Aakriste oye na etegameno okukala nomwenyo sigo aluhe kombanda yevi
“[Kalunga] ota ka theta omahodhi agehe momeho gawo. Oko noitaku ka kala we eso.”—EH. 21:4.
1, 2. Otu shi shi ngiini kutya Aajuda oyendji yomethelemimvo lyo-1 oya li ye na etegameno lyokukala nomwenyo gwaaluhe kombanda yevi?
OMULUMENTU gumwe omugundjuka, ye omuyamba nokwa simana okwa li e ya kuJesus nokutsa oongolo e te mu pula: “Muhongi omwaanawa, nandi longe shike, ndi mone omwenyo gwaaluhe?” (Mark. 10:17) Omulumentu ngoka okwa li a pula shoka e na okuninga opo a mone omwenyo gwaaluhe, ihe openi? Moshitopolwa sha tetekele otwa kundathana kutya Kalunga okwa li a pe Aajuda etegameno lyeyumuko nolyokukala nomwenyo gwaaluhe kombanda yevi. Aajuda yomethelemumvo lyotango oyendji oya li ye na etegameno ndyoka.
2 Osha yela kutya Marta, kuume kaJesus, okwa li e na etegameno lyeyumuko momadhiladhilo sho a popi kombinga yomumwayina ngoka a sa, a ti: “Ondi shi shi kutya ota ka yumuka mesiku lyahugunina.” (Joh. 11:24) Oshoshili kutya Aasadukayi yopethimbo ndyoka kaya li yi itaala meyumuko. (Mark. 12:18) Ihe George Foot Moore okwa nyola membo Judaism in the First Centuries of the Christian Era a ti: “Omanyolo . . . gomethelemumvo eti-2 nenge lyo-1 komeho geyalulo lyoomvula dhongashingeyi oge shi ulika kutya aantu oyendji oya li ye na etegameno kutya opu na ethimbo tali ke ya uuna oonakusa taya ka yumuka nokukala ishewe nomwenyo kombanda yevi.” Omulumentu omuyamba ngoka a li e ya kuJesus okwa li a hala okukala nomwenyo kombanda yevi.
3. Omapulo geni taga ka yamukulwa moshitopolwa shika?
3 Kunena, omalongelokalunga ogendji naalongwantu yOmbiimbeli otaya ti kutya Jesus ina longa aantu kombinga yetegameno lyomwenyo gwaaluhe kombanda yevi. Aantu oyendji oyi itaala kutya konima yeso otaya ka kala nomwenyo mehala moka mu na iishitwa yopambepo. Onkee ano, ngele taya lesha Omanyolo gOshigreka, ohaya dhiladhila kutya uutumbulilo “omwenyo gwaaluhe” otawu ulike komwenyo gwomegulu. Oshoshili mbela? Jesus okwa li a hala okutya shike sho a popi omwenyo gwaaluhe? Aalongwa ye oya li yi itaala shike? Mbela Omanyolo gOshigreka otaga popi etegameno lyokukala nomwenyo gwaaluhe kombanda yevi?
Omwenyo gwaaluhe ‘muuyuni uupe’
4. Oshike tashi ka ningwa ‘muuyuni uupe’?
4 Ombiimbeli otayi longo kutya Aakriste aagwayekwa otaya ka yumudhilwa omwenyo gwomegulu oku ka pangela kombanda yevi. (Luk. 12:32; Eh. 5:9, 10; 14:1-3) Ihe sho Jesus a popi kombinga yomwenyo gwaaluhe ka li owala e na okangundu hoka momadhiladhilo. Tala shoka a lombwele aalongwa ye sho omulumentu omugundjuka a zi po a nika oluhodhi sho Jesus e mu lombwele a ka landithe po iinima ye ayihe, e ta ningi omulongwa gwe. (Lesha Mateus 19:28, 29.) Jesus okwa li a lombwele aayapostoli ye kutya otaya ka ninga aapangeli nokupangula “omazimo gaIsraeli omulongo nagaali,” sha hala kutya, aantu mboka itaya ka pangela megulu. (1 Kor. 6:2) Okwa li wo a popi ondjambi ndjoka ‘kehe ngoka’ te mu landula ta ka mona. Oohandimwe mboka taye mu landula otaya ka ‘pewa omwenyo gwaaluhe.’ Ayihe mbika otayi ka ningwa ‘muuyuni uupe.’
5. Uutumbulilo ‘uuyuni uupe’ owu na eityo lini?
5 Jesus okwa li a hala okutya shike sho a popi ‘uuyuni uupe’? Uutumbulilo ‘uuyuni uupe’ owa tolokwa “ngele iinima ayihe ya ningi iipe” mo-The Holy Bible—New International Version. Sho Jesus a popi ‘uuyuni uupe,’ osha yela kutya okwa li tu ulike ketegameno ndyoka Aajuda ya kala ye na uule womathelemimvo. Opo onkalo yi kale ngaashi ya li moshikunino shaEden manga Adam naEva inaaya yona, iinima kombanda yevi oyi na okuningwa iipe. Uuyuni uupe otawu ka gwanitha po euvaneko lyaKalunga ‘lyokushita egulu epe nevi epe.’—Jes. 65:17.
6. Eudhi lyoonzi niikombo otali tu longo shike kombinga yetegameno lyomwenyo gwaaluhe?
6 Jesus okwa li wo a popi kombinga yomwenyo gwaaluhe moshipopiwa she kombinga yehulilo lyuuyuni. (Mat. 24:1-3) Okwa ti: “Uuna Omuna gwOmuntu te ya meadhimo lyuukwaniilwa we pamwe naayengeli ye ayehe, nena ota kuutumba koshipangelapundi shuukwaniilwa we. Aantu ayehe yokombanda yevi otaa ka gongelwa ihe koshipala she, note ke ya yoolola mooyakwawo, ongashika omusita ta yoolola oonzi miikombo.” Mboka taya ka pangulwa “otaa ka ya ihe mokugeyelwa kwaaluhe, ihe aayuuki otaa ka ya momwenyo gwaaluhe.” “Aayuuki” mboka taya ka mona omwenyo gwaaluhe oyo mboka ya kala nokwaambidhidha nuudhiginini ‘aamwahe,’ aagwayekwa nombepo yaKristus. (Mat. 25:31-34, 40, 41, 45, 46) Molwaashoka aagwayekwa oya hogololwa opo ya ka pangele mUukwaniilwa womegulu, nena “aayuuki” oye na okukala taya pangelwa kUukwaniilwa mboka ye li kombanda yevi. Ombiimbeli oya hunganeka tayi ti: “[Omukwaniilwa ngoka a langekwa po kuJehova] na pangele okuza kefuta sigo okefuta ekwawo, okuza kuEufrat sigo okooha dhuuyuni.” (Eps. 72:8) Aapangelwa mboka otaya ka nyanyukilwa omwenyo gwaaluhe kombanda yevi.
Evaangeli lyaJohannes otali ti ngiini?
7, 8. Jesus okwa li a popi naNikodemus kombinga yomategameno gaali geni ga yoolokathana?
7 Ngaashi sha nyolwa mEvaangeli lyaMateus, Markus naLukas, Jesus okwa longitha uutumbulilo “omwenyo gwaaluhe” ngaashi twa zi noku shi kundathana. Evaangeli lyaJohannes olya popya oohapu dhaJesus kombinga yomwenyo gwaaluhe lwiikando 17 lwaampono. Natu tale kudhimwe dhomudho tu tale kutya Jesus okwa ti shike shi na ko nasha netegameno lyomwenyo gwaaluhe kombanda yevi.
8 Pavaangeli lyaJohannes, Jesus okwa li a popi oshikando shotango kombinga yomwenyo gwaaluhe nOmufarisayi Nikodemus. Jesus okwa ti: “Kape na omuntu ta vulu okuya [muukwaniilwa waKalunga, KB], ngele ina valululwa momeya nomOmbepo.” Mboka taya yi mUukwaniilwa womegulu oye na “okuvalululwa.” (Joh. 3:3-5) Jesus ina hulila owala mpoka, ihe okwa popi wo etegameno ndyoka omuntu kehe ta vulu okumona. (Lesha Johannes 3:16.) Jesus okwa li a popi etegameno lyomwenyo gwaaluhe ngoka aalanduli ye aagwayekwa taya ka mona megulu nosho wo mboka taya ka kala kombanda yevi.
9. Okombinga yetegameno lini Jesus a popi nomukiintu Omusamaria?
9 Konima sho a popi naNikodemus muJerusalem, Jesus okwa yi kuGalilea. Mondjila okwa tsakaneke omukiintu pothithiya yaJakob popepi noshilando Sikar muSamaria. Okwa lombwele omukiintu a ti: “Shaa ngoka ta nu omeya ngoka tandi ge mu pe, oye ita ka sa we enota sigo aluhe. Oshoka omeya ngoka tandi ge mu pe, otaga ka ninga muye oluthithiya lwomeya taga fuluka sigo omomwenyo gwaaluhe.” (Joh. 4:5, 6, 14) Omeya ngoka otaga thaneke omasiloshimpwiyu gaKalunga oku ka pa aantu ayehe omwenyo gwaaluhe, mwa kwatelwa mboka taya ka kala kombanda yevi. Kalunga mwene okwa popiwa membo lyEhololo taku ti: “Kehe ngoka a sa enota, otandi ke mu pa, a nwe omagano moluthithiya lwomeya gomwenyo.” (Eh. 21:5, 6; 22:17) Kungeyi, Jesus ina popya owala nomukiintu Omusamaria kombinga yomwenyo gwaaluhe ngoka aagwayekwa taya ka mona, ihe okwa popi wo etegameno lyomwenyo kombanda yevi kaantu mboka ye na eitaalo.
10. Konima sho a aludha omulumentu pedhiya lyaBetesda, oshike Jesus a lombwele aapataneki ye Aajuda kombinga yomwenyo gwaaluhe?
10 Omvula ya landula ko, Jesus okwa li ishewe muJerusalem. Moka okwa li a aludha omulumentu a ala pedhiya lyaBetesda. Jesus okwa li a yelithile Aajuda mboka taya sheke iilonga ye a ti: “Omwana ita vulu okuninga nando osha muye mwene. Ota longo owala shoka e wete He te shi ningi.” Konima sho e ya lombwele kutya He ‘okwa pa Omwana epangulo alihe,’ Jesus okwa ti: “Oongoka tu uvu oohapu dhandje noti itaale ngoka a tuma ndje, oye oku na omwenyo gwaaluhe.” Okwa ti wo: “Ethimbo otali ya, uuna oonakusa ayehe mboka ye li [moombiladhimbuluko, NW], taa ka uva ewi [lyOmuna gwOmuntu]. Oyo notaa ka za mo moombila dhawo: mboka ya longo uuwanawa, otaa ka yumudhwa e taa kala ye na omwenyo, naamboka ya longo uuwinayi, otaa ka yumudhwa e ta ka pangulwa.” (Joh. 5:1-9, 19, 22, 24-29) Jesus okwa li a lombwele Aajuda mboka taye mu tidhagana kutya ye okwa hogololwa kuKalunga a gwanithe po omwenyo gwaaluhe ngoka Aajuda ya tegamena nopo e shi ninge oku na okuyumudha aasi.
11. Otu shi shi ngiini kutya etegameno okukala nomwenyo gwaaluhe kombanda yevi olya kwatelwa moohapu dhaJesus ndhoka dhi li muJohannes 6:48-51?
11 MuGalilea aantu omayuvi mboka ya li ya hala iikwiila mbyoka Jesus e ya pe pashikumithalonga oya tameke oku mu landula. Okwa li e ya lombwele kombinga yoshikwiila shimwe ishewe, shoka shi li “oshikwiila shomwenyo.” (Lesha Johannes 6:40, 48-51.) Okwa ti: “Oshikwiila shoka tandi shi mu pe, osho onyama yandje.” Jesus ina gandja owala omwenyo gwe omolwaamboka taya ka pangela naye mUukwaniilwa womegulu, ihe okwe gu gandja wo gu “ninge omwenyo guuyuni,” opo aantu ayehe ya kulilwe. Okwa ti: “Kehe ngoka ta li oshikwiila shika,” sha hala kutya, e na eitaalo tali longo moonkondo dhekulilo lyaJesus, oku na etegameno oku ka kala nomwenyo gwaaluhe. Uutumbulilo ‘okukala nomwenyo sigo aluhe,’ owa kwatela mo etegameno ndyoka Aajuda ya kala ye na nale okukala nomwenyo kombanda yevi kohi yepangelo lyaMesiasa.
12. Jesus okwa li ta popi etegameno lini sho a lombwele aakondjithi ye kutya ‘ota pe oonzi dhe omwenyo gwaaluhe’?
12 Konima yaashoka, Jesus okwa li a lombwele aakondjithi ye pOshituthi shEyapulo lyOtempeli muJerusalem a ti: “Ne inamu hala okwiitaala, oshoka kamu shi oonzi dhandje. Oonzi dhandje ohadhi uvu ewi lyandje; ngame ondi dhi shi, odho notadhi landula ndje. Ngame otandi dhi pe omwenyo gwaaluhe.” (Joh. 10:26-28) Mbela Jesus okwa li owala ta popi omwenyo gwomegulu, nenge okwa li wo e na momadhiladhilo omwenyo gwaaluhe moparadisa kombanda yevi? Jesus okwa adhika owala opo a hekeleke aalanduli ye a ti: “Inamu tila, ne oshigunda oshishona! Oshoka Ho okwa hala oku mú pa [uukwaniilwa, KB].” (Luk. 12:32) Poshituthi tuu shoka sheyapulo Jesus okwa popi a ti: “Ondi na oonzi dhilwe wo, dhaa shi dhomoshigunda shino; naandhiyaka ondi noku dhi eta mo.” (Joh. 10:16, OB-1954) Onkee ano, oohapu ndhoka Jesus a lombwele aakondjithi ye odha kwatela mo etegameno lyomwenyo gwomegulu ‘koshigunda oshishona,’ netegameno lyomwenyo gwaaluhe kombanda yevi ‘koonzi dhilwe.’
Etegameno lya yela
13. Jesus okwa li a hala okutya shike sho a ti: “Oto ka kala pamwe nangame mOparadisa”?
13 Jesus okwa pa aantu eshilipaleko itaali vulu okupatanekwa shi na ko nasha netegameno lyawo sho a li komuti gwomahepeko. Omukolokoshi ngoka a li a alelwa pamwe naye okwa pula Jesus e mu dhimbulukwe ngele a thiki mUukwaniilwa we. Jesus okwe mu uvanekele a ti: “Otandi ku lombwele nena, oto ka kala pamwe nangame mOparadisa.” (Lukas 23:43, NW) Molwaashoka omulumentu nguka okwa li Omujuda, ka li a pumbwa okuyelithilwa kombinga yOparadisa. Okwa li e na ontseyo kombinga yetegameno lyomwenyo gwaaluhe kombanda yevi monakuyiwa.
14. (a) Oshike tashi ulike kutya aayapostoli kaya li yu uvite ko oohapu dhetegameno lyomegulu? (b) Uunake aalanduli yaJesus ya li yu uvu ko nawa etegameno lyomegulu?
14 Ihe oohapu dhaJesus kombinga yetegameno lyomegulu odha li dhi na okuyelithwa. Sho a popi naalongwa ye kutya otayi e ke ya longekidhile ehala megulu kaya li yu uvite ko shoka a hala okutya. (Lesha Johannes 14:2-5.) Okwe ya lombwele a ti: “Ondi na natango odhindji oku mú lombwela, ihe ngashingeyi otamu nyengwa oku dhi uva ko. Ihe Ombepo yoshili ngele te ya, ote ke mú longa oshili ayihe.” (Joh. 16:12, 13) Aalongwa yaJesus oya li ye shi dhimbulula owala sho ya gwayekwa nombepo ya ninge aakwaniilwa mOpentekoste 33 E.N. kutya nani iipangelapundi yawo otayi ka kala megulu,. (1 Kor. 15:49; Kol. 1:5; 1 Pet. 1:3, 4) Etegameno lyomwenyo gwomegulu olya li lye ya hololelwa, nolya tsuwa omuthindo moontumwafo dha nwethwa mo mOmanyolo gOpakriste gOshigreka. Ihe mbela oontumwafo ndhoka otadhi shilipaleke tuu etegameno lyaantu okukala nomwenyo gwaaluhe kombanda yevi?
Oontumwafo dha nwethwa mo otadhi ti shike?
15, 16. Ongiini ontumwafo ya nwethwa mo yAahebeli noohapu dhaPetrus tadhi ulike ketegameno lyomwenyo gwaaluhe kombanda yevi?
15 Montumwafo ndjoka omuyapostoli Paulus a nyolele Aahebeli ota popi kombinga yooitaali ooyakwawo ye li ‘aamwahe aayapuki noonakuniwe keithano lyomegulu.’ Okwa popi wo kutya Kalunga okwa tula po Jesus a ninge omupangeli ‘guuyuni mbwiyaka tau ya.’ (Heb. 2:3, 5; 3:1, OB-1954) Oshitya “uuyuni” mOmanyolo gOpakriste gOshigreka otashi ulike aluhe kombanda yevi hoka ku na aantu. Onkee ano, “uuyuni mbwiyaka tau ya,” otawu ulike konkalelo yomonakuyiwa kombanda yevi kohi yepangelo lyaJesus Kristus. Kungeyi, Jesus ota ka gwanitha po euvaneko lyaKalunga ndyoka tali ti: “Aayuuki otaa ka thigulula evi e taa kala mo sigo aluhe.”—Eps. 37:29.
16 Omuyapostoli Petrus naye wo okwa li a nwethwa mo a nyole kombinga yonakuyiwa yaantu, ta ti: “Omagulu nevi sho yi li ko sigo onena, oya gamenwa kohapu tuu ndjoka yaKalunga, yi ka hanagulwe po nomulilo. Oyo oya pungulilwa esiku, uuna aakeenakonasha naKalunga taa ka pangulwa notaa ka yonagulwa po.” (2 Pet. 3:7) Oshike tashi ka pingena po omapangelo ngoka ge li omagulu nonkalelo yuukolokoshi ndjika tu li kunena? (Lesha 2 Petrus 3:13.) Otaga ka pingenwa po ‘kegulu epe,’ ndyoka li li Uukwaniilwa wopaMesiasa “nevi epe,” ndyoka tali thaneke uulipamwe waantu aayuuki.
17. Ehololo 21:1-4 otali popi shike kombinga yetegameno lyaantu?
17 Emoniko li na ko nasha nokugalulila aantu megwaneneno membo lyahugunina lyOmbiimbeli otali gumu omitima dhetu. (Lesha Ehololo 21:1-4.) Aantu mboka ye na eitaalo oya kala netegameno ndyoka, okuza sho omuntu gwotango a yono moshikunino shaEden nokukanitha egwaneneno. Aantu aayuuki otaya ka kala mOparadisa kombanda yevi sigo aluhe noitaya ka kulupa we. Etegameno ndika olya kankamena kOmanyolo gOshihebeli nogOshigreka, notali tsikile okukoleka aapiya yaJehova aadhiginini kunena.—Eh. 22:1, 2.
Oto vulu okuyelitha?
• Jesus okwa li a hala okutya shike sho a popi ‘uuyuni uupe’?
• Oshike Jesus a li a lombwele Nikodemus?
• Jesus oku uvanekele shike omukolokoshi ngoka a alelwa pamwe naye?
• Ontumwafo kAahebeli noohapu dhaPetrus otadhi shilipaleke ngiini etegameno lyomwenyo gwaaluhe kombanda yevi?
[Ethano pepandja 15]
Mboka ya fa oonzi otaya ka kala nomwenyo sigo aluhe kombanda yevi
[Omathano pepandja 16]
Jesus okwa li a popi nayalwe kombinga yomwenyo gwaaluhe