombinga yomayeleko gomulumentu gumwe?
8 Pokati kethimbo ndyoka Josef, omutekulululwa gwaAbraham a li nomwenyo nethimbo ndyoka omupolofeti Moses a li ko, okwa li ku na omulumentu gwedhina Job. Embombiimbeli lyaJob, ndyoka tashi vulika lya nyolwa kuMoses, otali yelitha kutya omolwashike Jehova a li a pitike Job a mone iihuna notali popi nkene iinima ye ke mu endela lwahugunina. Embo ndyoka itali popi owala omayeleko gomulumentu gumwe, ihe otali popi kombinga yoompata ndhoka hadhi gumu aantu ayehe niishitwa yopambepo. Embo otali yelitha kutya Jehova oha pangele pauyuuki, notali holola kutya uudhiginini nosho wo okukala nomwenyo kwaapiya ye yokombanda yevi oya kwatelwa moshipotha shoka sha li sha tukuluthwa muEden. Nonando Job ka li e na ontseyo moshinima shoka, ina pitika a nwethwe mo komadhiladhilo gookuume ke yatatu mboka ya li ye ya oku mu hekeleka, sho ya ti kutya ke shi we omuyuuki. (Job 27:5) Oshiholelwa she otashi tu kwathele tu kale aadhiginini nokwaambidhidha uunamapangelo waJehova nokukala tu na eitaalo lya kola.
9 Konima sho aalumentu mboka ya li ye ya okuhekeleka aniwa Job ya mana okupopya, ‘Elihu lyaBarakel Omubusi okwa popi.’ Oshike sha li she mu inyengitha a popye? Okwa ti: “Ombepo otayi thininike ndje meni lyandje.” (Job 32:5, 6, 18, NW) Nonando oohapu ndhoka Elihu a popi dha nwethwa mo odha gwanithilwa Job sho uupyakadhi we wa hulu, otadhi ti sha wo kuyalwe. Otadhi pe ayehe mboka ya kakatela uudhiginini wawo etegameno.
10. Oshike tashi ulike kutya Jehova oha pe omuntu pauhandimwe etumwalaka ndyoka lya kwatela mo aantu ayehe?
10 Omathimbo gamwe Jehova oha pe omuntu pauhandimwe etumwalaka ndyoka lya kwatela mo aantu ayehe. Shika otashi vulu okumonika mehunganeko lyaDaniel mondjodhi yomukwaniilwa gwaBabilonia Nebukadnezzar kombinga yomuti omule nomunankondo ngoka gu na okukewa po. (Dan. 4:10-27) Nonando ondjodhi ndjoka oya li ya gwanithilwa Nebukadnezzar, otayi ulike koshinima shilwe oshinenenene. Otayi ulike kuunamapangelo waKalunga kombanda yevi mboka wu lilwe po kaakwaniilwa yomezimo lyaDavid kutya otawu ka tameka ishewe konima yoomvula 2 520, momumvo 607 K.E.N.a Epangelo lyaKalunga olya tameke okupangela kombanda yevi sho Jesus Kristus a langekwa po e li omukwaniilwa megulu mo 1914. Dhiladhila owala nkene Uukwaniilwa mboka masiku otawu ka gwanitha po etegameno lyaantu mboka aavuliki!
“Ino mu etha, a ka kulukile moshilambo”
11. Oohapu dhaElihu otadhi ulike shike kombinga yaKalunga?
11 Sho Elihu ta yamukula Job, okwa popi “omuyengeli gumwe gwomaayengeli yomayuvi, e mu popile noku mu kwatha, a lombwele omuntu shoka shu uka!” Ongiini ngele omuyengeli ngoka ta ‘galikana Kalunga e mu sile ohenda’? Elihu ota ti: “Kalunga ote mu sile ohenda nota ti: ‘Mu hupitha, ino mu etha, a ka kulukile moshilambo; ongame nda taamba iikulila. Olutu lwe otalu fulithwa koonkondo dhuugundjuka, oye ta shunine komasiku guugundjuka we.’” (Job 33:23-26, yelekanitha OB-1954.) Oohapu ndhoka otadhi ulike kutya Kalunga okwa li e na ehalo okutaamba “iikulila” yaantu mboka yi itedhulula.—Job 33:24.
12. Oohapu dhaElihu otadhi pe aantu ayehe etegameno lyashike?
12 Elihu otashi vulika a li ke uvite ko nawa oohapu dhekulilo, ngaashi naapolofeti ya li kaayu uvite ko ayihe mbyoka ya nyola. (Dan. 12:8; 1 Pet. 1:10-12) Nonando ongaaka, oohapu dhaElihu odha li dha pe aantu etegameno kutya esiku limwe Kalunga ota ka taamba iikulila mbyoka tayi ke ya mangulula kuukulupe nokeso. Oohapu dhaElihu odha gandja etegameno ekumithi lyokukala nomwenyo sigo aluhe. Embo lyaJob otali ulike wo kutya otaku ka kala eyumuko.—Job 14:14, 15.
13. Oohapu dhaElihu odhi na eityo lini kAakriste?
13 Kunena oohapu dhaElihu odhi na wo eityo kAakriste omamiliyona mboka ye na etegameno lyoku ka hupa sho uuyuni mbuka tawu ka hanagulwa po. Aakulupe mboka taya ka hupa mesiku ndyoka otaya ka shuna kuugundjuka. (Eh. 7:9, 10, 14-17) Natango, aantu aadhiginini oya nyanyukwa omolwetegameno lyoku ka mona aayumudhwa taya shuna kuugundjuka. Osha yela kutya opo Aakriste aagwayekwa ya ka mone omwenyo ihaagu si megulu nosho wo ‘oonzi dhilwe’ dhi ka mone omwenyo gwaaluhe kombanda yevi, oye na okukala neitaalo tali longo mekuliloyambo lyaKristus.—Joh. 10:16; Rom. 6:23.
Eso otali ka hanagulwa po sigo aluhe kombanda yevi
14. Oshike tashi ulike kutya Aaisraeli oya li ya pumbwa sha ishewe kakele owala kOmpango yaMoses opo ya kale netegameno lyomwenyo gwaaluhe?
14 Oluvalo lwaAbraham olwa li lwa ningi oshigwana shi ithikamena sho lwa hangana naKalunga. Sho Jehova e ya pe Ompango, okwa ti: ‘Landuleni iiholelwa noompango tandi dhi mú pe; ngele tamu shi ningi, otamu kala mu na omwenyo.’ (Lev. 18:5) Ihe molwaashoka kaya li taya vulu okugwanitha po omithikampango dha gwanenena dhOmpango, Aaisraeli oya li ya pangulwa kOmpango noya li ya pumbwa emanguluko kepangulo ndyoka.—Gal. 3:13.
15. David okwa li a nwethwa mo a nyole kombinga yeyambeko lini lyomonakuyiwa?
15 Konima yaMoses, Jehova okwa li a nwetha mo aanyoli yalwe yOmbiimbeli ya nyole kombinga yetegameno lyomwenyo gwaaluhe. (Eps. 21:4; 37:29) Pashiholelwa, omupisalomi David okwa li a hulitha episalomi tali popi kombinga yelongelokalunga lyashili muSioni noohapu tadhi ti: “Oko hoka OMUWA ta gandja eyambeko nomwenyo sigo aluhe.”—Eps. 133:3.
16. Oshike Jehova u uvaneka okupitila muJesaja kombinga yonakuyiwa “yevi” alihe?
16 Jehova okwa li a nwetha mo Jesaja a hunganeke kombinga yomwenyo gwaaluhe kombanda yevi. (Lesha Jesaja 25:7, 8, OB-1954.) Ngaashi owala “onguwo yesiikilo” nenge ekumbatha hali sitha omuntu oshimpwininika, uulunde neso oyi li unene omutenge ngoka gwa gwilila po aantu. Jehova okwa shilipalekela oshigwana she kutya uulunde neso otawu ka hulithwa po “akuhe kombanda yevi.”
17. Mesiasa ota dhana onkandangala yini yopahunganeko ndjoka ye egululile aantu ondjila ya ka mone omwenyo gwaaluhe?
17 Natu tale wo komulandu ngoka gwa popiwa mOmpango yaMoses shi na ko nasha noshikombo shaAsasel. Lumwe momumvo mesiku lyEkwatakanitho, omupristeli omukuluntu okwa li ha ‘tenteke iikaha ye komutse gwoshikombo e ta hempulula uuwinayi auhe noondjo adhihe niikuludhidhi ayihe yAaisraeli. Osho ngaaka okwe yi tenteke komutse gwoshikombo, noshikombo osha humbata po oondjo dhawo adhihe noku dhi fala kokuma kwa mbugala.’ (Lev. 16:7-10, 21, 22) Jesaja okwa hunganeke kutya Mesiasa ote ke ya nota ka dhana onkandangala ya fa ndjoka nokuhumbata ‘uuvu nuuwehame’ nosho wo ‘oondjo dhoyendji,’ nokungawo ote ke egulula ondjila yokumona omwenyo gwaaluhe.—Lesha Jesaja 53:4-6, 12.
18, 19. Jesaja 26:19 naDaniel 12:13 otaya tsu omuthindo etegameno lini?
18 Okupitila muJesaja, Jehova okwa lombwele Aaisraeli a ti: “Oonakusa yoye otaa ka ninga omwenyo ishewe! Omidhimba dhawo otadhi ka yumuka. Ayehe mboka ya kotha moombila, otaa ka penduka nokwiimba ekandanga. Ngashika omume tagu tutike evi, osho OMUWA ta ka mwenyeka mboka ya sa nale.” (Jes. 26:19) Omanyolo gOshihebeli oge shi ulika sha yela kutya opu na etegameno lyeyumuko nolyokukala nomwenyo kombanda yevi. Pashiholelwa, sho Daniel a li e na omimvo 100, Jehova okwe mu shilipaleke a ti: “Oto ka sa, ihe oto ka yumukila okutaamba oshipewa shoye pehulilo lyomasiku.”—Dan. 12:13.
19 Molwaashoka Marta okwa li e na etegameno lyeyumuko, okwa li a vulu okulombwela Jesus kombinga yomumwayina ngoka a sa, a ti: “Ondi shi shi kutya ota ka yumuka mesiku lyahugunina.” (Joh. 11:24) Mbela elongo lyaJesus nomanyolo ga nwethwa mo gaalongwa ye oga lundulula etegameno ndyoka? Mbela oshi li ngaa natango elalakano lyaJehova opo aantu ya ka kale nomwenyo kombanda yevi? Omapulo ngoka otaga ka yamukulwa moshitopolwa tashi landula.
[Enyolo lyopevi]
a Tala ontopolwa 6 membo Pay Attention to Daniel’s Prophecy!
Oto vulu okuyelitha?
• Aantu ayehe oya “gandjwa monkalo yaa na ekwatho,” ihe oye na etegameno lini?
• Oshike tashi ulike kutya Abraham okwa li i itaala meyumuko?
• Oohapu ndhoka Elihu a lombwele Job odha pa aantu etegameno lyashike?
• Omanyolo gOshihebeli otaga tsu ngiini omuthindo etegameno lyeyumuko nolyokukala nomwenyo gwaaluhe kombanda yevi?
[Ethano pepandja 11]
Oohapu ndhoka Elihu a lombwele Job odha pa aantu etegameno kutya otaya ka mangululwa muukulupe neso
[Ethano pepandja 12]
Daniel okwa li a shilipalekwa kutya ‘ota ka yumukila okutaamba oshipewa she pehulilo lyomasiku’